Mikroorganizmalar arası Mikroorganizmalar arası Mikroorganizma – Çevre Mikroorganizma – Çevre arası arası Mikroorganizma - Konak Mikroorganizma - Konak arası İlişkiler arası İlişkiler

Mikroorganizmalar arası Mikroorganizmalar arası

Mikroorganizma – Çevre Mikroorganizma – Çevre

arası arası

Mikroorganizma - Konak Mikroorganizma - Konak

arası İlişkiler arası İlişkiler

Prof. Dr. Mehmet KIYAN

Prof. Dr. Mehmet KIYAN

Tanımlar Tanımlar

Mutuallik:

Mutuallik: M M ikroorganizma ikroorganizma ile konak arasındaki ilişkide ile konak arasındaki ilişkide

karşılıklı yararlanmanın karşılıklı yararlanmanın

olması olması

Kommensallik:

Kommensallik:

M M ikroorganizmalar konağa ikroorganizmalar konağa yarar yada zarar sağlamadığı yarar yada zarar sağlamadığı

halde kendilerine yarar halde kendilerine yarar

sağlaması sağlaması

Sinerjizmus:

Sinerjizmus: ^{Birlikte Birlikte}

yaşayan iki yaşayan iki

mikroorganizmanın ortak mikroorganizmanın ortak

etkilerinin, her birisinin ayrı etkilerinin, her birisinin ayrı ayrı oluşturabileceği etkiler ayrı oluşturabileceği etkiler

toplamından daha fazla toplamından daha fazla

olması olması

Antibiyoz:

Antibiyoz: Birlikte yaşayan Birlikte yaşayan mikroorganizmalardan birisi mikroorganizmalardan birisi diğerinin yaşamı üzerine zararlı diğerinin yaşamı üzerine zararlı etki yapması

etki yapması

Parazitlik:

Parazitlik: Mikroorganizmanın Mikroorganizmanın zarar vermek amacı ile konakla zarar vermek amacı ile konakla ilişki kurması

ilişki kurması

Opportunist:

Opportunist: Normal florada Normal florada

denge içinde kaldıkları sürece

denge içinde kaldıkları sürece

konağa zarar vermeyen ancak

konağa zarar vermeyen ancak

vücut savunmasının azalması,

vücut savunmasının azalması,

kemoterapi vb. gibi nedenlerle

kemoterapi vb. gibi nedenlerle

flora dengesinin bozulması

flora dengesinin bozulması

halinde hastalandırıcı özellik

halinde hastalandırıcı özellik

kazanan mikroorganizmalar

kazanan mikroorganizmalar

Tanımlar Tanımlar

Flora:

Flora: Konağa zarar Konağa zarar

vermeksizin hatta bazen vermeksizin hatta bazen

yarar sağlayarak vücudunun yarar sağlayarak vücudunun

çeşitli bölgelerine yerleşip çeşitli bölgelerine yerleşip

oralarda gruplaşmış bakteri oralarda gruplaşmış bakteri

toplulukları toplulukları

Kalıcı / Sürekli flora:

Kalıcı / Sürekli flora: Belirli Belirli bölgelerde belli yaşlarda bölgelerde belli yaşlarda

genellikle değişmeyen, genellikle değişmeyen,

çeşitli etkiler altında zorla çeşitli etkiler altında zorla

kaldırılsa bile b,ir süre sonra kaldırılsa bile b,ir süre sonra

kendi kendine yeniden kendi kendine yeniden

oluşan flora oluşan flora

Geçici flora:

Geçici flora: Deri veya Deri veya

mıkozalarda, birkaç saat, mıkozalarda, birkaç saat, gün veya hafta kaldıktan gün veya hafta kaldıktan

sonra kendiliğinden sonra kendiliğinden

kaybolan, çeşitli etkiler ile kaybolan, çeşitli etkiler ile

ortadan kaldırıldığında ortadan kaldırıldığında

yeniden aynen oluşmayan, yeniden aynen oluşmayan,

ancak kalıcı floranın ortadan ancak kalıcı floranın ortadan

kalkması durumunda kalkması durumunda patojenlik kazanarak patojenlik kazanarak

hastalığa yol açabilen hastalığa yol açabilen

(opportunistik) bakteri veya (opportunistik) bakteri veya

bakteri topluluklarıdır.

bakteri topluluklarıdır.

Tanımlar Tanımlar

İnfeksiyon:

İnfeksiyon:

İnfeksiyon, genellikle, İnfeksiyon, genellikle,

konakçı ile patojen konakçı ile patojen mikroorganizmanın mikroorganizmanın

karşılıklı interaksiyonu karşılıklı interaksiyonu

sonucu ortaya çıkar.

sonucu ortaya çıkar.

Eğer konağa patojen bir Eğer konağa patojen bir mikroorganizma girmiş, mikroorganizma girmiş,

herhangi bir bölgede herhangi bir bölgede

lokalize olmuş ve orada lokalize olmuş ve orada üremişse infeksiyondan üremişse infeksiyondan

bahsedilir.

bahsedilir.

İnfeksiyon hastalığı:

İnfeksiyon hastalığı:

İnfeksiyon sonucunda İnfeksiyon sonucunda

konakta her zaman, genel konakta her zaman, genel

veya özel klinik bulgu ve veya özel klinik bulgu ve

belirtiler gözlenmeyebilir.

belirtiler gözlenmeyebilir.

Eğer, patojen bir Eğer, patojen bir

mikroorganizma konağa mikroorganizma konağa

girmiş yerleştip girmiş yerleştip

çoğaldıktan sonra çoğaldıktan sonra

spesifik klinik semptom spesifik klinik semptom

ve bulgulara neden olmuş ve bulgulara neden olmuş

ise işte o zaman ise işte o zaman

infeksiyon hastalığından infeksiyon hastalığından

bahsedilir.

bahsedilir.

