Viral Hepatit Dergisi 2006; 11(3): 154-157
154
Poliklini¤imizde ‹zlenen Kronik Hepatit B Virüs
‹nfeksiyonlu Hastalarda Anti-HDV S›kl›¤›
Selçuk KAYA
Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, TRABZON
ÖZET
Poliklini¤imizde izlenen kronik hepatit B virüs (HBV) infeksiyonu olan 112 hastada anti-HDV s›kl›¤› araflt›r›ld›. Yafl ortalamalar› 30.3 ± 9.8 ve yafllar› 6-57 aras›nda de¤iflmekteydi. Hastalar›n 82 (%73.2)’si asemptomatik tafl›y›c›
iken, 30 (%26.7)’u kronik hepatitli idi. Asemptomatik tafl›y›c›lar›n 3 (%3.6)’ünde pozitiflik saptan›rken, kronik he- patitlilerin 1 (%3.3)’inde anti-HDV pozitif bulundu.
Anahtar Kelimeler: Hepatit B, anti-HDV.
SUMMARY
Our Prevalence of Anti-HDV in Outpatients with Chronic Hepatitis B
One hundred twelve patients with chronic hepatitis B infection who applied to our clinic were examined for anti- HDV prevalence. Eighty-two (73.2%) patients were asymptomatic HBV carriers and thirty (26.7%) patients had chronic hepatitis B. Three (3.6%) of asymptomatic carriers had anti-HDV and one (3.3%) of chronic hepatitis pati- ent had anti-HDV.
Key Words: Hepatitis B, anti-HDV.
Poliklini¤imizde ‹zlenen Kronik Hepatit B Virüs
‹nfeksiyonlu Hastalarda Anti-HDV S›kl›¤›
Viral Hepatit Dergisi 2006; 11(3): 154-157 155
G‹R‹fi
Hepatit delta virüsü (HDV), ilk kez 1977 y›l›nda Rizetto taraf›ndan ‹talya’da tespit edilmifl bir vi- rüstür. Tek bafl›na patojenite göstermeyip, infek- siyonu gelifltirebilmesi için hepatit B virüsü (HBV)’ne ihtiyaç gösteren defektif bir virüstür (1). Dünyada yaklafl›k 300 milyon HBV tafl›y›c›s›- n›n %5’ten az›n›n HDV ile infekte oldu¤u tahmin edilmektedir (2).
HDV infeksiyonu koinfeksiyon veya süperinfeksi- yon fleklinde ortaya ç›kabilir. Her iki form da kli- nik olarak birbirinden farkl›l›k göstermemekle birlikte; koinfeksiyonda %2-20 fulminan seyir, %2- 7 oran›nda kronikleflme saptan›rken, süperinfek- siyonda kronikleflme oran› %70-95’lere kadar ç›k- makta ve siroz geliflimi artmaktad›r (3).
Hastal›k insidans›n›n, ilk tan›mland›¤› Akdeniz ül- kelerinde son y›llarda azalma gösterdi¤ine dair yay›nlar mevcuttur (4). Ülkemiz için de benzer durum söz konusudur (5). Ülkemizde HBV tafl›y›- c›lar›nda yap›lan çal›flmalarda anti-HDV pozitifli¤i
%0.94-16.2 aras›nda bulunmuflken, kronik hepatit ve siroz vakalar›nda %9-51.7 oran›nda pozitiflik- ler mevcuttur (2).
HDV infeksiyonu, HBV infeksiyonuyla beraber kronik karaci¤er hastal›¤›, siroz ve hepatoma ge- lifliminde oldukça önemli etkilere sahiptir. Ülke- mizde kronik HBV infeksiyonu olan hastalarda anti-HDV s›kl›¤› ile ilgili yap›lm›fl çal›flmalar ço-
¤unlukla ‹ç Anadolu ve Güneydo¤u Anadolu Böl- gesi verilerini yans›tmakta olup, biz de kendi lo- kal verilerimizi elde etmeyi amaçlad›k.
