SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE İYİ YÖNETİŞİM

(1)

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE

İYİ YÖNETİŞİM

Kâr amacı gütmeyen Argüden Yönetişim Akademisi,

faaliyetlerini Boğaziçi Üniversitesi Vakfı bünyesinde yürütmektedir.

Dr. Yılmaz ARGÜDEN 10 Ekim 2018

(2)

İYİ YÖNETİŞİM NEDİR?

2

(3)

İyi yönetişim, yaşam kalitesini geliştirmenin ve kurumların sürdürülebilirliğini artırmanın anahtarıdır.

İnsanlar topluluklar halinde yaşamaya başladıklarından bu yana

o Karar almak

o Alınan kararları uygulamak o Çıkarlarını dile getirmek

o Çatışmaların çözümünü sağlamak o Yükümlülüklerini yerine getirmek

amacıyla etkin çalışan mekanizmalar, süreçler ve kurumlar kurmaya çalışıyor.

Kamu Ekonomik

Özel Sektör Çevresel

Toplumsal

Sivil Toplum Yönetsel Hak ve

Sorumluluklar Kurumlar

Paydaşların birbirlerine ve kurumlara güven duyması uygulama etkinliğini artırıyor, işlem maliyetlerini azaltıyor,

gelişmeyi hızlandırıyor.

İnsanoğlu özlemlerini gerçekleştirebilmek ve yaşam ile ilgili riskleri yönetmek için kurumlar halinde organize olmuştur.

(4)

ARGÜDEN YÖNETİŞİM AKADEMİSİ İyi Yönetişim, Kaliteli Yaşam

Zamana ve mekana göre

değişen

Kişiye göre değişen, göreceli ve nesnel

Çok farklı boyutları olan

• İnsanların birey ve topluluk olarak

özlemlerini gerçekleştirebilmeleri

• Her zaman daha iyiyi arama güdüsü Tanımı ve

ölçülmesi güç

Yaşam Kalitesi = Özlemleri, hayalleri yaşayabilmek, daha iyiyi aramak

4

(5)

Toplum yaşamını etkileyen konularda nasıl karar verileceği dönemin ihtiyaçlarına göre değişmektedir.

AÇIKLAMA o Demokrasinin oluşumu o İlk kanun

o Mecliste oy verme hakkı

o Her bireyin mahkemede kendini savunma hakkı

o İlk yazılı anayasa o Kadınlara oy hakkı

o İnsan Hakları

o Ülkeler arası özgürlük ve demokrasi hakkı o Kurumların sürdürülebilir politikalar izlemesi ve

sürdürülebilirlik raporları Oy hakkına

sahip olanlar tarafından topluca karar alma

Doğrudan Demokrasi

Oy hakkına sahip olanların seçtiği

temsilcilerin karar alması Temsili

Demokrasi

Paydaşların, STK’ların karar vericileri bilgi, tepki ve görüşleri ile yönlendirerek karara katılım sağlamaları Katılımcı

Demokrasi

İnsanların değişen beklentileri, insan hakları ve demokrasinin daha ötesine geçiyor.

Artık beklenen, insanların geleceklerini biçimlendirmede söz sahibi olmaları, küresel karar alma süreçlerine katılabilmek.

(6)

MÖ. 1750

Hammurabi Yasaları

ABD Anayasası

1787

1215

Magna Carta

Yeni Zelanda Kadınların Seçim

Kanunu

1893

1948

BM Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesi

1951

Avrupa Birliği

UN Global Compact

2000

Demokrasinin gelişimi - Küresel Gelişim

2015

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri

(SDGs)

6

(7)

İlk Demokrasi Anlayışı Mezopotamya

Sened-I İttifak Muhtarlıkların kuruluşu- II.Mahmud

dönemi

1808

1839

Tanzimat Fermanı

Islahat Fermanı

1856

1921

İlk anayasa

1934

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı

Sivil toplumun ortaya çıkışı

Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Kurulmuş

olan Vakıflar

Muhtarlıkların kurulması

XIX yy başı

Demokrasinin gelişimi - Türkiye’de Demokrasi

Osmanlı Vatandaşlık Kanunu

1864

(8)

Toplumsal sorumluluk üstlenenlerin bilgi ve beceri seviyeleri kurumların sürdürülebilirliği için kritik önemdedir.

Sorumluluk üstlenenlerin özen göstermesi gereken konular:

❑ Potansiyel asil - vekil çıkar çatışması alanları:

i. Yolsuzluk ii. Kayırma iii. Tembellik

iv. Riskten kaçınma v. Aşırı risk alma

❑ Dengeli değerlendirme boyutları:

i. Risk-fayda dengesi

ii. Kısa dönem – uzun dönem iii. Farklı paydaşların çıkarları

iv. Etik değerler – Piyasa gerçekleri

v. Denetim – inisiyatif almanın özendirilmesi

Düşünce bağımsızlığının tanımı birçok boyutta değerlendirilmelidir:

❑ Finansal

❑ Entellektüel

❑ Politik

❑ Grup bağımsızlığı

❑ Duygusal

8

(9)

Yönetenlerin öncelikleri de zaman içerisinde değişiyor.