Tanımlar Tanımlar

Lokal infeksiyon:

Lokal infeksiyon:

Vücudun dış veya iç Vücudun dış veya iç yüzeyleriyle temasa yüzeyleriyle temasa

gelen patojen etkenler, gelen patojen etkenler,

kendilerinde bulunan kendilerinde bulunan

çeşitli adhesyon çeşitli adhesyon

molekülleri ile konak molekülleri ile konak hücre yüzeylerindeki hücre yüzeylerindeki

özel reseptörlere özel reseptörlere

(glikoprotein, (glikoprotein,

lipoprotein, glikolipid, lipoprotein, glikolipid, vs.) bağlanıp, sadece vs.) bağlanıp, sadece

yüzeye yerleşerek bazı yüzeye yerleşerek bazı

patolojik bozukluklar patolojik bozukluklar

meydana getirirler.

meydana getirirler.

Sistemik veya Sistemik veya

generalize infeksiyon:

generalize infeksiyon:

Patojen ajan yerleştiği Patojen ajan yerleştiği

yerden daha derinlere, yerden daha derinlere,

afinitesi olan doku ve afinitesi olan doku ve

organlara (invazyon) veya organlara (invazyon) veya

kan ve lenf yolu ile tüm kan ve lenf yolu ile tüm vücuda yayılarak (veya vücuda yayılarak (veya tehlikeli infeksiyonlara tehlikeli infeksiyonlara

yol açabilirler.

yol açabilirler.

Bazen infeksiyon bir Bazen infeksiyon bir

organa (barsak, akciğer, organa (barsak, akciğer,

beyin, vs) yerleşmiş de beyin, vs) yerleşmiş de

olabilir.

olabilir.

Tanımlar Tanımlar

Kuluçka süresi Kuluçka süresi

(İnkübasyon (İnkübasyon periyodu):

periyodu):

Patojen etkenin vücuda Patojen etkenin vücuda

girmesi ile hastalık girmesi ile hastalık belirtilerinin ortaya belirtilerinin ortaya

çıkmasına kadar geçen çıkmasına kadar geçen

süredir.

süredir.

Kuluçka süresi Kuluçka süresi

- kısa: birkaç gün - kısa: birkaç gün

- orta: 1-2 hafta - orta: 1-2 hafta

- uzun: aylar, yıllar - uzun: aylar, yıllar

Kuluçka süresi;

Kuluçka süresi;

1) Mikroorganizmanın 1) Mikroorganizmanın

 virulansı, virulansı,

 miktarı, miktarı,

 giriş yolu, giriş yolu,

 yayılış tarzı, yayılış tarzı,

2) Konağın duyarlılığı 2) Konağın duyarlılığı

3) Çevre koşulları yakından 3) Çevre koşulları yakından ilişkilidir.

ilişkilidir.

Tanımlar Tanımlar

Perakut infeksiyon:

Perakut infeksiyon:

 Mikroorganizma çok virulan Mikroorganizma çok virulan ve yeterli miktarda vücuda ve yeterli miktarda vücuda girer ise, duyarlı konakta girer ise, duyarlı konakta

inkübasyon süresi kısa olur inkübasyon süresi kısa olur ve hastalık belirtileri (özellikle, ve hastalık belirtileri (özellikle, genel belirtiler) bir kaç gün genel belirtiler) bir kaç gün içinde ortaya çıkabilir.

içinde ortaya çıkabilir.

 Etken bulunduğu yerden kana Etken bulunduğu yerden kana geçip üreyerek tüm vücuda geçip üreyerek tüm vücuda yayılır ve 3-6 gün gibi kısa yayılır ve 3-6 gün gibi kısa sürede konağın hayatını sürede konağın hayatını tehdit edebilir.

tehdit edebilir.

 Bu tip infeksiyonlar, çok kısa Bu tip infeksiyonlar, çok kısa süre içinde gelişip kısa sürede süre içinde gelişip kısa sürede sonlandığı için spesifik klinik sonlandığı için spesifik klinik belirtilerin ortaya çıkması için belirtilerin ortaya çıkması için yeterli zamana sahip

yeterli zamana sahip değildirler.

değildirler.

 Hastalarda genel infeksiyon Hastalarda genel infeksiyon belirtileri,

belirtileri,

 durgunluk, durgunluk,

 iştahsızlık, iştahsızlık,

 ateş, ateş,

 baş ağrısı, baş ağrısı,

 titreme, titreme,

 terleme, terleme,

 bazen ishal bazen ishal

görülebilir. Ancak bunlar görülebilir. Ancak bunlar

hastalığa özgü olmadığı için hastalığa özgü olmadığı için klinik tanıya katkı sağlamaz.

klinik tanıya katkı sağlamaz.

 Kısa süre nedeni ile, immun Kısa süre nedeni ile, immun sistem uyarılmaz, spesifik sistem uyarılmaz, spesifik

antikorlar ya hiç sentezlenemez antikorlar ya hiç sentezlenemez veya oluşsalar da, çoğu zaman, veya oluşsalar da, çoğu zaman,

kullanılan serolojik tekniklerle kullanılan serolojik tekniklerle

ortaya konulamaz.

ortaya konulamaz.

Tanımlar Tanımlar

Kronik infeksiyon:

Kronik infeksiyon:

 Vücut direnci orta Vücut direnci orta

derecede olan bir konak derecede olan bir konak

virulansı zayıf, az virulansı zayıf, az

sayıda mikroorganizma sayıda mikroorganizma

ile infekte olduğunda ile infekte olduğunda inkübasyon periyodu inkübasyon periyodu

uzun olan kronik seyirli uzun olan kronik seyirli bir infeksiyon meydana bir infeksiyon meydana

gelir.

gelir.

