AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Hakkı GÖKÇEOĞLU
ANTALYA İLİNDE BULUNAN SPOR YÖNETİCİLERİNİN TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNE
BAKIŞ AÇILARINA İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA
Danışman
Yard. Doç. Dr. Serpil YILMAZ
SPOR YÖNETİCİLİĞİ ANABİLİM DALI Yüksek Lisans Tezi
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Hakkı GÖKÇEOĞLU
ANTALYA İLİNDE BULUNAN SPOR YÖNETİCİLERİNİN TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNE
BAKIŞ AÇILARINA İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA
Danışman
Yard. Doç. Dr. Serpil YILMAZ
SPOR YÖNETİCİLİĞİ ANABİLİM DALI Yüksek Lisans Tezi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ŞEKİLLER LİSTESİ ... iii
ÇİZELGELAR LİSTESİ ... v KISALTMALAR LİSTESİ……… ÖZET ... viii ix ABSTRACT ... x ÖNSÖZ ... xi GİRİŞ ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SPOR VE SPOR KULÜBÜ KAVRAMLARI 1.1. TARİHTEN GÜNÜMÜZE SPOR ve TANIMLAMALARI ……….. 2
1.2. SPORUN TARİHSEL GELİŞİMİ ....…………... 3
1.3. SPOR KULÜPLERİ VE HUKUKİ DÜZENLEME ………... 5
1.3.1. Spor Kulüplerinin Kurulması …………... 6
1.4. SPOR KULÜPLERİNİN TESCİLİ ………... 8
1.5. SPOR KULÜPLERİNİN ORGANLARI ….………... 11
1.6. S POR KULÜPLERİNİN ŞUBE AÇMALARI ………. 18
1.7. SPOR KULÜPLERİNİN ÜST KURULUŞLARI... 19
1.8. SPOR KULÜPLERİNE YARDIM ………. 20
İKİNCİ BÖLÜM TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 2.1. KALİTE KAVRAMI, ÖNEMİ VE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ……….. 21
2.1.1. Kalitenin Tarihçesi ………...… 21
2.2. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ (TKY) ………... 23
2.2.1. İç Müşteri Kavramı ………..……… 24
2.2.2. Dış Müşteri Kavramı ………...… 24
2.2.3. MüşteriTatmini …...………..…... 24
2.3. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ VE KALİTE YAKLAŞIMLARI ………….. 24
2.3.1. Deming'in Kalite Yaklaşımı ………. 25
2.3.2. Juran'ın Kalite Yaklaşımı ………. 26
2.3.3. Feigenbaum'un Kalite Yaklaşımı ……….……… 27
2.3.4. İmai'nin Kalite Yaklaşımı ………... 27
2.4.1. Müşteri Odaklılık ………..………... 28
2.4.2. Üst Yönetim Liderliği ………..… 29
2.4.3. Tam Katılım ……… 29
2.4.4. Sürekli İyileştirme–KAİZEN ……….. 30
2.4.5. Önce İnsan Anlayışı ……….… 31
2.5. HİZMET SEKTÖRÜNDE TOPLAM KALİTE ÇALIŞMALARI ………. 31
2.5.1. Hizmetleri Mallardan Ayıran Özellikler ……….…. 31
2.5.1.1. Soyutluluk ……….….. 32
2.5.1.2. Hetorejenlik (Çok Türellik)……….. 33
2.5.1.3. Eş Zamanlı (Simultene) Üretim ve Tüketim……… 34
2.5.1.4. Çabuk Bozulabilirlik ………... 35
2.6. HİZMET SEKTÖRÜNDE (SPOR KULÜPLERİNDE) TOPLAM KALİTE ÇALIŞMALARI ….………... 35
2.6.1. Spor Kulüplerinde Hizmet Pazarlaması ………...… 36
2.6.2. Spor Kulüplerinde Hizmet Kalitesi Boyutları ………...… 37
2.6.3. Hizmet Kalitesinin Çalışanlar İle İlgili Boyutu ………...… 37
2.7. AVRUPA VE TÜRKİYE’DE Kİ KALİTE ÇALIŞMALARININ KARŞILAŞTIRILMASI ………. 38 2.8. SPOR KULÜPLERİNDE KALİTE STRATEJİSİ OLUŞTURMA ………...… 38
2.9. SPOR KULÜPLERİNDE KALİTE SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ ……… 46
2.6.1. Kalite Sisteminin Getireceği Kazançlar……… 46
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ARAŞTIRMA BULGULARI 3.1.ARAŞTIRMANIN AMACI ... 48
3.2.ARAŞTIRMANIN KAPSAMI ... 48
3.3.ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ ... 48
3.4.ÇALIŞMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ANALİZİ ... 49
3.5.SONUÇLAR VE ÖNERİLER ... 88 KAYNAKÇA………
EKLER……….. EK-1 Spor Yöneticileri ile Yapılan Anket ………. ÖZGEÇMİŞ……….
ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa
Şekil 1.1: 3289 sayılı G.S. G.M kanunu Spor Kulüpleri Kuruluş Şeması ... 5
Şekil 2.1: PUKO Döngüsü ...……… 25
Şekil 2.2:
Hizmetler Farklıdır ………
33Şekil 2.3: Pazarın ve Müşterilerin Değişimi ………... 43
Şekil 2.4: Toplam Kalitenin Gelişme Koşulu ………. 44 Şekil 2.5: Bütüncül Strateji ve İşletme Fonksiyonları İlişki Matrisi
...
ÇİZELGELEsR LİSTESİ Sayfa ÇİZELGE 1.1: Kalite Ve Yönetim Bağlantısını Bütüncül Strateji Ve İşletme
Fonksiyonları İlişi Matrisi ……….………...
5
ÇİZELGE 3.1. Ankete Katılan Bireylerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı ………...…… 49
ÇİZELGE 3.2. Ankete Katılan Bireylerin Yaşlarına Göre Dağılımı ……… 49
ÇİZELGE 3.3. Ankete Katılan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı ………… 49
ÇİZELGE 3.4. Ankete Katılan Bireylerin Yönetim Statülerine Göre Dağılımı ………... 50
ÇİZELGE 3.5. Ankete Katılan Bireylerin Gelir Düzeylerine Göre Dağılımı …………... 50
ÇİZELGE 3.6. Ankete Katılan Bireylerin Görev Yaptıkları Kuruluşlarda Kalite Yönetim Sisteminin Uygulanıp- Uygulanmadığının Yüzdesel Dağılımı. 50 ÇİZELGE 3.7. Ankete Katılan Bireylerin Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi
Sahibi Olup Olmadıklarının Yüzdesel Dağılımı ....……….. 51
ÇİZELGE 3.8. Ankete Katılan Bireylerin Kalite Tabanlı Bir Değişim Konusunda Hazır
Hissedip Hissetmediklerinin Yüzdesel Dağılımı ....………. 51
ÇİZELGE 3.9. Ankete Katılan Bireylerin Kalite Yönetimi Konusunda Eğitime
Gereksinim Duyup Duymadıklarının Yüzdesel Dağılımı ...……… 51 ÇİZELGE 3.10. Ankete Katılan Bireylerin Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında
Düzenli Toplantı veya Seminerlere Katılıp Katılmadıklarının Yüzdesel Dağılımı …….. 52
ÇİZELGE 3.11. Ankete Katılan Bireylerin Vatandaş Merkezli Bir Yönetime İnanıp
İnanmadıklarının Yüzdesel Dağılımı ... 52 ÇİZELGE 3.12. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Sektöre Göre Yüzdesel Dağılımı 52 ÇİZELGE 3.13. Yöneticilerin Ankete Katılan Bireylerin Gelişimine Gereken Katkıyı
Sağlayıp Sağlamadığı ….……… 53
ÇİZELGE 3.14. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Vizyon ve
Misyonlarının Birbiriyle Uyumluluğu ...……….. 53 ÇİZELGE 3.15. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Politika ve Hizmet
Stratejisi Konusunda Yeterliliği ...………... 53 ÇİZELGE 3.16. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlardaki Çalışma
Arkadaşlarının Bilgi Birikimlerinin ve Yetkinliklerinin Kullanılmasının
Yeterliliğinin Yüzdesel Dağılımı ….……….. 54
ÇİZELGE 3.17. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlardaki Çalışma Arkadaşlarının Performanslarına Uygun Olarak Takdir Edilip
ÇİZELGE 3.18. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Ekip Çalışmasın
Önem Verip Vermediği ...………. 54
ÇİZELGE 3.19. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Bilgi Birikiminin
Geliştirilmesi Açısından Yeterli Olup Olmadığı ...……….. 55 ÇİZELGE 3.20. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışanların
Yönetime Katılımı ….………. 55
ÇİZELGE 3.21. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Çalışanlarının
İletişim İhtiyaçlarını Belirleyip Karşılaması ……… 55
ÇİZELGE 3.22. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Teknolojik
Gelişmeleri Takip Etmesi ………..……… 56
ÇİZELGE 3.23. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Teknolojik
Gelişmeleri ve Bilgi Birikimleri Kullanması ….………. 56
ÇİZELGE 3.24. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Bina Donanım ve
Her türlü Malzemesinin Amacına Uygun Kullanılıp Kullanılmadığı …… 56 ÇİZELGE 3.25. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışanların Ücret
ve Ücret Dışı Olanaklardan Adil Bir Şekilde Yararlanması …………... 57 ÇİZELGE 3.26. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Güler Yüzlü Olması ……….. 57
ÇİZELGE 3.27. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Kıyafetlerinin Tek Tip Olması ……… 58
ÇİZELGE 3.28. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Nazik Olması ..………. 58
ÇİZELGE 3.29. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Verilen Sözlere Sadık Kalınması………
59 ÇİZELGE 3.30. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmetin Verildiği
Yerlere Kolay Ulaşılabilmesi …..……….. 59
ÇİZELGE 3.31. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışma Saatlerinin
Uygun Olması……… 59
ÇİZELGE 3.32. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Verilen Hizmetin
Zamanında Olması ...……… 60
ÇİZELGE 3.33. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin
Yeni Olması………. 60
ÇİZELGE 3.34. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin Olması……….