❑Yönetenlerin esas odağı kurumun misyonu ve

sürdürülebilirliği yönünde hareket etmek olmalı.

❑Öncelik herhangi bir paydaşın çıkarları değil, kurumun

çıkarları olmalı.

❑Kurumun uzun vadeli çıkarının paydaşlar ile kazan-kazan

ilişkisi kurmak olduğu da unutulmamalı.

Sadakat Yükümlülüğü

Özen

Yükümlülüğü

Eksiksiz Açıklama Yükümlülüğü

❑Kararlar mevcut olan tüm önemli bilgileri dikkate alarak verilmeli.

❑Kurumun çıkarları

doğrultusunda ve iyi niyet çerçevesinde hareket etmeli.

❑Mevcut tüm alternatifleri değerlendirdikten sonra verdikleri kararların,

kurumun kısa ve uzun vadeli çıkarlarına uygun olmasına dikkat etmeli.

❑Paydaşların haklarını kullanmalarına yönelik oylamalar öncesinde, çıkar çatışması yaratabilecek işlemler konusunda tüm taraflara tatmin edici bilgi verilmeli.

❑Hesap verebilir olmak üzere sistemler kurulmalı ve

şeffaflık ana ilke olmalı.

(10)

Kurumlara duyulan güvenin artırılmasının anahtarı ‘İyi Yönetişim’

10

(11)

• Uyulacak standartların belirlenmesi, kararlara dayanak olacak bilgilerin toplanıp yayılması, çözümlerin üretilmesi ve katılımcı demokrasinin hayata geçirilmesi konularında hem zorlayıcı hem yardımcı olmalıdırlar.

• Rollerinin, seçilmişlerin yerini almak değil, katılımcı bir anlayış ile onları desteklemek ve iyileştirmek için sorgulamak olduğu unutulmamalıdır.

• Sadece öncelikler üzerinde değil, aynı zamanda süreçlerde de iyi yönetişim benimsenmelidir.

• 21.yy’da toplumsal kitlelerin kararlara katılım isteği ile yeni bir katılımcı demokrasi şekli oluşuyor, STK’lar toplumsal kararlarda seçilmişler ile birlikte rol alıyor.

• Katılımcılığın özendirilmesi, tutarlılık, şeffaflık, hesap verebilirlik, kararların ve uygulamaların adil ve etkin olmasını sağlar.

• Şirketlerin sorumlulukları, hissedarlarına kâr üretmenin ötesine geçiyor ve sürdürülebilir bir dünya için kaynakların etkin kullanılması önem kazanıyor.

• Paydaşlarına güven sağlayabilen kurumlar, tüm değer zincirinde daha çok kaynağı harekete geçirip vizyonları doğrultusunda yönlendirerek, başarıya daha kolay ulaşabiliyorlar ve sürdürülebilirliği sağlayabiliyorlar

Küresel sorunlara çözüm, ülke refahını artırma ve şirket

sürdürülebilirliği gibi birçok konuda iyi yönetişimin rolü artıyor.

(12)

Küresel sorunlara çözüm, ülke refahını artırma ve şirket

sürdürülebilirliği gibi birçok konuda iyi yönetişimin rolü artıyor.

• Bireylerin, toplumsal sorumluluklarını yerine getirirken, tutarlılık, sorumluluk, şeffaflık, adillik, hesap verebilirlik, katılımcılık gibi iyi yönetişim ilkelerine sahip çıkarak sivil toplum kuruluşları da dâhil olmak üzere her kurumun gelişmesine ve toplumsal refahımızın artmasına katkıda bulunacaktır. Böylelikle, kaynakların çok daha etkin kullanılmasını sağlayacaktır.

• Her birey devletten, şirketlerden ve STK’lardan İyi Yönetişim’i talep etmeli ve kendimiz de bu ilkeleri yaşayarak çevrelerine umut veren birer örnek olmaya çalışmalıyız.

