KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME/FİZİKSEL OLAYLAR Kuvvetin Ölçülmesi

5

1. Kuvveti ölçen araçlara dinamometre ya da kuvvetölçer denir.

Yandaki görselde K, L, M ve N cisimlerini ölçen dinamometreler verilmiştir. Dinamo- metrelerin hepsi 10 eşit bölme ile ölçeklen- dirilerek bölmelendirilmiştir.

Buna göre K, L, M ve N cisimlerinin uyguladıkları kuvvetlerin büyüklükleri aşağıdakilerden hangisinde doğru ola- rak verilmiştir?

K L M N

A) 50 48 32 36

B) 50 36 32 18

C) 60 38 36 28

D) 50 48 36 32

O

K

L M N

O O O

100 160 80 180

2. Aşağıda verilen dinamometreler özdeş olup 10 eşit bölme ile ölçeklendirilmiştir.

X

Y

Z Y

Z

Buna göre X, Y ve Z cisimlerinin uygu- ladığı kuvvetlerin büyüklüğü arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) X=Y=Z B) X>Z>Y C) Y>X=Z D) Z>X>Y

3. Aşağıda aynı cins maddeden yapılmış kalınlıkları farklı K ve L yayları ile 10 eşit bölme ile ölçeklendirilmiş I ve II numaralı dinamometreler verilmiştir. K yayı I numa- ralı dinamometrede, L yayı ise II numaralı dinamometrede kullanılmıştır.

K L

I II

Buna göre bu yaylarla yapılacak dina- mometrelerle ilgili olarak aşağıdaki ifa- delerden hangisi yanlıştır?

A) K yayı ile yapılan dinamometre, L yayı ile yapılan dinamometreye göre daha hassas ölçüm yapar.

B) I ve II numaralı dinamometrelere asılan aynı cisim II numaralı dinamometrede daha fazla bölme çıkmasını sağlar.

C) K ve L yaylarının dinamometrelerde aynı sayıda bölme çıkmasını sağlamak için II numaralı dinamometreye daha büyük kuvvet uygulanmalıdır.

D) I numaralı dinamometrenin ölçebilece- ği maksimum kuvvet, II numaralı dina- mometreye göre daha azdır.

Bir cisme etki eden kuvvet dinamometre ile ölçülürken dinamometrenin yayı uzar.

Bunun nedeni, cisme etki eden kuvvetin dinamometre- nin yayına da etki etmesidir.

Dinamometrenin ölçeceği kuvvetin büyüklüğü kullanı- lan yayın cinsine, kalınlığına ve uzunluğuna bağlıdır.

95

5

ÜNİTE 3 _TESTİ

Kuvvetin Ölçülmesi

KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME/FİZİKSEL OLAYLAR

Egzersiz

2

4. Bir dinamometreye bağlanan K, L, M ve N cisimlerinin dinamometre yayındaki uza- ma miktarını gösteren grafik aşağıda veril- miştir.

1

K L M N

3 6 9

Uzama Miktarı (cm)

Cisim Buna göre K, L, M ve N cisimlerinin di- namometreye uyguladığı kuvvetler aşa- ğıdakilerden hangisi olabilir?

K L M N

A) 45 15 30 5

B) 63 42 21 6

C) 54 35 18 6

D) 63 21 49 7

5. Dinamometrelerin yapımında esnek cisim- ler kullanılır.

Buket yapacağı bir dinamometre için aşağıda görselleri verilen maddelerden hangisini kullanamaz?

A)

Paket lastiği

B)

Yay C)

Paça lastiği

D)

Dikiş ipi

6. X, Y, Z ve T dinamometrelerine uygulanan kuvvetler ve dinamometrelerin yaylarında oluşan uzama miktarları aşağıdaki grafikte verilmiştir.

48

36

24

12

1 2 3

X Y

Z

T

4 Kuvvet (N)

Uzama Miktarı (cm) Bu grafiğe bakılarak aşağıdaki yorum- lardan hangisi yapılamaz?