61 ÇİZELGE 3.35. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin
Isıtma ve Soğutma Sistemlerinin Yeterli Olması……… 61
ÇİZELGE 3.36. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin
Kullanım Konforu……….. 61
ÇİZELGE 3.37. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Kanunlara Uyma Durumu ……… 62
ÇİZELGE 3.38. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Çalışanları Anlama Düzeyi ………..……… 62
ÇİZELGE 3.39. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Yenilikçi Olma Düzeyi ………..……… 63
ÇİZELGE 3.40. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Hizmet Stratejisi Belirleyebilme Düzeyi ………...……… 63
ÇİZELGE 3.41. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Uzun Vadeli Yönetim Stratejisi Belirleyebilme Düzeyi ……… 64
ÇİZELGE 3.42. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Vizyon ve Misyon Değerleri ……….………… 64
ÇİZELGE 3.43. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Bilgi Düzeyi ……….……….. 65
ÇİZELGE 3.44. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Tecrübesi……….……… 65
ÇİZELGE 3.45. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin
Planlama Uygulama ve Kontrol Yetenekleri …….……… 66
ÇİZELGE 3.46 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre
Herhangi Bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olmaları
………..
66
ÇİZELGE 3.47 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre Kalite Tabanlı bir Değişim ve Yenilenme Konusunda Kendilerini Hazır
Hissetme Düzeyleri ……….….. 67
ÇİZELGE 3.48 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Belirlemiş Olduğu Vizyon, Misyon, İlke ve
Değerlerinin Birbiriyle Uyumluluğunun Yeterliğinin Karşılaştırılması…. 67 ÇİZELGE 3.49 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre
Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Temel Politika ve Hizmet Konusunda
Yeterliliği Hakkındaki Görüşleri ……….. 68
Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın
Yeterliliği ………...……… 69
ÇİZELGE 3.51 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeylerinin
Karşılaştırılması ……….… 69
ÇİZELGE 3.52 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre
Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Yönetime Katılımla Düzeyleri……… 70
ÇİZELGE 3.53 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşun Binası, Donanımı ve Her Türlü
Malzemesinin Amacına Uygun Kullanılıp Kullanılmadığı Konusundaki
Düşünceleri ……… 71
ÇİZELGE 3.54 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine Göre
Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeyleri …… 72
ÇİZELGE 3.55 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşun Temel Politika ve Hizmet Stratejisi
Konusunda Yeterliliği Hakkındaki Görüşleri ……… 73
ÇİZELGE 3.56 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın
Yeterliliği ………...… 74
ÇİZELGE 3.57 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeyleri……… 75
ÇİZELGE 3.58 Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Toplam Kalite Yönetimi Konusunda Eğitime Gereksinim Duyma Oranı ………
76 ÇİZELGE 3.59 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın Yeterliliği………….. 77 ÇİZELGE 3.60 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Belirlemiş Olduğu Vizyon, Misyon, İlke ve Değerlerinin
Birbiriyle Uyumluluğunun Yeterliğinin Karşılaştırılması ………..… 78 ÇİZELGE 3.61 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşlarda Çalışanların Ücret ve Ücret Dışı Olanaklardan Bir Şekilde Yararlanma Açısından Yeterliğinin Karşılaştırılması ………
79 ÇİZELGE 3.62 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Yaşlarına Göre Çalıştıkları
Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın Yeterliliğinin
KISALTMALAR LİSTESİ
Y.y. Yüzyıl İ.Ö. İsa’dan Önce
G.S.G.M. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü TKY Toplam Kalite Yönetimi
JIS Japonya Sanayi Standartları Komitesi EOQC Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu M.Ö. Milattan Önce
Ö Z E T
Sporun ekonomik ve siyasi bir güç olduğu, yönetim stratejilerinin rekabet ve serbest piyasa ekonomisinin her basamağında geçerli olduğu günümüz ticari koşullarında spor kurum ve kuruluşları yönetimlerinin her aşamasında verimliliklerini ve kitleler üzerindeki etkilerini arttırmak için, yönetim stratejilerini en verimli şekilde kullanmak amacındadırlar. Toplam Kalite Yönetimi, son yıllarda kurumsal kimlik ve sistem yönetimi çalışmalarında gelişme sağlayan ve yönetim basamaklarında olumlu etkiler üretebilen, etkin bir güce sahiptir.
Global dünyada olduğu gibi, ülkemizde de spor olgusu ekonomik bir sektör haline gelmiş ve yönetimsel çeşitlenmesi ile spor sektörü, spor yöneticileri tarafından idare edilen bir alan haline gelmiştir. Spor, ekonomi, sağlık ve yönetim gibi çok geniş bir alanda uygulanabilen Toplam Kalite Uygulamaları ise özellikle yönetimsel süreçlerde önemli bir köşe taşı olmuştur. Planlama, uygulama, kontrol ve düzeltme stratejilerinin bir parçası olduğu Toplam Kalite Yönetimi kurumların yönetim faaliyetlerini gerçekleştirmelerinde kolaylık sağlamaktadır.
Hazırlanan bu çalışmada, Antalya ili spor kurum ve kuruluşlarında çalışmakta olan spor yöneticilerinin Toplam Kalite Yönetimine bakış açıları üzerine bir araştırma yapılmış ve Antalya ilinde yaşayan 70 kişiye anket uygulaması yapılmıştır. Araştırmanın en önemli kısmı olan anket uygulaması ile Spor Yöneticilerinin demografik, yapısal ve olgusal profili çıkartılmış, bakış açısının ortaya konması için de anket verilerinden faydalanılarak Spor Yöneticilerinin demografik özelliklerine göre, Toplam Kalite Uygulamaları çalışmalarının yönetim sürecini hangi şekilde etkilediği ortaya çıkmıştır.
Ankete katılan bireylerin görev yaptıkları kuruluşların büyük çoğunluğunda kalite yönetim sisteminin uygulanmadığı dolayısıyla ilimizde mevcut bulunan spor kulüplerinin Toplam Kalite Yönetimi yapmadıklarını ortaya çıkartmıştır. Ankete katılan kamu ve özel sektörde çalışan bireylerin tamamına yakınının cinsiyetlerine göre kalite tabanlı bir değişim ve yenilenme konusunda kendilerini hazır hissettikleri belirlenmiştir.
Ankete katılan kamu ve özel sektörde çalışan bireylerin cinsiyetlerine göre çalıştıkları kurum/kuruluş’un kamuda büyük oranda, özel sektörde daha düşük bir oranda temel politika ve hizmet stratejisi konusunda yeterli olmadığını düşünmektedirler.
Ayrıca bayan spor yöneticilerinin yeniliklere ve hizmet pazarlamasına erkek meslektaşlarından daha açık oldukları açık bir şekilde görülmektedir
ABSTRACT
Within today’s commercial conditions where sports is a political and economic power and the management strategies are effective on each step of competitive markets and free market economies, the sports foundations and institutions aim at using their management strategies in the most productive way in order to improve their productivity and effectiveness on the public. Total Quality Management in recent years has had a strong influence on providing at institutional development identity and system management works and producing positive effects on several managerial steps.
Same as in the global world, phenomenon of sports has become an economic sector in our country and with its managerial diversities, it has become a field directed by sports managers. Total Quality Applications which can be used in a wide-ranged field including sports, economics, health, and management have particularly become an important cornerstone during the managerial process. As part of planning, application, control, and correction strategies, Total Quality Management facilitates realising the managerial activities of institutions.