MATERYAL ve METOD
Çal›flmam›zda; Ocak 2006-Eylül 2007 tarihleri ara- s›nda infeksiyon hastal›klar› ve klinik mikrobiyo- loji poliklini¤inde takip ve/veya tedavi edilen HBV tafl›y›c›s› ve kronik hepatit B hastalar› ele al›nd›. Hastalar›m›zda alt› aydan uzun süreli HBsAg pozitifli¤i yan›nda, alt› ayl›k sürede alanin aminotransferaz (ALT) seviyesinde iki katl›k art›fl olmas›; HBV-DNA’n›n polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) yöntemiyle gösterilmesi ve karaci¤er bi- yopsisi ile kronik hepatit tan›s› konuldu. Çal›flma takvimi içinde, kronik hepatit B düflünülen hasta- larda karaci¤er biyopsisi ultrasonografi (USG) efl- li¤inde yap›ld›.
Serum örneklerinde HBsAg, HBeAg, anti-HBe, an- ti-HBc IgM ve anti-HBc IgG “chemilluminescent immunoassay” ile çal›fl›l›rken, Roche E-170; Co-
bas Elecys kitleri kullan›ld›. Anti-HDV saptanmas›
mikro ELISA ile yap›ld› (Dia. Pro. Diagnostic Biop- robe, Milano, ‹talya). HBV-DNA’n›n saptanmas›n- da real-time PCR kullan›l›rken, COBAS Amplirep/
Cobas Tagman HBV test kitleri (Roche Molecular Systems, Inc ABD) kullan›ld›.
BULGULAR
Poliklini¤imize müracaat eden kronik HBV infeksi- yonu tan›s› alm›fl 112 hastan›n 82 (%73.2)’si asemptomatik tafl›y›c›yken, 30 (%26.7)’u kronik he- patitli idi. Asemptomatik tafl›y›c›lar›n 3 (%3.6)’ünde, kronik hepatitlilerin ise 1 (%3.3)’inde anti-HDV po- zitif bulundu.
Kronik HBV infeksiyonlu hastalar›n 54 (%48.2)’ü erkek, 58 (%51.7)’i kad›nd›. Yafl ortalamalar› 30.3
± 9.8 idi ve yafllar› 6-57 aras›nda de¤iflmekteydi.
TARTIfiMA
Dünyada yaklafl›k 300 milyon HBV tafl›y›c›s›n›n 15 milyonunun HDV ile infekte oldu¤u san›lmaktad›r (2). Toplumda oluflturdu¤u endemisiteye göre HDV; çok düflük, düflük, artan ve yüksek endemi- site olarak dört s›n›fa ayr›lmaktad›r (2). Bu bölge- lerde anti-HDV seroprevalans› tafl›y›c› ve kronik hepatitlilerde s›ras›yla; çok düflük endemisite bölgelerinde %0-2, %10’un alt›nda; düflük endemi- site bölgelerinde %3-9, %10-25; orta endemisite bölgelerinde %10-19, %30-60; yüksek endemisite bölgelerinde %20 ve %60’›n üzerindedir (2,6). Ül- kemiz Nijerya, Somali, Irak gibi ülkelerle orta en- demisite bölgeleri aras›nda yer almaktad›r.
Ülkemizde HBV virüs infeksiyonu olanlarda anti- HDV s›kl›¤› çeflitli bölgelerde farkl›l›k göstermek- tedir (7-12). Bat› bölgelerinde %0-7, Güneydo-
¤u’da ise %15 gibi oranlar bildirilmektedir (2). Ül- kemiz genelinde HDV prevalans› HBV tafl›y›c›la- r›nda %0.9-16.2, kronik HBV infeksiyonunda %2.2- 51.7 olarak bildirilmektedir (Tablo 1). De¤ertekin ve arkadafllar›, karaci¤er sirozu olan hastalarda anti-HDV’yi %74 oran›nda oldukça yüksek bul- mufllard›r (13). Turfan ve arkadafllar› çal›flmala- r›nda karaci¤er sirozlu vakalarda anti-HDV oran›- n› %38 olarak bulmufllard›r (10). Bu çal›flmalar, HDV infeksiyonunun HBV infeksiyonu seyrine olan olumsuz etkisini destekler niteliktedir. Çavu- flo¤lu ve arkadafllar› kronik HBV’li hastalarda HDV oran›n› %28 olarak bulmufllard›r (14). Diyar- bak›r’da Çelen ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda 120 kronik hepatit B hastas›n›n 33 (%27.5)’ünde anti-HDV pozitifli¤i saptanm›flt›r (15). Daha dü-
flük oranlar %9 ile Töre ve arkadafllar›nca Bur- sa’dan, %11.2 ile Do¤an ve arkadafllar›nca Kayse- ri’den ve %8.8 ile Elaz›¤’dan bildirilmifltir (16). Bi- zim çal›flmam›zda kronik hepatitlilerin 1 (%3.3)’inde anti-HDV pozitif bulunurken, asemp- tomatik tafl›y›c›lar›n 3 (%3.6)’ünde pozitiflik sap- tanm›flt›r.