12

(13)

İyi Yönetişim İlkeleri

Adillik

Sistemler ve uygulamalarda tüm paydaşların beklentilerini gözeterek kurguyu oluşturmak, uygulamalarda kişiye göre değil sisteme göre karar vermek yönünde kültürü oluşturmak

Şeffaflık

Kurum içinde ve dışında ve aynı zamanda topluma karşı performans ve kaynakların kullanımı konusunda aktif açıklık ve şeffaflıkta olmak

Sorumluluk

Kişiden, sisteme ve tüm kuruma uzanan sorumlulukları sahiplenme ve yerine getirme anlayışı geliştirmek ve bu yönde temel politika ve prensipleri korumak

Hesap verebilirlik

Tüm yöneticilerde (paydaşlara) değer yaratmaya yönelik çalışmalarda, tüm seviyelerde hesap verme/raporlama ve yapılan işlerin değerlendirilmesi yaklaşımının benimsenmesi

Katılımcılık

Bilginin ve faaliyetlerin oluşturulması ve gerçekleştirilmesinde paydaşların katılım ve

desteğini sağlamak, buna yönelik ortam geliştirmek

Tutarlılık

Misyon, Vizyon doğrultusunda hareket etmek, karar almada temel politika ve prensipleri korumak İşbirliği kurulan tarafların beklentileri

Etkililik

Başarı ve sonuç odaklı yaklaşımla kaynakların doğru yönlendirilmesi, doğru alanların

seçilmesi, performans hedeflerinin doğru belirlenmesi

Yönetişim, sadece karar vericileri değil, tüm paydaşları kapsar.

Karar verenlerin yetkilerini kötüye kullanmalarının önlenmesini değil, Yetkilerini sağduyulu, adil ve değer yaratacak şekilde kullanmalarını sağlar

Kurum içinde yedi ilkenin yansıtılmasını gerektirir

YÖNETİŞİM PRENSİPLERİ "CRAFTED"

(14)

Gönüllü Kuruluşlar için İyi Yönetişim Anahtarları

14

(15)

İyi yönetişim, kaliteli yaşam

• Bir ülkenin yönetim kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan biri ürettiği politikaların niteliği ve uygulamanın etkinliğidir.

• Politika üretme ve uygulama sürecinde bu ilkelerden

faydalanmak, ülkemizdeki yönetim ve yönetişim kalitesini ve

dolayısıyla yaşam kalitesini artıracaktır.

(16)

Temsili demokrasiden katılımcı demokrasiye geçişte

katılımcılığı artırmakta STK’lara önemli rol düşmektedir.

Modern sivil toplumun tanımı:

• Bireyler, sivil toplumu oluşturan herhangi bir dernek, işyeri veya gruba katılmaya zorlanamazlar /gönüllü katılım.

• Sivil toplum, hukuk düzeninin ve toplumsal kültürün sınırlarıyla faaliyet gösterir.

• Sivil toplum, ortak bir hedef doğrultusunda bireyleri örgütleyerek, katılımcı demokrasiye olanak sağlar. Örgütlü sivil toplum bireyler ve devlet arasında "aracı" ve “itici güç” olarak rol oynar.

• Sivil toplum, "yetki devri“ (subsidiarity) aracılığı ile devletin vatandaşlarla işbirliği yapmasını sağlar. Bazı yetkiler vatandaşlar ile paylaşılarak daha etkin çözümler üretilmesi sağlanır.

STK’ların rolü, seçilmişlerin ve/veya kamu kuruluşlarının yerini almak değil, katılımcı bir anlayışla onları desteklemek ve iyileştirmek için sorgulamak olmalı.

16

(17)

STK’ların etki kulvarları

Doğrudan yardım

Kısa Vadeli, Mevcut sorunların yarattığı olumsuz etkiyi

hafifletmeye yönelik

Güçlendirme Sorunların mağdurlarını

güçlendirerek olumsuzluklarla kendi başlarına başa çıkabilme becerisi kazandırma

Sorunu ortadan kaldırmaya yönelik

politikalara ve kararlara etki

Orta vadeli, karar vericileri etkilemeye / farkındalık yaratmaya / kalıcı çözümler üretmeye yönelik

o Karar verme sürecinin kalitesini artırma

o Toplumu bilgilendirecek bilgiyi ortaya koymak o Sürdürülebilirliği sağlayacak reform, proje,

program ve politikalara yönelik hükümeti yönlendirmek, öneri geliştirmek

o Öneri ve yönlendirmelerde farklı grupların beklentilerini doğru algılamak ve yansıtabilmek (cinsiyet, sosyal, ekonomik, coğrafi farklılıkları gözetmek)

o Karar vericilerin şeffaflığın sağlanması, toplum tarafından doğru algının oluşması ve toplumun katılımını sağlayacak girişimlerde bulunmak Tepki ile sınırlıKarar vermeye etki yaratan,yönlendiren

(18)

STK yönetmek, şirket yönetmekten daha zordur.

❑ Genellikle hedefler çözülmesi güç bir toplumsal sorunu içerir;

❑ Kaynakların (zaman ve maddi) çoğu gönüllülerden geldiğinden yönetimin hem yaptırım gücü sınırlıdır, hem de geniş kitleleri sürekli olarak yüksek motivasyon düzeyinde tutma gereği vardır;

❑ STK faaliyetleri genellikle ödeme gücü olmayan hedef kitleye yönelik olarak geliştirildiğinden kaynak yaratmak yaratıcılık gerektirir;

❑ Toplumsal bir sorunu çözebilmek için farklı kesimlerle yoğun etkileşim gerekiyor, çağımızın önemli gelişmesi olan ağ ilişkileri yönetimi konusunda başarılı olmak STK başarısı için önemli bir adım olarak ortaya çıkıyor.