 Perakut ve kronik seyirli Perakut ve kronik seyirli infeksiyonlar arasında infeksiyonlar arasında

akut ve subakut akut ve subakut

seyirli olgulara da seyirli olgulara da

rastlanabilir.

rastlanabilir.

Tanımlar Tanımlar

Sekonder infeksiyon:

Sekonder infeksiyon:

 Bir mikroorganizma Bir mikroorganizma tarafından başlatılan tarafından başlatılan

infeksiyona, sonradan infeksiyona, sonradan

diğer patojen etken diğer patojen etken

veya etkenler de veya etkenler de

katılabilirler.

katılabilirler.

 Böyle durumlarda, Böyle durumlarda,

 hastalığın klinik seyri, hastalığın klinik seyri,

 semptomları, semptomları,

 prognozu, prognozu,

 teşhis ve teşhis ve

 tedavisi de tedavisi de

değişir.

değişir.

 Böyle durumlarda, Böyle durumlarda,

ikinci etken (sekonder ikinci etken (sekonder

ajan) hakim duruma ajan) hakim duruma

gelebilir, esas gelebilir, esas

infeksiyonu başlatan infeksiyonu başlatan

primer etken primer etken

baskılanabilir ve baskılanabilir ve

izolasyonu zor hatta izolasyonu zor hatta

imkansız hale gelebilir.

imkansız hale gelebilir.

 Eğer, infeksiyon Eğer, infeksiyon ilerlemeye devam ilerlemeye devam

ederse hayatı tehlikeye ederse hayatı tehlikeye

sokacak bir sona sokacak bir sona

ulaşabilir.

ulaşabilir.

Tanımlar Tanımlar

Subklinik infeksiyon Subklinik infeksiyon

(gizli infeksiyon):

(gizli infeksiyon):

 Bazı viral infeksiyonlarda, Bazı viral infeksiyonlarda, klinik belirtiler ve ortaya klinik belirtiler ve ortaya

çıkan hastalık tespit çıkan hastalık tespit

edilemeyebilir.

edilemeyebilir.

Persistent infeksiyon:

Persistent infeksiyon:

 Bazı viral infeksiyonlarda, Bazı viral infeksiyonlarda, virus hücrelerde üremelerine virus hücrelerde üremelerine ve dışarı çıkmalarına karşın, ve dışarı çıkmalarına karşın,

hücrelerde dejenerasyonlar hücrelerde dejenerasyonlar

(CPE, cytopathic effect) (CPE, cytopathic effect)

oluşturmazlar. Hücreler bir oluşturmazlar. Hücreler bir

taraftan virus üretirken diğer taraftan virus üretirken diğer

taraftan üremelerine devam taraftan üremelerine devam ederler. Böyle durumlarda ederler. Böyle durumlarda

klinik belirtiler çok zayıf.

klinik belirtiler çok zayıf.

belli-belirsizdir.

belli-belirsizdir.

Latent infeksiyon:

Latent infeksiyon:

 Bazı durumlarda virus infekte Bazı durumlarda virus infekte ettiği hücrenin çekirdeği ile ettiği hücrenin çekirdeği ile birleşip adeta onun bir parçası birleşip adeta onun bir parçası haline gelir ve onunla birlikte haline gelir ve onunla birlikte replike olarak kardeş hücrelere replike olarak kardeş hücrelere transfer edilir. Böyle

transfer edilir. Böyle

infeksiyonlarda semptomlar infeksiyonlarda semptomlar oluşmaz.

oluşmaz.

 Bir çok, bakteriyel ve viral Bir çok, bakteriyel ve viral kronik infeksiyonlarda klinik kronik infeksiyonlarda klinik arazlar gözle görülemez, çoğu arazlar gözle görülemez, çoğu zaman gözden kaçabilir.

zaman gözden kaçabilir.

 Klinik belirtiler hastalığı Klinik belirtiler hastalığı tanımlayacak derecede tanımlayacak derecede değildir.

değildir.

Tanımlar Tanımlar

Koinfeksiyon:

Koinfeksiyon:

 Bazı infeksiyonların Bazı infeksiyonların

başlayabilmesi için bir tür başlayabilmesi için bir tür mikroorganizma yeterli mikroorganizma yeterli olamamakta, başka bir olamamakta, başka bir etkenin işbirliği ve

etkenin işbirliği ve

sinerjik etkisine ihtiyaç sinerjik etkisine ihtiyaç duymaktadır.

duymaktadır.

Koinfeksiyonlar da, aynen Koinfeksiyonlar da, aynen sekonder infeksiyonlarda sekonder infeksiyonlarda olduğu gibi, bir çok yönü olduğu gibi, bir çok yönü ile teşhiste zorluklar

ile teşhiste zorluklar yaratırlar.

yaratırlar.

 HBV + HDV koinfeksiyonu HBV + HDV koinfeksiyonu

Mikst infeksiyon:

Mikst infeksiyon:

 Birden fazla etken ile Birden fazla etken ile meydana gelen

meydana gelen infeksiyon

infeksiyon

 Anaerop bakteri Anaerop bakteri infeksiyonlarının infeksiyonlarının

yaklaşık % 70’i bu tiptir.

yaklaşık % 70’i bu tiptir.

Tanımlar Tanımlar

Minimal infektif doz Minimal infektif doz

(MİD):

(MİD):

 Konakta infeksiyon Konakta infeksiyon oluşabilmesi için, oluşabilmesi için,

mikroorganizmanın mikroorganizmanın

virulansı yanında, belli virulansı yanında, belli

bir miktardan aşağı bir miktardan aşağı

olmayan dozda vücuda olmayan dozda vücuda

girmesi gerekir. Bu doz, girmesi gerekir. Bu doz,

% 100 infeksiyon

% 100 infeksiyon

oluşturabilecek en az oluşturabilecek en az miktarı da ifade eder.

miktarı da ifade eder.

