Hepatit B ve C ‹nfeksiyonlar› Prevalans› ve Hastal›k Süresi ile ‹liflkisi #
fiener BARUT1, Serpil ÖCAL2, Ayfle YILMAZ2, Handan ‹NÖNÜ2, Ünal ERKORKMAZ3, Özcan AVCI4
1Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›,
2Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi, Gö¤üs Hastal›klar› ve Tüberküloz Anabilim Dal›,
3Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dal›, TOKAT,
4Amasya Devlet Hastanesi, Gö¤üs Hastal›klar› ve Tüberküloz Klini¤i, AMASYA
ÖZET
Ülkemizde hepatit B virüsü (HBV) ve hepatit C virüsü (HCV) infeksiyonlar›n›n yay›l›m›nda çeflitli t›bbi veya cerra- hi uygulamalar›n önemli yer tuttu¤u düflünülmektedir. Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› (KOAH), ast›m ve inters- tisyel akci¤er hastal›¤› (‹AH) gibi uzun süreçli akci¤er hastal›¤› olan hastalar, hastaneye s›k yatt›klar› için nozoko- miyal infeksiyon etkenlerine s›kça maruz kal›rlar. Çal›flmam›zda, kronik akci¤er hastalar›ndaki hepatit B ve C in- feksiyonlar› prevalans›n› ortaya koymay›, hastal›k süresiyle hepatit B ve C infeksiyonlar› aras›ndaki iliflkiyi arafl- t›rarak s›k hastaneye yatman›n bölgemiz için bir risk faktörü olup olmad›¤›n› ortaya koymay› amaçlad›k. Çal›flma- ya kronik akci¤er hastal›¤› tan›s› alan toplam 174 hasta dahil edildi. Hastalar›n ELISA yöntemiyle [EIA (Abbott Axsym)] bak›lm›fl olan HBsAg, anti-HBs, anti-HCV test sonuçlar› ile kronik akci¤er hastal›klar›n›n kaç y›ld›r devam etti¤i geriye dönük olarak de¤erlendirildi. Kontrol grubu olarak bölgemiz kan donörleri verileri de¤erlendirildi.
Hastalar›n 100 (%57.5)’ü erkek, 74 (%42.5)’ü kad›nd›. Ortalama yafl 64.9 ± 11.5 (25-86) y›l idi. HBsAg hastalar›n
%5.7 (10/174)’sinde, anti-HBs %43.2 (73/169)’sinde ve anti-HCV de %6.7 (11/164)’sinde pozitif olarak bulundu.
Kronik akci¤er hastal›¤›n›n ortalama süresi 11.8 ± 9.1 (1-40) y›l olarak saptand›. Hastal›k süresiyle hepatit B infek- siyonu aras›nda önemli bir korelasyon saptanmazken, hastal›k süresiyle hepatit C infeksiyonu aras›nda istatistik- sel olarak önemli pozitif korelasyon bulundu (r= 0.243, p= 0.005). Ayr›ca, kronik akci¤er hastalar›nda buldu¤umuz HBsAg pozitiflik oran› kontrol grubu ile benzerlik gösterirken, HCV infeksiyonu prevalans› Türkiye ortalamas›ndan ve bölgemiz kan donörlerinde saptanan oranlardan yüksek bulunmufltur (p< 0.001). Bu sonuçlar ve hastal›k süre- si artt›kça anti-HCV pozitiflik oran›n›n artmas›, kronik akci¤er hastalar›nda nozokomiyal yolla HCV geçiflinin önemli olabilece¤ini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kronik akci¤er hastal›¤›, hepatit B virüsü, hepatit C virüsü, nozokomiyal geçifl.
G‹R‹fi
Bugün dünyada 350 milyon kiflide kronik hepatit B virüsü (HBV) infeksiyonu 170 milyon kiflide ise hepatit C virüsü (HCV) infeksiyonu bulundu¤u tahmin edilmektedir. Bu iki virüs kronik hepatit, siroz ve bazen de hepatoselüler karsinoma (HSK)’ya yol açabilmelerinden dolay› infeksiyon etkenleri aras›nda önemli bir yer teflkil etmekte- dir. Bu etkenlerin bulafl yollar› da birbirine ben- zer ve perkütan geçifl önemli yer tutmaktad›r.