18

(19)

Başarılı gönüllü yönetimi, onları sürekli heyecanlandırabilmeyi gerektirir.

❑ Gönüllü yönetimi bugünün bilgi işçilerinin yönetimi için çok güzel örnekler içeriyor.

❑ Gönüllü yönetimi, gönüllü seçimi kadar onların sürekli bilgilendirilmelerini, onları heyecanlandıracak görevlerle donatılmalarını, başarıların tanınmasını ve gelişim

fırsatları yaratılmasını içeriyor.

❑ Gönüllülerin heyecanını canlı tutabilmek onların farklı deneyler yapmasına fırsat tanımaktan geçiyor.

❑ Kurumsal yaratıcılık düzeyini yükseltmek isteyenler belirli sınırlar dahilinde hata yapılmasını ve hatalardan ders alınmasını teşvik ediyorlar.

❑ Gönüllülere tanınan serbesti ve karşılığında beklenen hesap verme süreci, yaratıcılığı geliştiren bir sürece dönüşüyor.

Gönüllü Yönetimi

(20)

STK’ların kritik başarı faktörleri

Süreklilik

Değer Yaratma Etki

o Beceri ve sistemleri kurumun misyon ve değerlerine uyumlu olarak geliştirme ve kullanması

o Faaliyetleri sonucunda hedef kitlesi için katma değer yaratabilmelidir

o STK’larda iyi yönetişim prensiplerinin uygulanması ile toplumda benimsenme ve prestijli bir konum sağlamayı getirir. Bunun yanında yönetimin güncelliği ve dinamikliği, yenilikçiliği ile başarıların sürekliliği garanti altına alınır

o Kaynakların etkin kullanımıyla sunulan değerin sürekliliği garanti altına alınmalıdır

o STK’ların yetkinlikleri ve kaynaklarını doğru şekilde kullanarak hedef kitleye yönelik sonuç üretme ya da sorunun temeline yönelerek iyileştirme performansını artırması gerekir o Sunulan hizmetin kapsamı, içeriği

ve yayılımı ile etkililik sağlanmalıdır

o Katılımcı bir anlayışla oluşturulmuş etkin bir misyon ve vizyona sahip olmalıdır.

o Kaynak üretebilmek, kaynakları odaklayarak sonuç elde edebilmek ve toplumdan gelen farklı talepler karşısında odağı koruyabilmek için gerekli olan misyon ve vizyon, katılımcı bir anlayışla ortaya konduğunda hem gönüllülüğü, hem de

harekete geçirilebilecek kaynakları artırır.

20

(21)

Sivil Toplum Kuruluşlarında sürekli gelişim, demokrasinin ve yaşam kalitesinin de sürekli geliştirilmesi anlamına gelir

Kurumlarda gelişimi sağlamak ve kaliteyi sürekli geliştirmek için, etkin ve gelişime açık liderlerin yönlendirmeleri ile

Paydaş beklentilerini göz önüne alan,

Bilgiye dayanan kararlarla

yöneten,

Sonuçları ölçen,

Sürekli iyileştirme

anlayışını gözeten,

İçeriği, işbirliklerini ve

iletişimi geliştiren yaklaşımları belirlemeliyiz.

Katılımcı,

Toplumumuzla en yüksek etkileşimi olan ve geleceğimizi şekillendirme misyonuna sahip sivil toplum kuruluşlarının oluşturduğu değerler, geliştirdiği yaklaşımlar gelecek yıllarda

ülkemizin değerleri olacaktır

(22)

Hedefler, vizyonu hayalden gerçeğe taşır.

Neredeyiz? Ne olmak istiyoruz? Nasıl ulaşacağız? Kim, ne zaman, ne yapacak?

Ne durumdayız?

Durum

Mevcut durum analizi

Hedefler

Misyon ve Vizyon

Yöntem

Strateji

Uygulama

Plan

Denetleme

Ölçüm ve değerlendirme

❑ Bir vizyonu hayalden gerçeğe taşıyan, bilgiyi temel alan vizyon doğrultusunda oluşturulan ve uygulanan stratejidir

❑ Amaç-araç uyumunun gözetilmesi, odaklanmanın netliği, dinamiklik, bütünsellik.

İyi niyet, iyi yönetimin yerini alamaz.

22

(23)

STK’lar katılımcı bir anlayışla oluşturulmuş etkin bir misyon ve vizyona sahip olmalıdır.

Misyon, var oluş nedenidir.

