• Sonuç bulunamadı

1968-2012 yılları arasında 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan girişimcilik becerilerinin içerik analizi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "1968-2012 yılları arasında 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan girişimcilik becerilerinin içerik analizi"

Copied!
288
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

1968-2012 YILLARI ARASINDA 4. VE 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ

KİTAPLARINDA YER ALAN GİRİŞİMCİLİK BECERİLERİNİN İÇERİK

ANALİZİ

Nuriye İN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

(3)

TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİSİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 1 yıl sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Nuriye

Soyadı : İN

Bölümü : Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bölümü Teslim Tarihi : 23/02/2015

TEZİN

Türkçe Adı : 1968-2012 Yılları Arasında 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kitaplarında Yer Alan Girişimcilik Becerilerinin İçerik Analizi.

İngilizce Adı :

C

ontent Analysis Of Entrepreneurship Skills in the 4th and 5th Grade Social Sciences Coursebooks Written between 1968 and 2012.

(4)

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Nuriye İN İmza

(5)
(6)
(7)

TEŞEKKÜR

Bilimsel bir araştırma yapmanın çok fazla emek, çaba, sabır ve zaman isteyen bir süreç olduğunu bilerek çıktığım bu yolda karşılaştığım problemleri aşmama yardım eden, akademik bilgimin ve ufkumun genişlemesini sağlayan, eksik olduğum birçok konuda bana danışmanlık yapan, zamanını ve emeğini bu çalışmadan esirgemeyen ve bana her zaman kapılarını açık tutan; değerli hocam Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ’ye birlikte geçirdiğimiz araştırma sürecinde sadece üstün akademik kimliği ile değil aynı zamanda babacan tavrı ile bu dönemi kolaylaştırdığı ve keyifle bitirmemi sağladığı için yardımlarından, nezaketinden, hassasiyetinden, özverisinden ve örnek kişiliğinden dolayı teşekkürlerimi sunuyorum.

Araştırmamın hazırlık öncesi aşamasında sağladıkları kıymetli bilgiler için Prof. Dr. Ülker AKKUTAY, Prof. Dr. Tayyip DUMAN, Prof. Dr. Çağatay ÖZDEMİR, Prof. Dr. Yusuf BUDAK, Doç. DR. Nurdan KALAYCI, Doç. Dr. Melek ÇAKMAK ve Yrd. Doç. Dr Şenay ŞEN hocalarıma teşekkürü borç bilirim.

Tez sürecimde bana verdiği akademik destekle şükran duyduğum Doç. Dr. Ömer SAY’a, Tez çalışmalarımı yürütmem için sağladıkları kolaylıklardan dolayı Karabük Üniversitesi’ndeki ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi’ndeki idarecilerime ve meslektaşlarıma,

Bu uzun çalışma sürecince beni yalnız bırakmayan, maddi ve manevi zorluklarla baş etmemi sağlayan, varlıklarına her zaman şükrettiğim aileme ve arkadaşlarıma sonsuz teşekkür ederim.

(8)

1968-2012 YILLARI ARASINDA 4. VE 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER

DERSİ KİTAPLARINDA YER ALAN GİRİŞİMCİLİK

BECERİLERİNİN İÇERİK ANALİZİ

(Yüksek Lisans Tezi)

Nuriye İN

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Şubat, 2015

ÖZ

Türkiye’deki genç nüfus potansiyelinin ekonomik bir fırsata dönüşmesi için girişimcilik eğitimi ve girişimcilik kültürünün gelişmesi önemli bir etkendir. Yapılan araştırmalar, diğer ülkelerle kıyaslandığında, Türkiye’de girişimciliğin yetersiz olduğunu göstermiştir. Girişimciliğin ülkemizde son yıllarda daha çok üniversitelerin bazı bölümlerinde ve meslek liselerinin bir kısmında ders olarak öğretilmesi girişimcilik eğiliminin artması için yeterli değildir. Oysaki girişimciliğin küçük yaşlarda öğrenilmesi ülkede hem girişimcilik kültürünün oluşmasını hem de ekonomik ve sosyal birçok sorunun ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Bu sonuçtan hareketle girişimcilik becerilerinin somut olarak aktarıldığı ders olan Sosyal Bilgiler Dersi Kitaplarında geçmişten günümüze nasıl yer aldığını araştırmak çalışmanın temel amacıdır.

