İNŞAAT SAHİPLERİNE

(1)

Devlet Karayolları U. Müdürlük binası proje müsabakası. 3 üncü mükâfat.

r~

25 inci yılı bitirirken: Y. Mimar Zeki Sayâr — İstanbul Arkeo- loji Müzeleri Sikke, Madalya ve Ziynet Eşyası Koleksiyonları:

Arkeoloji Müzesi Müdürü Rüstem Duyuran — Plâstik sanatlar sentezi — Willi Baumeister — Amerikalı heykeltraş Tohn Rhoden — Nuri İyem ve Sadi Çalık — Çağdaş Alman desen ve grafik sergisi — Seramik sergisi — Okul binaları — Bir Japon evi — Sidi - Bel - Abbes çarşısı (Cezayir) — Karayolları U m u m Müdürlük binası proje müsabakası — İsveçte yeni bir inşaat usulü — Saarbrück kömür ve çelik merkezi, milletlerarası müsabakası — Elmalı barajı inşaatı — Bibliografya — İnşaat

malzemesi fiyat cetveli.

- J

n o . 2 8 2

4 — 1955

X X V i n c i Y ı l . 1 9 5 5 İ s t a n b u l . F i a t ı 7 5 0 K u r u ş

(2)

(3)

İNŞAAT SAHİPLERİNE

RZ M A L Z E M E Ç O K İ Ş

P R O F İ L L E R İ M Z İ : K u l l a n m a k l a bu t a s a r r u f u e l d e edebilirsiniz.

H e r çeşit hafif P r o f i l l e r T.U.Z.L. v e s a i r e A S A N S Ö R K A P I L A R I H u s u s î P R O F İ L çelik d o ğ r a m a , p e n c e r e , k a p ı k a s a s ı ve k a p ı l a r

P R O F İ L O D E M İ R F A B R İ K A S I

Mecidiye köy: 2 n c i T a ş Ocağı Sok. 26 - 28

T e l e f o n : 44 79 76 - 48 15 47 - 44 36 02 - T e l g r a f : P R O F İ L O — İ S T A N B U L

(4)

H A R N O L I N Marka Boyalar

HARİCE, DENİZ ve Hava tesir- lerine karşı çok dayanıklı ve parlaktır.

İnşaatta en miihim boya işlerinde emniyetle kullanılır.

Ü s t ü n k a l i t e H A R N O L İ N b o y a l a r ı n ı d a i m a t e r c i h ediniz.

r

Yabancı Olkalar*

acutamaz

Hakiki Ozalld Kağıtlarının

«tikellerinin ûzorindo " OZAUD "

markası vardır.

Mimar ve Mühendislerin

k o p y a i ş l e r i için, «OZALİD» i tavsiye ederiz.

K â ğ ı t l a r ı m ı z ş u r e n k l e r d e d i r : A — K o y u k ı r m ı z ı

B — S i y a h C — Mavi D — Maron

A y r ı c a ş e f f a f ve m u ş a m b a ozalidleri v a r d ı r .

— «OZALİT» k o p y a M A K İ N E L E R İ M İ Z , cıva l â m b a l ı A r k l â m b a l ı v e K u v a r t z l â m b a l ı d ı r .

— P l â n l a r ı n k e n a r ı n a ç e k m e k için t a k v i y e b a n d ı , 10 m / m ve 13 m / m l i k t i r .

S A T I Ş D E P O S U :

ŞEVKİ FİNCÂNCIOĞLU

K a r a m u s t a f a p a ş a Cad. N o . 69 G a l a t a - İ s t a n b u l

T E L E F O N : 44 44 30

(5)

P A M U K B A N K

1956 YILININ İLK İKRAMİYE KEŞİDESİ 5 MART PAZARTESİ GÜNÜDÜR

B U K E Ş İ D E D E

BAHÇELİ BİR EV VEYA APARTMAN DAİRESİ

A Y R I C A

25.000 LİRA TUTARINDA MUHTELİF PARA İKRAMİYELERİ

P A M U K B A N K SİZİN BANKANIZDIR

Sermayesi : 17.000.000 Lira

ŞUBELERİ :

B E Y O Ğ L U A D A N A İ Z M İ R

TELEFON : 44 01 40

44 59 28

(6)

ÎNLEDCE Yİ y v E L . )LDUĞU- e m

^

^{B u e}

» T T «

^D

a NAMULATH

I. . YEKLEREı EBEDİ ÖMüf?

^ " / F D t ^ j

H E M A T E K T

Saf bitumdan mamul, çatı, taraça, cephe ve temellerde katiyyen su ve rutubet geçirmez en emniyetli tecrit maddesidir.

RECEP ÇETİNKAYA

H e m a t e k t K i m y e v î F a b r i k a Galata, A z a p k a p ı Y e n i k a p ı

c a d d e s i N o . 19

Telgraf T e l e f o n P o s t a k u t u s u

: H e m t a ş - Galata : 44 19 96 : 1554

A l m a n y a d a k i f a b r i k a s ı n ı n f o r m ü l l e r i l e i m a l e t m e k t e o l d u ğ u m u z H e m a t e k t t e c r i t m a d d e s i , s e n e l e r d e n b e r i m e m l e k e t i m i z d e , N a f i a i ş l e r i l e d i ğ e r b i r ç o k r e s m î ve h u s u s î m ü e s s e s e s a t m m ü h i m t e c r i t i ş l e r i n d e ve v a g o n d a m l a r ı n d a m e m n u n i y e t l e k u l l a n ı l m a k t a d ı r

HEMATEKT

H a r i ç t e n g e l e n e n b i r i n c i t e c r i t m a d d e l e r i a y a r ı n d a T ü r k i y e d e i m a l e d i l e n y e g â n e t e c r i t m a d d e s i d i r .

HEMATEKT

M e m l e k e t i m i z i ç i n b i r v a r l ı k t ı r .

M U F A S S A L M A L Û M A T İ Ç İ N B R O Ş Ü R Ü M Ü Z Ü İ S T E Y İ N İ Z .

H R İ S T O V . K E Ç E C İ O Ğ L U

İNŞAAT VE FABRİKA LEVAZIMATI TİCARETHANESİ

| H Her nevi Nalburiye — Ruberoit Muşambaları — Tecrit için harç katıkları —•

Rutubet Boyaları — Ses geçirmez tecrit levhaları.

Binalarınızı korumak için Alman sanayiinin en mükemmel, fevkalâde dayanıklı ve tecrit maddeleri daimî Ticarethanemizde bulunur.

Tel örgüler, tel halat ve madenî inşaat malzemesi.

I H İnşaatınıza malzeme tedarik etmeden evvel Ticarethanemizi ziyaret etmeniz menfaatinizdir.

ADRES : Galata, Tersane Caddesi No. 69 Telgraf : KEHRİS - İstanbul

(Mahmudiye) Telefon: 44 14 23 - 44 32 32

(7)

G Ü V E N

Türk Anonim Sigorta Sosyetesi

K A Z A , H A Y A T , Y A N G I N , N A K L İ Y A T Sigortaları ile İNFİLÂK, YILDIRIM, SEYLÂP, ZELZELE

ELEKTRİK HASARLARI, SU BASMASI, FIRTINA, KASIRGA, TAYFUN Fabrikanın işlememesinden mütevellid :

FABRİKANIN ZARARI, İŞÇİLERE VERİLECEK TAZMİNAT, KÂRDAN MAHRUMİYET, MAKİNA KIRILMALARI, MAKİNA VE VİNÇ MONTAJI,

VİNÇLERİN MALÎ MES'ULİYETİ — FERTLERİN MALÛLİYETİ KREDİ VE KIYMET,

NAKİL VASITALARI SİGORTALARI,

i ç i n

Sosyetemiz emrinizdedir.

Galata Bankalar Caddesi Sümerbank binası.

Telefon: santral: 44 46 10 — Telefon Müdürlük: 44 06 30 Telgraf : TÜRKGÜVEN İSTANBUL

HER VİLAYETTE ACENTE ve MÜMESSİLLERİMİZ

V A R D I R

(8)

^aÂAt icittde otunac&^mif :

Bu yolda emniyetle yürüyerek kısa zamanda Evinize kavuşmanız ancak TÜRKİYE EMLÂK KREDİ. BANKASI nezdinde bir YAPI TASARRUFU hesabı açtırdığınız takdirde kabil olur.

Türkiye Emlâk Kredi Bankası Yapı Tasarrufu hesaplarını memleketimizde ilk defa 1951 yılında açmağa başlamıştır. Bugüna bu usul sayesinde yüzlerce vatandaş ev sahibi olmuştur.

VAPI TASARRUFU HESAPLARININ MAHİYETİ NEDİR t

Yapı T a s a r r u f u , bir ev yapmak için yetecek parası olmayan vatandaşlara bu imkânı muhakkak temin eden Gayeli bir tasarruf yoludur.

inşa ettireceği ev bedelini Türkiye Emlâk Kredi Bankası nezdinde biriktirecek vatan- daşa evini tamamen yapıp bitirmesine yetecek kredinin tahsis edileceği peşinen vaad ve t a a h h ü t edilmektedir.

YAPI TASARRUFU HESAPLARINDAN KİMLER FAYDALANIR ?

Yapı T a s a r r u f u hesaplarından, kendisinin.

eşinin, çocuklarının evi meskeni bulunma- yan, ancak bu evi yapacak bir arsası olan bütün vatandaşlar faydalanır.

YAPI TASARRUFU HESABI İLE N E MİKTAR KREDİ TEMİN E D İ L İ R ? Yapı T a s a r r u f u hesabında para biriktiren vatandaşlara yaptıracakları ev bedelinin '/o 90 ınj geçmemek üzere % 5 faizli 30.000 lira ve bu yetmezse % 7 faizli 10.000 lira Kredi verilmektedir.

BU KREDİLERİN VADELERİ NE KA- DARDIR ?

% 5 ve % 7 faizli kredilerin vadeleri 10 yıl- dan başlıyarak 20 yıla kadar çıkmaktadır.

YAPI TASARRUFU KREDİLERİNİ N E KADAR MÜDDET İÇİNDE ALMAK KA- BİLDİR ?

İstediği kredinin dörtte birini 18 ayda Yapı T a s a r r u f u hesabında biriktiren vatandaş, mukavele ile tayin edilen krediyi almağa hak kazanır.