Hepatit B infeksiyonunun geçifliyle ilgili olarak 2003 Avrupa Karaci¤er Araflt›rmalar› Derne¤i (EASL) Hepatit B Konsensus Raporu’nda, ülkemi- zin de içinde bulundu¤u hepatit B’nin orta dere- cede endemik oldu¤u Akdeniz ülkeleri ve Orta Do¤u ülkelerinde perinatal, ev içi ve seksüel geçi- flin geçmiflte bafll›ca infeksiyon kaynaklar›n› olufl- turdu¤u, bugün ise intravenöz (IV) ilaç kullan›c›- lar›nda i¤nenin ortak kullan›m›, nozokomiyal ge- çifl, “tatuaj” ve “piercing” gibi uygulamalar›n bafl- l›ca HBV geçifl yollar› oldu¤u bildirilmektedir (1).
Ülkemiz araflt›rmac›lar›na göre daha çok horizon- tal ve perinatal geçiflin ön planda oldu¤u kabul edilmektedir (2,3). Ancak, hastanede veya hasta- ne d›fl›nda gerçeklefltirilen çeflitli t›bbi bak›m ve
uygulamalarla önemli düzeyde HBV geçifli olabi- lece¤i düflünülmektedir. Ülkemizden bir çal›flma- da, belirlenebilen bulafl yollar› içinde HBV geçifli- nin en s›k nedeninin (%40.4) cerrahi giriflimler ol- du¤u bildirilmifltir (4). Bir baflka çal›flmada, HBV geçiflinde yine cerrahi ve dental giriflimlerin öne- mine dikkat çekilmifltir (5). Hepatit B’nin nozoko- miyal yolla kolayca bulaflt›¤›na dair birçok kan›t bulunmakta olup, hemodiyaliz üniteleri buna iyi bir örnektir. Bununla iliflkili olarak özellikle hema- toloji-onkoloji ünitelerinde HBV’nin nozokomiyal yolla kolayca yay›ld›¤›na dair kan›tlar vard›r. Lit- vanya’da bir hastanenin pediatrik onkoloji ünite- sinde dört y›ll›k bir dönemde 106 çocu¤un HBV veya HCV ile infekte oldu¤u bildirilmifltir. Üstelik bu çal›flmada multidoz serum fizyolojik viyalleri- nin ortak kullan›m› ve personelin el hijyeninin ye- tersiz olmas› d›fl›nda bir risk faktörü belirleneme- di¤i bildirilmifltir (6).
HCV, en s›k parenteral yol ve daha az oranda da anneden bebe¤e ya da seksüel yolla bulaflabilen bir virüstür (7). Kan ve kan ürünleri transfüzyo- nu, IV ilaç kullan›m› ve hemodiyaliz, HCV bulafl›n- da önemli parenteral risk faktörlerini oluflturmak- tad›r. Günümüzde geliflmifl ülkelerde IV ilaç kulla- n›m› HCV geçiflinin %60’›ndan sorumlu iken, dün- SUMMARY
The Prevalence of Hepatitis B and C Infections in Patients with Chronic Lung Disease and Its Relation to Disease Duration
It has been suggested that medical and/or surgical procedures may have important role for transmission of hepa- titis B and hepatitis C viruses in our country. Patients who have chronic lung diseases such as chronic obstructive lung disease, asthma and interstitial pulmonary disease are frequently hospitalized and therefore frequently expo- se to nosocomial infectious agents. In this study, we aimed to determine seroprevalences of HBV and HCV in chro- nic lung diseases and also to find out whether the frequent hospitalization is a risk factor for infection by investi- gating the possible relation between disease duration and hepatitis B and C infection. A totaly 174 patients diagno- sed as chronic lung disease were included in the study. The data including HBsAg, anti-HBs, anti-HCV [EIA (Abbott Axsym)], and the duration of lung disease were collected retrospectively from the medical records of the patients.