A) X ve Z dinamometreleri aynı cins yay- lardan yapılmış ise Z dinamometresi- nin yayı daha incedir.

B) Y dinamometresine 48 N’luk kuvvet uy- gulanırsa dinamometredeki yayın uza- ma miktarı 3 cm’den küçük, 2 cm’den büyük olur.

C) 96 N’luk bir kuvvet dinamometrelere uygulanırsa dinamometrelerdeki uza- ma miktarı T>Z>Y>X olur.

D) Dinamometrelerde kullanılan yaylar aynı kalınlıktaysa Z ve T dinamomet- relerindeki yaylar aynı cinstir.

7. Görselde verilen dinamometre en fazla 160 N’a kadar ölçüm yapmaktadır.

Dinamometreye asılan X cisminin uyguladığı kuvvet 40 N olduğuna göre dina- mometre kaç eşit bölmeden oluşmuştur?

A) 16 B) 12 C) 10 D) 8 X 160

0

Dinamometreler yayların es- neklik özelliklerinden fayda- lanılarak yapılmıştır. Dinamo- metrelerin içinde yay bulunur.

Cisme uygulanan kuvvet ne kadar büyük olursa dinamo- metredeki yayın uzama mik- tarı da o kadar fazla olur.

103

5

1. Aşağıda verilen düzeneklerde bir topun aynı yükseklikteki rampalardan serbest bırakılarak K, L ve M zeminlerinde yol alması sağlanıyor.

K L M

Bu topun bırakıldığı zeminleri ve zeminlerde alacağı mesafeleri gösteren tablo aşağı- dakilerden hangisidir?

A)

Düzeneklerdeki Zeminler Topun Zeminlerde Aldığı Mesafe (cm) K: Cam L: Asfalt M: Çakıl K>M>L

B)

Düzeneklerdeki Zeminler Topun Zeminlerde Aldığı Mesafe (cm) K: Mermer L: Cam M: Çakıl M>K=L C)

Düzeneklerdeki Zeminler Topun Zeminlerde Aldığı Mesafe (cm) K: Cam L: Tahta M: Çakıl K>L>M

D)

Düzeneklerdeki Zeminler Topun Zeminlerde Aldığı Mesafe (cm) K: Toprak L: Asfalt M: Çakıl L>M>K

2. Sürtünme kuvveti ile ilgili günlük hayatı- mızda karşılaştığımız bazı olaylar aşağı- daki tabloda verilmiştir.

Paraşütler açıl- dığında yüzey- lerinin geniş

olması

Gemilerin ucu- nun V şeklinde

yapılması

Bisiklet dişlileri- nin yağlanması

Kışın araba las- tiklerine zincir

takılması

Atmosfere giren meteorların

yanması

Uçakların uç kısımlarının sivri olarak tasarlan-

ması

Bu tabloda sürtünmeyi artırmak için yapılan uygulamalar kırmızı renge bo- yanırsa tablonun görünümü nasıl olur?

A)

B)

C)

D)

3. Aşağıda verilen görselde özdeş K ve L bilyeleri, aynı yükseklikten serbest bırakı- lıyor. K ve L bilyelerinin yer ile bulunduğu yükseklikler arasındaki mesafe eşit olarak bölmelendirilmiş ve I, II, III, IV ve V şeklin- de numaralandırılmıştır.

K L

X I II III IV

V su

Y yer Buna göre;

I. K ve L bilyeleri serbest bırakıldığında I, II ve III. bölgelerde sadece hava diren- ci etki eder.

II. K bilyesine IV ve V. bölgelerde hava direnci etki ederken L bilyesine bu böl- gelerde sadece su direnci etki eder.

III. X düzeneğinde K bilyesinin yere ulaş- ma süresi, Y düzeneğinde L bilyesinin yere ulaşma süresinden azdır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III

Farklı yüzeyler üzerinde hare- ket eden cisimlerden pürüzlü yüzeyde hareket edene daha fazla sürtünme kuvveti uygu- landığı için pürüzlü yüzeydeki cisim daha az yol alır, az pü- rüzlü yüzeydeki cisim daha fazla yol alır.

