M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ
Revue t r i m e s t r i e l l e D ' a r c l ı i t e c t u r e - Q u a r t e r l y p u b l i c a t i o n on A r c h i t e c - I—ı D r e i m o n a l s z e i t s c l ı r i f t f ü r D'urbarıisme et des a r t s d e c o r a t i f s t ü r e city p l a n n i n » a n d d e c o r a t i o n bauk-unst. s t a e d t e b a u uud d e k o r a t i o n
İMTİYAZ S A H İ B İ VE B A Ş YAZARI : ZEKİ SAYAR, U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü M- İLHAN GÖNEN A D R E S : A R K İ T E K T A N A D O L U H A N No. 33 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7 K U R U L U Ş U : 1931
Cilt: 32 No. 310
A b o n e ş a r t l a r ı : Yıllığı 4 0 . — T . L . A l t ı a y l ı ğ ı 22.50 T.L. B u s a y ı 12.50 T . L . Y a b a n c ı m e m l e k e t l e r için: 5 0 . — T . L . ARKİTEKT'in KOLLEKSİYONLARI: 1931 — 1935 beher cildi 35.— T.L. 1936— 1940 » » 35.— T.L. 1941 — 1945 » » 30.— T.L. 1946—1962 » » 35.— T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan derg i l e r d e n M ü d ü r l ü ğ ü m ü z m e s ' u l i y e t k a-b u l e t m e z . Muhabirlerimiz :
Almanya : Prof. Eyüb KÖMÜRCÜOĞLU Fransa : Y. Mimar Halûk TOGAY — İsviçre : Y. Müh. Mimar Güneri DUTİPEK -İtalya : Baran ÇAĞA — İzmir: Y. Mimar Harbi HOTAN — ANKARA : Y. Mimar Ferzan BAYDAR.
Poıır tout payement et demande des ren-seignements; ainsi que poıır tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon-ces bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction.
Abonnements pour l'etranger I an 5 Dollars Prix de ce numero 1.25 » Ali sııbscriptions, letters, photos, articles, advertisements ete. Should be addressed T o : A R K İ T E K T
No. 33, Anadolu han Eminönü, Subscription rates :
Annual subscription Dollars 5.00 Single copy » 1.25
M e s l e k P o l i t i k a s ı :
K O N T R O L D A N Ç I K A N Ş E H İ R !
Zeki SAYÂR İstanbul sen yirmi yıldan beri plânsız ve kontrolsuz bir şekilde genişlemektedir. 1936 d:ı Prost'un, Belediye hudutları içinde hazırladığı İstanbul nâzım plânı, şehrin çevresini saran yeni iskân bölgeleri yüzün-den değerini tamamen kaybetmiş, esasen eskidiği için devrini doldurmuştur.
İmar plânı için 1936 dan 1950 ye kadar yapılan çalışmalar daima yetersiz olmuş, bazı bölgelerin tatbikat plânları ile yetinilmiştir.
1950 de Belediye İ. T. Üniversite pro-fesörlerinden teşkil ettiği bir heyete İstan-bul plânı üzerinde etüdler ve çalışmalar yaptırmış ise de, bu mesai de Prost plânı üzerinde yapılan bazı revizyonlardan ileri gitmemiştir.
Halbuki, şehir süratle büyümekte ve nüfusu artmakta devam etmiş, nihayet bu-günkü ıslahı zor hale gelmiştir.
Her gün trafik, mesken ve sanayi böl-geleri gibi çeşitli mühim problemlerin şeh-rin gündelik hayatında yarattıkları zorluklar ve aksaklıkları medenî bir ortama getirmek her şeyden önce şehrin, bir plânla kontrol altına alınmasına bağlı olduğu aşikârdır.
Bu düzensizliğe son vermek için, T. Y. Mimarlar Odasının teşebbüsü ile 1961 de İs-tanbul Belediyesi, Üniversiteler. Ticaret ve Sanayi Odası gibi müesseselerin iştirakiyle bir «Şûra» toplanmış, sonunda İstanbul'un meselelerinin 7 komisyon tarafından ince-lenmesine, bu arada yeni nâzım plân yapı-lıncaya kadar da, geçici bir devre için ted-birler alınmasına karar verilmişti!..
I.ci Şûrada seçilen komisyonların ba-zıları raporlarını hazırlamışlar, bir kısmı ise. Belediyenin maalesef gerekli doküman-ları verememesi yüzünden mesailerini biti-rememişlerdir.
