BÜYÜME, BESLENME-BÜYÜME İLİŞKİSİ. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Eylül 2004

BÜYÜME,

BESLENME-BÜYÜME İLİŞKİSİ

Dr. Yeşim ÖZTÜRK

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD

Eylül 2004

Büyüme:

Vücut hacminin ve kitlesinin kalitatif ve kantitatif olarak artması

Gelişme:

Vücudun sahip olduğu biyolojik fonksiyonların değişimi

Büyümesi normal olan çocuk sağlıklıdır !

Büyümeyi etkileyen faktörler:

• Beslenme

• Genetik

• Hormonal

• Çevresel

• Kronik hastalıklar

Beslenme, canlılığın devamı, optimal büyüme ve gelişmenin sağlanması, nutrient eksikliklerinin önlenmesi amacıyla başta

protein-yağ-vitamin-mineral olmak üzere makro ve mikronutrientlerin doğal besin kaynakları ile organizma tarafından ağız yoluyla alınması,

ve gastrointestinal sistemde sindirilip emilmesi ve organizma tarafından kullanılmasıdır.

 İntrauterin dönem

 İlk 2 yıl

 İlk 5 yıl

HİPOTALAMUS

YAĞ DOKUSU

GİS

İştahın düzenlenmesi

Leptin

Yağ dokusundan salınan, iştahın ve vücut kompozisyonunun düzenlenmesinde önemli bir peptit hormon

Ghrelin

Mideden salınan iştahın düzenlenmesi üzerine etkili bir peptittir.

Büyümenin izlenmesi (Growth monitoring):

•

Vücut ağırlığı akut..

Boy kronik..

Baş çevresi

Boya göre vücut ağırlığı Vücut kitle indeksi (kg/m2) Triseps deri kıvrım kalınlığı Orta kol çevresi ölçümü (MAC)

•

• Büyüme eğrileri

Persentil çizelgeleri KAYIT !

Yaş (ay) Günlük kilo alımı (g)

Boy uzaması

cm/ay

Baş çevresi (cm/ay)

Önerilen kalori (Kcal/kg/g)

0-3 30 3.5 2 115

3-6 20 2 1 110

6-9 15 1.5 0.5 100

9-12 12 1.2 0.5 100

1-3 yaş 8 1 0.25 100

4-6 yaş 6 3 cm/yıl 1 cm/yıl 90-100

Beslenme dönemleri

1. Tek başına anne sütüyle beslenme (4-6 ay)

2. Weaning dönemi

3. Yetişkin gıdalarla beslenme

YOĞURT

TAHILLAR

MEYVE VE SEBZE Çorba, püre, ezme

BAKLAGİLLER YUMURTA, ET ANNE SÜTÜ

yaş Öğün sayısı

Doğum-1 hafta 6-10

1 hafta-1 ay 6-8

1-3 ay 5-6

3-7 ay 4-5

7-9 ay 3-4

9-12 ay 3

yaş Mama miktarı (mL)

1-2 hafta 60-90

3 hafta-2 ay 120-150

2-3 ay 150-180

3-4 ay 180-210

5-12 ay 210-240

Weaning dönemi;

bebeğin beslenmesine anne sütünün yanında, sıvı, yarı katı ve katı besinlerin eklendiği dönem

Neden ek gıdaya başlıyoruz ?

 Artan demir ihtiyacının karşılanması

 Artan enerji ve protein ihtiyacının karşılanması

 Pürtüklü gıdaya alıştırma (emme-yutma, emme-nefes alma

koordinasyonunun gelişimi, öğürme refleksinin inhibisyonu)

Beslenmeyi yönlendiren sistemler:

1. Nörolojik maturasyon

2. Renal sistem maturasyonu

3. Gastrointestinal sistem maturasyonu

oral osmolar yük

gastrointestinal sistemin morfolojik gelişimi

Ek besinlere başlamada gecikme,

 Enerji ve demir eksikliği Büyüme geriliği

Malnutrisyon

 İmmunitede azalma-ishal ve diğer enfeksiyöz hastalıklar

 Mikronutrient eksiklikleri

Ek besinlere erken başlama,

 Anne sütü alımını kısıtlar, büyüme yavaşlar

 Anne sütü azalır

 Allerjik hastalıkların görülme riski artar

 İshal riski artar

 Obesite riski artar

 Weaning döneminde fiziksel büyüme hızı ilk altı aya göre yavaşlamıştır ancak yine de oyun ve okul çağına göre hızlıdır.

 İntrauterin hayatın son 3 ayında dolan demir depoları bu aylarda

tükenmiştir ve anne sütü ile sağlananın ötesinde demir ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu artmış Gereksinimleri karşılayacak, bebeğin fizyolojik

gelişimine uygun ek besinler artık başlanmalıdır.

Ek besinler neler olmalıdır ?

• Enerjiden yoğun gıdalar seçilmelidir (sütlü-unlu mamalar, yoğurt gibi..)

• Daha az allerjik (pirinç unu ya da devam formulası*..)

• 6-8 ayda demir içeriği yüksek sebze çorbaları ve bitkisel yağ

• Tereyağ (İlk 2 yıl kısıtlama yok)

• Yumurta (haftada 3-4)

• 7-8. ayda et (^{domates !!})

• 7-9. ay nişastalı besin (pilav, makarna,..)

• 9-12. ay sofra ^dolma….

Ek gıdaya başlarken dikkat edilecek noktalar:

 İlk kez verilecek olan besin haftada bir çeşit olacak şekilde verilmeli

 Ek besin tek öğün olarak ve çok az miktarlarda verilmeye başlanmalı

 İlk kez verilecek besin, bebek açken denenmelidir.

 Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmelidir.

 Tüm besinler kaşıkla verilmelidir.

 Hepsi doğal ve taze olmalıdır

 Hijyenik hazırlanmalıdır el yıkama !

Ek besinlere geçiş döneminde karşılaşılan sorunlar:

İshal PEM

İnek sütü allerjisi

Anne sütü yoksa,

 Adapte formula sonra devam formulası+ek gıda

 İnek sütü

İnek sütü

 Osmolalitesi anne sütünden 3 kat yüksek

I. Yenidogan : yarı yarıya sulandır

II. 1-4 ay arası: 2 kısım süt, bir kısım su III. 4. ay : Sulandırmadan

500 cc’ye 2 silme çorba kaşığı şeker 2 tatlı kaşığı sıvı yağ

Sulandırmadan verilirse ! Osmolalite yüksek

Hiperfosfatemi

Hipokalsemi sonuçta tetani, konvulziyon