RADYOLOJĠK DEĞERLENDĠRME. Dr. Suat FĠTOZ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyodiagnostik AD

(1)

RADYOLOJĠK

DEĞERLENDĠRME

Dr. Suat FĠTOZ

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Radyodiagnostik AD

(2)

 Akciğer grafilerinde değerlendirme

 Topallayan çocukta radyografi

 Hematolojik hastalıklarda radyografik değişiklikler

(3)

Akciğer grafisi

 Diğer modaliteler ile kombinasyon sık

 Kardiyak değerlendirme eski öneminde değil

 Film değerlendirme ve doz problemleri dijital görüntüleme nedeniyle azaldı

(4)

Teknik değerlendirme

 Penetrasyon: kalp arkasında vertebraları gör

 Ġnspirasyon: en az 9 arka kosta gör

 Rotasyon: klavikula spinöz proçesler arası uzaklığa bak

 Angülasyon: klavikula 3. kosta üzerinde olmalı

(5)

Pozisyon

 Oblik

olmamalı

(6)

(7)

Pozisyon

 Pig-O-stat

(8)

Ġnspirasyon

 Tam inspiryum grafi elde edilmeli

 Diyafram

– 5-6. kosta ön ucu

– 8-9. kosta arka kenarı

(9)

Yetersiz inspiryum

 Kardiak ve timik gölge daha geniĢ

 Akciğer dansitesi yüksek

 Diyaframlar yüksek konumlu

(10)

Dansite

Timus gölgesi Kalp gölgesi

Diyafram ve kostalar

(11)

 Ağlama hemen sonrası derin iç

çekme sırasında inspiryum grafi elde edilebilir

 AĢırı inspiryum Ģüphesi varsa ayrı zamanlardaki grafi karĢılaĢtırılabilir

(12)

Uygun doz

 Trakeal hava sütünu izlenir

 Orta torakal vertebra disk aralıkları seçilir

 Diyafram altı ve kalp gerisi bronkovasküler izler seçilir

(13)

Yüksek doz

 Uygun bronkovasküler değerlendirme yapılamaz

 YanlıĢ hava hapsi alanları gözlenebilir

 Küçük pnömotorakslar atlanabilir

(14)

Görüntüleme alanı

 Çok fazla abdomen alanı girmemelidir

– Doz artar, süre uzar daha bulanık görüntü

– X ıĢınında açılanmaya bağlı distorsiyonlar olabilir

(15)

(16)

Pediatrik ve eriĢkin akciğer farklılıkları

 Anatomik

– Hava yolları küçük – Timus dokusu

 Akciğer dansitesi: çocukta daha yüksek

 Mediastinal konturlar ve hiluslar net değildir

 Kardiyotorasik oran yüksektir

(17)

Timus

 3 yaĢa kadar genelde izlenir

 Ekspiryumda daha geniĢ, inspiryumda dar ve uzun

 YD’da mutlaka izlenmeli

 Akut enfeksiyon veya steroid tedavisi geçici timik atrofi nedeni olabilir

(18)

Timus-kitle ayrımı

 Doku yumuĢaktır normal anatomik yapılara bası oluĢturmaz

 ġekil değiĢikliği gösterebilir

– Kardiyotimik çentik – Yelken iĢareti

– Dalga iĢareti

(19)

(20)

(21)

Akciğer dansitesi

 Yenidoğanlar özellikle prematürlerde erken grafilerde

 Sıvı içerikli alanlar izlenebilir (alt loblarda kapalı kesimler kalabilir)

 Akciğer 1/3 medialinde hava bronkogramı görülebilir

 Fissürler seçilebilir

 Az miktarda efüzyon saptanabilir (2 mm’den az kalınlıkta) görülebilir

 Akciğerin tam olarak açılması 8 saatte tamamlanır

 YD’da aşırı havalanmış alan izlenimi saptanabilir

(22)

(23)

Çocuk akciğer grafisi

 Akciğer parankim dansitesi erişkine oranla daha yüksektir

 Patolojiyi havalanması azalmış

görünümde olan akciğerde değil de

daha radyolüsen tarafta aramak gerekir

(24)