1961 de, çok iyi bir şekilde başlayan İstanbul plânı Şûrası çalışmaları bu müd-det içinde Belediye Başkan ve idarecilerinde husule gelen değişmelerden dolayı aksa-makta ve yeni gelenlere meseleyi izah ve tanıtıncaya kadar vakit geçmektedir. Bu dâva ile sıkı şekilde ilgilenenler, yalnız Mimarlar Odasında ve Üniversitedeki idea-list meslekdaşlar ile Ticaret ve Sanayi Oda-ları idarecileridir.
Halbuki, Marmara bölgesi Plânlama Müdürlüğünün İstanbul çevresindeki ciddî çalışma ve araştırmalarının sonuçları İs-tanbul'un gelecekteki gelişmelerine ışık tutmuş, birçok veriler belli olmuştur. Du-rum böyle iken Belediyenin yeni nâzım plân tanziminde gerekli çalışmaları gecik-tirmesi, bilhassa geçit devresi için el'an ça-lışmağa başlamamış olması Belediye idare-cilerinin meselenin ehemmiyet derecesini takdir edemedikleri zehabını uyandırmakta-dır. Bilhassa, geçit devresi plânlarının iki yıldan beri yapılamaması, bu yıl başlanan kalkınma plânı tatbikatına engel olacaktır. Belediye Plânlama Müdürlüğünün geniş kadresuna rağmen, gerektiği şekilde çalışa-maması şayanı hayrettir. Halen bu büro-da yapılan işler gündelik vakalara inhisar etmektedir. Şehir bölge plânlarının ıslahı-na £İrilememesi bu büronun metodsıız bir şekilde çalıştığını göstermektedir.
Kalkınma plânı gereğince beş yıl zar-fında İstanbul'da resmî ve özel sektörün ya-pacağı yatırımların tutarı milyarları bula-caktır.
Elinde geleceğe matuf bir plânı olma-yan, nâzım plân yapılıncaya kadar geçici tedbirler hakkında belirli bir kararı bulun-mayan Belediyenin bu istekleri ne şekilde karşılayacağı meçhuldür. Bu çalışmalar
ya-pılamazsa, her şey tesadüflere terkedilmiş olacak ve plânsız tatbikattan doğacak kö-tü sonuçlar meydana gelecektir. İstanbul'a yatırım yapacak resmî ve özel sektör, ken-dilerini icbar eden bir şehir plânı olma-yınca gelişigüzel tatbikat yapacaklar, netice-de bundan şehir zarar görecektir.
1961 de başlayan İstanbul nâzım plân Şûrası çalışmaları Belediyecilerin meseleye
gereken ehemmiyeti vermemeleri yüzünden çok geç kalmıştır. Bu gecikme devam ettiği takdirde, doğacak sonuçlardan Belediyeciler
mes'uldür.
Bugün İstanbul bütün meseleleriyle kontrolsuz bir şekilde talihe terkedilmiş bir durumdadır.
Bu sonucu, biraz da mahallî seçimlerin
gecikmesinde, İstanbul'un mukadderatını ta-yin edecek bir Şehir Meclisinin bulunma-masında aramak icap etmektedir.
Şehrin meselelerine eğilecek olan şehir mümessillerinin bulunmaması birkaç yıldan beri onların murakabe görevinin, icra or-ganlarına yaptırılması bu sonucu doğur-maktadır.
K U R B A Ğ A L I D E R E F A C İ A S I !
Yeşilliği ve güzelliği ile ressamları-mıza yıllarca konu olan Kurbağalıdere şimdi on bin gecekondunun lâğımlarının akıtılması yüzünden pislik, koku, hastalık ve ölüm saçan bir hal almıştır. Derede, ar-tık ne balıklar, ne kurbağalar yaşayamaz olmuştur.
Prof. Keer'e yaptırılan ilk etüdlere gö-re Kadıköy kanalizasyonuna 30 milyon lira sarfı icap ettiğinden bahisle, Belediye hiç
bir teşebbüs yapmamaktadır. İstanbul me-buslarının teşebbüslerine ve Başbakana ya-pılan müracaata rağmen, bıı gayri medenî hale son vermek için el'an hiçbir hareket yoktur.
Her yıl Kadıköy semtinde inşa edi-len yeni binaların değeri yüz milyonun üzerindedir. B. M. Meclisinde kanalizas-yon vergisi için hazırlanmış bir kanun
projesi mevcuttur. İstanbul'u açıkta akan lâğımlardan ancak böyle bir kanun kur-tarabilir. Her an bir tifo salgınına maruz olan şehri cesaretle ve süratle ancak bu projenin kanunlaştırılması kurtaracaktır. Şehri orta çağdan medenî bir seviyeye ge-tirmek için Belediyenin harekete geçmesi elzemdir.
