vet.I1i1.Oo:rıı:.(200 7 ), 21,2: 103·106
VAKA RAPORU
:
BIR
KÖPEK BARINAGINDA KAN
IN
KORONAVIRUS
VARllG ININ SEROLOJ IK
OLARAK
ARA
ŞTIRILMASI
SibelGür1 Turan Civelek20
C
use r
eport: Se
ru louic
ln vesılga tlonof
Ca
nine
Co
ronavi r us p
rese
n
ce i
n
a
d
og s
helter
Özel:Buçalışmada:yavru kOpeklerde dehidrasyon,Şıddellihemorajikgaslroenıeritisveyüksek rnorteftteae seyreden enleksiy 6z bir tablonunizlendig Bursaiindekibir köpekbannaOındakaninkOlonavirus(CCOV)enleksiyonunıııvarlıOı
serOloiikolarakaraşlırık:lı . Yavruları mnhepsiniveya birkaçlN kaybeden 23 erişIUn diş.;ile iyileşenveya diyare labIOSU devameden 36 yavruda n kan Omekl erialındı. Olen yavrutanntUrnUnde tipik otopsi bulgusu Olarak hemorajik gast· roententis kaydedildi. Indirek ElISA test sonuçlarınagOretlinerişkinlerinve 36yavrunun 34'ununCCOVantikonan yOnCndenpazitılOldu?1u(57J59)tespit &dilci.Barınaktakiyavrularda klinikve serolojik.cıara kCCOV enfeksiyonunun varllO ıtanımlanatak, CCOV enfeksiyon um.-'! seropozitivitesi%96.6olarak belirlendi.
Anahtar Keumeter: Enlem.parvovirus. antıkor,dehidrasyon
Summary:In this study, the presenceofcanine coronavirus iotection(CCOV) was serologtca lty investigatedin adog Shelter whereaninlectionwilhdehydration. severehemorrhagic gastroenteritisandhigh fT'IO(1ality inpuppieswere ob-servee11 Bursa region.BIood sample s wereobtained Irom23adulltemeıedogswhich10sIallor a lawof Iheir pop-pies andIrom 36puppie s which were reccverecIrom theinfectiOn or had continuousdia rrtıoea. Asatypical auıopsy lindings, hemormag icga stroe nıe ritis were notedin aııdead poppies.Accordinglo the indirect ElISA testresulis all adultdogand 34outol36 puppieswereloundtcbepcswve10 CCOVanlibodies.(57J59).Clinicalty andserologicaUy CCoV etecuc nwes idenhliedinpuppies in (he sheher and il was delerminedthat lhe seroposilivity ol CCOV jnlecticn was%96. 6.
Key Word s:Enterilis.parvovirus.anlibody ,dehydralion
Giriş
Kanin koronaviruslar kOpeklerde
çast
-roemerittse yol açan en Onemli viral etkenlerdendir
(Pol1oek ve Caemichaef. 1983; Pratetü ve ark., 2001).
Etken ilk kez 1971 yılında Almanya'da qas
t-roenterilli köpeklerde tan ı mlanmışt ır (Binn ve ark.,
1974).Tespit edilen ilkvakalarınhalil seyirlioldu~u ve sekonder olarak patvovlrustarta enfekte ol -mad ıkça yüksek mortalite gelişmediOi b il-dtritmekt edir (Yasoshima ve ark., 1983; Appel. 1988 ; Greene. 1990). Köpeklerde gözlenen ko -ronaviralhastalıkklınikolarak OldukçadeOişkenya·
pıdadı r. Enfeksiyon, erişk in köpeklerde klinik tablo
oluşturmaz veya halil semptomlarla seyreder.Eriş kin hastalarkısa sürede iyileşir. Enfeksiyonun mor -talitesl yeni doğanlarda oldukça yüksektir, pr og-nozu ise oldukça kOtüdür (Pratelli ve ark., 1999). Yav rularda olaya karışan sekunder bakteriyel,
pa-raziter veya viral entekslyözetkenler klinik tabloyu
dahada aOı rlaştımve öfümıere yol açar (Appel ve
Binn, 1987: Martin ve Zeldner, 1992). Ko-rcnavlrusıa enfekte köpekler etkeni dışkıları ile 6-9 gün boyunca yayartar. Bununla birlikte, bireyse l olarak bazı hayvanlarda bu süre uzavablür(Appel ve Binn, 1987). Köpekler arası bulaşma başlıca tekal-e ral yollagerçekleşir (Poncck ve Caemichael,
1983; Prateüi veark.,2002).
