T 7 -£ 3 £ < MJkiiü; kadri hanim
1^69 y ıl ı n d a îstu n b u lü a doğdu . Babası -d in b i l g i n i ve büyük s e r v e t i y l e tanınm ış o la n - (aLTUHÎ ZADE) n in tüm hesap i ş l e r i n i yöneten Kurtri b e y 'd il* .
Çamlıcada oturan K adri Bey , ç e v r e s in d e dü rü stlü ğü ve e l i a ç ı k l ı ğ ı y l a s e v g i ve saygı, kazanmış b i r k i ş i y d i . M üfide doğduktiin b ir a z son ra , an n esi veremden öldü . Çocuka olmayan K adri "Bey, onu, e v la t e d in d i. M üfide öğretim ve e ğ it im in i ö z e l o la ra k y a p tı . H iç b ir okula g itm e d i, îiü zel s a n a t la r ın her d a lm a k a r ş ı , ş a ş ı r t ı c ı y e t e n e ğ i, ona b i r t a n r ı v e r g i siy d i . Bu ü ş ü n k a b i l i y e t , çe v r e n in d ik k a t in i ç e k t i . A ilenin yak ınlarından o la n ünlü müzikolocumuz Rauf Yekta bey, M üfidenin ç o cukluğunu ve sanat tutkusunu , ö z e t l e , ş ö y le a n la t ır : ( 1 )
" . . . .M iifid ey i i l k gördüğüm, v a k it , o , beş a l t ı y a ş la r ın d a y d ı . gam lıcadak i k ö ş k le r in in geniş b a h çe sin d e , şen ve n e ş e y le k o ş a r , s e v im li çocık h a l i y l e , a i l e s i n e , ta d ın a doyum olmaz d a k ik a la r
y a ş a t ı r d ı . Babası K adri B eyfen d i i l e , aramızda akraba d e r e c e s in d ey e s k i b i r münasebet bulundıığundan , ara s ı r a , a i l e c e m i s a f i r l i ğ e g id e r d ik . M üfide b en i g ö rü n ce , koşar g e l i r , (Ağabey) d iy e k olla rım ın ara sın a a t ı l ı r d ı .
M üfide h i ç b i r okula devam etmemiş, y e d i s e k iz y a şla rın d a n it ib a r e n ö z e l d e r s le r almaya b a ş la m ış t ı. Bir gece k ö ş k le r in d e kalm ıştım . B eni, se la m lık bölümünde, d ü z e n li ve mükemmel b i r dershaneye dönüş
türdüğü odasına götürdü . K it a p la r ın ı, d e f t e r l e r i n i g ö s t e r d i . Öyle sanıyorum k i , resim tutkusu M ü fid e 'y o on yaşındayken gelm işti* . Suluboya i l e y a p t ığ ı i l k e s e r l e r i n i gördüğüm v a k i t , yaşın a göre büyüle yeten eğin d en d o la y ı bu küçük ressa m ı, d ilim in tüm gücüyle a lk ış la m ış tım • Müfidenin e v i, Çum lıcanın pek şa ira n e b i r k öşesin d e
bulunduğundan , y a r a d ılış ın d a doğaya a ş k ı, bu ze k i çocuğun g e liş m e sin d e etken olmuştur .
Y ı l l a r g e ç t ik ç e , M üfidenin resim dek i b a ş a r ıs ı doruğuna ç ık ıy o r d u . B ir r a s la n t ı sonucu Müze Müdürü liamdi b ey , gördüğü b i r ta b lo s u ü ze r in e onunla i l g i l e n d i . M üfidenin y a r a t ıl ı ş ın d a k i y e te n e ğ i ta k d ir eden Hamdı Bey, ona ö z e l o la r a k ders v e r d i . 0 , adeta k e n d isin e b i r h a le f y e t iş t ir m e k is t iy o r d u . Emeği boşa gitm edi . >>
m-SÜIDK ÜSTÜN BÎE PjÜ'EICEK
Miize müdürü, ressam Osman haindi 'Beyin hayran olduğu Müfide Kadrinin y e t e n e ğ i, Güzel S a n a tla r Aka d emiş in in İ t a ly a n k ö k e n li p r o fe s ö r ü V a le r i ta r a fın d a n da t a k d ir e d i l d i . 0 da M üfideye kara kalem ve su lu boya d e r s l e r i v e r d i . Hatta onun b i r tablosu nu karına s e r g id e k u lla n d ı . M üfidenin b i r ta b lo s u da Almanyudu ödül kazandı .