Minimal letal doz Minimal letal doz

(MLD):

(MLD):

Ölüm oluşturan en düşük Ölüm oluşturan en düşük

dozdaki mikroorganizma dozdaki mikroorganizma

sayısıdır.

sayısıdır.

Mikroorganizmalar konak Mikroorganizmalar konak

vücuduna minimal vücuduna minimal

infektif veya minimal letal infektif veya minimal letal

dozun altında girerlerse dozun altında girerlerse

infeksiyonlar veya infeksiyonlar veya

ölümler % 100 oranında ölümler % 100 oranında

gerçekleşemez.

gerçekleşemez.

Floranın konak organizmadaki rolü Floranın konak organizmadaki rolü

 Çoğu bakteri kommensal Çoğu bakteri kommensal

 Vücut ısısı, nemi ve Vücut ısısı, nemi ve

döküntü maddelerinden döküntü maddelerinden yaralanarak konağa zarar yaralanarak konağa zarar vermeden yaşarlar

vermeden yaşarlar

 Bazıları kommensal Bazıları kommensal

 Barsak florasında bulunan Barsak florasında bulunan bazı bakteriler

bazı bakteriler

 K vitamin sentezi K vitamin sentezi

 Besin maddelerinin Besin maddelerinin pütrifikasyon ve pütrifikasyon ve

fermentasyon olaylarının fermentasyon olaylarının dengede tutulması

dengede tutulması

 Safra pigmentlerinin Safra pigmentlerinin değişimi

değişimi

 Besin maddelerinin Besin maddelerinin absorbsiyonu

absorbsiyonu

 Normal vücut florası Normal vücut florası

 Patojen bakterilerin Patojen bakterilerin

yerleşmesinin önlenmesi yerleşmesinin önlenmesi

 Erişkin bayanların normal Erişkin bayanların normal vajen florasında yer alan vajen florasında yer alan Lactobacillus türleri vajen Lactobacillus türleri vajen pH’ını düşürerek ortamı pH’ını düşürerek ortamı asitleştirir ve gonokokların asitleştirir ve gonokokların yerleşmesini önler

yerleşmesini önler

 Normal floranın bakterileri Normal floranın bakterileri patojen bakteriler ile

patojen bakteriler ile

rekabete girerek onların o rekabete girerek onların o bölgeye yerleşmesini

bölgeye yerleşmesini engeller

engeller

Normal vücut florası Normal vücut florası

Deri florası Deri florası

 Koltuk altı, kasık ve Koltuk altı, kasık ve kadınlarda göğüs altı kadınlarda göğüs altı

gibi kıvrımlı kat gibi kıvrımlı kat

yerlerinde kalıcı flora yerlerinde kalıcı flora

 Diğer bölgeler dış Diğer bölgeler dış

ortamla sürekli temas ortamla sürekli temas

halinde olduğu için halinde olduğu için

geçici flora geçici flora

 Yağ asitleri, lizozim, Yağ asitleri, lizozim, nem, pH, ter, pullanma nem, pH, ter, pullanma

ve giyinme gibi ve giyinme gibi

etmenlere bağlı olarak etmenlere bağlı olarak

flora üyelerinin çoğu flora üyelerinin çoğu

değişken değişken

 Deri florasında en sık Deri florasında en sık bulunan bakteriler

bulunan bakteriler

 Corynebacterium Corynebacterium

 Propionibacterium Propionibacterium

 Coagulase negatif Coagulase negatif Staphyloccus

Staphyloccus

 α ve α ve γ γ hemolitik hemolitik Streptococcus Streptococcus

 Gram pozitif sporlu basiller Gram pozitif sporlu basiller

 Peptococcus Peptococcus

 Enterococcus Enterococcus

 Saprofit Mycobacterium spp. Saprofit Mycobacterium spp.

 “genital bölge ve yalgısı “ genital bölge ve yalgısı fazla olan yerler

fazla olan yerler

 Candida spp. Candida spp.

 büklüm yerleri büklüm yerleri

 Kolform bakteriler Kolform bakteriler

Normal vücut florası Normal vücut florası

Ağız florası Ağız florası

 Doğumdan 4-12 saat Doğumdan 4-12 saat sonra oluşur

sonra oluşur

 Ağız florasında yer Ağız florasında yer alan bakteriler

alan bakteriler

 Dişler çıkmadan önce Dişler çıkmadan önce

 Staphyloccus aureus Staphyloccus aureus

 Coagulase negatif Coagulase negatif Staphyloccus spp.

Staphyloccus spp.

 Neisseria spp. Neisseria spp.

 Corynebacterium spp. Corynebacterium spp.

 Lactobacillus spp. Lactobacillus spp.

 Streptococcus viridans Streptococcus viridans

 Dişler çıktıktan sonra Dişler çıktıktan sonra

 Streptococcus viridans Streptococcus viridans

 Anaerop spiroketler Anaerop spiroketler

 Bacteroides spp. Bacteroides spp.

 Porphyromonas spp. Porphyromonas spp.

 Prevotella spp. Prevotella spp.

 Fusobacterium spp. Fusobacterium spp.

 Lactobacillus spp. Lactobacillus spp.

 Candida spp. Candida spp.

 Actinomyces spp. Actinomyces spp.

 Peptostreptococcus spp. Peptostreptococcus spp.

 Peptococcus spp. Peptococcus spp.

Normal vücut florası Normal vücut florası Sindirim kanalı florası Sindirim kanalı florası

Farenks:

Farenks:

 γ γ hemolitik hemolitik Streptococcus Streptococcus

 Coagulase negatif Coagulase negatif Staphyloccus spp.

Staphyloccus spp.

 Neisseria spp. Neisseria spp.

 Corynebacterium spp. Corynebacterium spp.

 Haemophilus spp. Haemophilus spp.