Sonuç olarak, HBV tafl›y›c›s› ve kronik hepatit B in- feksiyonu bulunan hastalar›n takibinde HDV arafl- t›r›lmas› önemlidir. Oranlar bölgesel farkl›l›klar gösterebilmekle birlikte, son y›llarda baz› yay›nlar oranlardaki azalmaya iflaret etmektedir. Çal›flma- m›zda elde edilen anti-HDV s›kl›¤›, ülkemizdeki bir- çok çal›flmadan daha düflük bulunmufltur. Sonuç- lar›m›z sevindirici olmakla birlikte, çal›flmam›z›n, bölgemizin genelini yans›tacak daha genifl çal›fl- malarla desteklenmesi gerekti¤ini düflünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1. Purcel RH, Rizetto M, Gerin JL. Hepatitis D virus infection of liver. Semin Liver Dis 1984; 4: 340-6.
2. Eroğlu C. Hepatit D epidemiyolojisi. Tekeli E, Ba- l›k İ (editörler). Viral Hepatit 2003. 1. Bask›. İstan- bul: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği Yay›n›, 2003;
247-9.
3. Kandemir Ö, Ersöz G, Uğuz K, Kaya A. Kronik he- patit B infeksiyonlu hastalarda anti-HDV s›kl›ğ›.
Viral Hepatit Dergisi 2001; 1: 263-5.
4. Sangnelli E, Stroffolini T, Ascione A, et al. Decre- ase in DHV endemicity in Italy. J Hepatology 1997; 26: 20-4.
5. Sonsuz A. Kronik delta hepatiti tedavisi. K›l›çtur- gay K, Badur S, Bal›k İ (editörler). IV. Ulusal Vi- ral Hepatit Simpozyumu. 4-6 Kas›m 1998 Kongre Kitab›. Ankara, 1998: 27-30.
6. Bal›k İ, Onul M, Tekeli E, Caredda F. Epidemi- ology and clinical outcome of hepatitis D virus in- fection in Turkey. Eur J Epidemiol 1991; 7: 48-54.
7. Mert A, Şentürk H, Otağ F ve ark. Hepatit B virüsü infeksiyonunda delta antikoru s›kl›ğ›. III. Viral He- patit Sempozyumu. 7-9 Kas›m 1996 Ankara, s. 46.
8. Felek S, Akbulut A, Iş›k A, K›l›ç S. XXVI. Hepatit B virus infeksiyonunda anti-delta s›kl›ğ›. Türk Mik- robiyoloji Kongresi, Kongre Kitab›. Antalya, 11- 15 Nisan, 1994; s. 250.
9. Aklan NG, Balc› İ, Aklan MR. Gaziantep yöresin- de delta hepatiti görülme s›kl›ğ›n›n saptanmas›.
Viral Hepatit Dergisi 1998, 4: 134-6.
10. Turfan M, Ar›kan E. Akut ve kronik hepatit olgula- r›nda HBV ve HDV’lar›na ait serolojik belirteçle- rin anlamlar› ve klinik önemleri. İnfeksiyon Derg 1995; 9: 165-9.
Kaya S.
Viral Hepatit Dergisi 2006; 11(3): 154-157
156
Tablo 1. Ülkemizde çeflitli çal›flmalarda anti-HDV s›kl›¤›.
Araştırmacı Kaynak no İl AHBVT1 KHB2
Kandemir 3 Mersin %6 %20.3
Balık 6 Ankara %5.8 %32.7
Felek 8 Elazığ %8.5 %41.2
Turfan 10 Diyarbakır %3 %51.7
Oğuz 11 Adana %2 %33.3
Dündar 12 Adana %0.9 %9
Çavuşoğlu 14 İstanbul %1.08 %32.14
Çelen 15 Diyarbakır - %27.5
Ökten 17 Ülke genelinde %.9-16.2 %9-51.7
Badur 18 İstanbul %2 -
Emri 19 Ankara - %34.5
Erbaş 20 Ankara %2.4 -
Söyletir 21 İstanbul %5.5 -
Aklan 22 Gaziantep %5 %10
Görenek 23 Ankara %1.38 %8.98
Arıbaş 24 Konya %3.3 %2.2
Bizim çalışmamız Trabzon %3.6 %3.3
1Asemptomatik hepatit B virüs taşıyıcısı,
2Kronik hepatit B.