One hundred patients (57.5%) were male and 74 patients (42.5%) were female. The seroprevalence rates were compared with those of blood donors. The mean age was 64.9 ± 11.5 years. The mean duration of chronic lung di- sease was 11.8 ± 9.1 years (range 1-40 years). HBsAg, anti-HBs and anti-HCV were found to be positive in 5.7%
(10/174), 43.2% (73/169), 6.7% (11/164), respectively. Although there was no correlation between the duration of chronic lung disease and hepatitis B infection, a statistically significant correlation between the duration of dise- ase and hepatitis C infection was determined. According to our results, the prevalence of hepatitis B infection in patients with chronic lung diseases were not different from the normal population. However the prevalence of HCV infection was higher than the mean prevalence rate of healthy Turkish people and also than the rates found in blo- od donors (p< 0.001). In addition to these findings, as the anti-HCV positivity increased with the duration of dise- ase, nosocomial transmission was thought be an important factor for HCV transmission in chronic lung diseases.
Key Words: Chronic lung disease, hepatitis B virus, hepatitis C virus, nosocomial transmission.
#Bu çal›flma, VIII. Ulusal Viral Hepatit Kongresi (2-5 Eylül 2006, Antalya)’nde poster olarak sunulmufltur.
yada HCV geçiflinde farkl› risk faktörleri ön plana ç›kabilmektedir. Bunlardan biri de hastanede ya- t›flt›r (8). Farkl› çal›flmalarda, cerrahi operasyon ve hastaneye yatma önemli risk faktörleri olarak bildirilmektedir (9,10). Ülkemizden bir çal›flmada en önemli risk faktörlerinin cerrahi giriflim ve kan transfüzyonu oldu¤u, bunun yan›nda hepatit C hastalar›n›n %11.6’s›nda uzun dönemli hastanede yat›fl öyküsünün oldu¤u bildirilmektedir (11). Ay- r›ca, hemodiyaliz ifllemi HCV infeksiyonunun no- zokomiyal geçiflinin en önemli kan›t› olarak görül- mektedir. Hemodiyaliz hastalar›nda hepatit C s›k- l›¤› artm›flt›r. Ancak hematolojik hastal›¤› veya kronik böbrek hastal›¤› olmayan, fakat hastaneye s›k yatan hasta gruplar›nda HCV s›kl›¤› ile ilgili yeterli çal›flma bulunmamaktad›r. Ast›m, kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› (KOAH) veya inters- tisyel akci¤er hastal›¤› (‹AH) gibi tan›s› olan has- talar s›k transfüzyon ihtiyac› göstermemekle bir- likte, s›k hastaneye yatan bir hasta grubudur. Bu çal›flmada, bu tür hastal›¤› olan kronik akci¤er hastalar›nda hepatit B ve C infeksiyonu s›kl›¤›n›
araflt›rarak hemodiyaliz d›fl›nda hastaneye yat- man›n HBV ve HCV infeksiyonlar› için bir risk fak- törü olup olmad›¤›n› ortaya koymay› amaçlad›k.
MATERYAL ve METOD Kronik akci¤er hastal›klar›;
1. KOAH, 2. Ast›m, 3. ‹AH,
4. Nefes darl›¤› olan di¤er hastal›klar
fleklinde grupland›r›larak retrospektif bir çal›flma dizayn edildi. Çal›flmaya en az bir y›l önce kronik akci¤er hastal›¤› tan›s› alm›fl olan, 1 Ocak 2005 -1 Temmuz 2006 tarihleri aras›nda Gaziosmanpafla Üniversitesi Araflt›rma ve Uygulama Hastanesi Gö¤üs Hastal›klar› Klini¤ine baflvuran 130 hasta ve Amasya Devlet Hastanesi Gö¤üs Hastal›klar›
Klini¤ine baflvuran 44 hasta olmak üzere toplam 174 hasta dahil edildi. Hastalar›n ELISA yöntemiy- le [EIA (Abbott Axsym)] bak›lm›fl olan HBsAg, an- ti-HBs ve anti-HCV test sonuçlar›, kronik akci¤er hastal›klar›n›n kaç y›ld›r devam etti¤i hastane ka- y›tlar›ndan elde edildi. Kontrol grubu olarak To- kat ve Amasya illeri kan donörlerine ait 2004 y›l›
verileri de¤erlendirmeye al›nd›.
