ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ
Prof.Dr. Aynur Bütün Ayhan Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
• İstismarın ve İhmalin Çocuk
Üzerindeki Sonuçları
Gelişimsel Dönemlere Göre:
• 0-2 yaş:
• Davranışsal tepkiler: Yeme ve uyku bozuklukları, yabancılardan korkma, üzerini giyip çıkarırken sorun çıkarma
• Duygusal tepkiler: Korku, konfüzyon (ne olup bittiği
ile ilgili kafa karışıklığı), tedirginlik
3-6 yaş:
• Davranışsal tepkiler: Bebeklik dönemine geri dönüş (bebek gibi konuşma, parmak emme gibi),içe kapanma, sözel
ifadede azalma, anneye daha fazla bağlı olma, enurezis, enkoprezis, uyku bozuklukları, sık cinsel oyunlar,
mastürbasyon yapma.
• Duygusal tepkiler: Korku, konfüzyon, utanma, öfke, suçluluk
duygusu, çaresizlik, aşırı ayrılık endişesi, yalnız kalamama,
anneye aşırı düşkünlük
7-11 yaş:
• Davranışsal tepkiler: İçe kapanma ve tek başınalık hissi, evden ve okuldan kaçma, yeme ve uyku bozuklukları, öğrenme
bozukluğu, obsesif kompulsiyon, kendinden küçüklere cinsel
zorbalıkta bulunma, durup dururken ağlama, hassaslaşma, karın ve baş ağrıları, huzursuzluk, cinsiyet rolünde karmaşa
• Duygusal tepkiler: Korku, utanma, suçluluk, öfke, güvensizlik,
depresyon, intihar düşüncesi
12-18 yaş:
• Davranışsal tepkiler: Fobi, bağımlılık yapan maddelere
düşkünlük, evden, okuldan kaçma, başkalarını istismar etme,
obsesif kompulsiyon, duygusal ve fiziksel yakınlıktan kaçma,
yeme bozukluğu (örn, anoreksiya nevroza), sinirlilik, rastgele
cinsel ilişkide bulunma, sosyal içe kapanma, psikoz, intihar
İstismarın Türlerine Göre
• Fiziksel istismarın Bedensel Sonuçları:
• Yaralanma ve sakatlanmalar
• Çocuğun engelli hale gelmesi
• Gelişimsel bozukluklar
• Akciğer ve kalp hastalıkları gibi sağlık sorunları
• Yaşamını yitirme
• Cinsel istismarın fiziksel sonuçları:
• Uykusuzluk
• Kusma, mide bulantısı, iştahsızlık
• Kronik ağrı, baş ağrısı, tıbbi olarak teşhis edilemeyen kronik hastalık duygusu
• Bayılmalar
• Erken gebelikler
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Cinsel istismarın psikolojik sonuçları:
• Suçluluk ve utanç duyguları
• Sık ağlama,
• Depresyon ve kaygı
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Kabuslar, Fobiler-korku tepkileri
• Uyku bozuklukları
• İçe kapanma, Dikkat eksikliği
• Benlik saygısında azalma
• İhmalin fiziksel sonuçları:
• İhmal edilmiş çocuklarda, büyümeme, gelişme geriliği ve kötü beslenmeye bağlı hastalıklar gibi fiziksel sonuçlara sıklıkla
rastlanmaktadır.
• İhmal sonucu çocuk yaralanabilir ve incinebilir. Emniyet kemerlerinin kullanılmaması, anne babaların ve ölümle sonuçlanabilecek tehlikeli yangın çıkartacak materyaller ve boğulma riskine karşı dikkatli
davranmaması sonucu ölümler yaşanabilir.
• İhmalin duygusal ve davranışsal sonuçları:
• İhmal edilen çocuklar okul ortamında, arkadaşlarıyla daha düşük düzeyde bir etkileşim sergiler. Çoğunlukla pasif, girişken olmayan veya içine kapanık
davranışlar gösterirler. Kronik olarak kirli ve bu nedenle de arkadaşları tarafından dışlanan bir çocuk kendini sosyal aktivitelerden geri çekebilir.
• Kronik olarak aç bir çocuk yiyecek dilenebilir veya çalabilir.
• Çocuğun anneden uzun dönemli yoksun olması gelecekteki karakter yapısı üzerinde ciddi ve hayat boyu süren etkilere neden olabilir.
• Bebekliğin erken dönemlerinden itibaren anne ve çocuk arasındaki ilişkinin
yara alması, sonraki dönemlerde pek çok psikolojik bozukluğa zemin hazırlar.
• Duygusal incinme yaşayan çocuklar yaşamdan kendilerini çekmiş, başarmayı hedeflemeyen, çocukluk neşesini
kaybetmiş, hareketleri yavaş, sosyal ilişkilerde başarısız, öz güvenleri düşük ve diğer insanlara karşı güvensiz bireyler haline gelir.
• Bu çocuklar suçluluk hissedebilir, bu durumun sorumlusunun kendisi olduğunu düşünebilir ve psikolojik gerileme yaşayarak olaylar sırasında çok daha hissiz ve tepkisiz kalabilir; sözel
tepki veremeyebilir ve başkalarıyla iletişim kuramayabilir.
• İhmale uğrayan çocuklarda alkol ve madde kullanımı, alt ıslatma, öğrenme güçlükleri, yalan söyleme gibi davranış problemleri görülebilir. İhmale uğramış çocuklar çevrelerine yönelik saldırganca davranışlar sergileyebilir.
• Bu davranışları karşısında çevrenin ilgisini daha çok
çektiklerini fark ettiklerinde saldırganlık davranışlarında artış
görülebilir. İhmal uzun dönemde, çocuklarda suç işlemeye yol
açabilir.
• İhmalin çocuğun bilişsel gelişimi ve akademik başarısı üzerindeki sonuçları:
• Kronik ihmal çocuğun bilişsel gelişiminde ve dil gelişiminde bozukluklara neden olabilir, zeka gelişiminde geriliklere yol açabilir.
• Bu çocuklar düşük düzeyde soru sorma ve keşfetme davranışı gösterirler.
• İhmal olgusunun yaşandığı ailelerde bilişsel gelişim eksikliğinin temel nedeninin uyarılma, olanak ve özendirme eksikliğidir.
• Bu durum, çocukların zihinsel yeteneklerinde düşüş ve okul
çağında derslerde başarısızlığa yol açabilir.
KAYNAKLAR
•
BAYSAL, S. U. (2007). Tıbbi İhmal. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı içinde. Ed.: O.Polat. Ankara: Seçkin Yayıncılık, s.: 265-275.
•
BAYSAL, S. U., ŞAHİN, F. (2014). Çocuk istismarı ve ihmali. Türkiye Milli Pediatri Derneği ve Sosyal Pediatri Derneği Ortak Kılavuzu içinde (s. 93-16). Ankara:Türkiye Milli Pediatri Derneği.
