EĞİTİMİN TARİHİ
TEMELLERİ
TARİH NEDİR ?
Tarih, milletlerin
birikimlerini ve yer
ve zaman göstererek
inceleyen bilimdir.
EĞİTİM AÇISINDAN TARİH BİLGİSİNİN ÖNEMİ
1. Ulusal tarih bilgisi ediniriz
2. İnsanlık tarih bilgisi ediniriz
3. Tarih bilinci kazanırız
4. Sosyokültürel değişim sürecini kavrarız
5. Tarihsel düşünme yeteneği kazanırız
EĞİTİMDE TEMEL TARİHSEL DÖNEMLER
1) Antik ( Antik ) Çağda Eğitim
2) Orta Çağda Eğitim
3) Rönesans ve Aydınlanma Dönemi’nde Eğitim
4) İslam Dünaysında Eğitim
5) Türklerde Eğitim
ANTİK ÇAĞ’DA TEMEL UYGARLIKLAR
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
UZAKDOĞU-ÇİN ve HİNT UYGARLIĞI
ANTİK YUNAN VE ROMA UYGARLIKLARI
ESKİ UYGARLIKLAR
SÜMERLER ( MÖ 3000)
PERS – HİTİT- FENİKE UYGARLIKLARI
İSRAİL UYGARLIĞI
MISIR UYGARLIĞI ( MÖ 3400 – 525 )
ÇİN VE HİNDİSTAN UYGARLIĞI
YUNAN UYGARLIĞI
ROMA UYGARLIĞI
SÜMERLER ( MÖ 3000)
SÜMERLER ( MÖ 3000)
Tarihte bilinen ilk yerleşik toplumdur. Yazıyı, yılın 365 gün olduğunu, mevsimleri bulan, kent devletlerini kuran, tekerleği, geometri ve matematiği, hukuku, mitoloji ve edebiyatı, sözlüğü bulup yapan ve kullanan bir halktır.
İlk okuma ve ders kitaplarını hazırladılar.
Uygarlık ve tarih Sümer’le başlar dense yeridir
Öğretmenin geçiminden öğrenciler sorumluydu.
Her öğrenci öğretmene belli bir miktar para verirdi.
PERS – HİTİT- FENİKE UYGARLIKLARI
PERSLERDE ( ESKİ İRAN ) EĞİTİM
PERSLER;
Bugünkü İran medeniyetinin temelini oluşturur.
İlk posta teşkilatını kurdular.
Eski İran'da (M.Ö 900-360) eğitim laiklik ve ulusal birlik üzerine kurulmuştur.
Baba çocuğunu istediği gibi yetiştirebilirdi.
Okul kralın sarayının yanındadır ve adı "Genel Eğitim Evi"dir.
Çocuklar adil, iradeli, savaşçı, ölçülü ve büyüklerine saygılı olmalı, açlığa, soğuğa, acıya dayanmalı, ok, kılıç kullanmalı, iyi ata binmeyiydi. Öğrenciler Genel Eğitim Evi'nde bunları kazanırlardı.
İran eğitim sisteminde beden eğitimi dersi çok önemliydi.
HİTİTLER
MÖ. 2000 yılında Anadolu’ya Kafkasya üzerinden göç ederek 1500 yıl boyunca hakimiyetlerini sürdüler.
İlk yerleşim yerleri Çorum Hattuşaş'dır
Anadolu'nun yerli sanatıyla birleştiler. Boyutları büyümüş anıtsal eserler ortaya çıkarttılar.
Mabetler, saraylar, sosyal yapılar, kaya kabartmaları yaptılar.
Hititçe, bugüne kadar bilinen en eski Hint-Avrupa dilidir
Farklı yazılar kullandılar.. Resmî diplomatik yazışmaları ve saray arşivleri Âsur (Akad) çivi yazısıyla yazılırken kayalardaki
kabartmalar ve yazıtlar için Hiyeroglif yazı kullandılar.
Tarihte ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması ( MÖ 1296 ) Hititler ve Mısırlılar arasında imzalandı
Hititlerin etkileyici başkenti Hattuşa ile
diğer kentleri Alacahöyük ve Şapinuva,
Çorum ili sınırlarımız içinde kalıyor.