BULGULAR
Hastalar›n 100 (%57.5)’ü erkek, 74 (%42.5)’ü de kad›nd›. Ortalama yafl 64.9 ± 11.5 (25-86) y›l idi.
Hastalar›n 116 (%66.7)’s› KOAH, 50 (%28.7)’si as- t›m ve 3 (%1.7)’ü ‹AH tan›s› alm›flt›. Nefes darl›¤›
olan di¤er hastal›klar grubunda 5 (%2.9) hasta vard›. Kronik akci¤er hastal›¤› devam süresi orta- lama 11.8 ± 9.1 (1-40) y›l idi. Hastalar›n baz› epi- demiyolojik özellikleri Tablo 1’de görülmektedir.
HBsAg hastalar›n %5.7 (10/174)’sinde, anti-HBs
%43.2 (73/169)’sinde ve anti-HCV %6.7 (11/164)’sin- de pozitif bulundu. Yüz altm›fl dokuz hastan›n 83 (%49.1)’ünde HBsAg veya anti-HBs belirteçlerin- den herhangi biri pozitif idi. Bir hastada hem HBsAg hem de anti-HCV pozitif idi. Hastalar›n HBV ve HCV belirteçlerinin cinsiyete ve hastal›k tan›lar›na göre da¤›l›m› Tablo 2’de görülmektedir.
Kontrol grubu olarak Sa¤l›k Bakanl›¤› 2004 y›l› To- kat ve Amasya illerindeki kan donörlerinin HBsAg ve anti-HCV sonuçlar› kullan›ld›. Tokat ilinde 35.561 kan donöründe HBsAg s›kl›¤› %4.7 (n= 1672), anti- HCV s›kl›¤› ise 28.856 kan donöründe %2.18 (n= 630) olarak bulunurken, Amasya ilinde HBsAg s›kl›¤›
21.109 kan donöründe %5.47 (n= 1154) ve anti-HCV s›kl›¤› 9507 kan donöründe %1.21 (n= 115) olarak bulunmufltur.
Çal›flmam›zda bulunan HBsAg pozitiflik oran› To- kat ve Amasya illerinin kan donörleri verileriyle ayr› ayr› karfl›laflt›r›ld›¤›nda istatistiksel olarak fark saptanmazken (Tokat için p= 0.52 ve Amasya için p= 0.87), anti-HCV pozitiflik oran›n›n ise To- kat ve Amasya illerinin kan donörlerindeki anti- HCV oran›ndan anlaml› derecede yüksek (her bir il için p< 0.001) oldu¤u görülmüfltür. Hastal›k sü- resiyle hepatit B infeksiyonu aras›nda bir korelas- Tablo 1. Çal›flmaya al›nan hastalar›n epidemiyo-
lojik özellikleri.
Parametre Sayı %
Cinsiyet
Erkek 100 57.5
Kadın 74 42.5
Tanı
KOAH 116 66.7
Astım 50 28.7
İAH 3 1.7
Diğer 5 2.9
Toplam 174
Hastalık süresi (yıl) 11.8 ± 9.1 KOAH: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, İAH: İnterstisyel akciğer hastalığı.
yon bulunmazken hastal›k süresiyle hepatit C in- feksiyonu aras›nda zay›f, fakat istatistiksel olarak önemli pozitif bir korelasyon bulunmufltur (r=
0.243, p= 0.005). Hasta yafl› ile HBV ve HCV infek- siyon göstergeleri aras›nda bir korelasyon sap- tanmam›flt›r.