Trakea

 Ekspiryumda sağa devie olabilir

 İntratorasik kesimde ekspiryumda bile

mutlaka düz olmalı

(25)

Mediastinal kontur ve çizgiler

 Aorta ve ana pulmoner arter timus gölgesi

nedeniyle net seçilemeyebilir

(26)

(27)

 Yenidoğanda KTO üst sınırı %65 olarak kabul edilmektedir

Pediatric radiology

(28)

Pulmoner konus

(29)

Yan Grafi

Learningradiology.com

(30)

Silüet işareti

(31)

(32)

(33)

(34)

Değerlendirme

 Sistematik yaklaşım

 Normal ve varyatif görünümleri anormal olanlardan ayırma

 Lezyonları tarifleme ve yorumlama

(35)

Sistematik Değerlendirme

 Hasta adı, tarih, pozisyon işareti (R/L),

 Hasta pozisyonu (ayakta PA/ yatarak AP....)

 Yumuşak doku ve kemikler

 sol omuz > sol göğüs duvarı > üst abdomen > sağ göğüs duvarı > sağ omuz > boyun yumuşak

dokusu ve vertebra > torakal vertebralar > kotlar

 Hava yollları

 Mediastinum (AP-lateral)

 Hiluslar (AP-lateral)

 Akciğerler

 Plevra

(36)

(37)

Mediasten

sağ atrium

çıkan aorta

SVC

arkus aorta

pulmoner konus

Sol atrial apendiks

sol ventrikül

sağ ventrikül

AP pencere

(38)

(39)

Hiluslar

 Başlıca pulmoner a

 Sol pulmoner arter daima sağdan daha yukarıdadır

 Sol hilus daima sağ hilustan yukarıdadır

(40)

Plevral sıvı

 En iyi lateral dekübit grafide

– Lateral dekübit grafi: 5 cc – Lateral grafi: 75 cc

– PA grafi: 175 cc

(41)

(42)

(43)

(44)

Loblar

Sağ üst

Sağ orta

Sağ alt

Sağ üst

Sağ orta

Sağ alt

(45)

Sol alt

Sol alt Sol üst

Sol üst

(46)

Akciğer dansite farklılıkları

 Genel olarak akciğer dansitesi erişkinden yüksektir

 Öncelikle patoloji hiperlüsen alanda aranmalıdır

(47)

Hiperlüsen akc

(48)

(49)

(50)

(51)

Akciğer dansite artımları:

intersitisyel

Viral pnömoni

Mikoplazma pnömonisi Ġntersitisyel hastalıklar

(52)

Mikronodüler-miliyer desen

 Miliyer tbc

 Langerhans

 Lenfanjiyomyo matozis

(53)

Lobar desen

(54)

Lobar desen

(55)

Lobar pnömoni, hilus silinmiş üst lob

(56)

Yuvarlak lezyon

(57)

Yuvarlak lezyon

(58)

Kaviter lezyon

(59)

 Air space _ İntersitisyel

(60)

?

(61)

Saklı alanlar

(62)

(63)

(64)

(65)

(66)

(67)

(68)

(69)

(70)

Lezyon var mı?

(71)

(72)

Patoloji taklitçileri

 Pozisyon

 Küvöz

 Yalancı cilt katlantıları

(73)

(74)

Oblik ve normal grafi

(75)

X ıĢını tüpü açılı

(76)

YD cilt katlantısı

(77)

Küvöz portu

(78)

Kas-iskelet sistemi

 Bacak ağrısı ve topallayan çocuk

(79)

 2 yaş erkek çocuk, topallıyor ve sağ kalçada ağrı tanımlıyor

 FM: diz üst kesimi ağrılı ve şiş

(80)

Ayırıcı tanı

 Osteomyelit

 Septik artrit

 Kırık

 Toksik sinovit

(81)

Septik Artrit

• İnfeksiyon aşırı

ise dislokasyon

(82)

Septik artrit

 Beyaz küre, sedim ve CRP yüksek

 Kan kültürü (%50 pozitif)