Kanin koronaviruslarınkcnaktaki başlıcahedefi ince barsak epitelyumudur. Etken ince barsaklarda
Geliı T. ıhi: IS_12.2006 Cl:1.;I\·c kklihi.lI _cduır
i.Myocıı...ıı-;ıhi~KocarepeUflı 'cn ııcıi. veı•.,.ıncrFaUilk-ıi .VirolojiAıı.o_,AFYONKARAHIsAR. 2_Myookar;ıhiloMKocatepe Umversnesl.Vcıerina"F~i. lill C'ii.I..H:ır.ı ~lıU;1fAB.O.•AFYOSKA RAıIl SAR..
GüR,CIVELEK
deskuamasyona . [eiunat ve duedonal vütüerde tah-ribata yol açar.Barsak lumeni dilale birhalde,gaz, sulu gıda içeri{ıi ve dlŞkl ile doludur. Barsak mu -kozası ve mezenteral lenf nodul1eri ödemlidir ve
yo{ıun kontesyon dikkati çeker (Pralelli ve ark , 1999).
Klinik olarak entent. elkenin alınmasını mu
-takip 1-4 gun sonra ortaya çıkar (ponoek ve Car
-michael, 1979). Hastahqm başlıca klinik bulguları;
akut, kanlı ve sulu diyara, depresyon, anoreksi, kusma ve uetısıresycnour. Bazı hayvanıardabron
-kopnömon i de görülebilir (Appal ve Binn, 1987). Kusma genellikle bir veya diyaranin baş lamasından sonraiki gun içerisinde azalır, Bununla
birlikte diyete enfeksiyon boyunca devam eder. Feçes sıklıkla kanlıdı r. Özellikle yavrularda şiddetli
diyara sonucu ortaya çıkan dehidrasyon hayatın devamlıh{ıını lehdil eden en önemli unsurdur. Ölümler genellikleşiddetli dehidrasyonlailişkili ola-rak enfeksiyonun başlamasından sonraki 24-36 saat içerisinde görülür (Appel, 1980). Kanin ko
-ronavirus enfeksiyonu geçiren köpeklerin bir -çoöunoavücut ısıs ında artışgözlenmez ,hattaateş normalin biraz attmdadrr. Sekunder olarak di{ıer
viral entent etkentenyle (parvcviru s) komplike ol·
mamı ş olgularda lökope ni de nadiren görulen kli-nik-tabcratuvar bir bulgudur (Camlichael ve Binn, 1981 ).
Sunulan raporda, Bursa ilinde bir köpek
Da-rına{ı ında yavrularda yOksek mortaliteve hemorajik
ças troententiste seyreden kanrn koronavirus en
-feksiyonu tantmlanmış ve sercprevatansr tespit edilmiştir.
Materyal ve Metol
a. Hayvan materyali: Klinik sertiptom g ös-termeyenancakyavruları nınla mamın ıveyabir kıs mını kaybeden 23 erişkin damızhk dişi (ortalama
yaş, 55.35±6.00ay) (8 Labrador. BAlman Çoban, 3 Mauinots. 3 Polnter. 1 Akbaş) ve iyileşme be-lirtileri gösleren veya klinik semptorraan devam eden 40-70 gün yaşh toplam 36 yavrudan kan
ör-nekleri alınd ı. Alınan örnekler 3000 rpm'de 10 da
-kika süre ile sanlimj edildikten sonra ayrılan kan serumtan. stok tuplere aktarılarak seroıojk teste kadar ·20"C'o esakland ı .
D. Serolojik Test: Serum örneklerinde Kanin Koronavirus spesifik antikor varlıQı ticari indirek CCoV ELlSA test kili (EVl·The Nethertands) ile kontrol edildi. Test. üretici firmanın önerdi{ıi pro -sedüre uygun olarak yapı ld ı. Pleytler 450 nm'de okundu veverıler hesaplandı.
104
Bulgula r
a. Klinik Bulgular. Erişkin damızhk köpekıerce
(n=23) herhangi bir spesifik klinik semplom
be-ürtenrredi.Bu köpelderin 40-70gunluk yavrularında ise kJinikolarak depresyon,denidrasyon. anoreksi. kanlı -sulu diyare ve kusma tablosu tanımland ı. K li-nikbulgu gösteren (kusma ve dıyare) 91 yavrunun 55'i (% 60.4) ilk semptomların gön:ılmesinden iti-baren 1-3 gün içerisinde (şiddetli hemorajik gası
roenteritisbulgularınıtakiben) öldu.