 Strep. pneumoniae Strep. pneumoniae

Mide:

Mide:

 Asit nedeni ile bakterisiz Asit nedeni ile bakterisiz

 Özel hallerde (aşili, pylor Özel hallerde (aşili, pylor stenozu)

stenozu)

 Gram pozitif kok ve Gram pozitif kok ve basiller

basiller

Barsak Barsak

 Anne sütü ile beslenen Anne sütü ile beslenen yenidoğan

yenidoğan

 Sıklıkla Gram pozitif bakteriler Sıklıkla Gram pozitif bakteriler

 Streptococcus lactis Streptococcus lactis

 Bifidobacterium Bifidobacterium

 İnek sütü ile beslenen İnek sütü ile beslenen yenidoğan

yenidoğan

 Sıklıkla Gram negatif basiller Sıklıkla Gram negatif basiller

 Koliform basiller Koliform basiller

 Proteus Proteus

 Pseudomonas Pseudomonas

 Bacteroides Bacteroides

 Nadir olarak Gram pozitif Nadir olarak Gram pozitif bakteriler

bakteriler

 Clostridium sporları Clostridium sporları

 Enterococcus Enterococcus

 Candida Candida

Normal vücut florası Normal vücut florası Sindirim kanalı florası Sindirim kanalı florası

 Erişkin kalın barsağı: Erişkin kalın barsağı:

 Duodenumdan sonra Duodenumdan sonra flora oluşmaya başlar flora oluşmaya başlar

 Bakteri yoğunluğu ve Bakteri yoğunluğu ve çeşitliliği kalın

çeşitliliği kalın

barsaklarda en fazla barsaklarda en fazla

 Floranın % 96-99’u Floranın % 96-99’u anaerop

anaerop

 Dışkı ağırlığının % 10- Dışkı ağırlığının % 10- 20’si bakteri

20’si bakteri

 Bacteroides fragili grup Bacteroides fragili grup

 Porphyromonas spp. Porphyromonas spp.

 Prevotella spp. Prevotella spp.

 Bifidobacterium spp. Bifidobacterium spp.

 Lactobacillus spp. Lactobacillus spp.

 Clostridium spp. Clostridium spp.

 Candida spp. Candida spp.

 Actinomyces spp. Actinomyces spp.

 Peptostreptococcus spp. Peptostreptococcus spp.

 Proteus spp. Proteus spp.

 Pseudomonas spp. Pseudomonas spp.

 Enterococcus Enterococcus

 Aerop Lctobacillus spp. Aerop Lctobacillus spp.

Normal vücut florası Normal vücut florası

Solunum florası Solunum florası

Burun Burun

 α α ve ve γ γ hemolitik hemolitik Streptococcus Streptococcus

 Staphylococcus aureus Staphylococcus aureus

 Coagulase negatif Coagulase negatif Staphyloccus spp.

Staphyloccus spp.

 Neisseria spp. Neisseria spp.

 Corynebacterium spp. Corynebacterium spp.

 Strep. pneumoniae Strep. pneumoniae

 Larenksten trakeaya Larenksten trakeaya doğru inildikçe bakteri doğru inildikçe bakteri

sayısı azalır.

sayısı azalır.

 Küçük bronşlar ve Küçük bronşlar ve

periferinde hiç bakteri periferinde hiç bakteri

bulunmaz bulunmaz

 Bronşlardaki titrek tüylü Bronşlardaki titrek tüylü epitel hücrelerinin

epitel hücrelerinin mekanik hareketleri mekanik hareketleri

 salgılanan mukus salgılanan mukus

 enzimlerin etkisi enzimlerin etkisi

Normal vücut florası Normal vücut florası

Vajen florası Vajen florası

1) Doğumdan hemen 1) Doğumdan hemen

sonraki dönem:

sonraki dönem:

 Anneden geçen Anneden geçen

hormonların etkisi ile hormonların etkisi ile bebeğin vajen florası bebeğin vajen florası

annesinin vajen florasına annesinin vajen florasına

benzer benzer

 Bu durum birkaç hafta Bu durum birkaç hafta sürer.

sürer.

 Vajen pH’ı asittir. Vajen pH’ı asittir.

 Aerop Lactobacillus Aerop Lactobacillus (Doderlein basilleri) (Doderlein basilleri)

2) 2) Puberteye kadar olan Puberteye kadar olan dönem:

dönem:

 pH: nötr pH: nötr

 Gram negatif ve pozitif Gram negatif ve pozitif

bakterilerden oluşan karışık bakterilerden oluşan karışık

flora flora

3) Puberte dönemi:

3) Puberte dönemi:

 Predominant olarak Predominant olarak Lactobacillus spp Lactobacillus spp

 Bu bakteriler vajen epitelindeki Bu bakteriler vajen epitelindeki glikojenden asit oluşturup pH’ı glikojenden asit oluşturup pH’ı

tekrar aside çevirir tekrar aside çevirir

 Ayrıca Ayrıca

 B grubu Streptococcus spp. B grubu Streptococcus spp.

 Peptostreptococcus Peptostreptococcus

 Bacteroides spp. Bacteroides spp.

 Gardnella vaginalis Gardnella vaginalis

 Ureaplasma Ureaplasma

4) Menapoz dönemi:

4) Menapoz dönemi:

 Lactobacillus spp. kaybolup Lactobacillus spp. kaybolup yerini karışık bakteri florası na yerini karışık bakteri florası na

bırakır.

bırakır.

İnsanda infeksiyon ve/veya İnsanda infeksiyon ve/veya

infeksiyon hastalığının meydana infeksiyon hastalığının meydana gelebilmesi için 3 önemli faktörün gelebilmesi için 3 önemli faktörün

işbirliğine gereksinim bulunur.

işbirliğine gereksinim bulunur.