➢ Kurumun varlık nedenidir,

➢ Olmak ya da gerçekleştirmek istenilendir,

➢ Zamana bağlı değildir,

➢ Kurum genel felsefesini ortaya koyar.

Kurum varlık nedenini ortaya çıkarmak için şu soruları yanıtlamalıyız;

❑ faaliyetlerimiz ne?

❑ kim için bu faaliyetleri yapıyoruz?

❑ bu faaliyetleri nasıl yapıyoruz?

❑ neden bu faaliyetleri yapıyoruz?

Hedef Kitle

Çıktı /

Hizmet Katkısı

Ayırt Edici Unsur

Misyon = + +

(24)

Vizyon zihin gözüyle gelecekteki bir durumu görmektir, uygulamalı hayal gücüdür.

Kurumlar, vizyonlarını net olarak ortaya koyarak ve uygulayarak,

o Vizyonun netleşmesi, kişilerin doğru yönde ve ortak olarak hareket edebilmelerinde birleştirici ve yol gösterici rol oynar, ortak paydada buluşma yolu ile katma değer yaramayan aktivitelere kaynak ayırmayı azaltır;

o Vizyon geleceğe yönelik hedef ve beklentileri ortaya koyarak, kısa-dönemli kişisel beklenti ve çıkarların uzun dönemde elde edilecek değerlere engel olmasını önler;

o Vizyon koordinasyon, motivasyon ve doğru

yönlendirme sağlayarak kaynakları etkin ve verimli kullanımını sağlar.

“Her şey iki kez oluşturulur;

İlki, zihinsel; ikincisi, fiziksel oluşum.

İlk önce, vizyon kişinin veya kurumun kendisini yeniden

yaratması sürecidir. Arzu, hayaller, umutlar, hedefler ve planları temsil eder. Ama bu hayaller ya da

vizyonlar sadece birer fantezi

değildir. Fiziksel olarak var olmasalar da gerçektirler, tıpkı bir evin inşa edilmeden önceki projesi ya da yalnızca çalınmayı bekleyen bir müzik parçasındaki notalar gibi.”

Stephen Covey

24

(25)

STK’larda uzlaşılmış bir vizyona sahip olmak kaynakların odaklanması ve başarı için ilk adımdır.

Vizyonu belirlerken yanıtlanacak sorular;

❑ İhtiyacı hangi ürün ve teknoloji ile karşılıyoruz?

❑ Kimler için, nasıl algılanmayı hedefliyoruz?

❑ Hangi coğrafi alanda hizmet veriyoruz?

❑ Gelecekte hangi yetkinliklere sahip olmalıyız?

❑ Gelecekte nasıl davranmalıyız?

❑ Gelecek hedeflerimiz nelerdir?

➢ Özlü ama basit ve herkes tarafından kolay anlaşılan

➢ Kalplere hitap eden

➢ Kişilerin beyninde bir resim canlandıran

➢ Gerçekçi, ama kişilerin günlük iş ve

programlarını zorlayacak iddiayı da taşıyan

➢ Karar verme mekanizmasına rehberlik edecek kadar net olan

"Başarılı liderlerin ilk işi, insanların benimseyecekleri bir vizyon yaratmaktır."

John P. Kotter

Vizyon, geleceği düşleyerek, bu düşü gerçekleştirmek için, bugünden yapılması gerekenlerin planlanıp, eyleme dönüştürülmesini sağlar.

(26)

Değerler kurumun temel varlığını oluşturur.

❖ Kurum değerleri, vizyonun, iş stratejilerinin, kararların, tutum ve davranışların temelini oluşturarak şekillenmesinde yardımcı olur.

❖ Kurumlarda “değerlerimiz nedir?" sorusunun cevabı sadece sıfatlardan oluşan bir liste değildir.

❖ Değerler bugünden yarına oluşmaz.

Değerler belirlerken, biraz geriye dönerek ve bugüne bakarak aşağıdaki soruları düşünebiliriz:

❑Kurumda hangi davranışlar ve yaklaşımlar ödüllendiriliyor, takdir ediliyor?

❑En çok hangi yaklaşımın sürekliliğini sağlamak üzere emek veriyoruz?

❑Burada asla hangi davranıştan taviz verilmez?

"Destek alacağınız değerlere dayalı bir vizyonunuz olmalı, aksi halde kararlarınız, havada kalacaktır." Michael V. Harper

26

(27)

Ufuk açıcı bazı STK’lar…

Başka Bir Okul Mümkün (BBOM)

❖‘Çocuk Hakları Sözleşme’sinde belirlenen hakları hayata

geçiren,

❖Çocukların kendilerini

gerçekleştirmelerini sağlayan,

❖Katılımcı demokrasiyle yönetilen,

❖Ekolojik dengeye saygılı ve ticari kâr amacı gütmeyen okullar kurmak;

❖Bu eğitim anlayışının yaygınlaştırılması ve benzer başka okulların hayata geçmesi için model teşkil etmek.

http://www.baskabirokulmumkun.net/

The International Council on Clean Transportation

❖Çevreye ilişkin yasal

düzenlemelerle ilgili birinci sınıf, güvenilir, teknik ve bilimsel analiz yapmak üzere kurulmuş bir STK’dır.