İS TAU B ü * DA Ki JS U ÖĞRETMENİ İL K KABIN
Kesin sanat indide i ü s t i.'n y e t e n e ğ i. M üfide hanım ı, bu m esleğ in i l k kadın ö ğ re tm e n liğ in e götürdü . Önce KÜMÜNE m ek te p le rin e , az sonra
SüleymiiniyedekiOlÜMUKl!-İ İNAS) a d lı k ız okulunun öğretm enli ğine atandı . (İHAS IilJÖDİYESİ) i l e (İHAS İDADİSİ) nde resim , n ak ış ve musiki h o c a l ı ğ ı y a p t ı .
BESTEKAR KISSAM
MüfideJteeH«v o k ö r p e c ik çağında resin sanatında olduğujkadar doğu ve b a t ı ed eb iy a tın d a zengin b i l g i s i yan ında, alatu rka ve a la fra n g a m usiki alanında de. büyüle b i r k a b i l i y e t t i . Tanrı v e r g i s i ola n bu y e te n e ğ i, 8 -9 y a ş la rın d a s e z in le 'm is ti . M üzikle uğraşm ası, kül türüne a y r ı b i r z e n g in lik k a za n d ırd ı . Uİ,keman, kemençe ve piyano çalmak ta k i hüneri yanında, ş a ş ı r t ı c ı b e s t e l e r y a p t ı . 0 y a ş ta k i b i r k ı z ı n b ö y le s in e görülmemiş b i r b a şa rıy a u la şm a sı, aydın ç e v r e l e r i n hay r a n l ı ğ ı n ı t o p la d ı . S ö z le r i ALİ SAL AH AD DÎN “Bey ‘ e a i t o la n (TED MJE-I ŞEBAB; adındaki b e s t e s i , o (¡önemin ünlü sanat d e r g ile r in d e ( 2. ) ya y ın la n d ı .
ACI KADİR
"9}1 h;; l i f en in olümııne k adar h usu si k a t i p l i ğ i n i yapan H attat ve Ressam Hüseyin Nnkip huy in - v a s i y e t l e bana b ı r a k t ı ğ ı , P aris ten g e tir d iğ im 2 ı m Jİ ı •do^usu“ evra l:ı arf,sında r a s tla d ığ ım b i r kaydr/göre M üfide ll.A ) h i e r i y ı l ı n d a , şah uiı .ayanın 14 . g e c e s i v e f a t e t t i . 0 gün b e r a t k a n d ilıy d i . ban; tlchr b i r k ı z ı n , bu gecede hayata ved • "d in i / oevv» - c in d e k ile r ta r a lın d a n , kutsal, b i r kader o la ra k yorum landı ,
Müfide K a d r i,_ h iç ^ evlen m em işti. B ir a r a lık , ünlü a sk er ressa m la rım ız- ! ^ i l (; e v le n d ir ilm e s i düşünülmüşse de , i l e r i d e re ce d e k i
tüberküloz h a s t a l ı ğ ı , b ö y le b i r t a s a r ın ın g erçek leşm esin e en gel oldu . iaunn ve m usiki dünyamızın semasında parlam aktayken, Knrac&ahmet mezar l ı ğ ı n a kayan b ir y ı l d ı z , ç e v r e s i n d e k i le r i , s i s l i b i r hüznün i ç i n e gömdü, ivendı «îitiyle i ş l e d i ğ i n a k ı ş l ı b i r şa la s a r ı l ı tabutunu, Karac¿ahm etin u i l s i z s e l v i l e r i , y ü r e k le r i s ı z l a t a n b i r s e s s i z l i k iç in d e k r ş ı l a d ı l a r . Müiıd.; k a d ri 'n in ölümü üz. r in e , devrin k ü ltü r a ğ ı r l ı k l ı gaz e t e* ve d e r g i l e r i , g o z l m nem lendiren y a y ın la r y a p t ıl a r . En duygusal o la n la r ı onunla aynı okulda öğretm en lik yapan B ahriye Osman i l e He ıat Taksinin kalem inden (HHliAP) ta vay m İ an a n lard ı . Hauf Yekta g i b i ünlü b i r mu
s ik iş in a s ım ız ın (bJİıBiiL) daki s a t ı r l a r ı da okuyanlara g ö z y a ş ı döl.türdü.