Medikal kayıtlara göre; barınakta CCOV e n-feksiyonuna yönelik koruyucu aşılama yapılmadığı
tespit edildi. Bununla birtikte. çalışma materyalini oluşturan tum damızlık köpekterin rutin aşı tak -vimine uygunolarak,45.gun yaşlan itibaren, 14-21 gun arayla uç kez karma (Kanin Adenovirus (CAV 1-2), Leptospiro sls. Parvoviru s ve Distemper) ve sonrasında tek doz parvoviral entent aşısı ile aşı
laOOIOI ve yılda bir kez tekrar olmak üzere aşı lamaların
c
özenn
olaraktakip edildiQibelirlendi. Ba-nnekta paraziter mücadelenin de takvime uygun olarakyapıldı{ıı kaydedildi.Köpeklerm beslenmes inde.uygun saklama k o-şullarında muhafaza edilen ticari köpek
ma-malarınınkullanıldığıöğrenildi .
b. Serolojik test EllSA test sonuçları
ye-tişkinlerin lumunun ve 36 yavrunun 34'unun s
e-ropozitil okiuğunu ortaya koydu .Negalif olarak be
-lirlenen iki yavrunun kardeş oldukları (Alman Çoban) ve örnekleme sıras ında süt emmeye devam ettikleritespit edildi.
c. Otopsi bulguları: Klinik semptomları takiben ölen yavruların nekropsisinde makroskopik bulgu olarak; duodenum ve ileumdaserözpeteşiler,karın boşluQunda kanlı eksudat birikimi, mukozal do-kularda ödem ve alimenter kanalda yaygın he -morajik qastroenterübulgularıbelirlendi.
Tartı şm a ve Sonuç
Yüksek patojenik özellik taşıyan kanin enterik koronavirus (CCaV) enfeksiyonu tum dünyada köpek yetiştirieili{ıi yapılan barınakların yaygın bir sorunudur(8uonavogliave ark., 2006)_
Tennant ve ark (1993) Ingiltere'deki licari köpek barınaklannda yaptıkları çalışmalarda CCOV enleksiyonunun seroprevalans deQerlerinin % 76 ile% 100arasında oldu{ıunubelirtemişlerdir.NaylOr ve ark. (2001)ise Avustralya'da yaptıkları serolojik taramada, bireysel yetiştirilen köpeklerde % 15.8. barınaklarda ise ortalama % 40.8 oranında se
-Vaka Raporu: mr KiipckBarmuğındu.. .
ropozitifliktespitetmişlerdir.
Kanin koronaviruslar diyareproblemi olanveya
sağlıklı köpeklerindışkılarındaensıkbelirlenen viral
etkenlerdendir (%55.4) (Mochizukive ark.,2001).
CCoV spesifik antikorların tespiti için yaygın
olarakvirus nötralizasyon test (VNT) (Mochizukive
ark., 1987) ve indirek ElISA testleri (Bimelzwaan
ve ark., 1991; Tuchiya ve ark., 1991)
kul-lanılmaktadır. Prateli ve ark (2002) geliştirdikleri
in-direk ElISA testi ile virus nötralizasyon testini
kar-şılaşt ı rmı ştır. Doğrulama amaçlı altın standart test
olarak VNTile birleştirilmiş Western Blot testin ku
l-lanı ldı ğı çalışmada, indirekElISA metodunun daha
duyarlı ve güvenilir olduğ u gösterilmiştir. VNT'nin
ise epidemiyolojik çalışmalarda yan ıltıcı sonuçlar
verebi leceğ i tespitedilmiştir. Bu nedenlerlesunulan çalışmada da indirekElISA testitercihedilmiştir.
CCoV enfeksiyonunun yüksek morbiditeye
sahip old uğu ve salgın sırasında barınaktaki tüm
köpeklerinetki lenebileceğ i bilinmektedir (Pratellive ark.,2001: Erlesve ark.,2003).
Buçal ışmada, birköpekbarı nağı ndasütemme
periyodunun son döneminde ve sütten kesme
dö-neminin hemen sonrasında yavrularda akut olarak
ortaya çıkan enfeksiyöz salgın hastalık -Kanin
Ko-ronavirus-tanımlanmıştır. Barınaktaki yaşları 40-70
gün aras ı nda değişen, değişik ırkıarda 91 safkan
yavrunun tamamına yakını enfeksiyondan
et-kil e n miş olup, 55 tanesi yapılan destekleyici
te-daviye yanıt vermeyerek 1-3 gün içerisinde ö
l-müştür. Yavru köpeklerde depresyon ve anareksi
ile başlayıp 1-2 gün içinde gelişen hemorajik
gast-roenteritis, kanlı/sulu diyare, dehidrasyon ve kusma ile devam eden enfeksiyözbir tablokaydedilmiştir.