 İnfant

– Bulgular normal

(83)

18 ay kız, sağ taraf topallama, ağrı yok

FM: Sağda ekstremite daha kısa

Lab: Normal short left lower extremity is

causing the limp

(84)

Ayırıcı tanı

 Gelişimsel kalça displazisi

 Kısa ekstremite

(85)

(86)

Lab normal, hareketler serbest, tibia hassas

3 yaş erkek sağda

topallama

(87)

(88)

Toddler kırığı: mutlaka 2 yönlü

grafi

(89)

6-yaĢ erkek sağ taraf üzerine topallıyor

FM: kalça hareketleri ağrılı

(90)

Ayırıcı tanı

• İnfeksiyon

• Toksik sinovit

• Femur başı epifiz kayması

(

Slipped capital femoral epiphysis, SCFE

)

• Perthes-Calve-Legg

(91)

Nekrotik Fragmantasyon

(92)

Reosifikasyon Remodeling

(93)

Toksik sinovit bulgular

 Kalça hareketleri ağrılı

 Erken dönemde sinovyal sıvı

 Öyküde yaklaşık 2 hafta önce ÜSYE varsa destekleyici

(94)

14 yaĢında obez erkek sol diz ve bacakta ağrı var

Dizde şişlik yok, hareketler serbest ancak kalçada içe

rotasyon kısıtlı

(95)

Ayırıcı tanı

 İnfeksiyon

 Osgood-Schlatter

 Ön diz ağrısı

 Femur başı epifiz kayması

(96)

(97)

Femur başı epifiz kayması

• Adolesan dönemdeki en sık kalça problemi

• ^Yaş

– Erkekle 14 yaş

– Kızlar 12 yaş

(98)

AP Pelvis

• Fizis geniş ve düzensiz

• Epifiz Klein’s hattı veya

altında

Klein’s hattı

(99)

Ilımlı kayma

Ciddi kayma Bilateral epifiz kayması

(100)

Pelvis Kurbağa Grafisi

• ^Posterior

kayma

• ^Geniş,

irregüler fizis

(101)

Kalça hareketleri serbest, uyluk sert ve şiş, ESR hafif yüksek

12 yaş kız sağ uylukta

ağrı

(102)

(103)

Diz hareketleri serbest, tibia önde basmakla fokal ağrılı

12 yaş erkek, voleybol

oyuncusu sağ dizde ağrı

(104)

(105)

Yaşa göre topallama nedenleri

 Toddler (1-3 yaĢ)

 Ġnfeksiyon

 Okült travma

 Tümör

 Çocukluk (4-10)

 Infeksiyon

 Transient/toksik sinovit

 Pertes / AVN

 Romatolojik hastalık

 Travma

 Tümör

 Adolescent (11+)

 SCFE

 Romatolojik hast

 Travma

(106)

Hematolojik hastalıklarda

iskelet sistemi bulguları

(107)

(108)

(109)

(110)

(111)

(112)

(113)

(114)

Lösemi

 Çocuklarda kırmızı Kİ yaygın ve iskelet

değişiklikleri %50’den fazlasında görülebilir (erişkinlerde %10’dan az)

 Kemik tututulumu kötü prognoza işaret etmez

– Metafizeal lüsen bantlar (%10-48) – Osteopeni

– Osteosklerotik lezyonlar (Kİ infarktı veya lösemik hücre infiltrasyonu, %7-31)

– Vertebra kompresyonu

– Kafa tası: sık tutulmaz ama periost reaksiyonu veya osteolitik lezyonlar görülebilir

(115)

Orak hücreli anemi ile takipte

yaygın kemik ağrıları

(116)

Kemik infarktı

 Metafiz veya diyafizer yerleşimli, çevresi dalagalı sklerotik santral lezyonlar

 Kıkırdak tümöerleri taklit edebilir

 Steroid kullanımı, orak hücreli anemi, travma, Gaucher hastalığı, renal TX

 Aslında osteonekroz (metafiz ve diyafizde yerleştiğinde), epifizde ise avasküler ON

 Femur ve tibiada sık