❖Çevre performansını ve kara, deniz ve hava taşımacılığında enerji verimliliğini sağlamak vasıtasıyla toplumsal sağlığı iyileştirmek ve iklim

değişikliğiyle mücadele etmeyi hedeflemektedir.

http://www.theicct.org/about-icct

VW

Greenpeace

❖Greenpeace’in amacı,

gezegenimizin tüm çeşitliliğiyle yaşamı destekleyebildiğinden emin olmaktır.

❖Greenpeace aşağıdaki

maddeleri gerçekleştirmek için çabalar:

❖Her türden biyoçeşitliliğin korunması

❖Okyanusların, toprağın, havanın ve su kaynaklarının tahrip edilmesini engellemek

❖Barışa, küresel

silahsızlanmaya ve şiddetsizliğe destek vermek.

http://www.greenpeace.org/turkey/tr

(28)

Strateji, belirlenen vizyona ulaşmak üzere yapılan tutarlı

seçimler ile fark yaratan bir yol haritasıdır. Özünde seçim vardır.

Strateji: Kimin, hangi ihtiyacının, nasıl karşılanacağı konusunda seçim yapmaktır.

Stratejik planlama: STK’yı yöneten gönüllü liderlerin öncelikler üzerinde anlaşmalarını sağlayan bir süreçtir.

28

(29)

Yönetimin sorumluluğu, yönetim kalitesini geliştirmektir.

Güven oluşturmak, Vizyon belirlemek, Ölçmek ve değerlendirmek, Sürekli İyileştirmek

2 3

1 4 5 6 7

Yön vermek Kaynak vermek Güçlü, zayıf yönleri,

fırsat ve tehditleri doğru belirlemek

Sürekli gelişimi desteklemek, kaynak ayırmak Verimliliği sağlamak

Kaynakları etkin kullanmak

Toplum algısını yönetmek Bireysel gelişime

yönelik ortam hazırlamak

İtibarı güçlendirmek

(30)

Kalite yönetimi, girdiler ile sonuçlar arasındaki ilişkinin

yönetilmesi ve sürekli iyileştirme prensibi üzerine kurulmuştur.

Temel Performans Sonuçları (Vatandaş, Çalışan, Müşteri, Çevre

ve Toplum ile ilgili sonuçlar)

Politika ve Strateji

Süreçler

Liderlik

Çalışanlar İşbirlikleri ve Kaynaklar

GİRDİLER

ÇIKTILAR

30

(31)

Projelere kaynak bulabilmek ve etkinliğini artırmak için değerlendirme süreci kritik önemde.

❑ STK projelerinin değerlendirilmesi için zaman ve

kaynak ayırmak, hem gerçekleşen performansın doğru değerlendirilmesine, hem de gelecekteki projelerin daha iyi yönetilmesine yardımcı oluyor.

❑ Proje değerlendirme, proje planlama sürecine dahil edilmeli. Tüm paydaşların bu süreçte aktif olması proje risklerinin yönetilebilmesini sağlar. Hedefler ve sonuçların hangi

parametrelerle ölçüleceği konusunda fikir birliği oluşturmak proje başarısını olumlu etkiler.

❑ Proje değerlendirme sürecini iyi yöneten STK’lar hem kurumsal öğrenmeyi, hem de paydaşlarla iletişimi daha iyi yönetebilirler.

❑ Özdeğerlendirme kapasitesini geliştiren STK’lar sürekli gelişmenin motorunu da harekete geçirmiş olurlar.

(32)

Proje değerlendirmesi paydaşlarla paylaşılmalıdır.

❑ Paylaşım sürecinin kurum içinde olduğu kadar kurum dışına da yayılması STK’nın etki alanını genişletmede önemli bir rol oynar.

❑ Paylaşılan bilginin tarafsız bir değerlendirme olması, projenin başarıları kadar ders alınacak noktalarının da vurgulanması güveni artırır. Paylaşılan bilgilerin bağımsız kurumlarca da teyit edilmesi de güveni artırır.

❑ Örneğin, Boğaziçi Üniversitesi Mezunlar Derneği (BÜMED), KalDer ve Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfının (TEGV) hesaplarını bağımsız denetim kurumlarına denetletmeleri bu kurumların paydaşlarının güvenini artırmaktadır.

❑ Proje değerlendirme kaynak gerektirir.

❑ Proje değerlendirme sürecinin en önemli faydası alınan derslerin uygulamaya aktarılmasını sağlamaktan geçer.