Yetişki n damızlık dişil erde hiç bir semptom
gözlenmezken, biri hariç çal ışmaya dahilolan bu
damı zlık diş ilerin tamamı yavrularının hepsiniveya
birkı sm ı nı kaybetmiştir.
Ba rı nakta ilk klinik semptomların, 40-50 günlük
süt emme periyodunu henüz bitirmiş veya bitirmek üzere olan yavrularda mamaya geçiş döneminde
başladığı ve hızla yayı ld ığı tespit edildi. Çalışmada
tüm annelerile (n=23) iyile şm e görülen veya klinik
semptomları devam eden 36 yavrudan kan
ör-neklerial ı n dı.
Elde edilen kan serumları CCoV spesifik
an-tikorvarl ığın ıntespiti içinindirek ELlSA test ile
kont-rol edildive 59örneğin STsinin(% 96.6) seropozitif
oldu ğ ubelirlendi.
Barınakta CCoV için hiç aşılama yapılmamış
105
olmasına rağmen, erişkin dişilerin tamamının
se-ropozitif olduğu tespit edilmişti r. Bu durum
hay-vanların daha önce veya salg ın sırasında enfekte oldukların ı göstermektedir.
Barınak kayıtlarına göre, seronegatif oldukları
tespit edilen bu iki yavrunun 40 gün yaş lı kardeş
(AlmanÇoban) yavrular oldukları belirlenm işti r. Bu
yavruların annelerinin sürüye damızlık olarak dı
şarıdan yakın zamandakatı ldığ ı, ayrıntılı kayıııarının
bulunmadığı, son batında sadece iki yavru
do-ğurduğuveikisinde de hiçbirsemptom görülmed iğ i
tespit edildi. Salgındanetkilenmeyen ve örnekleme
dönemindeemmeperiyodundabulunan buikiy
av-runundüş ük titredede olsa anneden antikoralm ı ş
olabilecekleri ve maternal bir koruma olas ı lığ ı d ü-şünülmektedir.
Sürüyeçifleştirme programı dahilindeve belirli
dönemlerde gen kaynağı olarak dışarıdan yeni ca
-mızl ıkköpeklerinkatı ld ığı bilinmektedir.
Örneklemeden sonraki bir haftalık dönemde,
klinik semptomları devam eden yavrulardan 12t
a-nesinin dahaöldüğüraporedilmiştir.
CCoV enfekSiyonu barınak ortamında daha
hızlı yayılım gösterir. Bu nedenle sunulan
ça-lışmada tespit edilen seroprevalans değerleri b
i-reyselyetiştirilen köpeklerden daha yüksektir.B en-zer şekilde Yeşilbağ ve ark (2004), Bursa ilinde özel işletme le rd e yetişt irilen köpeklerde %70 ora
-nında seropozitifiikbelirlemişlerdir.
Erişkin köpeklerde asemptomatik veya hafif
seyreden CCoV enterit,yenidoğanlardaşiddetli en
-feksiyona yolaçar.Bazı CCoV salg ın larının ise su
-nulan çalışma sonuçlarına benzer olarak çok y
ük-sek mortalite ile seyrettiğ i bi ld irilmiştir (Pratelli ve ark.,1999).
Safkan köpek yetiştiricil iğ i yapı lan bir köpek
barınağında, yavrulardaağırgastrointestinalse
mp-tomlar ve yüksek mortalite ile seyreden enfeksiyöz
bir salgınının tanımlandığı bu çalışmada -her ne
kadar antijen tespiti yapı lmam ış ise de- belirlenen
klinik semptomlar, sürüye uygulanan önceki aş ı
lamakayıtları ve CCoV serolojiktest verileri birlikte
değerlendiri ldiğinde , tespit edilen enfeksiyonun
CCoV olabileceği sonucuna varılmış ve bu sürüde
enfeksiyonun seroprevalansı % 96.6 olarak tespit
edilmiştir.
Kay nak lar
Appel, M. (1980) Canine viral enteriris.CaninePract., 7,
22-34.
GUR, CIVELEK
[n: Virus Inlechoos of Carnivores (M Apel ed.). Elsevier Scie ncePucnsners,Amsıerdam, 115-122.
Appel, M.J. (1988) Ooes canine coronavirus augmenl the euecte ol subsequenl carvcwus inlection? vet. Med.,83 ,36Q.366 .