Sürtünme kuvveti her zaman hareketi zorlaştırıcı veya en- gelleyici olan istenmeyen bir kuvvet değildir. Bazı olayları gerçekleştirmek için sürtün- me kuvvetine ihtiyaç duyulur.

5

TESTİ KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME/FİZİKSEL OLAYLAR 3 ^ÜNİTE

2

Sürtünme Kuvveti

4. Aşağıda verilen oyuncak kamyon K zemini üzerinde dinamometre ile çekilerek hare- ket ettiriliyor.

K zemini Dinamometrede okunan değerin artma- sı için;

I. K zemini cam ise çakıl ile değiştirilmeli, II. K zemini toprak ise mermer ile değişti-

rilmeli,

III. K zemini fayans ise tahta ile değiştiril- meli

işlemlerinden hangileri yapılmalıdır?

A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III

5. Engin, sürtünme kuvvetinin büyüklüğünün cismin yüzey alanına bağlı olup olmadığını araştırmak istiyor.

Bunun için yanına iki adet özdeş A4 kâğı- dı, cetvel ve kronometre alıyor.

Buna göre Engin deneyinde aşağıda- kilerden hangisini uygularsa amacına ulaşır?

A) İki kâğıdı cetvelle ölçerek yükseklik- leri aynı olacak şekilde ayarlamalı ve yatay şekilde yere bırakmalı ve süreyi ölçmeli

B) Bir kâğıdı düz ve yatay diğerini buruş- turarak cetvelle ölçtüğü aynı yükseklik- ten bırakmalı ve süreyi ölçmeli

C) Bir kâğıdın yarısını, diğer kâğıdın ise tamamını alarak yatay şekilde cetvelle ölçtüğü farklı yüksekliklerden bıraka- rak yere düşme sürelerini ölçmeli D) Bir kâğıdı düz ve yatay diğerini buruş-

turarak cetvelle ölçtüğü farklı yüksek- liklerden bırakmalı ve düşme sürelerini ölçmeli

6. Bahar ve yaz aylarında kullandığınız stan- dart yaz lastiklerinin performansı ağır kış şartlarında yeterli olmaz. Kış lastikleri, sürücüleri en çok zorlayan ıslak, çamurlu, kaygan, karlı, erimiş karlı ve buzlu zemin- lerde yol tutuşu, güçlü çekiş, güvenli fren- lemeyi sağlar.

Aşağıda aynı araca takılabilen K ve L las- tikleri verilmiştir.

K L

K ve L lastikleri ile ilgili olarak,

I. L lastiği kış, K lastiği standart lastik ola- rak tanımlanır.

II. L lastiğinin aynı zeminde temas hâlin- deyken sürtünme kuvveti, K lastiğine göre daha büyüktür.

III. Aynı hızla giderken aynı zeminde aynı kuvvetle frenleme yapılırsa K lastiğinin fren mesafesi daha uzun olur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III

7. Aşağıda bazı zeminlerin cinsine yönelik bilgi verilmiştir.

Çakıl zemin Beton zemin

Mermer zemin Toprak zemin

Buna göre bir bisikletli hangi zeminde fren yaptığında durması daha kolaydır?

(Bisikletlinin verilen zeminlerde aynı hızla gittiği kabul edilecektir.)

A) Çakıl zemin B) Beton zemin C) Mermer zemin D) Toprak zemin Sürtünme kuvvetinin büyük

olduğu yüzeylerde cisimleri hareket ettirmek zordur. Bu nedenle bu yüzeylerde cismi hareket ettirmek için cisme büyük kuvvet uygulamak ge- rekir.

291

5

3. ÜNİTE:

KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME/FİZİKSEL OLAYLAR

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

C A D C B D A

Sürtünme Kuvveti Egzersiz Testi 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

A B B A D D A

Kuvvetin Ölçülmesi Egzersiz Testi 2