Araştırma, 1968, 1998 ve 2004 Sosyal Bilgiler Dersi Programlarına uygun olarak yazılmış her programdan 2 şer tane olmak üzere 6 tane 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları ile sınırlandırılmıştır. 1968 yılında hazırlanan program ile Sosyal Bilgiler Dersi ilk kez ayrı bir ders olarak okutulmaya başlandığı için araştırmadaki kitapların başlangıç yılı 1968 olarak belirlenmiştir. Kitaplarda incelenen beceriler 2004 yılı Sosyal Bilgiler programında geçen girişimcilik becerileri ve ilgili literatür taranarak belirlenen becerilerden oluşmaktadır ve bu beceriler kişisel, iletişimsel ve ekonomik olmak üzere üç grupta toplanmıştır.

Kitaplardaki girişimcilik becerileri içerik analizi yoluyla taranarak, yüzde ve frekans tabloları çıkarılarak yorumlanmıştır.

Araştırmanın sonucunda kitaplarda kişisel girişimcilik becerilerinden azim, risk alma, fırsatları değerlendirme, başarma arzusu, güvenirlilik, liderlik, inisiyatif gösterme ve sıkı çalışma; yenilikçi fikirler sunma, ürünler tasarlayabilme ve yaratıcık ve sorumluluk becerilerine göre daha az yer almıştır; iletişimsel girişimcilik becerilerinden ikna etme, başkalarıyla çalışmaya göre az oranda bulunmuştur; ekonomik girişimcilik becerilerinden meslekleri ve iş yerlerini tanıma, başarılı girişimcileri tanıma ve girişimcilerin karşılaştığı zorlukları anlama; ekonominin temel kavramlarını bilme, kişilerin ekonomideki rolünü keşfetme becerilerine göre daha az oranda bulunmuştur.

(9)

Bilim Kodu :

Anahtar Kelimeler : Girişimcilik, Girişimcilik Eğitimi, Girişimcilik Becerileri, Sosyal Bilgiler Ders Kitabı

Sayfa Adedi : 270

(10)

CONTENT ANALYSIS OF ENTREPRENEURSHIP SKILLS IN THE

4

TH

AND 5

TH

GRADE SOCIAL SCIENCES COURSEBOOKS

WRITTEN BETWEEN 1968 AND 2012

(M. S. Thesis)

Nuriye İN

GAZI UNIVERSITY

INSTITUTE OF EDUCATIONAL SCIENCES

February, 2015

ABSTRACT

Entrepreneurship is a significant element for transforming the potential of high young people population of Turkey into an economic opportunity. Studies show that entrepreneurship in Turkey isn’t adequate when compared to other countries. Although entrepreneurship has been taught at some departments of universities and some of vocational high schools recently, it isn’t adequate to develop entrepreneurship’s tendency in Turkey. However, when entrepreneurship is taught younger students, it will both improve entrepreneurship culture and solve economical and social problems.

Considering these facts, the aim of the study is to analyse how entrepreneurship skills are taught in the Social Sciences Course Books which convey entrepreneurship skills perceptibly in the course of time. The study was limited with six Social Sciences course books belonging to fourth and fifth grades, two of them taken from the curriculum of 1968, two of them taken from the curriculum of 1998 and two of them taken from the curriculum of 2004. Due to the fact that in the year of 1968 Social Sciences were accepted to be taught as a separate lesson, 1968 was chosen as the starting year of this study. Entrepreneurship skills which were analysed in this study were selected from the entrepreneurship skills existed in the curriculum of 2004 and the related literature which includes entrepreneurship. In addition, these skills were categories into three groups such as personal, communicational and economical.