YAPI TASARRUFU HESABINDA PARA BİRİKTİRENLERİN BAŞKA İSTİFADE- LERİ VARMIDIR t

Türkiye Emlâk Kredi Bankasının n o r m a l faiz ve cazip tevdiat ikramiyelerinden de faydalanırlar.

Türkiye Emlâk Kredi Bankası, h e r yıl ( 1 5 0 0 0 ) den fazla vatandaşı ev sahibi yapmaktadır. Kuracağınız mesken için lüzumlu ucuz faiz ve uzun vadeli krediyi ancak, Emlâk Bankasında açtıracağınız

YAPI TASARRUFU

hesabında biriktirmek suretiyle muhakkak temin edebilirsiniz. Kendi evinize, T A L Î H E , T E S A D Ü F E G Ü V E N M E D E N S A H İ P O L M A N I N T E K E M İ N Y O L U budur.

TÜRKİYE EMLÂK KREDİ BANKASI

(9)

H. RUTTİMANN

Dipl. İnş. Mühendisi

. İNŞAAT M A L Z E M E TİCARETHANESİ

İstanbul - Galata - Voyvoda cadd. 28, Bahtiyar Han 49

Telgraf adresi: «SİKA» İstanbul - Telefon : 44 92 89. Posta kutusu 1119 HER NEVİ İNŞAAT TECRİT VE MUHAFAZA MALZEMESİ

Her nevi mühendislik ve nafia inşaatı izolâsyonu, bodrum, taraça, çatı, cephe ve duvar rutubetleri tecridi. - Kimyevî tahallülere karşı muhafaza. - Emaye vernik boyaları. - Bitümlü emülsiyonlar. - Hususî yapıştırma maddelerile çatı kartonları. - Alüminyum boyaları. - Ahşap muhafaza vesaiti. - Hususî

taban döşemeleri, ilâh. -

SIKA - SİKAPLAST - İGOL - İGAS - SAURIERPASTA - FLINTKOTE - DUROMIT - SIEGLE ÇİMENTO BOYALARI - FRIKO VERNİK BOYALARI -

HONSALIN - HIYALIT - AVITTA - ODAN - İş hakkında teknik ve ihtisas danışmaları için para alınmaz.

Satınalırken Bizim orijinal hakikî mallarımızı isteyiniz ve etiketimize dikkat ediniz!

KALORİFER, ELEKTRİK ve SIHHİ T E S İ S A T EVİ ARŞEN P A P A Z Y A N

T E R M O S İ F O N L A V A B O

B A N Y O M U S L U K

K u r u l u ş u : 1 8 9 5

Y E M E K O C A Ğ I K A L O R İ F E R K A Z A N I

R A D İ Y A T Ö R S O B A L A R

H A V A G A Z I E L E K T R İ K

F İ L T R E C İ H A Z L A R I

ÇAMAŞIR, B U L A Ş I K M A K İ N E L E R İ V E M A Z O T Y A K I C I L A R I

MALZEME SATIŞ ve FENNİ TESİSATI MÜTEAHHİTLİĞİ

İSTANBUL, Yeni Postane Caddesi No. 20

T e l e f o n : 27 12 80 ( A D L İ Y E K A R Ş I S I )

(10)

Müstakbel Ev Sahibi ve Bilumum inşaatçıların Nazarı Dikkatine e

it Her nevi inşaat ve profil demir çeşitleri, it Her cins cam,

it Siyah ve galvanize su ve gaz boruları, it Çelik çekme, kazan ve patent borular,

i t P i k b o r u l a r ı v e a k s a m ı ,

i t S i h h î t e s i s a t malzemesi,

i t K a l o r i f e r t e s i s a t m a l z e m e s i ,

i t K a l o r i f e r ve sihhî t e s i s a t işleri, İt Klimatizasyon tesisatı,

it Fenni proje işleri,

i ç i n

en makbul adres

KOÇ TİCARET T. A. Ş.

İ S T A N B U L

Galata, F e r m e n e c i l e r 90 T e l . : 49 17 62

A N K A R A U l u s M e y d a n ı

Tel. 10450

E S K İ Ş E H İ R K ö p r ü b a ş ı

Tel. 370

(11)

jllUl"!

SıEMENS

Y Ü K S E K E V S A F

V E Ç E Ş İ T G E N İ f i t â f

D ü n y a ç a p ı n d a bir. şöhrete s a h i p o l a n Siemens, bu- günkü vüsat ve şöhretini ÇEŞİTLERİNİN G E N İ Ş L İ Ğ İ N E ve m a m u l â t ı n ı n Y Ü K S E K E V S A F I N A borçludur.

Y Ü K S E K E V S A F : Siemens F a b r i k a l a r ı n ı n d e ğ i ş m e z prensibi şu cümlede m ü n d e m i ç t i r : " S I E M E N S HER NE SEBEPLE O L U R S A O L S U N M A M U L Â T I N I N KALİTE- S İ N D E N F E D A K Â R L I K Y A P M A Z " . Bu prensip dahi- linde i m a l edilen bir m a l ı n , nev'inin en üstünü ola- cağı şüphe götürmez bir hakikattir.

ÇEŞİT G E N İ Ş L İ Ğ İ : Siemens, en basit elektrik fişinden m u a z z a m türbinlere k a d e r , elektrik s a n a y i i n d e kul- l a n ı l a n her nevi m a l z e m e , m a k i n e ve cihaz imal eder.

Her türlü izahat, teknik malûmat, keşif, tesisat projesi vesaire için Siemens teknik esaslarına göre çalışan TEKNİK SERVİSİMİZE bilâtered- düt müracaat ediniz.

E N S T A L A S I Y O N ve B A K I M SERVİSİMİZ d a i m i o l a r a k müşterilerimizin emirlerine âmadecUr.

Türkeli Tic. A. Ş-

G a l a t a , Bankalar Cad., Yanıkkapı Sokak - Tel. : 4 4 6 2 4 İzmir Şubesi : 850 No. Beyler Sokak 52 - Tel. : 7 6 2 2

• : •• •

(12)

ÖZTAŞ İNŞAAT BÜROSU

Mimar ve Mühendislere :

PROJELERİNİZİN OZALİT KOPYALARINI EN YENİ MAKİNE ve EN MÜSAİT ŞARTLARLA ÇOK ÇABUK OLARAK YAPTIRABİLİRSİNİZ

Adres : ÖZTAŞ İnşaat Bürosu Babıâli caddesi No. 14 kat 3. Türbe — Belediye

T e l e f o n : 22 33 40

f l

I.SOO.OOOLI'RA

BAHÇEL8 EV

İ K R A M İ Y E Ç E K İ L İ Ş T A R İ H L E R İ

1 mart BAHÇELİ 3

3 Tflayıs „ 3 « 1 Temmuz

25 Gğusfos 1 Tiaszm

3 0 Graltk „ Q ,,

Ç z M t l i pGJbo, ik?uxHÛqeleSıi

TÜRKİYE İS BANKASI *

E M E K

H I R D A V A T S A T I Ş EVİ

YENİ MODELDE KAPI KOLLARI

Marangoz ve Demirci âletleri ve bilumum İnşaat Malzemesi

T E L E F O N : 44 83 13

rELGRAF: BERCEMEK-Galata

F E R M E N E C İ L E R 163 G A L A T A İ S T A N B U L

/

T. C.

ZİRAAT BANKASI

Vadeli, vadesiz tasarruf he- sapları 1955 yılı ikramiye plânı tutarı geçen yıl olduğu

gibi şimdilik

1.500.000 Liradır

B U Z E N G İ N P L A N D A :

G a y r i m e n k u l l e r , dolgun p a r a ikramiyeleri, çeşitli eşya ve ziraat â l e t l e r i b u l u n m a k t a d ı r .

FAZLA İ Z A H A T İÇİN ŞUBE V E

A J A N S L A R I M I Z E M R İ N İ Z D E D İ R .

(13)

r

Her kuturda Çimento ve Toprak KÜNKLERİ Sıhhî Malzeme, Boru,

Çini, KARO-SİMAN Telefon: 44 30 68 Galata, Perşembepazarı, Mahmudiye

A.BEZAZ

YAPI MALZEMESİ

Her nevi Çimentolar Beyaz ve Renkli MOZAİK TAŞLARI

Kiremit ve Her nevi TUĞLALAR

.J

A S F A L T

İ N Ş A A T Kollektiî Şirketi

Çeşitli Asfalt Yol ve Tecrit İşlerinde, Mütehassıs Firma

Mahmudiye Caddesi No. 77, Kat 2

T e l e f o n : 44 19 88 Galata - İstanbul

r ~

MODERN MOZAİK EVİ

GARBİS ÇİNAR

MOZAİK, BASAMAK VE ÇİNİ İMALATHANESİ

L A V A B O

TEKNE, KUZINA

Galata, B a n k a l a r Cad. Y a n ı k K a p ı Sok. No. 20

İ S T A N B U L — T e l e f o n : 44 55 70

(14)

BOYACILARDAN ARAYINIZ

T e l e f o n : 44 00 46

EMSALSİZ RENKLERİLE EVİNİZİ KADİFE GÜZELLİĞİNDE TEZYİN EDER

YAĞLI BOYADAN ÜSTÜM, BADANADAN KOLAY ^VE UCUZDUR.

Bir kilosu, bir Odayi boyamaya kâfidir.

i" N

TÜRKİYE İMAR BANKASI

T. A . Ş .

Sermayesi: 1,500,000 T. L.

İhtiyat Akçeleri: 786.322.40

K U R U L U Ş U : 1928

Banka muameleleri ve bilhassa teminat mektupları

V a d e l i m e v d u a t f a i z l e r i a r z u e d e n l e r e h e r a y ö d e n i r .

Yeni Postane arkasında, Aşir Efendi caddesi İmar Han No. 35/37

T E L E F O N : 22 45 28

(15)

A L T I N

ZERON Peştemalcıyan, SAVA Aslanoğlu YUVAKİM Damyanidis Şti.

İNŞAAT MALZEMESİ

HIRDAVAT - MAKİNA - ALÂT ve EDEVAT

i t A v r u p a m a m u l â t ı - P e n c e r e - Kiliti - İ s p a n y o l e t v e K o l l a r ı .

it Avrupa mamulâtı, Vasistas pencere istoru ve s ü r m e k a p ı tak-:mları.