1) Etkene ait faktörler 1) Etkene ait faktörler

2) Konağa ait faktörler 2) Konağa ait faktörler

3) Çevresel faktörler

3) Çevresel faktörler

Mikroorganizmalara Ait Mikroorganizmalara Ait

Faktörler Faktörler

1) Giriş kapısı 1) Giriş kapısı

 Deri Deri

 Konjunktiva Konjunktiva

 Solunum yolu Solunum yolu

 Sindirim kanalı Sindirim kanalı

 Kan yolu Kan yolu

 Cinsel yol Cinsel yol

2) Konağa giren etken sayısı 2) Konağa giren etken sayısı

 Etkene ait etmenler Etkene ait etmenler

 cinsi cinsi

 virulansı virulansı

 giriş kapısı giriş kapısı

 Konağa ait etmenler Konağa ait etmenler

 savunma durumu savunma durumu

3) Virulans:

3) Virulans: Etkenin hastalık Etkenin hastalık yapabilme yeteneğinin yapabilme yeteneğinin şiddet derecesi

şiddet derecesi

Virulans faktörleri:

Virulans faktörleri:

 İnfeksiyözite: konağa İnfeksiyözite: konağa yerleşebilme yeteneği yerleşebilme yeteneği

 İnvazyon: yayılma yeteneği İnvazyon: yayılma yeteneği

 Kapsül Kapsül

 Adhesin ve Fimbrialar Adhesin ve Fimbrialar

 Toksinler Toksinler

 Diğer faktörler: Diğer faktörler:

 Hemolizinler Hemolizinler

 Lökosidinler Lökosidinler

 Fibrinolitik kinazlar Fibrinolitik kinazlar

 Streptodornaz Streptodornaz

 Hiyolüronidaz Hiyolüronidaz

 Koagulaz Koagulaz

 Nöraminidaz Nöraminidaz

 Kollagenaz Kollagenaz

 Lesitinaz Lesitinaz

 Ödem yapıcı etmen Ödem yapıcı etmen

Hastalık etkeninin konağa giriş Hastalık etkeninin konağa giriş

yolları yolları

 Mikroorganizmaların hastalık Mikroorganizmaların hastalık yapabilmeleri için, bunların yapabilmeleri için, bunların

uygun yolla girmeleri de uygun yolla girmeleri de

gereklidir.

gereklidir.

 Salmonella typhi sindirim Salmonella typhi sindirim yolu ile alınırsa vücudu yolu ile alınırsa vücudu istila edebilir ve hastalık istila edebilir ve hastalık

meydana getirebilir. Deriden meydana getirebilir. Deriden girerse çok nadiren vücuda girerse çok nadiren vücuda yayılabilir.

yayılabilir.

 A grubu beta hemolitik A grubu beta hemolitik streptokoklar deriden streptokoklar deriden

girerek yayılma kabiliyetine girerek yayılma kabiliyetine sahiptirler. Üst solunum sahiptirler. Üst solunum yolundan girer ise kriptik yolundan girer ise kriptik anjine neden olur.

anjine neden olur.

 F. tularensis, derideki F. tularensis, derideki yaralardan girerse lenf yaralardan girerse lenf

bezlerine lokalize olup kana bezlerine lokalize olup kana

geçmez ise ölüm oranı % 5 geçmez ise ölüm oranı % 5

kadardır. Aynı etken keneler kadardır. Aynı etken keneler

aracılığı ile konağa girip kana aracılığı ile konağa girip kana

karışır ise ölüm oranı % 95’e karışır ise ölüm oranı % 95’e

çıkar.

çıkar.

 Tetanoz toksinleri sindirim Tetanoz toksinleri sindirim sisteminden girerse hastalık sisteminden girerse hastalık

oluşturmaz.

oluşturmaz.

 Neisseria gonorrhoea ağız yolu Neisseria gonorrhoea ağız yolu ile bulaşamaz.

ile bulaşamaz.

 Beyin, damar ve periton içine Beyin, damar ve periton içine verilen mikroorganizmalar, verilen mikroorganizmalar,

diğer yollara göre daha çabuk diğer yollara göre daha çabuk

hastalık meydana getirirler.

hastalık meydana getirirler.

Hastalık etkeninin konağa giriş Hastalık etkeninin konağa giriş

yolları yolları

 Vücudu patojenler Vücudu patojenler

mikroorganizmalardan mikroorganizmalardan

koruyan sistemler koruyan sistemler

vardır. Solunum ve vardır. Solunum ve

genital organlardaki genital organlardaki

mukus salgısı, lizozim mukus salgısı, lizozim enzimi, göz yaşı, mide enzimi, göz yaşı, mide

asiditesi mikropların asiditesi mikropların vücuda yerleşmesini vücuda yerleşmesini

engeller.

engeller.

 Deri dokusu salgılarıyla Deri dokusu salgılarıyla birçok

birçok

mikroorganizmanın mikroorganizmanın

ölümüne sebep olur.

ölümüne sebep olur.

Ancak, derideki kıl ve yağ Ancak, derideki kıl ve yağ

folliküllerinden ve çok folliküllerinden ve çok küçük yaralardan bazı küçük yaralardan bazı

patojenler:

patojenler:

 S. aureus, S. aureus,

 Streptococcus spp. Streptococcus spp.

 Corynebacterium spp. Corynebacterium spp.

 Leptospira spp. Leptospira spp.

 ……… ………

girerek hastalık girerek hastalık oluşturabilirler.

oluşturabilirler.

Hastalık etkeninin konağa giriş Hastalık etkeninin konağa giriş

yolları yolları

 Corynebacterium diphtheriae Corynebacterium diphtheriae insanlarda boğazda yerleşerek insanlarda boğazda yerleşerek toksin meydana getirir ve bu toksin meydana getirir ve bu zehir vücuda yayılarak

zehir vücuda yayılarak hastalık yapar.

hastalık yapar.