The data was acquired via content analysis and assessed and indicated with tables showing frequency and percentage.

The results of the study revealed that personal skills like being ambitious, taking risks, exploiting opportunities, working hard, reliability, the need for achievement, taking initiative and leadership are found less than innovativeness, productivity and creativity and responsibility. Moreover, persuading which is one of the communicational skills is found less than the other communicational skill, working with others/collaborating. Lastly, economical skills like knowing basic concepts of economy and the roles of people in the economy were found more than learning occupations and work places, successful entrepreneurs and the challenges of entrepreneurship.

(11)

Science Code :

Key Words : Entrepreneurship, Entrepreneurship Education, Entrepreneurship Skills, Social Sciences Course Books

Page Number : 270

(12)

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ... v

ÖZ ... vi

ABSTRACT ... viii

İÇİNDEKİLER ... x

TABLOLAR LİSTESİ ... xii

KISALTMALAR ... xvi

BÖLÜM I

GİRİŞ

... 1 1.1. Araştırmanın Problemi ... 1 1.2. Araştırmanın Amacı ... 8 1.2.1. Alt Problemler ... 8 1.3. Araştırmanın Önemi ...10 1.4. Varsayımlar ...11 1.5. Sınırlılıklar ...11 1.6. Tanımlar ...12

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

...15

2.1. Kavramsal Çerçeve ...15

2.1.1. Girişimçilik ...15

2.1.2. Girişimciliğin Önemi ...17

2.1.3. Girişimciliği Etkileyen Faktörler ...18

2.1.3.1. Girişimci Kişilik Özellikleri ...18

2.1.3.2. Eğitim ...22

2.1.3.2.1. Sosyal Bilgiler Dersi ve Girişimcilik İlişkisi ...24

2.1.3.2.2. Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitabı ...25

2.1.3.3. Kültür ...26

(13)

2.2.1. Yurt İçinde Yapılan Çalışmalar ...27

2.2.2. Yurt Dışında Yapılan Çalışmalar ...28

BÖLÜM III

YÖNTEM

...31

3.1. Araştırmanın Modeli ...31

3.2. Evren ve Örneklem...31

3.3. Veri Toplama Teknikleri...32

3.4. Verilerin Analizi ...32

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUMLAR

...33

4.1. 1. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ...33

4.2. 2. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ...66

4.3. 3. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ...92

4.4. 4. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ... 119

4.5. 5. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ... 155

4.6. 6. Alt Probleme Ait Bulgular ve Yorumlar ... 187

4.7. Alt Problemlere Ait Toplu Bulgular ... 232

BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER

... 251 5.1. Sonuç ... 251 5.1.1. Ekonomik Beceriler ... 251 5.1.2. Kişisel Beceriler ... 253 5.1.3. İletişimsel Beceriler... 256 5.2. Öneriler ... 256

5.2.1. Araştırmanın Sonuçlarına Dayalı Öneriler ... 257

5.2.2. Girişimcilik Eğitimine Yönelik Öneriler ... 257

KAYNAKÇA

... 259

ÖZGEÇMİŞ

... 269

(14)

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ...33 Tablo 2: 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Ekonomik Beceriler ...34 Tablo 3: 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

Kişisel Beceriler ...46 Tablo 4: 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

İletişimsel Beceriler ...63 Tablo 5: 1968 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ...66 Tablo 6: 1968 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

Kişisel Beceriler ...87 Tablo 7: 1968 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

Ekonomik Beceriler ...80 Tablo 8: 1998 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

İletişimsel Becerileri ...88 Tablo 9: 1998 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ...92 Tablo 10: 1998 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Ekonomik

Becerileri ...93 Tablo 11: 1998 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Kişisel Beceriler ... 104 Tablo 12: 1998 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

İletişimsel Beceriler ... 116 Tablo 13: 1998 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan

(15)

Tablo 14: 1998 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan Kişisel Beceriler ... 120 Tablo 15: 1998 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Ekonomik Beceriler ... 144 Tablo 16: 1998 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan

İletişimsel Beceriler ... 152 Tablo 17: 2004 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ... 155 Tablo 18: 2004 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

Ekonomik Beceriler ... 156 Tablo 19: 2004 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Kişisel Beceriler ... 167 Tablo 20: 2004 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

İletişimsel Beceriler ... 182 Tablo 21: 2004 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ... 187 Tablo 22: 2004 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

Ekonomik Beceriler ... 187 Tablo 23: 2004 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabında Bulunan

Kişisel Beceriler ... 208 Tablo 24: 2004 Yılı Programına Ait 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan

İletişimsel Beceriler ... 228 Tablo 25: 1968 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimcilik

Becerileri ... 232 Tablo 26: 1968 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin

Kişisel Becerileri ... 233 Tablo 27: 1968 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin

Ekonomik Becerileri ... 234 Tablo 28: 1968 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin

İletişimsel Becerileri ... 235 Tablo 29: 1998 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimcilik

Becerileri ... 235 Tablo 30: 1998 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin

(16)

Tablo 31: 1998 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin Ekonomik Becerileri ... 237 Tablo 32: 1998 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin

İletişimsel Becerileri ... 237 Tablo 33: 2004 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında

Girişimcilik Becerileri ... 238 Tablo 34: 2004 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında

Girişimciliğin Ekonomik Becerileri ... 238 Tablo 35: 2004 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında

Girişimciliğin Kişisel Becerileri ... 239 Tablo 36: 2004 Yılı Programına Ait 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında

Girişimciliğin İletişimsel Becerileri ... 240 Tablo 37: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ... 240 Tablo 38: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin Kişisel Becerileri ... 241 Tablo 39: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin Ekonomik Becerileri ... 242 Tablo 40: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin İletişimsel Becerileri ... 243 Tablo 41: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ... 243 Tablo 42: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin Kişisel Becerileri ... 244 Tablo 43: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin Ekonomik Becerileri ... 245 Tablo 44: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin İletişimsel Becerileri ... 246 Tablo 45: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimcilik Becerileri ... 246 Tablo 46: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

Girişimciliğin Kişisel Becerileri ... 247 Tablo 47: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan

(17)

Tablo 48: 1968, 1998 ve 2004 Programlarına Ait 4. ve 5. Sınıf Kitaplarında Bulunan Girişimciliğin İletişimsel Becerileri ... 249

(18)

KISALTMALAR LİSTESİ

Akt. Aktaran

Ed. Editör

F Frekans

İGİAD Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği MEB Milli Eğitim Bakanlığı

TDK Türk Dil Kurumu

TUSİAD Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği

vd. ve diğerleri

(19)

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölümde araştırmanın problemi, amacı, önemi, varsayımları, sınırlılıkları ve ilgili tanımlara yer verilmiştir.

1.1. Araştırmanın Problemi

Çağın koşullarına ayak uydurmak isteyen bireylerin sahip olması gereken becerilerden biri de girişimciliktir. Girişimci bireylerin yetiştirilmesi eğitim ve eğitim araçları ile gerçekleştirilir.

Akyüz’ün (2010) belirttiği haliyle eğitim; “kişinin, zihni, bedeni, duygusal, toplumsal yeteneklerinin, davranışlarının en uygun şekilde ya da istenilen bir doğrultuda geliştirilmesi, ona bir takım amaçlara dönük yeni yetenekler, davranışlar, bilgiler kazandırılması yolundaki çalışmaların tümüdür” (Akyüz, 2010, s. 2). Bu tanımlama ışığında eğitimin bilinçli bir tercih biçimi olduğu görülmektedir. Henüz reşit olmayanlarda bu tercih, eğitimin programının yapılmasında ve uygulanmasında aktif rol üstlenenler tarafından belirlenmekte ancak yetişkinler için ise karşılıklı rıza sonucunda oluşmaktadır. Bununla birlikte toplumsal bir olgu olan eğitimin aslen toplumun değerleri, inançları, hedefleri ve yaşayış biçiminden bağımsız olamayacağı gerçeği onun bizzat toplumun geneli tarafından şekillendiğini ortaya koymaktadır. Bu haliyle eğitimin çerçevesi gerçekte toplumun eğilimleri ile çizilmiş olmaktadır.