•fr A v r u p a Mobilya k u l p ve a k s a m l a r ı

•fr D o ğ r a m a ve m a r a n g o z m a k i n e ve el â l e t l e r i

•fa B i l û m u m h ı r d a v a t â l â t ve e e d v a t ı .

Galata K ü r e k ç i l e r No. 8

T e l g r a f : Z E S A Y U T e l e f o n : 44 96 34

(THBEBSÎff)

S E C O

Y u k a r ı d a g ö r ü l e n r e s i m , İ s t a n b u l Ü n i v e r s i t e s i i n ş a a t ı n d a çalışan b i r V A R G E L ' e a i t t i r . B u v a r g e l ü z e r i n e b a ğ l a n a n SECO s e r t m a d e n u ç l u T o r n a k a l e m l e r i ile b i n a n ı n dışına k a p l a n a n « k a p l a m a t a ş l a r ı n ı » m ü k e m m e l ş e k i l d e ve 5 d a k i k a gibi kısa b i r z a m a n d a t o r n a e t m i ş m ü s t e v i b i r s a t ı h h a l i n e g e t i r m i ş t i r .

M ü t e a h h i t l e r i m i z i n d a a h fazla i z a h a t a l m a l a r ı i ç i n l ü t f e n ş i r k e t i m i z e m ü r a c a a t l a r ı r i c a o l u n u r .

«Taahhüt hesaplarını altüst eden bir buluş»

Neticede, umulmadık muazzam bir kâr

SECO Torna Kalemlerile

(16)

SOĞUR TUTKAL

(SÜTERICAL) ile: T a y y a r e , G e m i l e r a k s a m ı n a , A r a b a l a r a , K a r o s e r i , V a g o n l a r a , Mobilyalara, K a p l a m a l a r a , B a h ç e Mobilya- l a r ı n a , T a h t a , D e m i r , Cam, P o r s e l e n , Taş;

B e t o n , M a n t a r , Deri, M u ş a m b a , K â ğ ı t ve b i l c ü m l e d o ğ r a m a i ş l e r i n i y a p ı ş t ı r ı r .

Suya k a r ş ı g ö r ü l m e m i ş b i r m e t a n e t , y ü k s e k b i r y a p ı ş t ı r m a h a s s a s ı e n t a s a r r u f - lu ve k u l l a n ı l m a s ı ve h a z ı r l a n m a s ı e n kolay bir m a d d e . Sıcağa m u h t a ç d e ğ i l d i r . A ç ı k t a k u l l a n ı l a b i l i r . T a h t a l a r ı yapıştıra- d a n evvel ı s ı t m a k lâzım d e ğ i l d i r .

Emsalinden Daha Mükemmel ve Daha Ucuzdur.

Bursa Süttozu Fabrikası Kollektif Şirketi Kimyevî Sanayi Şubesi «SÜTERKAL» Soğak Tutkal

TOZHÂLİNDE S0GÜK T U T K A L ,

.;>•£,i.VVi&tf I

Telgraf : SÜT — BURSA. Telefon : 2222

2223

(17)

1000

MESKENLİK GARANTİ MAHALLESİ

GARANTİ BANKASININ

Kuruluşunun X. Yılı Münasebetiyle Sayın Müşterileri için hazırladığı Bir çok kolaylıkları haiz bir plândır,

3 MİLYON

L r a kiymetinde müstakil ev ve villa inşasına elverişli arsalar.

6 MİLYON

Lira takribi kıymette her türlü konfora haiz çeşitli büyüklükte modern apartman daireleri.

Boğaz içine na'ir, Bebek sırtlarında sizin de bir yuvanız olabilir.

Bankamızın gişelerinden etraflı malûmat isteyiniz.

Paranızın, İşinizin, İstikbalinizin Garantisidir.

(18)

SENTEKS

Lâstik Levha Döşemeleri

E t î Ş T f G Ü L E R

Fabrika : Kasım Paşa Bedrettin Mahallesi Hayretçi Sokak No. 13 Satış Şubesi: Divanyolu No. 76

Sultanahmet Telefon 22 51 93

Koku yapmaz, Rutubeti yokeder, 10 sene garantili her girdiği yeri güzelleştirir. Büronuzu veya evinizi mobilyesine uygun şekilde r e n k ve desen verilir. Yukarıdan aşağıya ses vermez. Romatizma- nın düşmanıdır. Size SENTEKS ile evlerinizi Bürolarınızı Mağaza, Sinema ve eğlence yerlerini döşe- tiniz.

Yeni kontr - Plâk Ltd. Şirketi

Çarpılma, çatlama, kabarma ve saire gibi hiç bir arıza göstermez.

Kontr-plâklar bu gibi ârızalara karşı garanti ile satılır.

K E L E B E K marka

K U R U S İ S T E M

A LlSrSI» ^

' V - V E . v S ^

KIZIL. KAYIN. KARAAĞAÇ'tan mamul

Kontr-plâklar stok olarak her zaman mevcuttur.

Umumî satış yeri: İstanbul, Sirkeci, Mühürdarzade Han No. 28

YENİ KONTR PLAK Ltd. Şirketi. TeL 27 24 01

(19)

AMERİKAN SİSTEMİ

GENERAL ÇELİK GAZOSİFONU

Banyonuzun ve evinizin sıcak suyunu kolay, temiz ve ucuz hazırlar.

Ç i f t c i d a r l ı o l d u ğ u n d a n , g ü n l ü k sıcak s u ihtiyacınızı 20 k u r u ş l u k p e t r o l ile t e m i n e d e r .

G A R A N T İ L İ D İ R

A d r e s : G E N E R A L Ç E L İ Ş

B ü r o :

Ş i ş h a n e y o k u ş u , T u t s a k s o k a k 20. T e l e f o n : 44 04 68 F a b r i k a : 2 1 20 63 D a v u t p a ş a c a d d e s i 2 8 / 2 - T o p k a p ı 2 1 11 64

(t.

• S

1

Türkiyenin en büyük ve eski Sigorta Şirketi

Türkiye İş Bankası A. S. ve T. C. Ziraat Bankası Kurumu

ANADOLU

A N O N İ M T Ü R K S İ G O R T A Ş İ R K E T İ Kuruluş tarihi: 1 9 2 5

S E R M A Y E S İ (Tamamen ödenmiş) 1.500.000 T. Lirası 1954 yılı sonu malî ve teknik ihtiyatları 17.132.652.— Türk Lirası Bugüne kadar tediye edilen Hasarlar yekûnu 52.500.000.— Türk Lirası Y A N G I N

N A K L İ Y A T

H A Y A T

K A Z A ve T R A F İ K Sigortalarınızı emniyetle verebileceğiniz müessese

T e l e f o n l a r : 44 46 5 3 / 2 / 1 — 44 46 59 — 44 75 5 0 / 8 / 9 Y u r d u n h e r t a r a f ı n d a a c e n t e l e r i m e v c u t t u r .

Türkiye İş Bankası A. Ş. ve T. C. Ziraat Bankası Şube ve Ajansları Şirketin Acenteleridir.

Adres: Galata Yolcu Salonu karsısı A N A D O L U SİGORTA H A N I

(20)

L ' A R C H I T E C T E :

REVUE MENSUELLE D ' A R C H I T E C T U R E D ' U R B A N I S M E e t d e D E C O R A T I O N Publie par: Abidin Mortaş et Zeki Sayâr, Architectes

S O M M A I R E Architecte No. 4 — 1955

— En terminant nötre 25 eme annee de pa-

rution 146 Arch. Zeki Sayâr

— Collection de monnaies, medailles et d'or-

fevrerie du musee d'Archeologie d'Istanbul 148 Rüstem Duynran

— Synthese d'arts plastique 152

— Willi Baumeister (peintre) 153

— John Rhoden Sculpteur Americain 154

— Nuri İyem et Sadi Çalık (peintres) 155

— Exposition contemporaint de dessins et gra-

phiques Allemand 156

— Exposition ceramique 157

— Bâtiments scolaires 158 Arch. Zeki Sayâr

— Une maison Japonaise 163 De la revue Kenciku - Bunka

— Le bazar Sidi - bel - Abbes â Alger 165 De la revue L'Architecture d'aujourd'hui

— Resume du rapport du jury, sur le concours

«Projet de bâtiment de la direction» 167

— Nouveau systeme de construction en Suede 178

— Concours international du projet du centre

d'acier et du charbon de SAARBRÜCK 180

— Construction du barrage d'ELMALI 183

— Bibliographie 185

— La liste des prix de materiaux de cons-

truction 189

T H E A R C H I T E C T :

M O N T H L Y PUBLICATION ON ARCHİTECTURE, C I T Y P L A N N I N G A N D D E C O R A T I O N

Published by Abidin Mortaş and Zeki Sayâr, Architect.

C O N T E N T S Achitect No. 4 — 1955

— While realizing the completion of the 25th

year 146 Zeki Sayâr, Architect

— The istanbul Archeological museum, collec-

tions of coins, medals & ornamental pieces 148 Rüstem Duyuran, Director of the Museum of Archeology

— Synthesis on plastic arts 152

— Willi Baumeister 153

— John Rhoden, American sculptor 154

— Nuri İyem and Sadi Çalık 155

— Exhibition on contemporary German Drawing

& graphical displays 156

— Seramics exhibition 157

— School buildings 158 Zeki Sayâr, Architect

— A Japanese house 163 From the magazine Kenchiku - Bunka

— The bazaar Sidi - Bel - Abbes (Algier) 165 From the magazine

(L'Architecture D'aujourd'hui)

— The resume of the jury report on the contest

for the highway department building 167

— A new construction method in Sweden 178

— The SAARBRÜCK coal & steel center, an

international design contest 180

— The ELMALI dam construction 183

— Bibliography 185

— Frice list for materials used in construction

work 189

(21)

A R K İ T E K T

M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ R e v u e m e n s u e l l e d ' a r c h i t e c t u r e -

d ' u r b a n i s m e et des a r t s d e c o r a t i f s

M o n t h l y p u b l i c a t i o n on a r c h i t e c - tvıre c i t y p l a n m n g a n d d e c o r a t i o n

M o n a t s h e f t fllr B a u k u n s t S t a e d t e b a u u n d D e k o r a t i o n İMTİYAZ S A H İ B İ VE BAŞ YAZARI : Z E K Î S A Y Â R , U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B İ D İ N M O R T A Ş A D R E S : A R K İ T E K T A N A D O L U H A N No. 33 E M İ N Ö N Ü , İ S T A N B U L T E L E F O N : 2 2 1 3 0 7

K U R U L U Ş U : 1931 Cild : 24 No. 282 A b o n e ş a r t l a r ı :

Yıllığı 20.— T.L.

