2020-2021 Bahar Dönemi
Çevre Mikrobiyolojisi Laboratuvarı
Katı Besiyeri Hazırlanması
• Laboratuvar Güvenliği Hakkında Bilgi verilmesi
04.03.2021
• Laboratuvarda Kullanılan Ekipmanların Tanıtımı
11.03.2021
• Dezenfeksiyon&Sterilizasyon
18.03.2021
• Katı Besiyerinin Hazırlanması
25.03.2021
• Sıvı Besiyerinin Hazırlanması
01.04.2021
• Sıvı&Katı Besiyerine Ekim
08.04.2021
• Mikroorganizmaların Sayılması
15.04.2021
• Mikroorganizmaların Boyanması
22.04.2021
• Gram Boyama
29.04.2021
• Alkolik Fermantasyon
06.05.2021
• Hareket Deneyi
20.05.2021
• Koliform Tayini
27.05.2021
• Ara Sınav
03.06.2021
Mikroorganizmaların kalıtsal yapıları ve enzim sistemleri farklı olmakla birlikte, tüm mikroorganizmaların bir ortamda gelişebilmesi için suya, bir enerji kaynağına (ışık veya kimyasal), bir karbon kaynağına (organik veya inorganik), bir azot kaynağına (organik veya inorganik), vitamin ve mineral maddelere gereksinimleri vardır.
· Su,
· Karbonhidratlar veya karbonhidratlar bulunmadığı ya da yetersiz olduğunda proteinler gibi enerji kaynakları,
· Proteinler, peptonlar, amino asitler vb. organik bileşikler, KNO3, (NH4)PO4 vb. inorganik tuzlar gibi azot kaynağı maddeler,
· Vitaminler (özellikle B grubu), pürin ve primidin bazları, amino asitler gibi üreme faktörleri,
· Na, K, Cl, P, Ca, Fe, Mg, S vb. makro elementlerle, Zn, Mg, Br, Mo, Co, Cu, B vb mikro elementler yani minerallerdir.
Tüm mikroorganizmalar için uygun tek bir besi yeri formülü yoktur.
Laboratuvarlarda
· Kullanım amacına,
· Hazırlanış şekline göre uygun besi yeri seçilir.
Fiziksel Özelliklerine Göre Besi Yeri Çeşitleri
Sıvı Besiyerleri: İçinde katılaştırıcı madde bulunmayan daha çok mikroorganizmaların üretilmesinde kullanılan besi yerleridir.
Örneğin peptonlu su, Nutrient Broth.
Katı Besiyerleri: Bileşimine kıvam verici, katılaştırıcı madde katılmış besiyerleridir.
Katılaştırıcı madde olarak en çok agar daha az olarak da jelâtin, yumurta, serum, alginatlar ve silika jel kullanılır.
Örneğin Nutrient Agar, EMB Agar gibi.
Kullanım Amacına Göre Besi Yeri Çeşitleri
Genel Besi Yerleri: Mikroorganizmalar için gerekli besin maddelerince yeterli ve zengin, belli bir mikroorganizma grubunun gelişmesini özel olarak artırmayan, birçok mikroorganizmaların gelişmesini sağlayan besi yerleridir.
Genel besi yerlerinde laktik asit bakterileri ve patojen bakteriler dışında pek çok mikroorganizma gelişebilir.
Özel Besi Yerleri: Çalışma amacına göre seçilen, belli bir mikroorganizma grubu için hazırlanan ve yapıları daha kompleks (karmaşık) olan besi yerleridir. Özel besi yerleri çok çeşitlidir.
Zenginleştirme Besi Yerleri
Karışık mikroorganizma kültüründe istenmeyen mikroorganizmaların gelişmesini engelleyen, izolasyonu istenen mikroorganizmaların ise bolca üreme ve
gelişmesini sağlayan, genellikle sıvı besi yerleridir.
Selektif (Seçici) Besi Yerleri: Formülasyonu yalnızca belli bir mikroorganizma veya mikroorganizma grubunun tipik gelişimini sağlayacak şekilde hazırlanmış besi yerleridir.
Elektif (Seçime Yönelik) Besi Yerleri
Formülasyonu belli bir mikroorganizmanın minimum düzeyde gelişimini sağlayan besin ögelerini karşılayacak şekilde hazırlanmış besi yerleridir. Elektif besi yerleri ile karışık bir mikroorganizma kültüründen istenen mikroorganizmalar ayrılır
(izole edilir).