TARTIfiMA
Ülkemiz hepatit B yönünden orta derecede ende- misite göstermektedir (1). Ülkemizde HBV’nin horizontal ve perinatal geçifl baflta olmak üzere bütün yollarla bulaflabildi¤i düflünülmekte, fakat hangi bulafl yolunun önemli oldu¤u konusunda kesin sonuçlar bulunmamaktad›r (3,12). Baz› çal›fl- malarda cerrahi giriflimler ve difl tedavisi gibi risk faktörlerinin önemine dikkat çekilmektedir. Ülke- mizden 10 merkezin kat›l›m›yla yap›lan bir çal›fl- mada, HBV bulafl yolu olarak cerrahi giriflim ilk s›- rada yer alm›fl (%40.4), bunu %16.7 ile aile içi te- mas ve %4 ile transfüzyon izlemifltir. Bu çal›flmalar ve hemodiyaliz hastalar›nda afl›laman›n yeterli ol- mad›¤› y›llarda görülen yüksek prevalans de¤erle- ri nozokomiyal geçiflin önemine dikkat çekmekte- dir (4,5,13,14). Ülkemizde hematolojik malignite gi- bi çeflitli risk gruplar›nda yap›lan çal›flmalarda HBsAg pozitiflik oran› yüksek bulunmufltur (13).
fiencan ve arkadafllar›, kronik hastal›¤a sahip olan- larda HBsAg pozitifli¤ini %7.5 olarak bulmufl ve bunun kan donörlerindeki orandan anlaml› dere- cede yüksek oldu¤unu bildirmifllerdir (15).
Çal›flmam›zda bulunan HBsAg pozitiflik oran›
(%5.7), ülkemiz genelinde kan donörlerinde yap›l- m›fl çal›flmalarla uyum göstermektedir. On befl y›-
l› kapsayan (1983-1998) bir dönemde K›z›lay kan merkezleri taraf›ndan toplanan 5 milyondan fazla ünite kanda HBsAg pozitifli¤i %5.1 bulunmufltur (13). Sa¤l›k Bakanl›¤› verilerine göre 2004 y›l›nda Tokat bölgesi kan donörlerinde HBsAg pozitiflik oran› %4.7 ve Amasya bölgesi kan donörlerinde
%5.47’dir (16). Her bir ilin kan donörlerindeki bu oranlar çal›flma grubumuzla karfl›laflt›r›ld›¤›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k saptanmam›fl- t›r (Tokat için p= 0.52 ve Amasya için p= 0.87). Ay- r›ca, hastal›k süresi veya yafl ile HBsAg pozitifli¤i aras›nda bir korelasyon bulunmam›flt›r.
Biçmen ve arkadafllar›n›n 2000 y›l›nda ‹zmir böl- gesinde bir gö¤üs hastal›klar› hastanesine yatan akci¤er patolojisi olan hastalarda yapt›klar› çal›fl- mada HBsAg pozitifli¤i genel popülasyondaki orana benzer bulunmufltur (17). Alt›ndifl ve arka- dafllar›, Afyon bölgesinde sadece KOAH tan›l›
hastalar üzerinde yapt›klar› bir çal›flmada, yine HBsAg oran› yönünden genel popülasyona ben- zer bir oran (%2.6) bulduklar›n› bildirmifllerdir (18). fiencan ve arkadafllar›, kronik hastal›¤a sahip olanlarda HBsAg pozitifli¤ini (%7.5) kan donörle- rinden yüksek bulmalar›na karfl›n, çal›flma grubu içinde yer alan KOAH veya ast›m› olan 40 hastada HBsAg pozitifli¤ini %5 olarak saptam›fllard›r (15).