 Hayvanlarda septisemik Hayvanlarda septisemik hemorajik karakterde hemorajik karakterde

seyreden Pastuerella sıklıkla seyreden Pastuerella sıklıkla yutak ve larinkse yerleşmiştir.

yutak ve larinkse yerleşmiştir.

 Sindirim kanalı: Sindirim kanalı:

 Salmonella, Salmonella,

 Shigella, Shigella,

 Vibriolar, Vibriolar,

 Brusella Brusella

 Mycobacterium bovis Mycobacterium bovis

 Konjunktiva: Konjunktiva:

 Leptospiralar, Leptospiralar,

 Listerialar Listerialar

 Cinsel yol: Cinsel yol:

 Tpeponema pallidum Tpeponema pallidum

 Neisseria gonorrhoea, Neisseria gonorrhoea,

 Brusella spp. Brusella spp.

 Trichomonas vaginalis Trichomonas vaginalis

 ve diğer mikroorganizmalar ve diğer mikroorganizmalar girerek hastalık yapabilirler.

girerek hastalık yapabilirler.

 Deri: Deri:

 Mycobacterium spp. Mycobacterium spp.

 Bacillus anthracis Bacillus anthracis

 Leptospira, Leptospira,

 Brusella, Brusella,

 Clostridium tetani Clostridium tetani

Hastalık etkeninin konağa giriş Hastalık etkeninin konağa giriş

yolları yolları

Bazı etkenler bir çok yoldan Bazı etkenler bir çok yoldan

vücuda girerek hastalık vücuda girerek hastalık yapabilir.

yapabilir.

 Tüberküloz etkenleri solunum, Tüberküloz etkenleri solunum, sindirim ve deri,

sindirim ve deri,

 Şarbon etkeni deri, sindirim Şarbon etkeni deri, sindirim ve solunum yolu ile

ve solunum yolu ile bulaşabilir.

bulaşabilir.

 Çeşitli yollardan infeksiyon Çeşitli yollardan infeksiyon meydana getirebilen

meydana getirebilen

mikroorganizmaların yaptığı mikroorganizmaların yaptığı hastalığın klinik tablosu

hastalığın klinik tablosu

girdiği yere göre değişebilir.

girdiği yere göre değişebilir.

 B. anthracis sporları solunum B. anthracis sporları solunum yolu ile alınmışsa, akciğer yolu ile alınmışsa, akciğer şarbonu, deriden alınmışsa şarbonu, deriden alınmışsa girdiği yerde püstül ve ödem girdiği yerde püstül ve ödem ile karakterize kasap çıbanı, ile karakterize kasap çıbanı,

 Tüberküloz basili deriden Tüberküloz basili deriden girerse deri tüberkülozu, girerse deri tüberkülozu,

barsaktan girerse barsak ve barsaktan girerse barsak ve

solunum yolu ile alınırsa akciğer solunum yolu ile alınırsa akciğer

tüberkülozu oluşturur.

tüberkülozu oluşturur.

(granülomatöz lezyonlar) (granülomatöz lezyonlar)

Bazı etkenler belli bir yoldan Bazı etkenler belli bir yoldan

konağa girip hastalık oluşturur.

konağa girip hastalık oluşturur.

 Clostridium tetani, deri yolu ile Clostridium tetani, deri yolu ile konağa girer, yerleşip ürer ve konağa girer, yerleşip ürer ve

oluşturduğu ekzotoksini dış oluşturduğu ekzotoksini dış

ortama salar. Toksin sinir - kas ortama salar. Toksin sinir - kas

kavşağından alınır, MSS’ne kavşağından alınır, MSS’ne

ulaşır ve hastalık yapar.

ulaşır ve hastalık yapar.

 Klasik botulism’de Clostridium Klasik botulism’de Clostridium botulinum ise, toksin ihtiva botulinum ise, toksin ihtiva

eden gıdaların alınması eden gıdaların alınması

sonucunda besin zehirlenmesi sonucunda besin zehirlenmesi

oluşturur.

oluşturur.

2) Hastalık etkeninin dozu:

2) Hastalık etkeninin dozu:

 Minimum infektif doz (MİD): Minimum infektif doz (MİD):

Vücuda giren patojenin Vücuda giren patojenin

infeksiyon başlatıp hastalık infeksiyon başlatıp hastalık oluşturabilmesi için alınması oluşturabilmesi için alınması gereken en az miktardır. Bu gereken en az miktardır. Bu limitin altında konağa giren limitin altında konağa giren patojenler, vücudun hücresel patojenler, vücudun hücresel ve humoral savunma sistemleri ve humoral savunma sistemleri ile kolayca yok edilirler.

ile kolayca yok edilirler.

 Etkenin sayısı ne kadar fazla Etkenin sayısı ne kadar fazla olursa, konakta infeksiyon olursa, konakta infeksiyon oluşma riski de o derecede oluşma riski de o derecede artar.

artar.

 Bir mikroorganizmanın Bir mikroorganizmanın

infeksiyon başlatma ve hastalık infeksiyon başlatma ve hastalık oluşturması için gerekli

oluşturması için gerekli

 patojenin virulansı ve patojenin virulansı ve

 konakçının duyarlılığına konakçının duyarlılığına

göre de değişir.

göre de değişir.

 Virulansı fazla patojenler Virulansı fazla patojenler

hassas konağa çok az sayıda hassas konağa çok az sayıda girseler bile, infeksiyon

girseler bile, infeksiyon başlatabilirler.

başlatabilirler.

 İnvazyon: İnvazyon:

Mikroorganizmanın vücuda Mikroorganizmanın vücuda girdiği yerde yerleşip,

girdiği yerde yerleşip,

üredikten sonra çeşitli yollarla üredikten sonra çeşitli yollarla dokulara (kan, lenf ve sinir

dokulara (kan, lenf ve sinir sistemi) yayılma kabiliyetidir.

sistemi) yayılma kabiliyetidir.