ALACAHÖYÜK
FENİKELİLER
FENİKELİLER
İlk çağda denizcilik alanında en ileri olan kavim Fenikeliler’dir. Akdeniz’de büyük koloniler kurdular. Bu kolonilerin en önemlileri Kartaca, Sidon ve Tir’dir.
Önce Mısır etkisinde ve daha sonra Asur, Babil, Pers ve Makedonyalı İskender’in etkisinde yaşamışlardır.
Fenikeliler tarihte ilk alfabeyi buldular. Bu alfabe 22 harfli idi. Günümüzde kullanılan Latin Alfabesi’ninin temelini bu alfabe oluşturur
MISIR UYGARLIĞI
( MÖ 3400 – 525 )
MISIR UYGARLIĞI ( MÖ 3400 – 525 )
Hiyeroglif yazıyı ( resim yazısı ) bulmuşlardır
Devlet idaresinde yazışmalara önem verilmiştir
Cam, papirüs ve ilk takvimi ( 365 gün- miladi) onlar bulmuşlardır.
Çocuklar beş yaşında okula başlıyorlar ve on iki yıl okuyorlardı.
Okullar ilk, orta ve yüksek olarak üçe ayrılmıştı.
Devlet dairesine memur yetiştirmek temele alınmıştır.
Okullar yatılı ve gündüzlü olabiliyordu.
Okuma-yazma, matematik, astronomi, heykelcilik, müzik ve beden eğitimi dersleri vardı.
Öğretmen Tanrı kadar saygı gören ulu bir kişidir.
İSRAİLDE EĞİTİM
İSRAİLDE EĞİTİM
Eski Yahudi/toplumunda erdemli insanlar yetiştirmek çok önemliydi.
Aile, kavim en önde yer alırdı.
Beden ve ruhen iyi insan yetiştirmek okulun ve öğretmenin göreviydi.
Dini her Yahudi tam olarak bilmek ve uygulamak zorundaydı.
Cinsiyete göre bir eğitim vardı.
Yurttaşlık bilgisi ve tarih her Yahudi'nin almak ve okumak zorunda olduğu derslerdendi.
Dersler "kıssadan hisse çıkarma" temeline göre işlenirdi.
Öğretmen mutlak otoriteydi. Kutsal bir varlık sayılırdı.
ÇİN'DE EĞİTİM ( MÖ 2500)
ÇİN'DE EĞİTİM ( MÖ 2500)
Eğîtim sistemi geleneklere, aileye ve topluma Bağlı insan yetiştirmek üzere kurulmuştur.
İlk, orta ve yüksek okul var.
Çin'de üç büyük düşünür yetişmiştir. Bunlar Laç-Tzu (Taoizm) , Diğer ikinci büyük düşünür Konfüçyüs ve Çin'de yetişen diğer bir eğitimci Cu-Hsi'dir
Bugünkü çince yazının temeli 3000 yıl önce atıldı
Ruhun ve bedenin terbiyesinde müzik ve dinsel törenler önemliydi
Pusula, barut,kağıt, matbaa Çin’de bulunmuştur
Öğretmen kutsal bir varlıktı
HİNT UYGARLIĞI ( MÖ
7000- 1700)
HİNT UYGARLIĞI ( MÖ 7000- 1700)
Hindistan'da kast sistemi vardır. Eğitim her sınıf için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Brahman (din adamı), kşatriya (asker), vaysiya (esnaf), südra (işçi), parya (köle) olmak üzere beş kast bulunmaktadır. Bir kasttan diğerine kesinlikle geçilmez" temel ilkedir.
Eğitimi etkileyen İki dini görüş vardır. Brahmanizm, ev Budizm. Brahmanizm ve Budizm'de öğretmen kutsal sayılmıştır.
Özellikle budizm ile birlikte eğitimde de yenileşmeler olmuştur
Okuma-yazma işinde öğrenciler önce kum üzerine sözcükleri yazar ve okurlardı. Sonra bunları iyice öğrendikten sonra yapraklara yazarlardı (Binbaşıoğlu 1982).