In this thesis, a study has been done on the sports managers’ views on Total Quality Management within the range of sports foundations and institutions in the province of Antalya and a survey is conducted among one hundred people in Antalya. By means of the questionaire, the most important part of the study , demographical structural and phenomenon. Profile of sports managers have been obtained. To get their views on the subject data of the survey have been used. According to their demographic features, it’s been studied how the Total Quality Application effect the management process.
Ö N S Ö Z
Bu tez çalışmasında her şekilde destek olan ve yardımlarını esirgemeyen tez danışmanım Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Y.O. Müdürü Sayın Yard. Doç. Dr. Serpil YILMAZ, son ana kadar bana güvenen Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Y.O. Spor Yöneticiliği A.B.D. Başkanı Sayın Yrd. Doç.Dr. Kemal Alparslan ERMAN’a, tez çalışmamın kilit aşamasında yardımlarını esirgemeyen Sayın Yard. Doç. Dr. Evren AKDAĞ’a, lisans ve yüksek lisans eğitimim boyunca bana emeği geçen Sayın Yard. Doç. Dr. Faik KÜÇÜKTOPZULU’ya, Sosyal Bilimler Enstitü çalışanlarına, Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Y.O. çalışanlarına, değerli arkadaşlarım Arş. Gör. Karcan AKDAĞ’a, Arş. Gör. Deniz MERSİNLİ’ye, ve özellikle Arş. Gör. Şükrü YILMAZ ile Arş. Gör. Alkan UĞURLU’ya, sonsuz teşekkürlerimi ve saygılarımı sunuyorum.
Şekil 1.1: 3289 sayılı G.S. G.M kanunu Spor Kulüpleri Kuruluş Şeması ... 5
Şekil 1.2: PUKO Döngüsü Kaynak : Deming ...……… 25
Şekil 1.3.
Hizmetler Farklıdır ……….
33Şekil 1.4: Pazarın Ve Müşterilerin Değişimi ………... 43
TABLO 1.1: Kalite Ve Yönetim Bağlantısını Bütüncül Strateji Ve İşletme
Fonksiyonları İlişi Matrisi ……….………...
5
TABLO 3.1. Ankete Katılan Bireylerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı …………..…… 49
TABLO 3.2. Ankete Katılan Bireylerin Yaşlarına Göre Dağılımı ………... 49
TABLO 3.3. Ankete Katılan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı …………... 49
TABLO 3.4. Ankete Katılan Bireylerin Yönetim Statülerine Göre Dağılımı ………….. 50
TABLO 3.5. Ankete Katılan Bireylerin Gelir Düzeylerine Göre Dağılımı ……….. 50
TABLO 3.6. Ankete Katılan Bireylerin Görev Yaptıkları Kuruluşlarda Kalite Yönetim Sisteminin Uygulanıp- Uygulanmadığının Yüzdesel Dağılımı …………
50
TABLO 3.7. Ankete Katılan Bireylerin Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmadıklarının Yüzdesel Dağılımı ....………..
51
TABLO 3.8. Ankete Katılan Bireylerin Kalite Tabanlı Bir Değişim Konusunda Hazır Hissedip Hissetmediklerinin Yüzdesel Dağılımı ....……….
51
TABLO 3.9. Ankete Katılan Bireylerin Kalite Yönetimi Konusunda Eğitime
Gereksinim Duyup Duymadıklarının Yüzdesel Dağılımı ...………
51
TABLO 3.10. Ankete Katılan Bireylerin Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Düzenli Toplantı veya Seminerlere Katılıp Katılmadıklarının Yüzdesel Dağılımı
52
TABLO 3.11. Ankete Katılan Bireylerin Vatandaş Merkezli Bir Yönetime İnanıp İnanmadıklarının Yüzdesel Dağılımı ...
52
TABLO 3.12. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Sektöre Göre Yüzdesel Dağılımı .. 52 TABLO 3.13. Yöneticilerin Ankete Katılan Bireylerin Gelişimine Gereken Katkıyı
Sağlayıp Sağlamadığı ….………
53
TABLO 3.14. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Vizyon ve
Misyonlarının Birbiriyle Uyumluluğu ...………..
53
TABLO 3.15. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Politika ve Hizmet Stratejisi Konusunda Yeterliliği ...………...
53
TABLO 3.16. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlardaki Çalışma
Arkadaşlarının Bilgi Birikimlerinin ve Yetkinliklerinin Kullanılmasının Yeterliliğinin Yüzdesel Dağılımı ….………..
54
TABLO 3.17. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlardaki Çalışma Arkadaşlarının Performanslarına Uygun Olarak Takdir Edilip
Edilmediklerinin Yüzdesel Dağılımı ….……….
Önem Verip Vermediği ...………. TABLO 3.19. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Bilgi Birikiminin Geliştirilmesi Açısından Yeterli Olup Olmadığı ...………..
55
TABLO 3.20. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışanların
Yönetime Katılımı ….……….
55
TABLO 3.21. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Çalışanlarının İletişim İhtiyaçlarını Belirleyip Karşılaması ………...
55
TABLO 3.22. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Teknolojik
Gelişmeleri Takip Etmesi ………..………
56
TABLO 3.23. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Teknolojik
Gelişmeleri ve Bilgi Birikimleri Kullanması ….……….
56
TABLO 3.24. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumların Bina Donanım ve Her türlü Malzemesinin Amacına Uygun Kullanılıp Kullanılmadığı ……
56
TABLO 3.25. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışanların Ücret ve Ücret Dışı Olanaklardan Adil Bir Şekilde Yararlanması …..……….
57
TABLO 3.26. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Güler Yüzlü Olması ………..
57
TABLO 3.27. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Kıyafetlerinin Tek Tip Olması ………
58
TABLO 3.28. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet
Elemanlarının Nazik Olması ..……….
58
TABLO 3.29. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Verilen Sözlere Sadık Kalınması………
59
TABLO 3.30. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmetin Verildiği Yerlere Kolay Ulaşılabilmesi …..………..
59
TABLO 3.31. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Çalışma Saatlerinin Uygun Olması………
59
TABLO 3.32. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Verilen Hizmetin Zamanında Olması ...………
60
TABLO 3.33. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin Yeni Olması……….
TABLO 3.34. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin Olması……….
61
TABLO 3.35. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin Isıtma ve Soğutma Sistemlerinin Yeterli Olması………
61
TABLO 3.36. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Hizmet Yerinin Kullanım Konforu………..
61
TABLO 3.37. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Kanunlara Uyma Durumu ………
62
TABLO 3.38. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Çalışanları Anlama Düzeyi ………..………
62
TABLO 3.39. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Yenilikçi Olma Düzeyi ………..………
63
TABLO 3.40. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Hizmet Stratejisi Belirleyebilme Düzeyi ………...………
63
TABLO 3.41. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Uzun Vadeli Yönetim Stratejisi Belirleyebilme Düzeyi ………
64
TABLO 3.42. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Vizyon ve Misyon Değerleri ……….…………
64
TABLO 3.43. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Bilgi Düzeyi ……….………..
65
TABLO 3.44. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Tecrübesi……….………
65
TABLO 3.45. Ankete Katılan Bireylerin Çalıştıkları Kurumlarda Yöneticilerinin Planlama Uygulama ve Kontrol Yetenekleri …….………
66
TABLO 3.46 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre Herhangi Bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olmaları ………..
66
TABLO 3.47 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre Kalite Tabanlı bir Değişim ve Yenilenme Konusunda Kendilerini Hazır
Hissetme Düzeyleri ……….…..
67
TABLO 3.48 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre
Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Belirlemiş Olduğu Vizyon, Misyon, İlke ve Değerlerinin Birbiriyle Uyumluluğunun Yeterliğinin Karşılaştırılması….
Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Temel Politika ve Hizmet Konusunda Yeterliliği Hakkındaki Görüşleri ……….. TABLO 3.50 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Cinsiyetlerine göre
Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın
Yeterliliği ………...………
69
TABLO 3.51 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeylerinin Karşılaştırılması ……….…
69
TABLO 3.52 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Yönetime Katılımla Düzeyleri………
70
TABLO 3.53 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Eğitim Düzeylerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşun Binası, Donanımı ve Her Türlü
Malzemesinin Amacına Uygun Kullanılıp Kullanılmadığı Konusundaki Düşünceleri ………
71
TABLO 3.54 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine Göre Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeyleri ……
72
TABLO 3.55 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşun Temel Politika ve Hizmet Stratejisi Konusunda Yeterliliği Hakkındaki Görüşleri ………
73
TABLO 3.56 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Gelir Düzeylerine göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın
Yeterliliği ………...…
74
TABLO 3.57 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Herhangi bir Kalite Sistemi Hakkında Bilgi Sahibi Olma Düzeyleri ………
75
TABLO 3.58 Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Toplam Kalite Yönetimi Konusunda Eğitime Gereksinim Duyma Oranı ………
76
TABLO 3.59 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın Yeterliliği…………..