Poliklini¤imizde ‹zlenen Kronik Hepatit B Virüs
‹nfeksiyonlu Hastalarda Anti-HDV S›kl›¤›
Viral Hepatit Dergisi 2006; 11(3): 154-157 157
11. Oğuz P, Şaşmaz N, Sar›baş Ü, Gürkaynak G, Acar Y, Onaran Z. HBsAg pozitif kronik karaciğer has- talar›nda ve taş›y›c›larda delta hepatiti. IX. Ulusal Türk Gastroenteroloji Kongresi Özet Kitab›. Nev- şehir, 1991; 113.
12. Dündar İH, Saltoğlu N, Yaman A ve ark. Bölgemiz- de anti-HDV prevalans› ve HBV markerleri ile iliş- kisi. Türk Mikrobiyol Cem Derg 1994; 24: 243-6.
13. Değertekin H, Göral V, Canoruç F, Ar›kan E. Ka- raciğer sirozu vakalar›nda HBV ile ilgili serolojik göstergeler. Ankara T›p Bülteni 1989; 2: 134-6.
14. Çavuşoğlu Ş, Keskin K, Koşan E, Yenen OŞ. Ülke- mizde delta hepatiti s›kl›ğ› ve önemi. Türk Mikro- biyoloji Cem Derg 1991; 21: 129-36.
15. Çelen KM, Geyik FM, Uluğ M, Hoşoğlu S. Kronik hepatit B hastalar›nda anti-HDV s›kl›ğ›. Viral He- patit Dergisi 2006; 11: 26-9.
16. Değertekin H, Yükselen V, Dursun M, Yalç›n K.
Türkiye’de delta hepatiti seroepidemiyolojisi. Türk Gastroenteroloji Dergisi 1999; 10: 319-23.
17. Ökten A, Çakaloğlu Y, Yalç›n S ve ark. Hepatitis B virus infeksiyonlar›nda delta antikor s›kl›ğ› (anti-del- ta) ve klinik önemi. Klinik Gelişim 1988; 2: 30-3.
18. Badur S, İleri T, Çavuşoğlu H ve ark. Kronik HBV infeksiyonlar›nda delta antikoru. V. Türk Gastroen- teroloji Kongresi Kitapç›ğ›. İzmir, Ekim 1985, p.28.
19. Emri S, Bayraktar Y, Aslan V ve ark. HBsAg pozi- tif kronik karaciğer hastalar›nda delta hepatiti. VI- II. Ulusal Türk Gastroenteroloji Kongresi, Kongre Kitab›. Ekim 1989, Samsun, s: 92.
20. Erbaş O, Gürbüz Y, Acar N. HBV infeksiyonlar›nda delta antikor s›kl›ğ›. Gastroenteroloji 1991; 2: 117.
21. Söyletir G, Babacan F, Güral CA. HBsAg taş›y›c›la- r›nda anti-delta s›kl›ğ›. Mikrobiyol Bült 1989; 23: 97.
22. Aklan NG, Balc› İ, Aklan MR. Gaziantep yöresin- de delta hepatiti görülme s›kl›ğ›n›n saptanmas›.
Viral Hepatit Dergisi 1998; 4: 134-6.
23. Görenek I, Dizer U, Coşkun Ö ve ark. Histopatolo- jik olarak değerlendirilmiş HBV infeksiyonlu has- talarda delta virüs antikor s›kl›ğ›n›n araşt›r›lmas›.
Viral Hepatit Dergisi 2002; 1: 427-9.
24. Ar›baş ET, Tekin B. Hepatit B virus enfeksiyonlu olgularda hepatit delta virus antikor araşt›r›lmas›.
Genel T›p Derg 2002; 12: 133-5.
YAZIfiMA ADRES‹
Dr. Selçuk KAYA 1 No’lu Beflirli Mah.
K›nal›tafl Cad. Beflirlievleri Sitesi B Blok. No: 3 D: 3
TRABZON
e-mail: eselkaya@yahoo.com