Ayr›ca, hastaneye yat›fl hikayesi olanlarda anti- HBc pozitifli¤inin yüksek (%45.8) oldu¤unu bildir- mifllerdir. Çal›flmam›zda buldu¤umuz anti-HBs po- zitiflik oran› (%43.2), Türkiye’de anti-HBs s›kl›¤›
ile ilgili olarak çeflitli çal›flmalardan elde edilen
%20.6-52.3 aral›¤›n›n içinde kalmaktad›r (12).
Tablo 2. Kronik akci¤er hastalar›nda hepatit B ve C göstergelerinin cinsiyet ve hastal›k tan›lar›na göre da¤›l›mlar›.
HBsAg pozitif Anti-HBs pozitif Anti-HCV pozitif
Parametre Sayı %* Sayı %** Sayı %***
Cinsiyet
Erkek 6 3.5 38 22.5 5 3
Kadın 4 2.3 35 20.7 6 3.6
Tanı
KOAH 6 3.5 50 29.6 5 3
Astım 4 2.3 22 13 5 3
İAH 0 0 0 0 1 0.6
Diğer 0 0 1 0.6 0 0
Toplam 10 5.7 73 43.2 11 6.7
*HBsAg pozitifliği 174 hasta, **Anti-HBs pozitifliği 169 hasta, ***Anti-HCV pozitifliği 164 hasta üzerinden değerlendirilmiştir.
KOAH: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, İAH: İnterstisyel akciğer hastalığı.
Çal›flmam›zda kronik akci¤er hastalar›nda sapta- d›¤›m›z anti-HCV pozitiflik oran› (%6.7) ülkemiz genelinde bulunan orandan yüksektir. Ülkemizde kan donörlerinde anti-HCV pozitiflik oran›n›n
%0.3-0.6 düzeyinde oldu¤u bildirilirken, sa¤l›kl›
popülasyonda yap›lm›fl çal›flmalarda bu oran›n
%1.7’yi geçmedi¤i görülmektedir (14). 2004 y›l›n- da kan donörlerinde anti-HCV pozitiflik oran› To- kat ve Amasya bölgelerinde s›ras›yla %2.18 ve
%1.21 olarak bildirilmifltir (16). Çal›flmam›zda tespit edilen de¤er, bu oranlardan istatistiksel olarak anlaml› derecede yüksekti (her bir il için p< 0.001).
Çal›flmam›zda saptad›¤›m›z anti-HCV pozitiflik oran› Kanadal› ve arkadafllar›n›n 2004 y›l›nda di- yaliz hastalar›nda bulduklar› orana (%6.8) ve Okan ve arkadafllar›n›n tip II diabetes mellitus (DM)’lu hastalarda bulduklar› orana (%7.1) çok yak›nd›r (19,20). Biçmen ve arkadafllar›, akci¤er patolojisi olan hastalarda HCV seroprevalans›n›
%1.8 olarak saptam›fl ve bu oran›n normal popü- lasyondan istatistiksel olarak önemli derecede yüksek oldu¤unu bildirmifllerdir (17). Ayr›ca, Al- t›ndifl ve arkadafllar› 2000 y›l›nda Afyon Gö¤üs Hastal›klar› Hastanesine yatan 189 KOAH’l› hasta- da çok yüksek bir anti-HCV pozitiflik oran›
(%39.1) bulmufllard›r (18). Bulgular›m›z bu iki ça- l›flma ile uyumludur.
Ayr›ca, çal›flmam›zda hastal›k süresiyle anti-HCV aras›nda pozitif bir korelasyon bulunmufltur. Bi- zim bilgilerimize göre bu korelasyonun flimdiye kadar yap›lan çal›flmalarda araflt›r›lmad›¤› ya da hasta say›s› yetersiz oldu¤u için ortaya konulma- d›¤› düflüncesindeyiz. Bu pozitif iliflkinin nedeni, kronik akci¤er hastalar›n›n s›k hastaneye yatmala- r› ve nozokomiyal geçifl olabilir. Nozokomiyal HCV geçiflinin hematoloji, onkoloji ve cerrahi klinikle- rinde daha s›k oldu¤u literatürde bildirilmektedir (6,21). Nozokomiyal geçiflin en önemli örneklerin- den biri de hemodiyaliz ünitelerindeki artm›fl HCV seroprevalans oran›d›r. Ülkemizden Karaca ve ar- kadafllar›n›n yapt›klar› çal›flmada, HCV yönünden en önemli risk faktörünün cerrahi giriflimler oldu-
¤u ve hastalar›n %11.6’s›nda hastaneye yatman›n bir risk faktörü oldu¤u belirlenmifltir (11).