77
TABLO 3.60 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Statülerine Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluş Belirlemiş Olduğu Vizyon, Misyon, İlke ve Değerlerinin
Birbiriyle Uyumluluğunun Yeterliğinin Karşılaştırılması ………..…
Kurum/Kuruluşlarda Çalışanların Ücret ve Ücret Dışı Olanaklardan Bir Şekilde Yararlanma Açısından Yeterliğinin Karşılaştırılması ……… TABLO 3.62 Kamu ve Özel Sektörde Çalışan Bireylerin Yaşlarına Göre Çalıştıkları Kurum/Kuruluşta Çalışanların Yönetime Katılımın Yeterliliğinin
Karşılaştırılması ………..
Spor; geçmişte insanların hayatta kalmak ve beslenmek için yaptıkları koşu, fiziki mücadele vb. aktivitelerden, tarihsel gelişim sonucunda insanın kendine yetenden fazlasını üretmeye, toprağı ve hayvanları kullanmaya başlaması ile artan boş zamanlarında gerçekleştirdikleri aktiviteler haline gelmiştir. Günümüzde de insanların sağlık için, iş olarak, hem psikolojik anlamda hem de fiziki anlamda zinde olmak için, gerçekleştirdikleri bir uğraş formundadır.
Artık insanlar yaşlandıklarında sağlık açısından problemler yaşamamak için, günümüz çalışma şartları neticesinde sürekli oturarak çalışma sonrasında fazla kilo almamak için veya aldıkları fazla kilolardan kurtulmak için, bazı fiziki rahatsızlıkların tedavisi için, günün stresinden kurtulmak ve yeni bir iş gününe hazır olmak için, arkadaşları ile birlikte bir şeyler yapmak için yada yeni arkadaşlıklar kurmak için, down sendromu vb. rahatsızlıkları olan görme ve işitme problemi olan bireylerin kendilerine olan özgüvenlerini kazanmaları ve topluma yeniden kazandırılmaları için v.b. yüzlerce sebepten dolayı spor yapmaktadırlar.
Bugün sağlıklı yaşamanın vazgeçilmezlerinden biri olan spor aynı zamanda profesyonel anlamda para kazanma amacı ile de yapılmaktadır. Tüm dünyada geçerliliği ve sporcuların en çok para kazandığı spor dalı olan futbol, daha sonra basketbol, golf, voleybol, halter, atletizm v.b. spor dalları ile uğraşan bireyler geçimlerini bu şekilde sağlamaktadırlar. Aynı zamanda bu spor dallarının çektiği izleyici miktarı, bahis oyunları, üretilen malzemeler vb. araçlarla bir sektör haline gelmiş ve sadece branş sporcuları değil diğer insanlarında para kazanabileceği bir alan haline gelmiştir. Oluşan bu sektör, düzenlediği organizasyonlar, yarışmalar, kampanyalar ile bir çekicilik yaratmaktadır.
Bilindiği üzere spor olgusunda, öncelikli olarak spor ortamı eğiticiler ve yöneticiler önemlidir. Bunlara ek olarak ise örgütsel bir yapı olan spor kulüplerinden söz etmek gerekir. Çünkü spor kulüpleri sporu ve sporcuyu önemli ölçüde etkilemektedir.
Yapılan bu çalışmada günümüz yönetim stratejileri içerisinde önemli bir yeri olan Toplam Kalite Yönetiminin Avrupa ülkelerindeki spor kulüplerinde nasıl uygulandığı ve ülkemizde ne kadar uygulanabildiğini, Antalya İlinde Kamu ve Özel Sektör Spor Kulüplerinde yöneticilik yapan bireylerin Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarına bakış açıların hakkında neler düşündükleri incelenmiştir.
Araştırmada Toplam Kalite Yönetiminin Antalya da spor yöneticilerin çalışmakta oldukları kulüplere hizmet pazarlaması açısından fayda sağlayacağını düşündükleri fakat gerek üst düzey yönetim gerekse toplam kalitenin en önemli özelliği olan tam katılım konularında karşılaşılan sorunlardan dolayı başarılı olarak uygulanamayacağı belirlenmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM
SPOR VE SPOR KULÜBÜ KAVRAMLARI 1.1. TARİHTEN GÜNÜMÜZE SPOR ve TANIMLAMALARI
“Spor” kelime anlamı olarak “disport” yani oyun, oyalanma, işten uzaklaşma anlamına gelir. Anılan “oyun, oyalanma, işten uzaklaşma” ise her şeyden önce boş zaman gerektirir. Spordaki geleneksel yaklaşımların büyük bölümünün yanlış, eksik, çelişkili ya da karşıt olmasının ve kavram karışıklığının giderek yönetsel kargaşa getirmesinin kökeninde, bu tarihsel ve toplumsal gerçeğin göz ardı edilmesi sorun yaratmaktadır. Nitekim, sporu saldırganlık dürtüsünü kontrol eden bir araç olarak gören Conrad Lorens’e göre spor “İnsanın doğasında bulunan saldırganlık güdüsünü denetim altına alan sağlıklı ve barışçıl bir emniyet sübabıdır. Ancak Lorens bu tanımlamayı yaparken saldırganlığı doğuştan gelen bir davranış biçimi olarak ele almıştır. Oysa ki saldırganlık toplumdan ve tarihten gelmektedir(Fişek, 1980:20-27).
19. yy da spor yapan kişiler ise sporu kişinin ruh ve beden sağlığını güvence altına alan, günlük hayatın gerginlik ve stresini yok eden bir araç olarak nitelendirmişlerdir. Bu kavramda o yüzyıl için geçerlidir fakat günümüzde sporu meslek olarak kazanmak amaçlanmıştır. Alman jimnastikçi Ludvich Jahn ise sporu yurtsever, hiyerarşik ve otoriter bir devlet eliyle ulusal birliği örgütlemeyi amaçlayan eğitim aracı olarak görmüştür. Burada ki amaç gençleri savaşa hazırlamak ve onlara savaş olgusunu empoze etmektir. Baron Pier De Coubertin’ de sporu dostça bir rekabet ortamında enerjiyi boşaltmak olarak ele almıştır. Bu tanım sporu, savaşın siyasetin ve şovenliğin içine itmektedir. İspanya dan Franco, Portekiz den Salazar ise sporu bir yandan kitlelerin afyonu bir süspansiyon aracı bir yandan da milliyetçilik anlayışı ile benimsemişlerdir. Böylece ortaya kapitalizmin yoğunluğu ile sporun kitleselliğinin ters orantısı çıkmıştır. Ancak tüm tanımlar tanımlamalar eksik ve yanlışlarına karşın, geçersiz değillerdir. Gerçeğe yaklaştıkları gibi uzaklaştıkları noktalar da vardır. (Fişek, 1980:20-27).
Nitekim spor teknolojik ilerlemenin yaratıp yaydığı, ürün fazlasıyla onun türevi olan “boş zaman” olgusunda kaynaklanmış, onlara doğru orantılıda gelişmiş, tam gün çalışma gerektiren bir uzmanlık dalı durumuna gelmiş bir olgudur.
Sonuç olarak spor, insanın doğa ile savaşırken kazandığı becerileri ve geliştirdiği araçlı araçsız savaşım yöntemlerini, boş zamanlarda ki artışa bağlı olarak, tek ya da topluca barışçıl bir biçimde ve benzetim yoluyla oyun oyalanma ve işten uzaklaşması için kullanılmasına dayalı kimi zamanda tam gün çalışma gerektiren, bir uzmanlık alanı olan estetik, teknik, fiziki, yarışmacı ve toplumsal bir süreçtir. Bu süre içinde sporcunun seçmiş
olduğu branşta başarılı olmasında birçok faktörler etkendir. Bu faktörler: psikolojik faktörler, duygusal faktörler, fiziki faktörler ve kişilik faktörleri olarak gruplandırılmaktadır.
1.2. SPORUN TARİHSEL GELİŞİMİ
Beslenmenin, yaşam tarzının avcılık ile önemli ölçüde tarıma, beden ve hayvan dayandığı çağlarda spor ilk insansı yaratıkların itişip oynaşmaları imiş. İnsan beslenme, giyinme, barınma, savunma ve saldırıya dönük bedensel eylemlerini nitelik olarak yani temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra daha önceden yaptığı; koşmak, atmak, yüzmek, v.b. aktiviteleri , sağlık ve fiziki olarak performansını arttırmak için yapmaya başlamıştır.
Ard arda süre gelen keşifler ve madenlerin işlenmesi bütün bu olayları desteklemiş ve savaşların şekli değişmiştir. Bu olaylarda zincirleme bir reaksiyon meydana getirmiş ve köleciliği doğurmuştur.