hd lAT DOLU BÎR MUZ Al TAŞI
Olağanüstü b i r sanat ö z e l l i ğ i bulunan M üfide*nin ölümü, İ s ta n b u l'u n aydın ç e v r e s in i e t k i l e d i . (OSMANLI RESSAMLAR CEMİyİTt) onun a n ıs ı i ç i n su slu b i r mezar y a p t ır d ı . Bir sanat a b id e s i n it e l i ğ i n d e k i mermer ta ş ın
tmş kısm ına, b ir p a le t r e s m e t t ir d il e r . Türkiyede i l k d efa o la r a k b i r ressam ın mezarına m es 3e ğ in ü ı sim g esi konuldu . Tuğrakeş İs m a il Lakla
e®e r ı olan bu k ita b e ,d e m ird e n y a p ıla n b ir parm aklıkla ç e v r i l i d i r . 1 a l e t resm inin a lt ın d a k i y a z ı ş e y le d ir :
"K ita b e t, resim ve m usiki fe n le r in d e n s a h ib e - i kemal ik e n oııdokuz r U^ İ- £ Vc'l a 1t 'jdon In a s^ id a d iy e ve İnas nuınune-i rü ş d iy e m u a lle im e si, K adri b e y in k r ım e s i, Müfide Hanımın ruhu i ç i n B et İha .
Yevm Bazar 1330 L eyleib e-ra t 14 O sm m lı Ressamlar C em iyeti azasından ,
Ressam Müfide Hanımın h a t ir e s id ir . 1330
Bu e s k i Türkçe k it a b e y i s a d e l e ş t i r i r s e k , ok u yu cu la rım ıza , şu anlamda s u n a b i li r iz : "Y a z ı, resim ve m usiki sa n a tla rın d a o l;u n n i t e l i k t e b i r k ız ik e n , on d okuz ya şın da ü leıı, K ız L i s e s i ve Kız. Orta okulu öğretm en i, Kadri B e y 'in k ı z ı , Müfide Hanımın ruhu i ç i n Batİha . "Mezar ta ş ın ın
a l t kısm ında da" OsmanlI ressam la r d ern eği ü y e le rin d e n ressam Müfide hanımın m e z a rıd ir"
Karacaahmet M eza rlığ ın ın , ana y o la bakan b i r y e rin d e , h a lâ , tüm g ö r kem li h a l i y l e S a ğ la m lığ ın ı k o ru y a b ile n k ita b e d e k i b i r y a n l ı ş l ı ğ a , bu v e s ile y i* , değinmek i s t e r i z * Müfide K a d ri*n in 19 yaşındayken
öldüğünün b e lir t ilm e s in d e b i r y a n l ı ş l ı k v a r d ır . B irk a ç b e s te yapması ve ölümü s ır a s ın d a 5 -4 y ı l l ı k renim öğretmeni o lu şu i t i b a r i y l e , Müfide Hanım, o esnada 22 y a şın d a yd ı . Bizim t e s h i l l e r i m i z e g ö r e , Rumi y ı l bakımından Müfide Hanı mın dokumu,1505 y ı l ı n a ra stla m a k ta d ır . Bu t a r ih m ila d î y ı l a dönüştürüldüğünde,1889 y ı l ı n ı n k a r ş ı l ı ğ ı meydana ç ık a r , Nitekim a ile n in en ya k ın d ostu o la n ve M üfide i l e i l g i l i , m a k a leler yazmış bulurun, ünlü m usiki ü s t a t la r ın d a n Rauf Ydcto Bey do , omn ,
22 yaşındayken öldüğünü b e lir tm iş t i r .
