F i k i r
M İ M A R
Yazan : R o b e r t S c h u i t e n Tercüme eden : Y. Mimar H a l û k T o g a y
Eski zamanlarda (Antikitede) mimar, zadegân sınıfından gelirdi. Devletin en mütefekkir şahsi- yetleri arasından seçilir ve devirlerinin bütün bil- gilerine sahip olurlardı. Mimarın, aynı zamanda âlim, mühendis, artist ve hattâ sihirbaz olarak gö- rünmesi, muhayyilesinin geniş menbalarmı ispat etmektedir.
Roma imparatorluğunun inkırazından sonra, inşaat teknikleri kayıp olmuştur, inşa san'atmı tek- rardan meydana çıkarmak şerefine, duvarcı hulûl etmiştir. Usta başıiarı, orta çağda, katedral şanti- yelerinin civarına yerleşmişler, bu vazife bina it- mam oluncaya kadar babadan oğula doğru intikal etmiştir. İnşaat sırları şifahen bellenmiş ve tatbi- katla tekemmül etmiştir. Sonradan meslekler ken- dilerine has an'anelerini, İtalyan mücedditlerini
(yeııileştiricilerini) takip etmek suretiyle kayıp et- mişlerdir. Mimar yeni ihtiyaçlara yetişmiye mec- bur olmuştur: lüks zevki, konfor endişesi ve dev- letin ihtişamı.
Müstesna değerdeki mimarlar, hiç durmadan devirlerinin yüklü arzularına cevap vermek için çalışmış, her zaman ağır bir hayat yaşamış, vazife- lerinin muğlaklığı ile inhisar altına alınmış, eserin ihtişamiyle tamamiyle cezbedilmiş ve ekseriya iş başında ölmüşlerdir.
Kıskançlar tarafından hücuma uğramış, prensler tarafından lâyıkiyle korunmamış, işçiler tarafından aldatılmış ve bu hususlara da yetişmek mecburiyetinde olan mimar, bu zümreler ile mü- cadele etmek için nadiren vakit bulmuştur; fakat o son derece daha iyi birşey yapmış inşa etmiştir;
Mistral (1) şöyle demiştir, «inşa edenler ölmüş, fakat mabed inşa edilmiştir.».
Muhariplerin menkıbeleri veya muhterislerin kavgaları ile dolmuş olan tarihe, ebediyet san'at-
(1) Mistral (1830-1914) arasında yaşamış, Maillane'da doğmuş, bilhassa mahallî şive ile yazmış olduğu şiirleriyle meşhur bir Fransız şairidir. (H. T.)
kârı olan mimar ismini yazamamıştır. Buna rağ- men Nil boyunca inşa ediimiş abidevî mabedler olmasa Eski Mısırlılar hakkında ne bilebiliriz;
Asya kurallarının korkunç kudretlerini, kale ha- rabeleri olmasa tanır mı idik? Phidias medeniye- tinden kalan birkaç bakiyeyi yok ediniz, Yunanis- tanm en eski medeniyetleri yalnız kayalık adacık- lardan ibaret kalacaktır. Eğer Kolize (Colisee) ve Termez (Thermes) in devasa kütleleri ayakta dur- masa, Roma imparatorluğu muhayyilemizde bu kadar vazıh olarak yaşar mı?
Bununla beraber tarih mimarlarını bilmemek- tedir, hayattakiler onları ancak inşaatlarında kü- çük bir sıkıntı zuhur edince hatırlamaktadırlar.
Devrimizde duvardan bir çini mi söküldü, bir bo- ru iltisakı su mu kaçırıyor, bunun müsebbibi mi- mar kabul olunmaktadır. Beceriksiz bir neşter darbesiyle öteki dünyaya göç eden bir ameliyat hastası, cerrahi endişelendirecek bir hâdise teşkil etmemektedir, fakat kuvvetli bir rüzgâr tesiriyle çatıdan kiremit uçarak bir yolcuyu yaraladı mı, mimar mahkemeye celb edilmiş ve şöhretine ha- lel gelmiştir.
Ayrıca servet de tebessümlerini esirgemekte- dir; fazla olarak, umumiyetle mimarların en iyi ar- tist olanlarında ticarî kabiliyet olmamaktadır;
bunlar birer şair olmalarına rağmen onlardan iş adamı duygusu istenmektedir. Muvaffak olmak için, doğru fikirlere sahip olmak, müşterileri ik- na için bir hayli muannit olmak ve işçi gurupları- na karşı plânların doğru bir tatbikatını sağlıya- bilmek için çok sabırlı olmak icap etmektedir.
Bereket versin mimar bu kadar zahmete mu- kabil, yaratma teiıeyyücünden sonra bir fikrin maddî olarak tahakkukunu görmek zevki, heyeca- nının sönmemesini temin etmektedir. Mimar emek- lerini kendisine getireceği ücretle ölçmemektedir, fakat fikrî çalışması yalnız yaratma üstüne isti- nat etmektedir. Etüd edilmesine ehemmiyet ver- meınezlik etmediği en küçük bir ikametgâh bile
(Devamı 195 inci sayfadadır.)
14 14317 16 17886
17 85698 19 71717
24 70707 28 71949 29 34749
olduğu tesbit edilmiştir.
(Baş tarafı sayfa 195 de)
sebeplerden dolayı halkın büyük bir kısmını ki- ralık dairelerde yaşadığını ve daha uzun zaman- lar yaşıyacağını anlamış oluyoruz.