Sporlar, ister araçlı, ister araçsız olsun savunma ve saldırı kökenlidirler. Bir başka deyişle insanın doğayla giriştiği ölüm kalım savaşının zorunlu bedensel eylemlerinden kaynaklanır. Kökenleri insanın yumruğunu sıkarak silah olarak kullanabileceğini keşfetmesine kadar giden boks; Tunç çağı mısır krallıklarında hem savunma, hem saldırı, hem de spor amaçlı olan ve kazılarda ele geçirilen kılıçlar, mağara insanlarına kadar giden güreş de bu başlık altında yer almıştır.
Tarihte bir başka spor türü, kural olarak araçla yapılan ve temelde insanın doğayla girdiği savaşımın taşıma-ulaştırma gereksinimlerini yansıtan bedensel eylemlerdi. Tunç çağı kökenli savunma ve saldırı sporlarından bir, iki bin yıllık gecikme ile tarih sahnesine çıkan bu sporları, demir çağının bedensel eylemleri olarak adlandırılabilir(Fişek, 1980:20-27). Bunu takip eden y.y.’larda köle emeği bir üretim biçimine adını verecek kadar yaygınlaşıp kurumlaştıktan sonra, sporun gelişmesindeki başka bir aşamaya gelinir. Bu aşamada toplum açısından özelliği köle sahiplerinin artık hiç üretim yapmadan ürün fazlasından pay almalarını sağlayan bölüşüm mekanizmasının oluşturulmasıdır.
Öte yandan insanın bir yerden bir yere giderken yararlandığı tek doğal yöntem olan yürüme, koşma, atlamanın, atletizm olarak, eski olimpiyat oyunlarının ana dalı sayılması; karada yürüme ve koşma neyse, denizde de o olan yüzmenin küçük çapta yarışmalara konu edilmesi, göreli çağdaşlıkta olan halterin, ağırlık kaldırmanın(kaya kaldırma) “güç ve erkeklik” göstergesi olarak görülmesi; Mısır ve Sümerlerden bildiğimiz güreşin, ilk kez İ.Ö. 900’lerde kurala bağlandıktan sonra İ.Ö. 704’teki on sekizinci olimpiyat oyunlarına alınması; Yunan mitolojisinde yer alan boks’un olimpiyatlara girmesi; ve bedenin disiplinli bir biçimde eğitilmesi için kullanılan jimnastik sporunun baş köşede tutulması vb... Eski yunanda odaklaşıp geliştiğini gösterir(Fişek, 1980:20-27).
Ancak, İsa’dan sonraki dördüncü y.y.’a girilen ve bin yıl süreyle tüm toplumsal gelişmeyi askıya alan dönem “Karanlık Çağ” da spor Katolik kilisenin denetimine bırakmıştır. Bu dönemde yüzme gibi en yumuşak sayılabilecek sporları bile yasaklamıştır.
Sporun bu şekilde tıkanan gelişme yollarının tekrar açılabilmesi için on beşinci y.y.’da başlayarak güçlenen orta sınıf hareketinin önce feodallerce tıkanan kendi gelişme yollarını açmış, ardından da egemenliğini geliştirebilmesi için toplumsal yaşayışın tüm kesimlerini dinsel etkiden ayırarak gerçekleşmiştir.
Sporun bu dinsel etkiden kurtulmasından sonra boşalan bu yeri “ulusal devlet olgusu, ulus sınırlarının korunması kaygılarını da birlikte getirince, “jimnastik ve spor programlarına” çok yoğun bir şekilde askeri ve politik içerik kazandıran ve en aşırı örneğini milliyetçi militarist Pan Germenik Turner akımında bulan uygulamalar yer almıştır(Fişek, 1980:20-27).
On dokuzuncu y.y. son çeyreğine yaklaşırken egemen sınıfların boş zaman ve spor üstündeki tekellerinin kırılarak geniş halk kitlelerinin büyük çapta örgütlenmiş sporlara çekilebilmesi için, sanayinin bunu kaldıracak bir ürün fazlası oluşturması ile sporun boyutu değişmiştir.
1870’lerde spor konusunda kitlesel isteri oluşturulamadı, çünkü büyük seyirci topluluklarını barındıracak dev stadyumlar, geniş kitlelerde spora ilgi ve ayıracakları zaman; spor karşılaşmalarını duyurup yıldızları ilahlaştıracak kitle iletişim araçları; spor malzemesi yapımcılığına; spor salonlarına; yüzme havuzlarına; kısacası “spora dönük yaşam” pazarlamacılığına yatırım yapmış köklü çıkarlar yoktu.
Sporun gelişmesindeki bu darboğazların etkileri, ekonomik güçlerle aşılmıştır. İlk etki, sermayenin 1860’larda başlayarak tekelci biçimde örgütlenmesi ve bu maddi-teknik temel üstünde daha önce hiç görülmemiş üretkenlik düzeylerine ulaşmasıdır. Teknolojik gelişmeyle boş zaman artışı arasındaki nedensellik ilişkisinin doğrudan sonucu olarak; “yalnızca seçkinlerin katılmasına açık” sporların yerini giderek, “kitlesel” dönük seyirci sporları almıştır. Bu açıdan bakıldığında günümüz sporunun ölçek ve niteliği, tekelci sermayenin ürünüdür.
İkinci etki 1871 ekonomik bunalımıdır. Buhran yıllarında spora katılım çok artmıştır. İnsanlar o karanlık ve buhranlı yıllarda morallerini yükseltmek için artan ölçüde spora dönmüşlerdir. Amerika ve Avrupa ana karalarında ilk profesyonel sporcu, takım ve seyircilerin maden ocakları ve fabrikalardan çıkmaktadır. Bir küçük azınlık oynarken bir büyük bölümün onlarla özdeşleşmesi, sporun bunalımın bu ilk yıllarında başlayarak fabrika bacalarının ve işsizliğin gölgesinde geliştiğinin göstergesidir.
Kısaca tarihten günümüze spor kitle haberleşme araçlarıyla sporun gelişmeleri beraber ilerlemiş öncülüğünü “Hearst ve Pulitzer’in yaptıkları; haber vermek yerine
“sansasyon satan sarı gazetecik “ sporun profesyonelleşmesine girişimciliğin yedeğine ve dev bir sanayi koluna dönüşmesine yol açmıştır.
1.3. SPOR KULÜPLERİ VE HUKUKİ DÜZENLEME
Bir ülkenin ulusal spor sistemi içinde yerleşme birimi, işyeri ve bunların dışında genel amaç birliği esas alınarak nüfusun belli ve dar bir kesidine örgütlü-kurallı spor yaptıran kulüp olgusu, Türkiye’de spor kulüpleri dernekler hukuku hükümlerine göre “özel hukuk tüzel kişisi” olarak örgütlenmişlerdir(Günal, 1988:54)
Şekil 1.1: 3289 sayılı G.S. G.M Kanunu Spor Kulüpleri Kuruluş Şeması Spor kulüpleri, Şekil 1.1’de de olduğu gibi; 2908 sayılı Dernekler Kanunu'nun "Gençlik ve Spor Kulüpleri" başlıklı 57'inci maddesinde genel olarak düzenlenmiştir. Buna göre kamu kurum ve kuruluşlarında, yükseköğretim kurumlarında ve özel kuruluşlarda, kendi mensupları tarafından, spor faaliyetlerini yönlendirmek ve boş zamanları değerlendirmek için bu kurum ve kuruluşlar bünyesinde dernekler kurulabilir. Bu derneklerden spor faaliyeti
SPOR KULÜPLERİ DENETLEME KURULU GENEL KURUL YÜRÜTME BİRİMİ YÖNETİM KURULU ZORUNLU ORGANLAR a) Genel Sekreter b) Kulüp Saymanı c) Kulüp Doktoru d) Tesis ve Malzeme Yöneticileri e) Spor Direktörü f) Genel Kaptanlar
g) Teknik Yönetici ve Öğretici
SEÇİMLİ ORGANLAR
KULÜP DANIŞMANI
VE DANIŞMA TEMSİLCİSKULÜP
amacına yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme amacına yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır.
Spor faaliyetlerine katılmak amacıyla kurulan dernekler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından tutulan kütüklere kayıt ve tescil edilirler. Spor kulüplerinin tescillerine ilişkin usul ve esaslar da "Spor Kulüpleri Tescil Yönetmeliği"nde düzenlenmiştir.
Kayıt ve tescil olunmak suretiyle kulüp adını alan derneklerin organları, organların görev ve yetkileri, uymak zorunda oldukları esaslar, üst kuruluş oluşturmada uyulacak esas ve usuller, denetlenmeleri Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan "Gençlik ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Yine bu derneklere yapılacak her türlü yardımın şekil ve şartları Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan "Spor Kulüpleri Yardım Yönetmeliği’nde hükme bağlanmıştır.