Binn,L.N., Lazar,E.C .,Kenan, KP., Huxsoll,O.L.,Marc -hwicki. RH., Strano, A.J. (1974) Recovery And
Che-ractensaticn Of A öcrcn a vıru s FromMillitary Dogs With
Diarrhea.Proc.USAnim .Health. Assoc.,78,359-366. Buonavogli a,C., Decarc.N.,Martella, V.,Ella, G.,
Cam-peto, M., Desario, C., Casıagnaro , M., Tempesta, M. (2006) Canine ccrcnavhus highly palhogenic IOf dogs. Emerg.ınrect.OIS.,12,3,492·494 .
Carmichael ,L.E.,Binn ,L.N. (1981)Newenterlc viruses in the dog.Adv.vet .Sci.Comp. Med.,25,1-35.
Erles, K.,Toomey, C., Brook s,H.W .,Brownlie,J.(2003) Detectic n ol a Group 2 Corooavirus in Oogs with Canine infecl iousRespiraıoryDisease.Virology,310, 216·223. Greene, C.E. (199 0) Ganine coronaviral enterilis.In:ın
tectıou s diseases ol the dog and cal (CE Greene ed.I,
W.B.Saundera,Pnnaceıonıa.281-283.
Martin,H.D .,ZeidnerN.S.(199 2) Concom inant crvctos -poridia, coronavirus and parvovirus inl ecl ion in a rec -coon.J.Wildl.OIS.,28, 113-11 5.
Mochizuk i, M., Sugiura , R, Akuzawa, M.(1987) Micro-Neuırans euc n rest With Canine Coronavirus lor Oe-tectionol Ooronavirus Antibodies in Oogs and Cats. Jpn. J.vet.Sci.,49, 563-565 .
Mochizuk i, M., Hashimoıo, M., Ishida, T. (200 1) Recent epidemiological status ol canin e viral entenc lntecnons andGiardia inleetion in Japan. J. Vet. Med.seı, 63,S, 573-575.
Naylor, M.J., Monckıon, RP., Lehrbach, P.R, Deane, E.M. (200 1) Canine Ooronavirus in Australian 009S. Aust. VeI. J., 79,116'119.
PoUock , A.V., Carmichael L.E. (1979) Canine Viral
En-106
tentre.Mod.Vet. Prect., 60, 375·380.
Pollock,R.V.,Carmichael, L.E. (1983) Canin e Viral E n-leritis.Vet. Clin.NorthAnim.Pract., 13,551-566. Pratelli,A.,
'remoesta
.
M.,Roperto , P., Sagazio. P., Car-michael,L., Buonavoglia,C.(1999 )Fata lCoronavir usIn-leetion in Puppies Following Canine Parvoviru s 2b In
-tc
cttcn
J.Vet.Diagn . lnves t., 11,550·553.Pralelli, A.,Martella, V.,Elia, G.,
r
errceste.
M.,Guarda,F., Capucchi o, M.T., Carmichael, L.E., Buonavoglia C.
(200 1) Severe entenc diseas e in an animal sheuer as-socialed wilh cuatıntecucneby canine aden eviruslype 1 and canine coronavirus. J.
ve
t.
Med.,48,S,385.Pratelli,A.,Elia,G.,Martetla,V., Palmieri, A.,Cirone,F..
Tinelli, A., Corr ente , M., Buona voglia, C. (2002) Pre-valance of canine Oorcnavirua Anlibodies by an E nz-yme-linked ImmunosorbentAssay in Dogs in The Souıh of ltaly.J.Virol. Melh.,102.67·71 .
Rimelzwaan, G.F., Groen ,J., Egberink,H..
acrst
,
G.H., Uytdehaag, F.G ., Ostertı aus, A.D . (1991) The Use ol Enzyme-linked Immunosorbent Assay Systems lor Se-rology and Antigen Detecton inParvcvirus, Coronavirus andRolavirus ıntecucnin Doç s in The Netherlands.Vet. Microbiol.,26,25-40.Tennant,B.J.,Gaskell,RM.,Jones,
s.c
..
Gaskell,C.J. (1993) Studies on the Epizoobology of Canine Co-renavirus. vet. Rec.,132,7-11.'rucnıya. K, Henmeto. T., Azeteka, M., Takaha shi, E., Konishi, S.(1991)Enzyme·linkedimmunosorbenlAssay lor the Deıecucnol CanineCoronavirusand itsAntibody in Oogs.Vet. Microbiol.,26, 41-51,
Yasoshima , A., Fujinami, F., Doi, K. (1983) Case report on mıxed ln tectıc n of canine pervcvnue and canine co-renavirus.Jpn.J.Vet. ScL,45,217-225.
Yeşilbağ,K.,Yılmaz, Y.,Torun,S.,PraleUi,A.(2004 )