A lin ir ili ACIKLI SONU
M üfide, kadri ‘ B y ; i l e s in in öz k ı z l a r ı d e ğ i l d i , Müf iden in a n n e s i, ■kadri Beyin i.llc e ş in in sü t k a r d e ş iy d i. Doğumdan b i r i k i ; y sonra
annesi ö lü n ce , k im se siz k a la n M ü fid e*y i Kadri bey a i l e s i h im a y elerin e d a d ıla r .
Kadri B eyle e ş in in ç o c u k la r ı bulunm adığından, küçük yavruyu e v la t e d in ip nüfus k ü tü k le rin e g e ç i r t t i l e r . B i r y ı l sonra K- d r i Beyin e ş i öldü . Kadri Bey i k i n c i e v l i l i ğ i n i y a p t ı * Ondan da çocuğu olmadı .
Arıla küçlik Müfide , o n la r ın çocuk ö z le m le r in i f a z l a s i y l e y .-rin e g e t i r m i ş t i . A ile n in te k k ı z ı o la ra k büyütülüp e ğ i t i l d i .
K ız la r ın ın ölümünden f a z l a s i y l e yara alan Kadri B eyle e ş i , dinî, in a n ç la r ın ın i t i ş i y l e , i l a h ı b i r t e s e l l i a r a d ıla r . A c ı l a r ı n ı ha f i f l e t e c e ğ i in a n c ı i l e , H ic a z 'a g id i p , MEKKR'ye y e r l e ş t i l e r . î l i k l e r i n e kadar sinm iş o la n M ü fid e'n m a c ı s ı n ı , KAEU'nin ç e v r e
E S E K L E Tl 1
22 y ı l l ı k yuyalı "tısın d a , M üfide K a d ri'n in 4 0 'a yakın e s e r y a p t ığ ı a n l a ş ı l ı y o r . Ölümü ¿-ünü. şok g e ç ir e n a i l e , bunlara n b i r k a ç ım y ır tm ış t ı r . l i d e r l e r i n i babası Baclri Bey, Donanma Cem iyetine armağan e t t i » B unlar bu dernek adına s a t ı l d ı . M üfide K a d r i'n in bugün e sk i î s t anini a i l e le r in i n e lin d e bulunan e s e r le r in i n a d e d i, parm aklarım ızın a d e d in i geçmez. D evlet resim ve h ey k el müzesinde i k i e s e r i bulunuyor . Bunlardan b i r i , 1907 y ıl ı n d a y a p t ığ ı (S a h ild e Aşk) i s i m l i , rom antik b i r ta b lo d u r . D iğ e r i, s o n r a la r ı Güzel S a n a tlar
Akademisinin i l i : ö ğ r e n c ile r in d e n ola n tanınmış k a k n res.'.a mm n n : z - dan Güzin B u ra n 'ın 15 yaşindî k i p o r t r e s i d ir .
B ir tablosunun Alm anya'daki b i r müzede olduğu s a n ı lı y o r . K ita bım ızdaki i k i m anzarası, (Vepa Sanat G a l e r i s i ) k o lle lc s iy o n u a ra - s m d a d ır .
Olümi ind ıı s onr; t ( Ş >hB sinde yayımlan, tn BIK KOÇESI, KülLU KIZI ve
L) ve (OSMaBLi k .bo i'ih ; K Oük'iITJSL'lj n i n ■a z e t e - nFklliA GUZİLİ , MERAKLI VE MÜTALAA, BİR ODA
DEF ÇALAR KIZ, en gü zel e s e r l e r i a r a s ın d a d ır .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