Tüm bu mevcut düzenlemelerde hüküm bulunmadığı takdirde Dernekler Kanunu'nun uygulanacağını da belirtmek gerekir.
Son olarak Dernekler Kanunu'nda hükme bağlanan birkaç husus üzerinde daha durmak gerekir. Buna göre, kulüplerde faaliyete katılacak veya tesislerden yararlanacak kişilerin derneğe üye olmaları zorunlu değildir. 18 yaşından küçük olanların ve orta dereceli okul öğrencilerinin kulüplerde faaliyete katılmaları için veli veya vasilerinden yazılı izin alınması şarttır.
1.3.1. SPOR KULÜPLERİNİN KURULMASI
Gençlik ve Spor faaliyetleri ile ilgili dernekler, en az yedi gerçek kişi tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarında, yükseköğretim kurumlarında ve özel kuruluşlarda, bu kurum ve kuruluşların kendi mensupları tarafından kurulabileceği gibi, doğrudan doğruya gerçek kişilerin organizasyonuyla bu kurum ve kuruluşlar dışında da kurulabilir.
A. 3289 Sayılı Kanuna Göre Tüzüğün Hazırlanması
Her kulübün bir tüzüğünün bulunması gerekir. Tüzükte aşağıdaki hususların bulunması zorunludur:
a) Kulübün adı ve merkezi,
b) Kulübün amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için kulüpçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma şekli,
c) Kulüp kurucularının ad ve soyadları, meslek ve sanatları, ikametgâhları ve tâbiiyetleri,
d) Kulübe üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın şart ve şekilleri, e) Kulüp genel kurulunun kuruluş şekli, toplanma zamanı,
f) Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri, g) Yönetim ve denetleme kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asil ve yedek üye sayısı,
h) Kulübün şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile kulüp genel kurulunda nasıl temsil edileceği,
ı) Üyelerin ödeyecekleri yıllık aidat miktarı, i) Kulübün iç denetim şekilleri,
j) Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği,
k) Kulübün feshi halinde malvarlığının tasfiye şekli.
B. Kuruluş Bildirisinin İlgili Makama Teslimi
Kurucular, dernek tüzüğü yanında bir de kuruluş bildirisi hazırlamak zorundadırlar. Kuruluş bildirisinde kurulacak kulübün adı, ikametgâh adresi, kurucuların adı soyadı, doğum yeri ve tarihi, meslek veya sanatı, tâbiiyeti ile ikametgâhlarının belirtilmesi gerekir. Ayrıca bu bildirinin bütün kurucular tarafından imzalanması ve bildiriye kurucuların nüfus cüzdanı örneklerinin, adli sicil belgelerinin ve kurucuların ayrı ayrı düzenledikleri kulüp kurucusu ola-bilme şartlarını taşıdıklarını belirten imzalı beyannamelerin eklenmesi zorunludur. Bunlardan başka, kulüp organlarının teşekkülüne kadar kulüp işlerini yürütmeye ve kulübü temsil etmeye yetkili geçici yönetim kurulu üyelerinin adı soyadı ve ikametgâhları ile yapılacak yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı soyadı ve adresleri de belirtilir.
Kulüpler, adı geçen kuruluş bildirisini ve tüzüğü, merkezlerinin bulunduğu mahallin en büyük mülki amirliğine vermek suretiyle kurulmuş olurlar ve tüzel kişilik kazanırlar. Birden çok ilde faaliyet gösterecek kulüplerin kuruluş bildirisi ile tüzükleri, mahallin en büyük mülki amirliğince bir hafta içinde İçişleri Bakanlığına gönderilir.
C. Kuruluş Bildirisi ve Tüzüğün İncelenmesi
Bir ilde faaliyette bulunacak kulüplerin kuruluş bildirisi ile tüzükleri valiliklerce otuz gün içinde, birden çok ilde faaliyet gösterecek kulüplerin kuruluş bildirisi ile tüzükleri İçişleri Bakanlığınca doksan gün içinde incelenir.
Kuruluş bildirisinde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiğinde bunların giderilmesi, geçici yönetim kurulundan yazı ile istenir. Bu yazının tebliğinden itibaren otuz gün içinde belirtilen noksanlıklar tamamlanmaz veya kanuna aykırılık giderilmezse, mahallin en büyük mülki amirinin ihbarı üzerine cumhuriyet savcılığı kulübün feshi için yetkili mahkemeye başvurur. Cumhuriyet savcısı ayrıca kulübün faaliyetlerinin durdurulmasını da isteyebilir.
Ancak Dernekler Kanununda belirtilen yasak amaçlardan (madde 5) biriyle kurulmuş ve kuruluş bildirisi ve tüzüğü valiliklerce incelenmiş kulüplerin faaliyetleri ilgili valilik tarafından durdurulabilir. Yine kuruluş bildirisi ve tüzüğü İçişleri Bakanlığınca incelenmiş olan kulüplerin faaliyetleri de İçişleri Bakanlığının talebi üzerine, kulüp merkezinin bulunduğu yer valisinin kararı ile durdurulabilir.
Faaliyetin durdurulması, mahkemece aksine karar verilinceye kadar devam eder. Kuruluş bildirisinde ve tüzükte kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmaz veya mevcut kanuna aykırılık ve noksanlıklar yukarıda belirtilen süre içinde giderilirse, kuruluş bildirisini ve tüzüğü inceleyen makam, durumu yazıyla kulübe bildirir.
1.4. SPOR KULÜPLERİNİN TESCİLİ
Demekler Kanunu'nun ve yönetmeliğin adı geçen hükümlerine göre kurulan spor kulüplerinin, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından tutulan kütüğe kayıt ve tescilinin yapılması gerekir.
Tescilin Şartları
Spor kulüplerinin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından tescillerinin yapılabilmesi için aşağıdaki hususların yerine getirilmesi gerekir:
a) Kurulacak olan spor kulüplerinin bir semte, mahalleye, köye veya okula dayalı olması, birden fazla spor dalında faaliyet göstermesi gibi durumlar genel müdürlük tarafından tescilde tercih nedeni olarak değerlendirilir.
b) Kulübün üye sayısının şehir ve ilçelerde 200, ilçelerden küçük belediyesi olan yerleşim birimlerinde 50, köylerde 25'ten az olmaması gerekir.
c) Kulübün faaliyet göstereceği spor dallarının giderini karşılayacak daimi gelire sahip olduğunu belgelemesi gerekir.
d) Kulübün adına kayıtlı tapulu veya kira sözleşmesi ile tahsisli mahallî ve idare binasının bulunması gerekir.
e) Kulübün faaliyet göstereceği spor dallarına ait çalışma yapacağı saha ile tesisinin bulunması veya il müdürlüklerince yararlanabilecekleri bir tesisin ayrılması gerekir.
f) Kulübün faaliyet göstereceği spor dallarında görev yapan yeteri kadar antrenörünün bulunması şarttır.
g) Kulübün, mahalle, semt veya köy gibi küçük bir yerleşim alanlarında kurulması halinde, faaliyet göstereceği spor dallarında, aynı yerde kurulmuş başka bir kulübün bulunmaması gerekir. Bu gibi küçük yerleşim birimlerinde aynı dalda birden fazla spor
kulübünün kurulması, tesis durumunun yeterli olmasına ve genel müdürlüğün yaptıracağı inceleme sonunda vereceği müsaadeye bağlıdır.
h) Spor kulübü, kamu kurum ve kuruluşları veya yükseköğretim kurumlan tarafından kuruluyorsa, bunların bağlı oldukları birimlerin kulübün kuruluşuna müsaade etmeleri gerekir.
Tescil İşlemleri
Dernekler Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümleri gereğince kurulan spor kulüpleri, tescil işlemi için bir takım belgeleri (madde 11) hazırlayarak, bağlı bulundukları il müdürlüğüne başvururlar.
Spor kulübü ilgili belgeler ile birlikte tescil için il müdürlüğüne başvurur. İl müdürlüğü gerekli incelemeyi yaptıktan sonra dosya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'ne gönderilir. Genel müdürlükçe herhangi bir eksiği bulunmayan spor kulüplerinin evrakına bir sicil numarası verilerek tescil işlemi tamamlanır. Tescil işlemi tamamlanan evrakın bir nüshası genel müdürlükte dosyalanır, diğer iki nüsha kulübün bağlı bulunduğu il müdürlüğüne gönderilir. Gönderilen bu iki nüshadan biri ü müdürlüğünde kalırken, diğeri ilgili kulübe verilir.
Genel Müdürlük tarafından tescili yapılmayan spor kulüpleri, Genel Müdürlüğün denetimi altında düzenlenen hiçbir spor organizasyonuna katılamazlar ve bu kulüplerin sporcularına lisans verilmez.