32

(33)

Başarı için sadece niceliğe değil, niteliğine de odaklanmalıyız.

"Çağdaş uygarlık seviyesi"ne ulaşmak için ne kadar iş yaptığımızdan öte, bu işlerin kalitesi ve yarattığı etkiyi de göz önünde bulundurmalıyız.

Nicelik

Nitelik ?

(34)

STK’nın yarattığı etkiyi ölçmesi kendi performansını artırır.

34

(35)

Ölçülen etkinin ve finansalların bağımsız denetimden geçmesi

güveni besler.

(36)

STK’ların geliştirilmesinde 25+ yıllık deneyim: ARGE Danışmanlık

Yaklaşım Rol Katkı Yöntem

Temel Stratejilerin Belirlenmesi

Yönetim Kurulu Üyeliği

Stratejik Bakış Kazandırma İçerik Oluşturma

Misyon, Vizyon, Değerler, Kuralların oluşturulması / güncellenmesi,

Uygulama Etkinliğinin Sağlanması

Yönetim Kurulu Üyeliği Komite Üyeliği

Örnek Olma Denetleme

Kaynakları harekete geçirme, Nitelikli profesyonel kadro oluşturma,

Denetim Raporu ve Performans Raporu Sistematiğinin kurularak uygulamaya alınması

Uluslararası Standartları Temel Alma

İletişim Kanallarını Harekete Geçirme Yönlendirme

Kıyaslama Partnerlerının bulunması

Ölçüm ve Değerlendirmeye yönelik kabul edilmiş standartların araştırılması

Akreditasyon/Sertifikasyon sürecinin değerlendirilmesi

Başarılı Uygulamaların Tanınması

İletişim Metodoloji Geliştirme Basın ve Halkla İlişkilerin Yönetilmesi

Başarılı uygulamanın teşvik edilmesi, Objektif ölçüm sistematiğinin oluşturulması,

Ödül süreciyle başarının tanınmasına ilişkin sürecin planlanması ve uygulanması

Yayılım için Eğitim Desteği

İçerik Oluşturma İşbirlikleri Geliştirme

Prensiplerin uygulanması, standartların anlaşılması, kavramların algılanması,

iyi örnekler yaratılabilmesi için perspektif ve pratik kazandıracak eğitim desteğinin oluşturulması

Kurumsallaştırma Yönetim Kurulu Üyeliği Komite Üyeliği

Sistematik Yaklaşımı Yerleştirme

Tüm yaklaşımların kalıcılığının, yayılımın ve uygulama kalitesinin sürdürülebilirliğinin güvence altına alabilmek amacıyla

kurumun sahiplenmesinin sağlanması

36

(37)

Değer yaratmak ve etkin uygulama için içerik geliştirme, iletişim kurma ve işbirliği geliştirmek gereklidir.

İçerik Geliştirme

❑Girdi, süreç ve çıktı kalitesini doğrudan etkileyen en önemli unsur ve yönlendirmenin temeli içeriktir

❑İçerik geliştirmek güncel olma, gelişim ve

sürekliliği sağlar

İşbirliği Geliştirme

❑İşbirlikleri kaynakların etkili kullanılmasını sağlar. Kamuda kaynakların verimsiz kullanımı hedefe ulaşmayı ve güven

sağlamayı olumsuz yönde etkiler

❑İşbirliği geliştirmek, bilgi ve uzmanlıktan yaralanmayı, yaygınlaşmayı ve işi doğru yapmayı sağlar

İletişim Kurma

❑Eylem birliği, düşünce ve söylem birliği ile sağlanır

❑Başkalarının kaynaklarını harekete geçirebilmek onların düşüncelerini yönlendirebilmeyi gerektirir

❑İçeriği sadece oluşturmak değil, iletişimi ve sunuşu da öğrenme ve algıyı etkileyen kritik bir unsurdur

❑İletişim bilginin doğru şekilde yayılımını, geniş kitlenin katkısını ve güveni sağlar

(38)

Özetle, geleceği şekillendirmek hayal ederek başlayıp, sürekli öğrenme ve uygulamayla gerçekleşebilir.

Öğren, uygula Ölç,

değerlendir Etkili İletişim &

İşbirliği Vizyon Belirle

Hayal Et

Etkin İçerik Oluştur Strateji Oluştur

38

(39)

İyi yönetişim kurallarla değil, davranışlar ile sağlanır.

❑ Kurallar önemlidir, ancak iyi yönetişimin temel ilkelerinin ruhunu

anlamaksızın, sadece otoritelerce oluşturulan kurallara uyum için atılan adımların yönetim kalitesini geliştirmesini beklemek gerçekçi değildir.

İyi yönetişim bir kültürdür, bir iklimdir, bir davranışlar bütünüdür.