Altı aylığı 12.— T.L.

Sayısı 7,50 T.L.

Yabancı memleketler için : 25. T.L.

İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir.

ARKİTEKT'in K O L L E K S İ Y O N L A R I :

1931 — 1935 beher cildi 25.— T.L.

1936— 1940 » » 22,50 T.L.

1941 — 1945 » » 20.— T.L.

1946 — 1955 » » 20.— T.L.

Bütün yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil- melidir. Basılmıyan yazılar iade edilir.

Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haberdar etme- leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der- gilerden Müdürlüğümüz mes'uliyet kabul

etmez.

Pour tout payement et demande des ren- seignements; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, annon- ces bibliographie â inserer, s'adresser â la

Direction.

Adresse A R K İ T E K T No. 33 Anadolu Han, Eminönü

İstanbul Turquie

Ankara Mümessili Y. Mimar Neşet Akatay

B A Ş Y A Z I

25 inci YILI B İ T İ R İ R K E N

Zeki SAYAR

A R K İ T E K T (MİMAR) bu sayı ile 25 inci intişar yılını bitiriyor. Memleketimiz- de bir meslek dergisinin çeyrek yüzyıllık, devamlı bir neşir hayatı nadir vak'alardan- dır. Üstelik A R K İ T E K T ' i n herhangi bir teşekkülün veya devletin yardımına dayan- madan bugünü idrak etmesi, ayrı bir hu- susiyet taşımaktadır.

Birçoklarımızı, hattâ çıkaranları çok zaman tatmin etmemiş olan bu nâçiz ve mütevazı dergi, bugüne kadar, 24 cild ve takriben 7500 sayfalık neşriyatı ile, son çeyrek yüzyıl mimarlık ve güzel sanatlar faaliyetimizi aksettiren bir yayın olmuştur.

A R K İ T E K T , nasıl çktı ve devam etti, geç- miş yılları hatırlamıyanlar tabiî bunu bil- mezler.

1928 yılı G. S. Akademisi mezunların- dan, sekiz on kişi 1930 da, Abidin, Cemil ve Faruk'un bürosunda toplanarak dergiyi çı- karmağa karar verdiler. Hatırladığıma göre, o zamanki genç mimarlar şu isimlerden iba- retti: A. Mortaş, A. Ziya Kozanoğlu, S. Ak- kaynak, S. Hakkı Eldem, F. Çeçen, Cemil, Ş. Balmumucu ve Z. Sayâr.

İlk teşebbüs, daha Akademideyken okul dergisini tertip ve idare eden Mortaş ile, talebeliğinde gazeteci ve romancı olan A.

Ziya Kozanoğlu'nundu. Mortaş ve Kozanoğ- lu tertip ve baskı işlerini üzerine aldı. Malî işlerin çevrilmesi bana verildi. Diğer arka- daşlar yazı ve doküman işleri ile müştere- ken uğraşmayı kabul ettiler. Bir gün, top- lantıya geldiğim zaman derginin ismi görü- şülmekteydi. Fikrimi sordular, «MİMAR»

olarak teklif ettim. Kabul edildi. 1931 Ocak ayında MİMAR'ın ilk sayısı böylece çıktı.

Beş sene, her ay muntazaman devam etti.

Dil inkılâbında, derginin adını «ARKİ- TEKT» yaptık.

Daha ilk yılda A. Ziya Kozanoğlu Ada- na'ya giderek, dergi ile alâkasını kesti. İm- tiyaz sahipliğini kabul ettim. İkinci yıl dergi tamamen Abidin Mortaş ile benim üzerimde kaldı. 1942 den sonra Mortaş'ın Ankara'ya gitmesiyle tamamen yalnız kaldım.

İkinci Dünya Harbinde, gerek Mortaş'ın gerekse benim askerliklerimiz neşriyatın in- tizamını bozdu. Askerliğim sırasında, neşri- yat kısa zaman için inkıtaa uğradı. Bu yüz- den 1941 - 1942 senelerinde ancak bir yıl- lık neşriyat yapabildik ki, derginin bu yıl- lara ait koleksiyonu tek cild halindedir.

İkinci Dünya Harbine tesadüf eden yıl- larda, ancak iki ayda bir neşriyat yapabili- yorduk. 1950 den sonra, kâğıt, klişe, baskı fiyatlarının çok daha yükselmesi üzerine, iki ayda bir neşriyat yapmamıza imkân kalma- dığından geçen senedenberi 3 ayda bir (yıl- da 4 defa) ve kapağa sayı numarası koya- rak neşriyata devam ediyoruz. Bu sayı A R K İ T E K T ' i n 282 inci nüshasıdır.

Dergimizin 25 yıllık devre içinde daha tekâmül etmesi ve gelişmesi icap ederken, bugün yayınını zorlukla yapabilmesi haki- katen üzücüdür. Bâhusus, başka memleket- lerdeki mimarlık yayınlarının zenginlikle- rini gözönünde tutarsak endişe etmemek kabil değildir. Ancak beş altı senedenberi ar- (Devanıı 163 üncü sayfada)

(22)

Yeni açılan salondan görünüş

İ S T A N B U L A R K E O L O J İ M Ü Z E L E R İ SİKKE, MADALYA VE ZİYNET EŞYASI KOLEKSİYONLARI

Rüstem D U Y U R A N İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü

İstanbul Arkeoloji Müzelerinin dünya çapında önemi haiz olan Sikke, Madalya ve Ziynet Eşyaları Koleksiyonlarını yeni baştan tertip ve tanzim ederek ziyaretçilerimizin istifadelerine arzetmiş bulunuyoruz.

Geçen yüzyılın ortalarındanberi kazılarda meydana çıkan, define olarak tesadüfen bulunan, satınalma veya hibe suretiyle devlete intikal eden sikke ve çeşitli ziynet eşyası zamanla büyük bir koleksiyon teşkil edecek mahiyet almıştı. Bu koleksiyonu 1937 yılında Müzenin üst kat salonlarından birinde teşhir etmek mümkün olabilmiş ise de (1) birkaç yıl sonra, İkinci Dünya Savaşının başlaması üzerine, müzenin diğer kıymetli eserleriyle birlikte bu eserler de pasif korunmağa tâbi tutulmuşlar ve Mü- zeden uzaklaştırılmışlardı. Dünya Savaşını müteakip Müze bina-

(1) Koleksiyonların açılışı münasebetiyle Aziz Oğan tara- fından yayımlanan makale: (T. T. K. Belleten, Sayı 2, 1937, sah. 507/12).

sının büyük çapta onarılması, sikke ve ziynet eşyası koleksiyon- larının yeni baştan tertip ve tanzimi ve halkın istifadesine arzını istemeyerek, geciktirmeğe sebep olmuştur.

Koleksiyonlarımızı tertip ve tanzime başlarken üzerinde dur- duğumuz en mühim mevzular yer ve ışık meseleleriydi. Filhaki- ka evvelce bir salonda toplanmış olan Sikke, Madalya ve Ziynet Eşyaları — bugünkü müzecilik tekniğine göre — sıkışık bir du- rum arzediyorlardı. Bu malzemeye son onbeş yıl içinde Müzemize çeşitli yönlerden maledilen yeni buluntuları da katarsak bir salonun hiçbir şekilde kâfi gelmeyeceği âşikârdı. Bu sebeple Sikke ve Madalya Koleksiyonlarını eski salonda teşhir ederken Ziynet Eşyası için yeni bir salonun tahsisini uygun ve zarurî bulduk.

Işık meselesine gelince: Gerek Sikke ve Madalyaların, gerekse Ziynet Eşyasının bulunduğu salonlar Müzemizin en fazla ışık alan salonlarından olmakla beraber, teşhir edilen eşyanın umumiyetle küçük ve çok ince işçilik arzettiklerini dikkat naza- rına alarak bilhassa sun'î ışıktan faydalanmağa gayret ettik. Işık

(23)

Sikke salonunda vitrinler

(24)

E F E S

Fildişi arslan heykeli Tabiî büyüklük

tertibatı zamanla bazı hususlarda ıslaha muhtaç olmakla beraber ziyaretçilerimizin bu nefîs ve nadide eserleri rahatça ve zevkle ziyaret edebileceklerini ümit ediyoruz.

Sikke Kabinemiz:

Miktar ve muhteva bakımından dünyanın sayılı kabinelerin- den birisi olan Sikke Kabinemiz halen altın, gümüş ve bakır olmak üzere 215 bini mütecaviz sikkeye maliktir. Bu sikkeler M. E. sekizinci yüzyılın sonlarından, yani ilk sikkenin kullanılı-

şından itibaren bugüne kadar geçen yirmiyedi asırlık uzun devre içinde gelip geçen muhtelif devletler tarafından darbedilmişlerdir.

Umumiyetle İslâmî ve garyri İslâmî olmak üzere iki büyük gru- ba ayrılmış olan sikkelerimiz, kronolojik esaslar gözönünde tutu- larak madenî çekmeler içinde muhafaza edilmektedirler. Teşhir salonunda madenî vitrinlerde tertip ve tanzim edilmiş olanların miktarı 4633 ü bulmaktadır ki, bunlar tarih ve sanat bakımından koleksiyonumuzun en mutena parçalarını teşkil etmektedirler.

Çengelli iğne Sardes

(25)

Teşhirdeki sikkelerimizin büyük kısmı 1937 tertip ve tanzim esas- larına sadık kalınarak kronolojik bir tasnife göre yerleştirilmiş bulunuyorlar. Böylece ziyaretçiler, ilk sikkeyi darbetmiş olan Eski Lydia kırallığınm sikkelerinden başlamak üzere Eski Yunan, Roma, Bizans ve çeşitli Avrupa devletlerine ait olan sikkeleri ve nihayet Emevî, Abbasî, İran, Afgan, Selçuk, Osmanlı., gibi İslâmî devletlerin seçme sikkelerini rahatça tetkik edebilmektedirler.

Kronolojik esaslara göre tasnif edilmiş olan büyük kısmın haricinde, hususî bir vitrinde, muhtelif zamanlarda Müzemize maledilmiş olan irili ufaklı definelerden seçilmiş örnekler bir arada gösterilmiştir.