Tescile İlişkin Özel Durumlar
Spor kulüpleri Demekler Kanunu çerçevesinde diledikleri ismi alabilirler. Aynı isim, il dahilinde birden fazla kulüp tarafından alınamaz ve kullanılamaz.
Herhangi bir nedenle kapanan veya kapatılan ve genel müdürlük tarafından tescili silinen bir spor kulübünün ismi yeniden kullanılabilir.
Spor kulüpleri, genel müdürlükçe tescil edildikleri veya isim değişikliği yaptırdıkları tarihten itibaren asgari bir yıl geçmeden yeniden isim değişikliği yapamazlar.
• Spor Kulüplerinin Renkleri
Spor kulüpleri renklerini, "Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun" ve bu kanuna dayanarak çıkarılan tüzüğe uygun olarak seçmek zorundadırlar Kulüplerin, seçtikleri renklerin bu hükümlere aykırı olmadığına dair illerde valilerden, ilçelerde kaymakamlardan, bucaklarda bucak müdürlerinden belge almaları gerekir.
Spor kulüpleri, il karma takımlarının ayırıcı belirtisi olan armaları, milli takımların ayırıcı belirtisi olan ay-yıldızı kullanamazlar.
Spor kulüpleri, resmi müsabakalarda, seçtikleri renklere uygun forma veya spor kıyafeti kullanmak zorundadırlar.
• Spor Dalı Seçimi ve İhtisas Spor Kulüpleri
Spor kulüpleri diledikleri spor dalında veya dallarında faaliyet gösterebilirler.
Spor kulüpleri ihtisas spor kulübü şeklinde de kurulabilirler veya sonradan bu niteliği kazanabilirler. İhtisas spor kulübü, bir spor dalında uzman sporcu yetiştiren kulüptür. Bu tür kulüplerin, Dernekler Kanunu'na dayanılarak, ihtisas kelimesi kullanmak suretiyle kurulması gerekir. Bu şekilde kurulan bir ihtisas spor kulübü, seçtiği spor dalının bütün kategorilerinde faaliyet göstermek zorundadır.
Faaliyet gösterecekleri spor dalının şartlan uygunsa, ihtisas spor kulüplerinin tescilleri spor kulübüne; spor kulüplerinin tescilleri ise ihtisas spor kulübüne dönüştürülebilir.
Tescile İlişkin Değişiklikler
Genel müdürlükçe tescil edildikten sonra isim, renk, spor dalı ve tüzük değişikliği yapan veya birleşen spor kulüpleri, bu değişiklikleri bağlı bulundukları il müdürlükleri vasıtasıyla genel müdürlüğe bildirmek zorundadırlar.
Spor kulüpleri, genel kurul toplantıları sonucunda yönetim kurullarına seçilen yöneticilerin adlarını, soyadlarını, kulüpteki görevleri ile ev ve iş adreslerini, varsa telefon numaralarını belirten tasdikli listeler ile bu listelerde meydana gelebilecek değişiklikleri en geç bir ay içinde bağlı bulundukları il spor müdürlüklerine vermek zorundadırlar.
Spor kulüplerinin bulunduğu ilçe, kasaba veya köyün başka bir ile bağlanması veya ilçenin il olması halinde kulüplerin spor sezonunun bitimine kadar eski ildeki spor faaliyetleri ile olan ilgileri devam eder.
Ayrıca kurum ve kuruluşların bünyesinde kurularak genel müdürlükçe tescil edilen spor kulüplerinin bağlı bulundukları kurum veya kuruluşların merkezlerinin başka bir ile nakledilmesi halinde, Dernekler Kanunu'nda da uygun hüküm varsa, kulüp merkezleri de yeni ile nakledilebilir. Bunun dışında Dernekler Kanunu'na göre kurularak genel müdürlük tarafından tescil edilen spor kulüplerinin hiçbir şekilde nakilleri yapılamaz.
Tescillerin İptali
Tescil işlemi sırasında verdikleri taahhütname ve tüzüklerindeki hükümlere uymayan, genel müdürlüğün izni olmadan faaliyetlerini bilgi formunda gösterdikleri yer dışına aktaran kulüplerin tescilleri, İl Danışma Kurulunun kararı üzerine Genel Müdürlük onayı ile iptal olunur. Buna karşılık doğrudan doğruya mevcut tespitlere dayanılarak tescillerinin silinmesi gerekli görülmüş olan kulüplerin tescilleri ise (örneğin siyasi faaliyet yasağına aykırı
davranan kulüpler), genel müdürlüğün havalesi ve Merkez Danışma Kurulu'nun kararı ile iptal olunur.
1.5. SPOR KULÜPLERİNİN ORGANLARI
Tüzel kişilik kazanarak Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünde tutulan kütüğe kayıt ve tescili yapılan ve bu şekilde kulüp adını alan her derneğin üç zorunlu organa sahip olmaları gerekir. Bunlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kuruludur.
Bunlar yanında ili merkez gösteren kulüpler, bu ilde ayrıca bir yürütme birimi de kurmak zorundadırlar. İlçe ve köyleri merkez gösteren kulüpler ise, kulüp tüzüklerinde hüküm bulunmak şartıyla yürütme birimi kurabilirler.
Bu zorunlu organlardan başka kulüpler, kendileri de bir takım organlar oluşturabilirler. Ancak ihtiyari organlar adı verilen bu tür organlara genel kurul ve denetleme kurulunun görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez.
Genel kurulca yapılan seçimi takip eden yedi gün içinde, yönetim kurulu başkanı tarafından, yönetim ve denetleme kurulları ile kulübün diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyelerin adı ve soyadları, baba adları, doğum yeri ve tarihleri, meslekleri ve ikametgahları kulüp merkezinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirliğine, kamu kurum ve kuruluşları ile yüksek öğretim kurumu ve özel kuruluşlarca kurulan spor kulüplerinde ise bu kuruluşlara yazı ile bildirilir.
Kulüplerin organları arasında görev taksimi ile ilgili olarak yapılan seçimler, ayrıca Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'nün taşra kuruluşuna bildirilir.
A. Zorunlu Organlar 1) Genel Kurul
a) Genel Kurulun Görev ve Yetkileri
Genel kurul, kulüp üyelerinin toplanmasıyla oluşur. Genel kurul kulübün en yetkili organıdır. Kulüple ilgili en önemli kararlar, genel kurul tarafından alınır. Genel kurulun görev ve yetkileri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
a) Kulüp organlarının seçilmesi, b) Kulüp tüzüğünün değiştirilmesi,
c) Yönetim ve denetleme kurulu raporlarının görüşülmesi, yönetim kurulunun ibra edilmesi,
d) Yönetim kurulunca hazırlanan bütçenin görüşülüp aynen veya değiştirilerek kabul edilmesi,
e) Kulüp için gerekli taşınmaz malların satın alınması veya mevcut taşınmaz malların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilmesi,
f) Kulüplerin federasyona katılması veya ayrılması,
g) Kulüplerin milletlerarası faaliyette bulunması, yurtdışındaki kulüp veya kuruluşlara üye olarak katılması ve ayrılması,
h) Kulübün feshedilmesi,
ı) Mevzuatta ve kulüp tüzüğünde genel kurulca yapılması belirtilen diğer görevlerin yerine getirilmesi
b) Genel Kurulun Toplanması
Genel kurul, kulübün tüzüğüne göre, genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin, dernek merkezinin bulunduğu yerde ve ilan edilerek, yerel mülki amirliğe bildirilen yer ve saatte bir araya gelmesiyle toplanır.
Kulüplerde olağan ve olağanüstü olmak üzere iki tür genel kurul toplantısı söz konusu olabilir.
Olağan genel kurul, kulübün tüzüğünde belli edilen zamanlarda toplanır. Ancak olağan genel kurul toplantısının en geç iki yılda bir yapılması zorunlu olup, iki yıldan daha çok aralıklarla toplanacağı tüzükle öngörülemez. Olağan genel kurul toplantısının çağrısı, yö-netim kurulunca yapılır.