Diferansiyel (Farklara Dönük) Besi Yerleri
Belli bir mikroorganizmanın kendi türüne özgü tipik koloniler oluşturduğu katı besi yerleridir. Ortama bazı boya ve kimyasal maddeler katılarak mikroorganizmaların üreme şekli ayrı bir özellik kazanır. Örneğin; EMB Agar ise E.coli’nin ayrımında kullanılır.
Agar
Bazı deniz yosunlarından elde edilen uzun zincirli polisakkarittir. Yapısında D-galaktopiranoz bulunur. D- galaktopiranozkatılaşma özelliği verdiğinden agar sıvı besi yerinin katılaştırılmasında kullanılır.
Pepton
Süt proteini (kazein), kan proteini (fibrin), sığır eti, karaciğer veya soya proteininin tripsin, pepsin veya papain gibi proteolitikenzimlerle hidrolize edilmesinden üretilir. Pek çok mikroorganizmada proteinleri hidrolize ederek N kaynağı olarak kullanmalarını sağlayacak proteolitik enzim sistemleri bulunmadığından besi yerine pepton katılır.
Et Ekstraktı (Beef Extract)
Bakteriler için genel besi yeri olarak kullanılır. Yağsız, tendonları ayrılmış sığır etinden (kıymasından) elde edilir.
Tuz (NaCl)
Besi yerlerinde iyon konsantrasyonunu ayarlamak ve izotonik(eş basınçlı) ortam yaratmak için kullanılır.
Besi Yerlerinin Bileşimindeki Temel Maddeler
Jelâtin
Sinir, kemik, tendonvb. hayvansal dokulardan elde edilen protein yapısında bir maddedir.
Mikroorganizmaların proteolitik aktivitelerini ortaya çıkarmak için kullanılır.
Karbohidratlar
Fermente olabilen karbohidratlar, mikroorganizmalar için enerji ve C kaynağıdır. En çok kullanılan karbohidratlar glukoz, laktoz ve sakkarozdur.
Kan
Sıvı veya katı bazı besi yerlerini zenginleştirmek için ya da mikroorganizmaların hemoliz (alyuvarların parçalanması) özelliklerinin saptanması testlerinde kullanılır.
Tampon Maddeler (Buffer)
Mikroorganizmaların gelişimine etki eden en önemli faktörlerden biri pH’dır. Besi yerinde üreyen
mikroorganizmaların metabolik artıkları ortamın pH’ını değiştirebilir. Besi yeri pH’ını kontrol altında tutmak için tampon maddeler katılır.
İnorganik maddeler
Özellikle hazır olarak satılan sentetik besi yerlerine mikroorganizmaların ihtiyacına göre mineraller eklenebilir. Fakat genellikle besi yerlerine katılan pepton, bulyon, maya ekstraktı, et ekstraktı
mikroorganizmaların mineral ihtiyacını yeteri kadar karşılamaktadır.
EMB (Eosin Methylen- blue Lactose Sucrose) Agar
Canlı hücre dışında yapılan standart mikrobiyolojik analizlerde, Enterobacteriaceae familyasının patojen üyeleri ve koliform grup bakteriler için selektif katı besiyeri olarak kullanılır.
Peptone 10,0 g/L; K2HPO4 2,0 g/L; Lactose 5,0 g/L; Sucrose 5,0 g/L; Eosin Y yellowish 0,4 g/L; Methylene Blue 0,07 g/L; Agar agar 13,5 g/L
Bu besiyeri, bileşimindeki laktoz ve sakkaroz nedeni ile asıl olarak her iki karbohidrat bakımından da negatif olan
Salmonella ve Shigella 'nın ayrımı için geliştirilmiş olmakla beraber, yaygın olarak koliform grup bakteri sayımında ve E.
coli tanımlanmasında kullanılmaktadır.
EMB (Eosin Methylen- blue Lactose Sucrose) Agar
EMB (Eosin Methylen- blue Lactose Sucrose) Agar Hazırlanması
1 L distile suda 37,46 gram EMB Agar çözülür.
250 mL distile suda yaklaşık 9,4 gram EMB Agar çözüldü.
121 °C’de 15 dakika 1 atmosfer basınçta otoklavda sterilizasyon işlemi gerçekleştirilir.
Petri kaplarına aktarılır, oda sıcaklığına gelmesi beklenir.
Oda sıcaklığında katılaşan besiyeri ekim için hazırdır.
E.Coli Ekim yapılmamış EMB Agar