Madalyalarımızı da yeni baştan tertip ve tanzim etmiş bulunuyoruz. Altın, gümüş, bronz, bakır ve nikelden imal edilmiş olan madalyalarımızın 184 adedi Osmanlı, 107 adedi İsveç, İspanya, Avusturya vesair yabancı devletlere aittir.

Muhafazaları maalesef çok güç olan kurşun mühürlerden Kabinemizde İslâmî ve gayri İslâmî olmak üzere halen 2046 adet kurşun mühür mevcuttur ki, bunlardan yetmiş dokuz adedi, yüz yirmi altı adet cam vezinle birlikte, salonun nihayetinde ayrı bir vitrinde teşhir edilmektedir (2).

Sikke kabinemizdeki eserlerin büyük kısmı yerli ve yabancı âlimlerin sistemli ve sabırlı çalışmaları neticesinde Türkçe ve ya- bancı dillerde olmak üzere yayınlanan kataloglar vasıtasiyle ilim âlemine tanıtılmıştır. Ayrıca gayri İslâmî sikkelerden halen teş- hirde bulunanların büyük kısmını içine alan rehber de yayınlan- mış bulunmaktadır (3). İslâmî sikkeler hakkında da aynı tipte bir rehber hazırlanmaktadır.

Ziynet Eşyası Koleksiyonları :

Ziynet Eşyası Koleksiyonumuz altın, gümüş, fildişi, akik, zebercet vesaire gibi kıymetli maden ve taşlardan imal edilmiş maddî ve manevî değerleri ölçülemeyecek derecede yüksek eserleri ihtiva etmektedir. Umumiyetle taçlar, küpeler, gerdanlıklar, kordonlar, yüzükler, madalyonlar, bilezikler, mühürler, bandlar,

(2) Bak: Halil Ethem: Müzei Hümayun Kurşun Mühürler kataloğu, İst., 1905.

J. Ebersolt: Catalogus des Sceaux Byzantins, Paris, 1922.

(3) E. Bosch: İstanbul Arkeoloji Müzeleri Eski Sikkeler Rehberi, I. Bölüm, İstanbul 1951. İslâmî sikkeleri münferit gruplar halinde inceleyen çeşitli neşriyat hakkında bu rehberin sonun- da bilgi verilmiştir.

boncuklar, tepsiler, kadehler, insan ve hayvan., figürlerinden te- şekkül eden bu eserler, beş bin yıllık insanlık tarihinin en mahir sanatkârlarının büyük bir itina ve sabır ile yarattıkları bir bedia- lar meşheridir. Eserlerin büyük kısmı batı ve güney Anadolu ile, bugün millî hudutlarımız dışında kalmış olan Suriye, Filistin ve Irak'ın eski medeniyet merkezlerinde (meselâ Troia, Efesos, Sardes, Sidon, Kargamış, Nippur, Telhalef, Asur, Babil.. gibi) yapılan kazılarda bulunmuşlardır. Geri kalanları ise münferit buluntu halinde ele geçen veya satın alınanlar teşkil eder. Bu koleksiyonların teşhirinde, bir kısım eski vitrinlerden istifade edilmiş olmakla beraber, bilhassa yeni yaptırılan dört tarafı camlı vitrinler de kullanıldı. Tanzim ve tasnifinde ise büyük kazı merkezlerinde bulunarak Müzeye maledilmiş olanları kendi grupları içinde, zaman bakımından az çok bir yakınlık teşkil ettikleri mülâhazasiyle bir arada teşhir etmeği ve ancak grupların heyeti umumiyelerini dolapların müsaadesi nisbetinde kronolojik bir sıraya göre tertiplemeği uygun bulduk. Böylece ziyaretçilerimiz Troia, Nippur, Babil, Sidon, Asur, Sardes, Efesos.. kazılarında bulunan kıymetli eserleri kendi grupları içinde tetkik edebilecekler- dir. Bu meyanda münferit olarak ele geçen eserler de kronolojiye sadık kalınarak kendi janrları içinde ve bir arada takdim edil- miştir. Bizanten eserlerden ise müstakil bir grup teşkil edilmiştir.

Nihayet Trakya'da Vize bölgesinde yapılan kazılarda ele geçen umumiyetle gümüşten mamul Roma devri eserleri de diğer gü- müş malzeme ile birlikte ayrı bir camekânda toplanmıştır.

Halen teşhirde olan irili ufaklı eserlerin miktarı 1800 par- çaya baliğ olmaktadır. Bu eserlerin çoğu hâfirler tarafından mu- fassalan yayınlanmış ve ilim âlemine tanıtılmış (4) ve bazı reh- berlerde (5) bahsedilmiş olmakla beraber Koleksiyonumuzu, ziya- retçilerin istifadesini gereği gibi sağlayacak şekilde, bir arada gösteren bir rehberin hazırlanması için gerekli çalışmalara baş- lanmıştır.

(4) Meselâ: C. Densmore Curtis: SARDİS, Vol. XIII, Je- welry and Gold Work, 1925.

David G. Hogarth: Excavations at Ephesus, London 1908.

A. M. Mansel: Trakya hafriyatı (T. T. K. Belleten, sayı 13, 1940, ssh. 8 9 - 1 1 4 )

(5) A. Joubin tarafından yayılanan küçük rehberde (Muse Imperial Otoman Bronze et Bijoux, catalogue sommaire, 1898) ancak 1898 yılına kadar Müzeye intikal etmiş olan 284 kalem eser kısaca zikredilmektedir. Seçme Bizans Eserleri, bak: N. Fıratlı:

İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Seçme Bizans Eserleri rehberi, İst.

1955, sah. 43/46.

(26)

P L A S T İ K S A N A T L A R S E N T E Z İ

A R N E JACOBSEN — F E R N A N D L E G E R — İ L H A N K O M A N

Plâstik sanatlar sentezinin tam mâna- siyle tahakkuku için, bu sanatların muhtelif sahalarında yapılan araştırmaların birbirle- rine muvazi anlayışta olması; inşaî, plâstik ve fonksiyonel düşüncelerin sentezine varı- larak, doğacak herhangi bir eserin muhiti ile plâstik münasebetler tesis etmesi lâzım- dır

Bu düşünce ve endişe, plâstik' sanatla- rın her kısmında, abstre, yani, sırf plâstik kıymeti anlamış olan mimar, ressam ve heykeltraşları, tekniklerin tekâmülünü ya- kından takibe ve kendi branşlarından baş- kalarında da bu teknikleri tatbik etmeğe sevketmektedir.

Dünyaca tanınmış mimarlar arasında bulunan Arne Jacobsen, mimarî ibdaların- da, dahilî, spatial teşkilât ve teçhizatı ile bir dahilî mimar ve dekoratörden daha fazla alâkalanmış ve mimarideki plâstik anlayışı- na muvazi olarak möbleler ibda ederek, plâstik sanatların bu branşında da şöhret sahibi olmuştur.

Fernand Leger, daima figüratif elemanlarla kompoze ettiği şövale esprisin- deki tablolarının yanında, tamamen hen- desî şekillerle muazzam mimarî polikromi eserleri yaratmıştır.

Bertoia gibi, doğrudan doğruya madenle çalışan heykeltraşlar, estetik anlayışların- dan fedakârlık etmeden, koltuk, masa ve saire gibi fonksiyonel ve aynı zamanda plâstik eserler vücude getirmişlerdir.

Memleketimizde plâstik sanatlar sentezi ile meşgul pek nadir sanatkârlardan İlhan K o m a n ' m bu mevzuda yapmış oldu- ğu ve maalesef, arzu ettiği şekilde tahakkuk ettiremediği portatif dükkânlar projesini Arkitekt'in 279 uncu sayısında neşretmiş- tik. Bu proje, Koman'ın plâstik anlayışını, yani, demir çubuklarla inşa ettiği heykel- lerinin bir görüş noktasından dört buudu ve mekân bütünlüğünü ifade etme endişesini taşımaktadır. İlhan Koman bir müddet- tenberi, dekoratör Sadi Öziş'le beraber, unsurlarının yine demir çubuk, boru ve plâstik maddeden ibaret olan bina teçhizatı meseleleri ile meşgul olmaktadır. Sanat anlayışını değişik şekillerle, mimarî ve ha- yatla birleştirmiş, plâstik vahdeti, şekillerin

«concret» araştırmalariyle temin etmiştir.

Son zamanlarda vücude getirdiği «crea- tion» larında, fonksiyonel şartlar, sanatkâ- rın plâstik anlayışını hiçbir zaman rencide etmemektedir.

İ L H A N K O M A N ve SADİ Ö Z İ Ş : Koltuk

A R N E J A C O B S E N : Mektep möblesi

(27)

H A D İ B A R A : Pentür

W İ L L İ B A U M E İ S T E R

Willi Baumeister 1889 da Stuttgart'da doğdu, altmış yedinci yaşında aynı şehirde öldü. Cezanne'vari bir çalışma devresinden sonra 1925 senelerine doğru, çok takdir ettiği Mondrian ve Le- ger'in tesirinde kaldı. Fakat bu tesirler, sanatkârın, kendisine has bir anlayışa sahip olmasına hiçbir zaman mâni olmadı.

65 inci senei devriyesi münasebetiyle, Stuttgart'da açılan bü- yük sergisi, eserlerinin tenevvüü, cür'eti ve yeni araştırmalariyle Almanya'da çok büyük bir tepki yarattı. Dünyaya yayılmış şöh- reti Baumeister'i durdurtmadı. Bir nevi iç sıkıntısı onu, daima yeni meselelerle mücadeleye sevkediyordu. Ölümünün arifesinde, yeni teknik meseleler ve istikbale ait projeleri hakkında meslek- daşlarına mektuplar yazmıştı. Baumeister, Almanya'nın en ve- rimli, avnı zamanda en genç, daima en yeni fikirli sanatkârı idi ve 1954 de New-York'da açılan «Genç Avrupa Ressamları» ser- gisinde, haklı olarak, tek başına Almanya'yı temsil etti.