Çal›flmam›zda HCV’nin nozokomiyal geçiflini des- tekleyen bir kan›t ortaya konmas›na karfl›n, HBV için böyle bir kan›t elde edilememifltir. Bunun ne- deni kronik akci¤er hastalar›nda HBV’nin nozoko- miyal yolla geçifli olsa bile, ülkemizde horizontal
yol gibi baflka geçifl yollar›n›n s›k oluflu ve infek- siyon alma yafl›n›n erken olmas›n›n HBV geçiflin- de nozokomiyal bulafl faktörünün istatistiki öne- mini azaltmas› olabilir. Ayr›ca, HBV ile temas›
gösteren di¤er HBV belirteçleri olan anti-HBs ve anti-HBc’nin kontrol grubuyla karfl›laflt›r›lmas›
gerekirdi. Ancak kan donörlerinde HBsAg d›fl›n- daki belirteçlere ait verilerin olmamas› nedeniyle bu karfl›laflt›rma yap›lamam›flt›r. HBV infeksiyonu konusunda daha kesin bir yorum yapabilmek için özellikle anti-HBc’nin incelenip karfl›laflt›r›laca¤›
daha genifl kapsaml› çal›flmalara ihtiyaç vard›r.
Sonuç olarak; kronik akci¤er hastal›¤›n›n, s›k has- taneye yat›fl nedeniyle ülkemizde HCV için bir risk faktörü olabilece¤ini söyleyebiliriz. Ancak bu bulgunun risk faktörlerinin (sterilizasyon-dezen- feksiyon uygulamalar›, transfüzyon, cerrahi giri- flim, multidoz flakon kullan›m› gibi baz› riskli dav- ran›fllar, hastane infeksiyon kontrol önlemlerine uyum vb.) ayr›nt›l› araflt›r›laca¤›, yafl ve cins uyumlu kontrol gruplar› ile karfl›laflt›rman›n yap›- laca¤› prospektif çal›flmalarla desteklenmesi ge- rekmektedir.
KAYNAKLAR
1. de Franchis R, Hadengue A, Lau G, et al. EASL Jury. EASL International Consensus Conference on Hepatitis B. 13-14 September, 2002 Geneva, Switzerland. Consensus statement (long version). J Hepatol 2003; 39(Suppl 1): 3-25.
2. Taşyaran MA. HBV enfeksiyonu epidemiyolojisi.
Tekeli E, Bal›k İ (editörler). Viral Hepatit 2001. 1.
Bask›. Ankara: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2001: 121-8.
3. Özdemir D, Kurt H. Hepatit B virüsü infeksiyonla- r›n›n epidemiyolojisi. Tabak F, Bal›k İ, Tekeli E (editörler). Viral Hepatit 2007. 1. Bask›. İstanbul:
Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2007: 108-17.
4. M›st›k R. Yetişkin akut viral hepatit B (AVHB)’de bulaş yollar›. Viral Hepatit Dergisi 1995; 1: 20-5.
5. Erden S, Büyüköztürk S, Çalangu S. A study of sero- logical markers of hepatitis B and C viruses in Is- tanbul, Turkey. Med Princ Pract 2003; 12: 184-8.
6. Dumpis U, Kovalova Z, Jansons J, et al. An out-b- reak of HBV and HCV infection in a paediatric onco- logy ward: Epidemiological investigations and preven- tion of further spread. J Med Virol 2003; 69: 331-8.