Kulübün olağan genel kurul toplantısını yapmış olup olmamasına bakılmaksızın, derneğe ait önemli sorunların çözülebilmesi için de kulüp genel kurulu toplantıya çağrılabilir. Genel kurulun yönetim kurulu tarafından gerekli görülen durumlarda olağanüstü toplantıya çağrılması söz konusu olduğu gibi; denetleme kurulunun gerekli gördüğü durumlarda veya kulüp üyelerinden 1/5'inin isteği üzerine de yönetim kurulu bir ay içinde olağanüstü toplantı çağrısı yapmak zorundadır. Yönetim kurulu buna uymazsa, denetleme kurulu veya toplantı isteminde bulunan üyelerden birinin başvurusu üzerine mahalli sulh hukuk hakimi duruşma yaparak, kulüp üyeleri arasından üç kişiyi genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendi-rebilir.
c) Toplantıya Çağrı
Yönetim kurulu her şeyden önce kulüp tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesini düzenler. Bundan sonra genel kurul toplantısından üyelerin haberdar edilebilmesi için toplantının ilan edilerek duyurulması gerekir. Mahalli bir gazetede yapılacak ilanda, toplantının günü saati, yeri ve gündemi gösterilir. İlanın toplantıdan en az 15 gün önce yapılması gerekir. Yine bu çağrıda, çoğunluk sağlanamaması sebebiyle toplantı yapılamazsa
ikinci toplantının hangi gün yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı günü ile ikinci toplantı arasında bırakılacak zaman bir haftadan az olamaz.
Toplantının yapılacağı gün, saat, yer ve toplantı gündemi, toplantı gününden en az 15 gün önce mahallin en büyük mülki amirliğine yazı ile bildirilir. Bu yazıya toplantıya katılacak üyeleri gösteren bir liste de ilave edilir.
Toplantı herhangi bir sebeple geri bırakılacak olursa durum, geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, toplantı ilanının yapıldığı gazeteye ikinci bir ilan verilerek üyelere duyurulur. İkinci toplantının, geri bırakma tarihinden itibaren en geç iki ay içinde yapılması şarttır. Bu ikinci toplantıya da birinci toplantıya ilişkin usul çerçevesinde çağrı yapılır ve toplantı mahallin en büyük mülki amirliğine bildirilir. Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geri bırakılamaz.
d) Toplantı Yeri ve Yeter Sayısı
Genel kurul toplantısının, kulüp merkezinin bulunduğu yerde yapılması gerekir. Bunun dışındaki yerlerde genel kurul toplantısı yapılması yasaktır.
Genel kurul, kulüp tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin yarısından bir fazlasının katılmasıyla toplanır. İlk toplantıda yetersayı sağlanamazsa, ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak bu ikinci toplantıya katılan üye sayısı, kulüp yönetim ve denetleme kurulları üye tam sayısı toplamının iki katından az olamaz.
e) Toplantının Yapılması
Kulüp genel kurul toplantıları, ilanda belirtilen ve mahallin en büyük mülki amirliğine bildirilen gün, saat ve yerde yapılır. Genel kurula katılacak üyeler, yönetim kurulunca düzenlenen listedeki adları karşısına imza koyarak toplantı yerine girerler.
Toplantı yeter sayısı sağlanmışsa, durum bir tutanakla tespit edilir ve toplantı, yönetim kurulu başkanı veya görevlendireceği yönetim kurulu üyelerinden biri tarafından açılır. Açılıştan sonra, toplantıyı yönetmek üzere bir başkan veya yeteri kadar başkan vekili ile katip seçilir. Toplantının yönetimi genel kurul başkanına aittir. Kâtipler toplantı tutanağı düzenler ve başkanla birlikte imzalarlar. Toplantı sonunda bütün tutanak ve belgeler yönetim kuruluna verilir. Hükümet komiserinin toplantıya gelmemiş olması, toplantımı ertelenmesini gerektirmez.
Genel kurul toplantısında sadece gündemde yer alan maddeler görüşülür. Ancak toplantıda hazır bulunan üyelerin en az onda birinin isteği üzerine, görüşülmesi istenen konuların gündeme alınması şarttır.
Toplantıda yapılan görüşme ve tartışmalar sonucunda, gündemde belirtilen konularda genel kurul karar alır. Kararlar oylama yoluyla alınır. Her üye oylamaya, dolayısıyla karar almaya katılma hakkına sahiptir.
Genel kurulda kararların hangi yeter sayısıyla alınacağı konusunda Dernekler Kanunu'nda ve Gençlik ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği'nde bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda kulüp tüzüğünde düzenleme varsa, alınacak kararlarda bu düzenlemedeki yeter sayıya uyulması gerekir. Kulüp tüzüğünde bu konuda bir düzenlemeye yer verilmemişse, kural olarak kulüp kararları toplantıda hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır (Medeni Kanun madde. 6071).
II) Yönetim Kurulu a) Genel Olarak
Yönetim kurulu, kulübü içte yöneten ve dışa karşı da temsil eden organdır. Kulübün iç işlerinin yürütülmesi kural olarak bu organın yetki ve görev alanı içinde bulunduğundan, bu organ yönetim işleri gören bir organdır. Bunun yanında kulübün faaliyetlerinin yürütülebilmesi için, üçüncü kişilerle yapılacak hukuki işlem ve ilişkiler bakımından yönetim kurulu kulübün iradesini açıklayacak organdır. Bu yönden de yönetim kurulu, kulübü temsil eden bir organdır.
Yönetim kurulu, kulüp genel kurulu tarafından, gizli oyla seçilen üyelerden oluşur. Yönetim kurulu, en az beş asıl ve beş de yedek üyeden oluşur. Bu sayının daha fazla olması mümkündür. Ancak beşten az olamaz. Yönetim kuruluna beşten fazla üye seçilmesi isteniyorsa, bunun kulüp tüzüğünde belirtilmesi gerekir.
Genel Müdürlük Merkez Ceza Kurulu, Genel Müdürlük Ceza Kurulu, Profesyonel Ceza Kurulu, Şike Tahkik Kurulu üyeleri ile İl Danışma Kurulu ve İl Ceza Kurulu üyeleri, spor kulüplerinin yönetim kurullarında görev alamazlar.
Yönetim kurulundaki üye sayısı, yedekler de dahil olmak üzere, boşalmalar sebebiyle üye tamsayısının yarısından aşağı düşerse genel kurul, mevcut yönetim kurulu üyeleri veya denetleme kurulu tarafından bir ay içinde toplantıya çağrılır. Çağrının yapılmaması halinde kulüp üyelerinden birinin müracaatı üzerine mahallin sulh hukuk hakimi duruşma yaparak kulüp üyeleri arasından seçeceği üç kişiyi, bir ay içinde genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendirir.
b) Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri
Yönetim kurulu, genel olarak kulübü yönetmek ve organı sıfatıyla kulübü dışa karşı temsil etmek görevlerini yerine getirir. Yönetim kurulunun sahip olduğu yetki ve görevler şu şekilde sıralanabilir:
a) Kulübü temsil etmek veya bu hususta kendi üyelerinden biri veya bir kaçına yetki vermek,
b) Kulüp şubelerinin açılmasını kararlaştırmak ve şube kurucularına yetki vermek, c) Kulübün gelir ve gider hesaplarına dair işlemleri yapmak ve gelecek döneme ait bütçeyi hazırlayarak genel kurula sunmak,
d) Türk vatandaşı olmayanların kulüp üyeliğine kabulü halinde bunları on gün içinde mahallin en büyük mülki amirliğine bildirmek,
e) Kulüp tüzüğünün ve mevzuatın kendisine verdiği diğer işleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
III) Denetleme Kurulu
Denetleme kurulu, kulübün zorunlu organlardandır. Denetleme kurulu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere genel kurul tarafından seçilir.
Denetleme kurulu, denetleme görevini, kulüp tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve altı ayı geçmeyen aralıklarla yapar ve denetleme sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
IV) Yürütme Birimi
Merkez olarak bir ili gösteren spor kulübünün yönetim kurulu, bu ilde bir yürütme birimi oluşturmak zorundadır. Merkez olarak ilçe veya köy gösteren kulüpler ise, tüzüklerinde hüküm bulunduğu takdirde isteğe bağlı olarak yürütme birimi kurabilirler.
Yürütme birimi, yönetim kurulunun uygulama kararları uyarınca kulüp hizmet ve faaliyetlerinin yürütülmesini sağlamakla görevlidir.
Yürütme biriminin sorumlusu kulüp genel sekreteridir. Genel sekreter ve genel sekretere bağlı yürütme biriminin görevlileri, yönetim kurulu tarafından ücretle görevlendirilirler. Bu görevler, ücretsiz, fahri olarak da yapılabilir. Yürütme birimi personelinin kulüp üyesi olmaları şart değildir. Genel sekreter ile diğer yürütme görevlileri tespit edilirken bunların hizmet konularında bilgi, tecrübe ve uzmanlıkları. ile kulüp camiasında ve çevrelerinde sevilip sayılan kişiler olmasına ve bu görevler için ayırabilecekleri zamanlarının bulunmasına dikkat edilir.
Kulüplerin yürütme birimlerinde, kulüp hizmetlerinin gerektirdiği ve kulüp imkanlarının elverdiği ölçüde, bir takım yürütme görevlilerinin ücretli veya fahri olarak yönetim kurulu tarafından istihdam edilmesi gerekir.