Bir kadın ve bir mimar olarak kollektif evle- rin dairelerini müstakil evlerin kalitelerine yak- laştırabiJmek imkânlarını denemeyi vazifem oldu- ğunu nazarı itibara aldım. Bunun içindir ki, kira- lık evler çok katlı olmamak ve çocukların ser- bestçe neşvünema bulabilecekleri bir bahçe ile çevrelenmiş olmalıdır. Hattâ oturma ve yatak oda- ları dahi karanlık bir koridora açılmamalı, kol- lektif evlerde çocukların neşeli bir atmosfer için- de eğitimini sağhyabılecek aydınlık ve ferah dai-
(Baş tarafı 178 inci sayfada.)
onun kalbinde en lüks bir ev kadar yer alacaktır.
Mimarın estetik ile konforu birleştirmesi, cephe tertiplemesi ve odaları müşterisinin kullanışına göre hazırlaması gerekmektedir. Malsahibinin itiyatlarını tahmin etmek ve gündelik hayata en uygun hacimleri bulmak için, o tecrübeleriyle, ka- rakterlerin psikolojisini elde etmelidir.
Mimar aile vahdetinin bilvasıta yapıcısıdır. Ai- le ikametgâhını bazılarının meşguliyetleri, bazı- larının istirahat ve eğlencelerinin doğru bir deva- mı haline sokar. Ailenin gelişeceğini göz önünde tutarak, plânların arızî olarak genişleme imkânla- rını nazarı itibare alır. Çocukların rahat etmeleri, çalışmalarını mümkün kılacak atölye ve oyun sa- lonu gibi yerler için saha ayrılması üzerinde mal- sahibini teşvik eder, aynı zamanda bunların oyna- maları, koşmaları için düşünülmüş bir bahçe ile onlara, tahayyül edilen yeşil sahayı sağlar.
Mimarın birinci vasfı olan müstakim oluşu, müşterisinin bu işe tahsis edebileceği parayı iyi idare etmeğe zorlar, gelirine göre çok masrafı mu- cip inşaata girişmekten vazgeçirir, ilerdeki mas- raflara karşı müteyakkız olmasını, ikaz; çalışma-
Y. Mimar Fasih Metigil, Demirtaş Kamçıl, Rah- mi Bediz, Nihat Ziya Ülken.
Y. Mühendis Mimar Orhan Bozkurt, Y. Mimar Muhittin Binan, Y. Müh. M. Gazanfer Beken, Y. Müh. Mi. Orhan Bolak.
Sedat Eldem, Emin Onat, Asım Kendi.
Y. Mimar Muhlis Türkmen, Suha Toner, Fazıl Tuncalı, Affan Kırımlı, Muhteşem Giray.
Sedat Eldem, Emin Onat.
Y. Mühendis, Mi. Enver Tokay, Ali Kızıltan.
Y. Mimar H. Kemalî Söylemezoğlu, Y. Mühen- dis Mimar Mukbil Gökdoğan, Y. Mimar Hari- ka Söylemezoğlu.
reler teşkil etmeğe doğru gidilmelidir.
BELEDİYECİLİK KONGRESİ Bugünkü toplantıda görüşülecek meseleler
Ankara — Bugün şehrimizde vur d belediyele- rinin dörtte üçünü şümulüne alan Türk belediye- cilik derneğinin üçüncü kongresi toplanacaktır.
Yüz kadar belediye başkanı, belediyelerini bizzat temsil etmekte, bir o kadarı da Milletvekilleri ta- rafından temsil edilmektedir.
Kongrede başlıca 3 mevzu konuşulacaktır : 1 — Belediye gelirleri kanunundan alman netice- ler; 2 — Bina yapımını teşvik için tedbirler, 3 — Taşıt kazaları ve seyrüsefer meseleleri.
larm kusursuz icrası için nezaret, müdafaa ve tav- siyelerde bulunur. Zaten çok kerre en ağır vazife- si, müteahhit ile malsahibi menfaatlerinin çarpış- tığı yerlerde hakem olup onları uzlaştırmaktır.
Bu son senelerde, gayrı menkûl şirketleri, mi- marın yerine geçmektedir. Bu inşaat teşebbüsleri, sermayeye büyük ümidler vaad eden, seri halinde inşaatın sağladığı menfaatler sayesinde, mantar gibi türemede ve gene aynı şekilde kaybolmakta- dır. Bunlar kendi iflâslariyle beraber müşterileri- ni de sürüklemektedirler, netice olarak müracaat edilen gene mimar olmaktadır. Şantiyede yapılan herşeyden mimar mes'uldür, malzemeleri o kont- rol etmeli, binada malzemeyi en makûl yere tahsis etmeli ve herşeyi neticeye uygun olarak sevk et- melidir.
Eskiden zamana galebe çalmak üzere sağlam ikâmetgâhları inşa eden mimarın şantiyeye sık sık gelmesi sayesinde, binalar bugünde taş duvar ya- taklarından çatı mahyasına kadar bir inşaat müte- canisliğini muhafaza etmektedir.
(Bu makale, ? 945 senesinde Bruxelles'de Char- les Dessart yayınevi tarafından bastırılan, Robert SCHUİTEN'nin yazdığı «Concevoir sa maison» ad- lı eserin 49 ilâ 51 inci sayfalarından tercüme edil- miştir.)
Mansion
»
1)
>J
)) ))