7. Sünbül M. HCV enfeksiyonunun epidemiyolojisi ve korunma. Tabak F, Bal›k İ, Tekeli E (editörler).
Viral Hepatit 2007. 1. Bask›. İstanbul: Viral Hepa- title Savaş›m Derneği, 2007: 208-17.
8. Williams I. Epidemiology of hepatitis C in the Uni- ted States. Am J Med 1999; 107(6B): 2-9.
9. Lionis C, Vlachonikolis IG, Skliros S, Symeonidis A, Merkouris BP, Kouroumalis E. Do undefined sources of hepatitis C transmission exist? The Greek study in General Practice. J Viral Hepat 2000; 7: 218-24.
10. Karmochkine M, Carrat F, Dos Santos O, Cacoub P, Raguin G. A case-control study of risk factors for hepatitis C infection in patients with unexplained routes of infection. J Viral Hepat 2006; 13: 775-82.
11. Karaca C, Çakaloglu Y, Demir K, et al. Risk fac- tors for the transmission of hepatitis C virus infec- tion in the Turkish population. Dig Dis Sci 2006;
51: 365-9.
12. Taşyaran MA. HBV enfeksiyonu epidemiyolojisi.
Tekeli E, Bal›k İ (editörler). Viral Hepatit 2003. 1.
Bask›. İstanbul: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2003: 121-8.
13. M›st›k R, Bal›k İ. Türkiye’de viral hepatitlerin epi- demiyolojik analizi. K›l›çturgay K, Badur S (edi- törler). Viral Hepatit 2001. 1. Bask›. Ankara: Viral Hepatitle Savaş›m Derneği, 2001: 10-55.
14. M›st›k R, Bal›k İ. Türkiye’de viral hepatitlerin epi- demiyolojik analizi. Tekeli E, Bal›k İ (editörler).
Viral Hepatit 2003. 1. Bask›. İstanbul: Viral Hepa- title Savaş›m Derneği, 2003: 10-55.
15. Şencan İ, Şahin İ, Sertbaş Y, Balbay Ö, Bulut İ.
Kronik hastal›ğa sahip olanlarda HBV ve HCV se- roprevalans›. Viral Hepatit Dergisi 2003; 8: 111-5.
16. Töre O, Uluhan R, Karakoç E, Altunay H, K›l›ç NB.
Türkiye’de transfüzyonla bulaşan enfeksiyon soru- nu. 12. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastal›klar› Kongresi, 16-20 Kas›m 2005; 109-20.
17. Biçmen C, Eriş FN, Şenol G, Florat N. Akciğer pa- tolojisi olan hastalarda HBV, HCV ve HIV serop- revalans›. Viral Hepatit Dergisi 2001; 7: 341-3.
18. Alt›ndiş M, Orman A, Ünlü M, K›rlang›ç Y. Kronik obstrüktif akciğer hastal›ğ› olan bireylerde hepatit C virüs infeksiyonu s›kl›ğ›. Viral Hepatit Dergisi 2004; 9: 76-81.
19. Kanadal› A, Pirioğlu S, Özden K. Hemodiyaliz hastalar›nda HBsAg, anti-HBs, anti-HBc total, an- ti HBc IgM, anti-HCV ve anti-HAV IgG s›kl›ğ›. Vi- ral Hepatit Dergisi 2004; 9: 41-5.
20. Okan V, Araz M, Demirci F ve ark. Tip 2 diabetes mellituslu olgularda hepatit B ve C virüs prevalan- s›. Viral Hepatit Dergisi 2000; 6: 179-81.
21. Allander T, Gruber A, Naghavi M, et al. Frequent patient-to-patient transmission of hepatitis C virus in a haematology ward. Lancet 1995; 345: 603-7.
YAZIfiMA ADRES‹
Dr. fiener BARUT
Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi
‹nfeksiyon Hastal›klar› ve
Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›
60100, Merkez/TOKAT
e-mail: senerbarut@yahoo.com