H A D İ BARA : H e y k e l : Siyah, beyaz, sarı

W İ L L İ BAUMEİSTER 1 5 3

(28)

J O H N R H O D E N : Heykel

diği ve tabiat şekillerinde yapılan defor- masyonların plâstik endişeden fazla edebî bir gaye güttüğü sarahaten görülüyor. Doğ- rudan doğruya madenle çalışan heykeltraş- ların tekniklerinden birini kullanan Rhoden, eserlerine bir çeşni veren bu icra tarzını, sergi salonunda, oksijen kaynak makinesiyle çalışarak, seyircilere bilfiil göstermiştir.

Ayrıca, renkli projeksiyonla bir konfe- rans vererek, gerek kendi heykellerini, gerekse bugünkü Amerikan heykeltraşlarının eserlerini izah eden John Rhoden, turnesine devam etmek üzere Afrika'ya gidecektir.

Amerikan Haberler Bürosunun, bütün teşkilâtı, maddî, manevî bütün imkânlariyle, bir sanatkârın arzularını tahakkuk ettirmek için, onun lehinde nasıl çalıştığını müşahe- de etmek, bu gibi hâdiselere alışmamış biz- ler için ayrı bir zevk oldu.

A M E R İ K A L I H E Y K E L T R A Ş J O H N R H O D E N

Amerikan hükümeti hesabına bir turne- ye çıkmış olan ve Skandinavya, Batı Av- rupa memleketlerini ziyaretten sonra İstan- bul'a gelen Amerikalı genç heykeltraş John Rhoden, Amerikan Haberler Bürosunda bir sergi açmıştır.

Sanatkârın bu uzun seyahat için yanı- na alabildiği yedi heykelden ve diğer eserlerinin fotoğrafilerinden müteşekkil bu sergi, büyük bir plâstik kıymet taşıma- makla beraber, heykellerin icra tarzı bakı- mından seyircilerin alâkasını çekmiştir.

Muhtelif sanat devirlerinin ve anlayışları- nın tesirleri sezilen heykellerdeki, nadir plâstik kıymetlerin tesadüfen meydana gel-

J O H N R H O D E N : Heykel

(29)

N U R İ İ Y E M ve ŞADİ ÇALIK

Senelerdenberi, gerek İstanbul'da gerekse Ankara'da açtığı sergilerle memleketimiz sanat muhitlerinde haklı bir rağ- bete erişen Nuri İyem, bu seneki sergisini, heykeltraş Şadi Çalık'la beraber. Şehir Ga- lörisinde açmıştır. Bugüne kadar, pentür anlayışlarının her birine baş vuran, her birini tecrübe eden ressam, metiyesine hâkim olmuş, renk ve şekil olgunluğuna erişmiştir.

En abstre kompozisyonlarında bile tabiat şekilleri ve hâtıraları sezilen Nuri İyem'in, pentür anlayışında, hareket noktasının tabiat olduğu aşikârdır. Fakat, tabiat şekil ve renklerinin, artık, sanatkârın bilgi ve kabi- liyetinin emrine girmiş bulunduğu, son eser- lerinde, bilhassa, güzel, beyaz - mavi kom- pozisyonlarında müşahede ediliyor.

Ü ç heykelle sergiye iştirak etmiş olan- Şadi Çalık'ın eserleri birbirine zıt iki zih- niyet taşımaktadır: Mekân içinde, u m u m î şekli ve satıhların hafif değişikliklerinden meydana gelen ışık gölge oyunlariyle kıy- met bulan deliksiz blok heykel, ve, me- kânı tamamiyle içine alan, şekillendiren, bir görüş noktasından eserin u m u m î vazi- yeti idrak edilebilen inşaî demir heykel.

Şadi Çalık'ın esprisinin ve icad kabiliyeti- nin bu ikinci heykel anlayışına daha elve- rişli olduğu, ufkî demir çubuklarla temin ettiği diagonal kare ve üzerindeki renklen- dirilmiş satıhlı, güzel heykelinden anlaşılı- yor.

SADİ Ç A L I K : Heykel

N U R İ İYEM : Kompozisyon

(30)

Ç A Ğ D A Ş A L M A N D E S E N V E G R A F İ K S E R G İ S İ

Güzel Sanatlar Akademisi'nde açılmış olan Alman Desen ve Grafik Sergisi, her sahada büyük hamleler yapan bugünkü Almanya'nın plâstik sanatlardaki anlayışını ve beynelmilel sanat âlemindeki mevkiini sarahaten gösterebilecek bir mahiyet taşımak- tadır.

Sergi kataloğunun mukaddemesini yazan meşhur sanat mü- nekkidi Will Grohman, bugünkü Alman sanatını, umumiyetle

Georg Meistermann

edebî kelimeler kullanarak tahlil etmiştir. Halbuki, plâstik sanat eseri, kendisini teşkil eden, şekil, renk, çizgi ve mekân gibi ele- manların, ilmî ve rivazî tahlili ile izah edilebilir.

Üç neslin sanatkârlarını, daha doğrusu üç sanat anlayışını ihtiva eden bu sergide, genç nesle dahil birçok sanatkârların eski bir ekolü devam ettirirken, Willi Baumeister gibi yetmişlik bir ressamın, günümüz sanat anlayışına ne kadar yakın olduğunu ve ne kadar genç fikirli kalabildiğini müşahede ediyoruz.

Empresyonizmin tükenmiş formüllerinin reddinden doğan Alman Expresyonizminin elebaşıları ve eski neslin temsilcileri Kari H o f e r ve Heckel, edebî gayeler uğruna, araştırmalarını sırf

Ernest Vilhelm N A Y

plâstik yani şekil, renk sahalarında idame ettirememişlerdir.

Marcks ve Heiliger, tabiat şekillerine sadık kaldıkları halde, insan figürünün plâstik kıymetlerinden istifade etmedikleri için biri akademizme diğeri ise bir nevi fanteziye düşmüşlerdir.

Figüratifi yine esas olarak alan, fakat, görülen dünyayı, bazan kendi plâstik anlayışlarına göre, bazan da edebî mevzulara göre tanzim eden abstraksyoncuların bazılarında günümüzün meş- hur sanatkârlarının şekil anlayışları sezilmektedir.

Şekil ve renkleri «concret» hale getirmeden abstre resim yapan, Baumeister, Wilhelm Nay, Fritz Winter gibi sanatkârlar mevzuu tamamen reddetmekte, sanat anlayışları «avant-garde»

olmasa bile, yine günümüzün plâstik endişeleri içinde çalışmak- tadırlar.

Hangi ekola mensup, hangi sanat anlayışına sahip olursa olsun, istisnasız, her Alman sanatkârının, yaptığı işin metiyesine bihakkın vâkıf olduğu ve ırkına has titizlik ve dürüstlükle çalış- tığı, sergideki eserlerde açıkça görülüyor.

Alman Desen ve Grafik Sergisi münasebetiyle geçenlerde ölen meşhur Alman ressamı Willi Baumeister'in kısa bir tercü- meihalini neşrediyoruz.

Fritz Winter

(31)

S E R A M İ K S E R G İ S İ

Tabak

Fincan

Nejat Eczacıbaşının teşebbüsü ile Ni- san ayında, Güzel Sanatlar Akademisinde büyük bir seramik sergisi açılacaktır.

Memleketimizin tanınmış ressam, hey- keltraş ve seramikçilerinden müteşekkil bir komisyon, bir seneye yakın bir zamandan- beri bu mühim serginin tahakkuku için ça- lışmakta ve eser hazırlayacak sanatkârlara âzami kolaylıklar temin etmektedir. Bu meyanda, Nejat Eczacıbaşı, Yunustaki seramik fabrikasını, fırınları, boya ve malze- mesiyle beraber, bu mevzu ile ilgili sanat- kârların emrine tahsis etmiştir.

Tahminen iki yüz kadar seramiği ihtiva edecek olan bu sergiye birçok eserler hazırlamış olan ve seramiğin, malzeme ve bilhassa renk bakımından verdiği imkân- larla yeni plâstik araştırmalar yapan hey- keltraş Zühtü Müritoğlu'nun üç eserini bu münasebetle neşrediyoruz.

Gelecek sayıda R. Gorbon ve arkadaşları seramik sergisinden bahsedeceğiz.

i

Heykel

f

(32)

M İ M A R Î N A Z A R İ Y A T :

O K U L B İ N A L A R I

Zeki SAYÂR Y. Mimar (G. S. A.)

İ s t a n b u l ' u n , ş e h i r içi n u f u s u n u n 1.200.000 ne y ü k s e l m e s i b i r çok mesele- l e r gibi okul binası b u h r a n ı n ı h a d b i r h a l e s o k m u ş t u r . İ s t a t i s t i k l e r e g ö r e h e r yıl 9.000 ç o c u ğ u m u z t a h s i l ç a ğ m a gir- m e k t e d i r . E s a s e n o k u l l a r ı k â f i o l m a y a n şehrimizde, b u g ü n çocuklarımızı m e d e n î b i r şekilde o k u t a c a k b i n a l a r d a n m a h r u - muz. Vakıa, vilâyet b ü d ç e s i n d e n a y r ı l a n t a h s i s a t ile, h e r s e n e b i r m i k d a r o k u l inşa ediliyorsa da, b u n l a r ı n ihtiyaca k â f i g e l m e d i k l e r i a ş i k â r d ı r . Dershanesiz- lik y ü z ü n d e n s e n e l e r d e n beri, bazı bina- l a r d a , m e c b u r e n ç i f t t e d r i s a t y a p ı l m a k t a idi. Bu u s u l b u yıl 122 b i n a d a t a t b i k edil- m e k t e , h a t t â çocuk a d e d i kesif bazı m a - h a l l e l e r d e 3 1 ü t e d r i s a t bile y a p ı l d ı ğ ı öğ r e n i l m e k t e d i r . B u hal, İ s t a n b u l V i l â y e t meclisini y e n i t e d b i r l e r a l m a ğ a , h a t t â f e v k a l â d e b i r i n ş a a t p r o g r a m ı h a z ı r l a y ı p t a t b i k e t m e ğ e m e c b u r e t m e l i d i r .

30 s e n e d e n b e r i ilk o k u l b i n a l a r ı in- şaatı t a t b i k a t ı n ı oldukça y a k i n e n t a k i p e t m i ş b u l u n m a k t a y ı z . İ s t a n b u l ' d a muayyen d e v r e l e r için ilk okul b i n a l a r ı i n ş a a t p r o g r a m l a r ı t a t b i k e d i l m i ş t i r . 1928 - 1929 s e n e l e r i n d e , İ s t a n b u l İ d a r e i h u s u s i y e s i bir t e k p r o g r a m l a 25 ilk okul b i r d e n in- şa e t t i r m i ş t i . B u n l a r i k i ş e r katlı, 8 - 10 d e r s h a n e l i b i n a l a r d ı ki, o g ü n ü n okul i n ş a a t ı m i m a r î n a z a r i y a t ı n a p e k de uy- g u n b u l u n m a m ı ş t ı .