❑ Kurumun, insan ve mali sermayeyi çekmesine, etkin çalışmasına ve böylece ait olduğu toplumun değerlerine saygı gösterirken uzun dönemde hedef kitlesine yönelik değer yaratmasına imkân sağlar.

İyi yönetişim, itibar yönetiminin güvencesidir.

Yönetişim

‘Kurumlara Duyulan Güven’

(40)

Katılım

Modern çağın demokrasi ve insan haklarının özü

insanların kendilerini ilgilendiren kararlara

katılabilmeleridir.

Güven

Güven iyi yönetişimin özü ve gelişmenin temelidir.

Ölçüm

Ölçülmeyen performans geliştirilemez

İyi yönetişimi içselleştiren ve yaşatan liderler,

geleceğin liderleri olacak…

Yaşam kalitesini artırmak demek, sürekli gelişerek beklentileri aşmak demektir.

40

(41)

İyi yönetişimi içselleştiren ve yaşatan liderler, geleceğin liderleri olacak…

Modern çağın demokrasi ve insan haklarının özü insanların kendilerini ilgilendiren kararlara katılabilmeleridir.

Güven, iyi yönetişimin özü ve gelişmenin temelidir.

Ölçülmeyen performans geliştirilemez.

Yaşam kalitesini artırmak demek, sürekli gelişerek beklentileri

aşmak demektir.

(42)

ARGÜDEN YÖNETİŞİM AKADEMİSİ İyi Yönetişim, Kaliteli Yaşam Dr. Argüden

ARGE Danışmanlık/Consulting Argüden Governance Academy DrArguden.net

ARGE.com

ArgudenAcademy.org

Dr. Argüden ARGE Consulting

Argüden Governance Academy

Teşekkürler

Dr. Yılmaz Argüden www.arguden.net

(43)

STK’larda iyi yönetişim ilkeleri

TUTARLILIK SORUMLULUK HESAP

VEREBİLİRLİK ADİLLİK ŞEFFAFLIK ETKİLİLİK KATILIMCILIK

Misyon, Vizyon doğrultusunda hareket etmek, karar almada temel politika ve

prensipleri korumak

Karar vericilerin tüm riskleri ile sonuçların sorumluluğunu taşıması

Tüm yöneticilerin (paydaşlara) değer yaratmaya yönelik çalışmaları ve bu doğrultuda ödüllendirilmeleri

Tüm paydaşlara eşit mesafede olmayı ve kararların tek taraflı avantaj

yaratmamasını gözetmeyi sağlar

Kurum içinde ve dışında ve aynı zamanda topluma karşı performans ve kaynakların

kullanımı konusunda aktif açıklık/şeffaflık gereklilidir.

Başarı ve sonuç odaklıyaklaşımla kaynakları doğru yönlendirmek,, performans hedeflerini doğru belirlemek ölçmek

Bilginin ve faaliyetlerin oluşturulması ve gerçekleştirilmesind epaydaşların katılım ve desteğini

sağlamak, buna yönelikortam geliştirmek STK’larda

paydaşlarla ve her türlü işbirliği kurulan tarafla ilişkiler sağlam temelli olarak gelişir;

STK’larda faaliyetlerin sürekliliğinin garanti altına alınmasını sağlar.

Böylece,verimlilik sağlamakta, yaratılan değer artmakta ve güçlenmektedir.

STK’larda çok yönlü talep ve projelerin yine çok yönlü ve uzun vadeli sonuçlarının başlangıç aşamasında değerlendirilerek karar verilmesini sağlar

Tüm STK faaliyetlerinde kaynakların doğru şekilde

değerlendirilmesi gözetilir. Bu yönde başarılı örnekler / gönüllüler ödüllendirilir.

Kaynak kullanımında etkinlik ve

gönüllülerde bağlılık oluşur.

STK’larda çeşitli tarafları temsil etme, karar vericileri yönlendirme

aşamasında güven oluşturulur. İtibarı artırır.

STK faaliyetlerinin planlanmasından uygulaması ve sonuçlarının şeffaflığının

sağlanması ile güven oluşturulur ve toplumu bu yönde faaliyetlere özendirmek, destekçilerin – gönüllü, fon sağlayıcı- kuruma yönelmesi, tercih etmesini sağlar.

STK faaliyetlerinde ana hedeflere, doğru hedef kitleye, doğru yöntemlerle yaklaşımın

belirlenmesi ile Kritik Başarı Faktörlerinden biri olan etkililik

sağlanır. Az kaynak ile maksimum etkililik yaratma potansiyeli başarı kriteridir.

Katılımcılık STK’ların faaliyetlerinin vazgeçilmez unsurudur, değer yaratmak, bilinç oluşturmak, sahiplenmeyi ve sürekliliğisağlamak yönündeki katkısı ile birlikte, kurumda bilgi ve deneyimin derinleşmesini sağlar.