Hindistan eğitim geleneği islam dünyasını da etkilemiştir
ESKİ YUNAN ( GREK) MEDENİYETİ
Grek dünyasında eğitim genelde akla, iyiye ve erdeme dayalıdır.
Hür vatandaşlar eğitilir. Köleler ve köylü işçi, zanaatkar takımının eğitimi söz konusu değildir.
Karakter, estetik ve beden eğitimi savunulur.
Karakter eğitiminde ortak yaşam, sevgi ve saygı, devlet ve devlet kurumlarına bağlılık temele alınmıştır.
Estetik eğitimde ise, ruhun eğitimi söz konusudur.
Bunun için müzik önemlidir.
Beden eğitiminde vücudun güçlenmesi için beslenme, güreşme, koşma, ok, mızrak, disk atma,. ata binme, kılıç kullanma etkinliklerine yer verilmiştir.
Genelde eğitim bedenen ve ruhen güzel insan yetiştirmeyi (kalokagathie) amaçlamaktadır.
Okul sistemleri ilkokullar, ortaokullar, Liseler, ve yüksek okullar (akademi) olarak kurulmuştur.
İlk" kez resimli ders kitapları M.Ö. 331-323 döneminde yazıldı.
Ayrıca felsefe temel ders olarak ele alınıyordu.
Yoğun bir felsefe ve mantık eğitimi veriliyordu.
Öğretmen (pedagog) önceleri seçkinlerin çocuklarım eğitmek için okuma-yazma bilen üstün özeliklere sahip köleler arasından seçiliyordu.
Öğretmenler saygın kişilerdi. Grek okul sisteminde dayak vardı. Öğretmenin maaşını öğrenciler ödüyorlardı.
ESKİ YUNAN ( GREK) MEDENİYETİ
ROMA UYGARLIĞI
M.Ö. 8 ile M.S. 5. yüzyıllar arasında varlığını sürdürmüş olan ve merkezi Roma kenti olan uygarlık.
Kavimler Göçü sonucu, 395 yılında Roma İmparatoru I.
Theodosius, Roma Uygarlığı’nı iki oğlu arasında Doğu Roma (Bizans) ve Batı Roma olmak üzere paylaştırdı.
ROMA UYGARLIĞI
Doğu Roma İmparatorluğu, eski Yunan ve Orta Doğu geleneklerinin kaynaşmasıyla ortaya çıkmıştır.
Burada yaşayan halk; ticaret, kentleşme ve ekonomi alanlarında önemli gelişmeler gösterdi.
Doğu Roma İmparatorluğu’nun en belirgin kültürel özelliği, Hıristiyanlığın bu devlet sınırları içinde gelişmiş olmasıdır.
ORTA ÇAĞDA AVRUPADA EĞİTİM
Avrupa Antik Çağ’dan sonra, düşünsel anlamda karanlık bir Orta Çağ yaşamıştır.
Akılcılığın yerini skolâstik düşünce, dogmatizm ve metafizik düşünceler almıştır.
Batı dünyasında kayda değer bir bilimsel ve sanatsal çalışmadan söz etmek güçtür.
Her şeyde dini öğretiler referans alınmıştır.
Orta çağın ikinci yarısından sonra (XIII ve XIV. Yüzyıllardan sonra) üniversitelerin yaniden kurulmaya başlanmasıyla önemli bir gelişme sağlanmıştır. Üniversiteler, kiliselere bağlı olmanın yanında özel kanunları ve mahkemeleri vardı.
İSLAM DÜNYASINDA EĞİTİM
İSLAM DÜNYASINDA EĞİTİM
İslam dünyasının en parlak zamanı 8. ve 12.
yüzyıllar arasındaki dönemdir.
Arap Uygarlığı ; Avrupa, Hindistan ve Türk Uygarlıkları ile temasa geçmiştir.
Matematik, kimya ve tıp alanlarında önemli katkılarda da bulunulmuştur.
Matematik alanında, Hintlilerden alınan sayı
sistemine, “0” (sıfır) rakamı eklenmiştir.
TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLMALARINDAN ÖNCEKİ DÖNEMLERDE
EĞİTİMLERİNİN
TEMEL ÖZELLİKLERİ
Türk toplumlarının eğitim anlayış ve uygulamaları, yaşama biçimlerinin etkisiyle şekillenmiştir.
Türkler tarihi hafızlarından kaynaklanan bilgileri yazıyı kullanmadan önce taşlara kazımıştır. Bu gelenek yazının oluşmasına kaynaklık ettiği gibi zamanla yazıyla da beraber devam etmiştir ( taştaki türkler ) .
Töre önemli bir rol oynamaktadır.
Bu dönemde örgün eğitim kurumlarının varlığından söz edilse bile bu kurumlar hakkında kesin bir delil yoktur ( Sönmez, 2004)
Eserlerde öğretici amaç vardır.
Alp insan tipine önem verilmiştir.
Köklü bir bilim sevgisi mevcuttur.
Mesleki eğitim önemli bir yer tutar.
Büyük bir çocuk sevgisi var olup, cinsiyet farkı yoktur..
TAŞTAKİ TÜRKLER
SERVET SOMUNCUOĞLU
TAŞTAKİ TÜRKLER
TAŞTAKİ TÜRKLER
HUNLAR ( M.Ö 1000 - M.S 50)
HUNLAR ( M.Ö 1000 - M.S 50)
Hunlar, sürü besleyen atlı kabilelerden meydana gelmiş göçebe bir toplumdur.
Savaşçılık ( Çin seddi onlardan dolayı yapılmıştır) , yöneticilik, bazı el sanatları (mesleki eğitim) ile dini inanışlar ve çocuk yetiştirmeye ilişkin değerler ( Çocuğa ad koymak bile kahramanlık sonucunda gerçekleşirdi) eğitimin biçimini oluşturur.
Hunlar’ın eğitimini yaşayış biçimleri şekillendirmiştir.
Din, bir eğitim aracıydı, onlarda halk dini ve devlet dini
diye iki din vardı.
GÖKTÜRKLER (M.S 552- 745)
GÖKTÜRKLER (M.S 552- 745)
Göktürklerde eğitim, Hunlar’ınkine benzemektedir.
Eğitim töre içinde töre kanalıyla verilmektedir.
38 harfli gelişmiş bir alfabeye sahip olmaları bazı yazılı eserler bırakmalarını sağlamıştır. ( Bu eserlerin en önemlisi; Orhun Anıtlarıdır M.S. 732)
Göktürklerde, sözlü töre bilgisi, yazı ile genişletilmiş ,bilgiler artmış ve yaygınlaşmıştır.
Göktürklerde de alp insan tipine büyük önem verilmiştir.
ORHUN ANITLARI
ORHUN ANITLARI
Orhun Anıtları, 732’de dikilen Kültegin, 735’te dikilen Bilge Kaan ve yine o yıllarda dikilen Tonyukuk anıtlarından oluşur.
Bu anıtlarda 6000 kadar kelime vardır.Türkçenin bilinen ilk yazılı belgeleridir.
Orhun Anıtları, ilk olarak 1893’te Danımarkalı bilgin Thomas tarafından okunmuştur.
Anıtlarda, Türk hükümdarlarına
bazı öğütlere yer
verilir. Ayrıca,
Türklerin geçmişte
yaşadığı felaketlere
dikkat çekilip ders
alınması öğütlenir.
UYGURLAR ( M. S 745- 840)
UYGURLAR ( M. S 745- 840)
1. Uygurlar kentli toplumdur. Maniheizm dinini benimsemişlerdir.
2. Önceki devletlerden farklı olarak diğer toplumlara da açılmışlardır.
3. Kütüphaneler dolusu sayısız eser vermişlerdir.
4. Ünü dışarıya taşan bürokrat yetiştirmişlerdir ve başka ülkelere göndermişlerdir.
5. Örgün eğitim kurumları yaygınlaşmış, bilgiye büyük önem verilmiştir.
6. Kitapları çoğaltarak bilim dünyasına önemli hizmetler yapmışlardır.