B i l â h a r a , ş e h i r i ç i n d e d a h a b ü y ü k ilk okul b i n a l a r ı inşa edildi. F ı n d ı k l ı ' d a İ n ö n ü , B e ş i k t a ş ' t a B a r b a r o s ve Gedik- P a ş a ' d a b i r d i ğ e r b ü y ü k okul yapıldı.

B u n l a r ı n son kısmı b i l h a s s a ikinci dünya h a r b i s e n e l e r i n e t e s a d ü f e t t i ğ i n d e n ma- l i y e t l e r i n i n yüksekliği, o z a m a n k i ş e h i r meclisinin d i k k a t i n i ç e k e r e k uzun m ü n a - k a ş a l a r a yol açmış, bilhassa i n ş a a t sis- t e m l e r i n i n p a h a l ı l ı ğ ı t e n k i t edilmişti.

Bu t e n k i d l e r d e n i l h a m a l a n Vilâyet ve Belediye, b i l â h a r a 3 ü n c ü b i r prog- r a m l a , c i v a r s e m t l e r i n , i h t i y a c ı n ı karşı- layacak, k ü ç ü k okul b i n a l a r ı için (30)

o k u l l u k b i r p r o g r a m t a n z i m edilmiş, b i l â h a r a b u n u a l t ı n c ı d e v r e ş e h i r m e c l i s i k ı s m e n t a h a k k u k e t t i r m i ş t i r .

Şimdi B e l e d i y e ile V i l â y e t ayrıldı- ğ ı n d a n okul davası ile V i l â y e t meclisi- miz m e ş g u l o l a c a k t ı r .

B u m u k a d e m e d e n s o n r a asıl üzerin- de d u r m a k istediğimiz okul b i n a l a r ı p l â n l a r ı n a g e l e l i m :

Okul b i n a l a r ı p l a n l a r ı v e p r o j e l e r i m de bilhassa ikinci d ü n y a h a r b i n d e n son- r a m ü h i m g e l i ş m e l e r o l m u ş t u r . B i r çok m e m l e k e t l e r d e m i m a r l a r ve t e k n i k büro- l a r okul i n ş a a t p r o g r a m l a r ı n ı t a n z i m e- d e r k e n , eski klâsik u s u l l e r d e n a y r ı l a r a k y e n i y e n i n a z a r i y e l e r k o y d u l a r . O k u l m i m a r î n a z a r i y a t ı n d a , b i r i n k i l â p o l a r a k v a s ı f l a n d ı r a b i l e c e ğ i m i z b u y e n i e s a s l a r bilhassa, p l a n l a m a d a oldu.

Y e n i p l a n l a r d a eski o r y a n t a s y o n ka- i d e l e r i b e r t a r a f edildi. D e r s h a n e l e r ar- tık e s k i d e n o l d u ğ u gibi, m u a y y e n cihet- l e r e t e v c i h e d i l m e m e k t e k u z e y h a r i ç di- ğ e r c i h e t l e r e d e b a k m a k t a d ı r . (») Işıklan- d ı r m a m e s e l e s i n d e iki c i h e t t e n g ü n ışı- ğını a l m a k t e r c i h e d i l m e k t e d i r . H a v a l a n - d ı r m a , tabiî v a n t i l a s y o n r e v a ç t a o l m a k l a b e r a b e r , çok keşif y e r l e r d e k l i m a da y a p ı l m a k t a d ı r .

Bilhassa o k u l l a r ı n e s k i s i n e n a z a r a n g e n i ş ve s e r b e s t araziye o t u r t u l m a s ı ve b i l h a s s a arazî ucuz olan y e r l e r d e t e k

(*) Oryantasyon meselesi, coğrafî va- ziyetle alâkalıdır. Doğrudan doğruya güneş- lenme dolayısiyle ısınma muayyen bir öl- çüye göre arzu edilir. Bu hususta kabul edilen umumî prensip aşağıdaki şekilde kabul edilebilir.

Şimal ikliminde: Güney ve Güney doğu Mutedil ikliminde: Güney - doğu Sıcak ikliminde: Doğu - Kuzey - doğu

Mamafih ideal bir oryantasyon elde etmek için mahallî şartların etüd edilmesi, tecrübelere istinat etmek icap eder. (Ma- hallî rüzgârlar yağmurlar ve saire gibi) (U.İ.A. dergisi L'ecole et ses problemes)den

k a t l ı olması t e r c i h e d i l m e k t e d i r . B u iti- b a r l a okul m e r d i v e n s i z ve d a i m a araziye y a y ı l m ı ş t ı r . N ü f u s u keşif b ö l g e l e r d e ilk o k u l l a r 2 n i h a y e t 3 k a t l ı d ı r . D e r s h a n e - l e r , m u h t e l i f i s t i k a m e t l e r e s e r p i l m i ş t i r . Bazı b u n l a r ı b i r l e ş t i r e n k o r i d o r l a r e t r a - f ı n d a , b i r i doğuya, d i ğ e r i b a t ı y a t e v c i h e d i l m i ş ç i f t diziler h a l i n d e d i r .

Y e n i ilk okul b i n a l a r ı n d a , çocukla- r ı n o k u l a giriş ve ç ı k ı ş l a r ı n ı kolaylaşdı- r a c a k b ü t ü n i m k â n l a r d a n i s t i f a d e edil- m e k t e d i r .

İ n ş a a t s i s t e m l e r i n e gelince, m ü m k ü n o l d u ğ u k a d a r , b a s i t ve ucuz olan t e r c i h e d i l m e k t e d i r . A r a z i n i n v e r d i ğ i b ü t ü n ko- l a y l ı k l a r d a n da i s t i f a d e e d i l m e k t e , h a f - r i y a t i ş l e r i n d e n , p a h a l ı t e m e l i n ş a a t ı n - d a n s a k m ı l m a k t a d ı r . B u s e b e p l e , a r s a d a en basit şekilde i n ş a a t a i m k â n v e r e n p l â n l a r v ü c u d e g e t i r i l m e k t e d i r .

Okulda e n m ü h i m e l e m a n s ı n ı f ' d ı r . Sınıf m u a y y e n o k u y u c u y a g ö r e s t a n d a r t bir ü n i t e d i r . Bu t a a y y ü n e t t i mi, b u üni- t e l e r i n e n ucuz ve basit b i r ş e k i l d e bir- l e ş t i r i l m e s i l â z ı m d ı r . İkinci m ü h i m ü n i t e ( t o p l a n t ı s a l o n u ) d u r . B u da a r s a n ı n im- k â n l a r ı n a ve d e r s h a n e l e r t o p l u l u ğ u n u n en

m ü n a s i b t a r a f ı n a k o n a c a k t ı r . S o n r a h e l â ve l a v a b o g r u p l a r ı y e r l e ş t i r i l m e k t e d i r . Bazı m e m l e k e t l e r d e , smıf v e s t i y e r l e r i gibi, h e r sınıf ö ğ r e n c i s i için a y r ı helâ- l a r k o n m a k t a d ı r . Bazı p l â n l a r d a h e r sı- n ı f ı n ç o c u k l a r ı için ayrı oyun bahçele- r i de v a r d ı r . P l â n l a r d a k i b u f a r k l a r şüp- hesiz k i , ait o l d u k l a r ı m e m l e k e t l e r i n p e d a g o j i s i s t e m l e r i n e u y g u n olup ve o n l a r ı n t e s i r l e r i a l t ı n d a h a z ı r l a n m ı ş t ı r .

B ü y ü k m i k y a s t a i n ş a a t p r o g r a m l a r ı t a t b i k e d i l e n m e m l e k e t l e r d e , ( İ n g i l t e r e gibi) p r e f a b r i k e i n ş a a t t a t b i k e d i l m e k - t e d i r .

Y u k a r ı d a dediğimiz gibi, b i r ü n i t e olan d e r s h a n e n i n inşaî e l e m a n l a r ı döşe- m e ve t a v a n k i r i ş l e r i , ( p r e c o n t r a i n t ) be- tonarme elemanlarla, duvarlar plânş- l a r d a n m ü r e k k e p s e r i l e r h a l i n d e in-

(33)

şaat y e r l e r i n e g e t i r t i p m o n t e e d i l m e k t e bu s a y e d e m ü h i m b i r ucuzluk sağlamak- ta ve v a k i t k a z a n ı l m a k t a d ı r .

Okul i n ş a a t ı m ı z b u g ü n e k a d a r g e r e k p l â n anlayışı g e r e k s e i n ş a a t s i s t e m i ba- k ı m ı n d a n maalesef hiç b i r g e l i ş m e kay- d e t m e m i ş t i r . Son s e n e l e r d e k i t a t b i k a t bu p r o j e l e r i h a z ı r l a y a n N a f i a b ü r o l a r ı - n ı n e l â n eski p r e n s i p l e r e g ö r e h a r e k e t e t t i k l e r i g ö r ü l m e k t e d i r . İ s t a n b u l okul- l a r ı için b i r kaç sene önce y a p ı l a n pro- j e m ü s a b a k a s ı da bize maalesef y e n i p r e n s i p l e r e g ö r e p r o j e l e r k a z a n d ı r m a - m ı ş t ı r .

Bu yazıda A v r u p a m e m l e k e t l e r i n d e n v e r d i ğ i m i z bazı ö r n e k l e r ( o k u l ) i n ş a a t ı ile u ğ r a ş a n b ü r o l a r ı m ı z ı t e n v i r e d e c e k m a h i y e t t e d i r .

E l â n eski m e t o d l a r l a çalışmaktayız.

O k u l i n ş a a t ı n ı t a t b i k e d e n iller N a f i a l a n b u b a k ı m d a n h e n ü z bize yenilik ge- t i r e m e m i ş l e r d i r .

