ÇOCUK EDEBİYATININ ÇOCUĞUN ÇEŞİTLİ GELİŞİMLERİ AÇISINDAN İŞLEVLERİ VE ÇOCUĞUN DUYARLIK
EĞİTİMİNE KATKISI Çocuk Edebiyatı Nedir?
• Çocuk edebiyatı, “Erken çocukluk döneminden başlayıp ergenlik dönemini de kapsayan bir yaşam evresinde, çocukların dil gelişimi ve anlama düzeylerine uygun olarak duygu ve düşünce dünyalarını sanatsal niteliği olan dilsel ve görsel iletilerle zenginleştiren, beğeni düzeylerini yükselten ürünlerin genel adıdır” Sever (2012: 17). Okulöncesi zaman dilimi ile çocuğun ergenliğe ulaştığı döneme kadar olan bir zaman dilimini kapsayan; başka bir deyişle, 3-4 ile 12-13 yaşlar arasındaki çocuklara yönelik yazınsal ve düşünsel nitelikleri olan, çocuğun anlama düzeyi, dili, imgeleri ve eğitim gereksinimi de göz önüne alınarak yazılmış kitaplardır (Dilidüzgün, 2018: 19).
ÇOCUK EDEBİYATININ ÇOCUĞUN ÇEŞİTLİ GELİŞİMLERİ AÇISINDAN İŞLEVLERİ VE ÇOCUĞUN DUYARLIK
EĞİTİMİNE KATKISI
• Temel kaynağı çocuk ve çocukluk olan; çocuğun algı, ilgi, dikkat, duygu, düş ve düşünce dünyasına uygun; çocuk bakışını ve çocuk gerçekliğini yansıtan; ölçüde, dilde, düşüncede ve tiplerde çocuğa göre içeriği yalın biçimde ve içtenlikle gerçekleştiren; okuma alışkanlığını kazandırmasının yanında çocuğun edebiyat, sanat ve estetik yönden gelişmesine da katkı sağlayan, çocuğu duyarlı biçimde yetişkinliğe hazırlayan bir geçiş geçiş dönemi edebiyatıdır (Şirin, 2007b:
16).
ÇOCUK EDEBİYATININ YETİŞKİN EDEBİYATINDAN FARKI
• Şirin (2007a: 40-42)’e göre, çocuk ve gençlik
edebiyatı, edebiyat yönüyle bağımsız birer tür
değildir; bunların yetişkin edebiyatından farkı,
çocuğun ve gencin içinde bulunduğu büyüme ve
gelişme evresindeki gerçekliği algılama
biçiminden kaynaklanır.
ÇOCUK EDEBİYATININ YETİŞKİN EDEBİYATINDAN FARKI
• Aslan (2006, 2008a, 2008b)’a göre, çocuk edebiyatı yapıtları edebiyat yapıtlarının belirgin özelliklerinden olan “kurmacasallık ve gerçeğe uygunluk”, “dil”, “tek bir iletinin olmayışı”,
“iletinin örtüklüğü”, “metinlerarasılık” gibi
özellikleri taşır ve çocuğu yetişkin edebiyatını
anlamaya hazırlar.
ÇOCUK EDEBİYATININ YETİŞKİN EDEBİYATINDAN FARKI
• Baş (2015: 5-6), çocuk edebiyatının edebiyatın
küçültülmüş, kısaltılmış, yalınlaştırılmış, yazınsal
ve estetik yanları göz ardı edilmiş hâli olmadığını
belirtir. Ona göre çocuk edebiyatı, edebiyatın
temel değerlerini benimseyen bir edebiyattır.
ÇOCUK EDEBİYATININ İŞLEVLERİ
• Çocuk edebiyatı ürünlerinin çocuğun çeşitli gelişimleri açısından birçok işlevi bulunmaktadır.
Öncelikli amacı okur yetiştirmek olan bu
nitelikteki yapıtlar, en başta çocukların sözcük
dağarcıklarını geliştirir, kavram dünyalarını
zenginleştirir. Onların dilsel becerilerini
yetkinleştirir; düş ve düşüncelerinin gelişmesini
sağlar. Bilişsel, duyuşsal, devinişsel, kültürel ve
toplumsal yönlerden gelişmelerine, kendi
doğrularını/değerlerini oluşturmalarına katkıda
bulunur (Aslan, 2007; Sever, 2015).
ÇOCUK EDEBİYATININ İŞLEVLERİ
• Dilidüzgün (2018: 27)’e göre çocuk ve gençlik edebiyatının okuma alışkanlığının kazanılmasından yazınsal duyarlığın gelişmesine ve bireyin kendi kimliğini oluşturmasına değin geniş bir etki alanı vardır.
Çocuklar ve gençler bu yapıtlar yoluyla hem bireysel hem de kültürel gelişimlerini tamamlayabilirler.
• Şirin (2016: 41)’e göre çocuk edebiyatı; dil ve kişilik gelişimi, bilişsel ve toplumsal gelişim gibi eğitici özelliklere sahip olmasının yanı sıra duygu, düşünce, düş ve sanat-estetik eğitimi ile çocukların iç dünyalarını da zenginleştirir.