 Enterobakterilerin invazyon Enterobakterilerin invazyon kabiliyeti, fazladır.

kabiliyeti, fazladır.

 Deri yolu ile vücuda giren Deri yolu ile vücuda giren

streptokok veya stafilokoklar, streptokok veya stafilokoklar, genellikle, burada lokalize

genellikle, burada lokalize olup bazen komşu dokulara olup bazen komşu dokulara yayılırlar.

yayılırlar.

Virulans faktörleri Virulans faktörleri

Antifagositik faktörler Antifagositik faktörler

Kapsül:

Kapsül:

 Bazı gram negatif ve pozitif Bazı gram negatif ve pozitif bakterilerin çevresinde

bakterilerin çevresinde

 B. anthracis 'in etrafında B. anthracis 'in etrafında protein (D-glutamik asit protein (D-glutamik asit

polimeri) karakterinde ve polimeri) karakterinde ve

plasmid tarafından spesifiye plasmid tarafından spesifiye

edilen zayıf antijeniteye edilen zayıf antijeniteye

sahip bir kapsül bulunur.

sahip bir kapsül bulunur.

 C. perfringens, P. C. perfringens, P.

multocidae, S. pneumoniae, multocidae, S. pneumoniae,

K. pneumoniae, H.

K. pneumoniae, H.

influenzae, N. meningitidis, influenzae, N. meningitidis,

vs. etrafında polisakkarid vs. etrafında polisakkarid

yapısında kapsül bulunur.

yapısında kapsül bulunur.

Kapsül, aynı zamanda, Kapsül, aynı zamanda,

bakteriyi, fajların lizisinden bakteriyi, fajların lizisinden

de korur.

de korur.

 B. anthracis 'in kapsülü in B. anthracis 'in kapsülü in vivo koşullarda meydana vivo koşullarda meydana gelir. Kültür ortamlarında gelir. Kültür ortamlarında

pasajı yapıldığında kapsül pasajı yapıldığında kapsül

kaybolabilir. Ancak, kaybolabilir. Ancak,

serumlu ve CO2 'li serumlu ve CO2 'li

besiyerlerinde kapsül besiyerlerinde kapsül

formasyonu tekrar meydana formasyonu tekrar meydana gelebilir. Kapsülsüz etkenin gelebilir. Kapsülsüz etkenin hastalık yapma yeteneği de hastalık yapma yeteneği de

kaybolur.

kaybolur.

 Kapsül komplemanın Kapsül komplemanın aktivitesini azaltır.

aktivitesini azaltır.

 Bazı mikroorganizmaların Bazı mikroorganizmaların etrafında bulunan mukoid etrafında bulunan mukoid

tabaka ve bakterinin tabaka ve bakterinin

üredikleri ortama yaydıkları üredikleri ortama yaydıkları

mukoid maddesi de mukoid maddesi de

antifagositik etkiye sahiptir.

antifagositik etkiye sahiptir.

Virulans faktörleri Virulans faktörleri

Antifagositik faktörler Antifagositik faktörler

Hücre duvarı Hücre duvarı

antijenleri:

antijenleri:

Hidrofobik yüzey:

Hidrofobik yüzey:

 Gram negatif bakteriler Gram negatif bakteriler

Protein A:

Protein A:

 S. aureus'ların Protein A S. aureus'ların Protein A fraksiyonu, Ig’lerin Fc fraksiyonu, Ig’lerin Fc

parçasına bağlanır.

parçasına bağlanır.

 Eğer böyle bir antikor, Eğer böyle bir antikor, fagositik hücrelerin fagositik hücrelerin

yüzeylerindeki Fc yüzeylerindeki Fc

reseptörleriyle birleşir ise reseptörleriyle birleşir ise

antifagositik etki antifagositik etki meydana getirir.

meydana getirir.

M proteini:

M proteini:

 Streptokoklarda bulunur Streptokoklarda bulunur

 antifagositik aktivite antifagositik aktivite

 adherens faktörü adherens faktörü

Teikoik asiti

Teikoik asiti

Virulans faktörleri Virulans faktörleri Adherens Faktörleri Adherens Faktörleri

 İnfeksiyonların çoğu, İnfeksiyonların çoğu,

genellikle, konağın solunum, genellikle, konağın solunum,

sindirim ve ürogenital sindirim ve ürogenital

sistemlerine ait mukozal sistemlerine ait mukozal

membranların yüzeylerinden membranların yüzeylerinden

başlar.

başlar.

 Bu yüzeylerde oluşan Bu yüzeylerde oluşan makroskobik veya makroskobik veya

mikroskobik porantreler mikroskobik porantreler

patojenik patojenik

mikroorganizmaların kolayca mikroorganizmaların kolayca

girmesine, yerleşmesine, girmesine, yerleşmesine,

üremesine ve vücuda üremesine ve vücuda

yayılarak infeksiyonlar yayılarak infeksiyonlar

oluşturmalarına yardımcı oluşturmalarına yardımcı

olurlar.

olurlar.

 Ancak, yüzeylerinde böyle Ancak, yüzeylerinde böyle hazır giriş kapıları

hazır giriş kapıları bulunmayan, sağlam bulunmayan, sağlam

hücreler de infekte olabilir.

hücreler de infekte olabilir.

 Mikroorganizmalar Mikroorganizmalar kendilerinde bulunan kendilerinde bulunan adhezyon molekülleri adhezyon molekülleri yardımı ile hücrelerin yardımı ile hücrelerin

yüzeylerindeki spesifik yüzeylerindeki spesifik

reseptörlere bağlanarak reseptörlere bağlanarak

tutunup kolonize olabilir ve tutunup kolonize olabilir ve

invazyonla tüm vücuda invazyonla tüm vücuda

yayılabilirler.

yayılabilirler.