H a l b u k i , m a a r i f politikamızda, mü- h i m b i r y e r t u t a n o k u l l a r ı n i n ş a a t ı stan- d a r d i z e e d i l m e k ve m ü h i m i l l e r d e müş- t e r e k h a r e k e t e t m e k s a y e s i n d e b ü y ü k b i r e k o n o m i s a ğ l a n a c a k ve g e n i ş tatbi- k a t a i m k â n v e r i l e c e k t i r .

H o l l a n d a ' d a , 6 s ı n ı f l ı b i r i l k o k u l : R e s i m I. Tek katlı, b i r k o r i d o r ü z e r i n d e ç i f t dizi f a k a t s e y r e k t e s t e r e dişi gibi t e r t i p l e n m i ş b i r p l â n s ı n ı f l a r ı n kuzeyi kapalı. S ı n ı f l a r iki c e p h e d e n a y d ı n l a t ı l m ı ş . G e r e k s ı n ı f l a r ve g e r e k s e k o r i d o r l a r bol p e n c e r e l i olup, m e m l e k e t i n g ü n e ş e olan i h t i y a c ı n a ta- m a m e n u y g u n b i r ş e k i l d e t e r t i p l e n m i ş - tir.

A r s a n ı n t o p o g r a f i k d u r u m u n a g ö r e t a n z i m e d i l m i ş , s ı n ı f l a r ı t e k k o r i d o r l u b i r p l â n ( R e s i m 2 ) .

H e l s i n k i ' d e inşa e d i l e n b u okul ta- m a m e n s e r b e s t b i r şekilde a r s a n ı n to- p o g r a f i k d u r u m u n a u y u l a r a k tanzim e d i l m i ş t i r . S ı n ı f l a r k o r i d o r u n tek cihe- t i n d e ( Şimalî k a p a l ı ) t e r t i p l e n m i ş t i r . Sınıf dizilerini b a ğ l a y a n hol, kolların n i v o l a r ı n ı t a n z i m için m e r d i v e n l i d i r . Bu da o k u l u n çok az b i r h a f r i y a t ve te- m e l m a s r a f ı ile araziye u y g u l a n m a s ı n ı s a ğ l a m ı ş t ı r . Bu t i p p l â n l a r şüphesiz ç i f t dizi s ı n ı f l ı l a r d a n d a h a p a h a l ı d ı r l a r .

A r s a n ı n v e r d i ğ i i m - k â n l a r d a n i s t i f a d e s u - r e t i y l e ş i m a l i k a p a l ı , s e r b e s t d i ğ e r b i r p l â n ( R e s i m 3. ).

B i r t e p e n i n e t e ğ i n d e , s ı n ı f l a r ı keza şimale k a p a l ı ş e k i l d e d i r . K o r i d o r l a r kıs- m e n ş i m a l e g e l m e k t e d i r . Sınıf dizilerini

Resim 2 Mimar Jorma Jorvi (Helsinki - Finlânda)

Resim 1 Mimar Wybe de Jong (Hollanda)

Resim 3 Araziye uygun serbest plân

Mimar Helmut Keesner (Marburg - Almanya)

(34)

Koridor üzerinde çift dershane tipi Mimarı: Ronald Bradbury (Liverpool - İngiltere)

Resim 4 ve 5

t e ş k i l e d e n k o l l a r keza a r a z i n i n meyil- l e r i n e o t u r t u l m u ş t u r . Seviye f a r k l a r ı k o r i d o r ü z e r i n d e k ü ç ü k b a s a m a k kade- m e l e r i y l e b e r t a r a f e d i l m ş t i r . K o r i d o r - l a r d a b a s a m a k b u l u n m a s ı h e r n e k a d a r m a k b u l değilse d e t o p r a k ve t e m e l işle- r i n d e b ü y ü k e k o n o m i sağladığı için b u h a l şekli t e r c i h e d i l m i ş t i r .

— İ n g i l t e r e d e L i v e r p o - o l ş e h r i n d e i n ş a e d i l e n i l k o k u l ( R e s i m 4 ve 5 ) ,

B u ilk o k u l ş e h r i n k a l a b a l ı k b i r b ö l g e s i n d e olması i t i b a r ı a r s a n ı n verdi- ği i m k â n l a r d a n azamî i s t i f a d e e d i l m i ş t i r .

P l â n çok t o p l u s ı n ı f l a r k o r i d o r üze- r i n d e ç i f t dizi h a l i n d e d i r . H e r s ı n ı f ı n ves- t i y e r i ve l â v a b o l a r ı a y r ı d ı r . S ı n ı f l a r ı n p e n c e r e l e r i doğu, batı, k ı s m e n de g ü n e - ye b a k m a k t a d ı r . S ı n ı f l a r ı n ışıklandırıl- m a s ı d a r c e p h e d e n o l d u ğ u n d a n p e k m a k - bul sayılmazsa da, b u n o k s a n k o r i d o r - l a r ı n ü z e r i n d e açılan p e n c e r e l e r l e (iki

c i h e t l i ) a y d ı n l a t ı l d ı ğ ı n d a n t e l â f i edil- m i ş t i r . H e r s ı n ı f ı n b a h ç e y e m ü s t a k i l çı- kışı v a r d ı r ki, t e n e f f ü s z a m a n ı n d a okul i ç i n d e sıkışıklığa m a n i olması b a k ı m ı n - d a n şayanı t a v s i y e d i r .

— K e z a İ n g i l t e r e d e i n ş a e d i l e n s e r b e s t p l â n - l ı b i r o k u l ( r e s i m : 6. )

P l â n ı n k a r a k t e r i s t i ğ i klâsik şekiller- de ayrı b i r t e r t i p t a r z ı n d a n a y r ı l m ı ş ol- m a s ı d ı r . H e r s ı n ı f ı n ayrı h e l â l a r ı ve ves-

Resim 6 M i m a r l a r ı : John H. Haughan ve Pilkington

(35)

Hö - KINDG' d J ] [KINDERG.

^SKOWHEOAN

^{n "}

CLR CLR.

CLR CLR

m

• CLR.

'CLR.

' CL.R.

CL.R.

ST.

BOIL.

S?

MULTI- PURPOSE ROOM

•O 25 SOFT

Resim 7

H

O 3 O B 20 23FT Resim 8 Resim 9

Mimarları : Perkins ve Will (New-York)

t i y e r i v a r d ı r . D i ğ e r l e r i gibi t o p l a n t ı sa- l o n u v a r d ı r .

N e w Y o r k ' t a i n ş a e d i l - m i ş b i r A m e r i k a n o k u l u .

B u o k u l 14 s ı n ı f l ı d ı r . T a k r i b e n 550 ta- l e b e l i k t i r . P l a n s e r b e s t . b i r arazi üzerin- de çok d a ğ ı n ı k t ı r . S ı n ı f l a r ana b i n a y a b i r e r k o r i d o r l a bağlı d ö r t l ü ü n i t e l e r ha- l i n d e ve h s k t a g o n ş e k l i n d e d i r . Çok pa- halı bir p l a n ve i n ş a a t şeklini haiz oldu- ğ u n d a n , h e l e bizim gibi f a k i r m e m l e k e t - l e r için ş a y a n ı tavsiye d e ğ i l d i r . P l a n ter- t i b i n d e k i s e r b e s t d ü ş ü n ü ş ü i f a d e için yazımıza aldık. (Resim 7)

— B i r K o r i d o r ü z e r i n - d e ç i f t s ı r a d e r s h a n e l i o k u l l a r : (R e s i m: 8, 9, 10, 11).

Architectural Record'dan.

B u iki misali iki A m e r i k a n okulun- d a n seçdik. R e s i m ( 8 - 1 1 ) . S ı n ı f l a r b i r k o r i d o r ü z e r i n d e iki dizi h a l i n d e d i r . B i r yüzden ı ş ı k l a n d ı r ı l m ı ş t ı r . Cihet tayinin-

î _ „ 2 _ _ _ » n

Resim 1 0 - 1 1 Koridor üzerinde çift dershaneli okul

(36)

Resim 12 ve 13

(Daire) plânlı okul. Mimarları : R. Caomelo ve B. Lafaille

de k u z e y d e n s a k ı m l m ı ş t ı r . B u t i p b i n a l a r k o r i d o r ü z e r i n d e tek dizili t i p l e r d e n p l a n s a y ı l m a m a k t a d ı r l a r . B u t i p b i n a l a r ı n A m e r i k a d a k i m a l i y e t i ö ğ r e n c i b a ş ı n a 530 - 660 dolar, y a n i r e s m î k u r l a 1485 - 1580 T. l i r a d ı r ki, A l m a n y a d a y e n i okul- l a r ı n maliyeti, ö ğ r e n c i b a ş ı n a 1500 - 2000 D. m a r k yani ( 9 5 4 - 1260) T. L i r a s ı d ı r . P l a n t e r t i b i s e r b e s t t i r .

( D a i r e ) p l a n l ı o k u l l a r ( R e s i m : 1 2 - 13.)

B i r çok m e m l e k e t l e r d e r e v a ç bul- m a k t a d ı r . S ı n ı f l a r e n m ü s a i t c i h e t l e r e t e v c i h e d i l m e k t e d i r . D a i r e n i n şimale m ü t e v e c c i h y ö n l e r i n e giriş, ö ğ r e t m e n o- dası v e s a i r s e r v i s l e r k o n m a k t a d ı r . Bu şe- k i l d e k i p l a n l a r b i n a d a ( E s p a c e - p e r d u ) y e r zayiatını, a s g a r i y e i n d i r m e k t e ve s i r k ü l a s y o n u a z a l t m a k t a d ı r .

Dairevî p l a n l ı o k u l l a r d a fazla k a t şayanı tavsiye değildir. Bazı m e m l e k e t - l e r d e p l a n ı d a i r e ş e k l i n d e o k u l l a r inşa e d i l m i ş ise de, m e r k e z e k o n u l a n m e r d i - ven b i n a d a s i r k ü l a s y o n u b i r a r a y a topla- ması i t i b a r i y l e zorluk ve g ü r ü l t ü yarat- m a k t a d ı r . Bu ş e k i l d e k i o k u l l a r d a h a zi- y a d e 2 - 3 s ı n ı f l ı o l m a l ı d ı r . V e y a h u t mi- s a l d e k i gibi h e r b i r i azgarî 3 s ı n ı f l ı dai- r e v î ü n i t e l e r a r a l a r ı k o r i d o r l a r l a birleş- t i r i l e r e k çok s ı n ı f l ı o k u l l a r e l d e edilme- lidir.