Gerçekten de “sosyologlar, toplumsal eylem kalıplarının ortaya çıkmasının sosyal yapı içindeki; kurumlar, sosyal ilişkiler ve toplumsal örgütlenme biçimleriyle ilişkili olduğunu belirtirler, sosyal yapıyı oluşturan kurumsal örüntüler, kişilik yapıları üzerinde oldukça belirleyicidirler. Eğitim, politik sistem, aile, din, hukuk vb. kurumlar, tipik davranış kalıpları ve düşünme biçimleri üretirler ve toplumsal pratiklere yön/şekil verirler”(Giddens, 2000, s. 43). Bu durumda eğitim bir başına eğitimcilerin şekil verdiği

(20)

bir olgu değildir. O bir bütün olarak toplumsal yapı içindeki kurumlar aracılığıyla kendi yolunu ve tercihini yapmaktadır. Eğitim genel itibarla insan ilişkilerinin mevcut olduğu yerde yaygın olarak bulunabilmekle birlikte örgün tarzdaki haliyle de tarihin bilinen en eski devirlerinden beri varlık göstermektedir. Örgün eğitim yaygın olandan farklı bir şekilde belirli zaman dilimleri içinde ve mekanlarda gerçekleştirilmiştir. Ancak onun en önemli yanı belirli hedefler doğrultusunda gerçekleştiriliyor olmasıdır. Eğitim bu hedeflerini gerçekleştirmek için okul, öğretim programları ve ders kitaplarını kullanmaktadır.

Okul, yukarıda belirtilen seçilmiş amaçlara ulaşmak ve bireylere gerekli davranışları öğretmek için belirli bir program çerçevesinde hareket eder. Bu program, gerekli davranışların nasıl kazandırılacağının, ne kadar kazandırılacağının ve nasıl değerlendirileceğini belirler. Bu programlar eğitim programlarıdır. Eğitim programları şöyle tanımlanmıştır:

Ertürk (1998) eğitim programını, “öğrenci açısından öğrenme yaşantıları düzeneği olduğu kadar, eğitimci açısından da bir eğitim durumları düzeni” olarak açıklamaktadır (Ertürk, 1998, s. 95). “Eğitim programı, bir eğitim kurumunun veya sosyal çevrenin çocuklar, gençler, yetişkinler için sağladığı milli eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine dönük bireyin yaşantılarını düzenlemek ve zenginleştirmek için yürüttüğü tüm etkinlikleri oluşturur ” (Varış, 1996, s. 18).

Eğitim programının içeriği, öğrencilere ders kitapları yoluyla aktarılmaktadır. Küçükahmet’e (2004) göre “Ders kitapları programla öğrenci arasında köprü kuran temel materyaldir. İyi bir ders kitabı programdan etkilenen herkese programın diğer boyutları hakkında fikir veren temel materyaldir. Örneğin bir öğrenci kitap aracılığıyla programın amacından, kendisinin öğrenmesi gereken muhtevadan haberdar olur” (Küçükahmet, 2004, s. 13-14).

“Dünya var olduğundan bugüne kadar insanlar sürekli yeni bilgiler üretmektedirler. Üretilen bilgileri saklamanın en yaygın ve güvenilir yolu ise kitaplardır. Günümüzdeki eğitim uygulamalarında da önemli bir yer tutan kitap, yaygın olarak kullanılan temel bir bilgi kaynağıdır” (Keser, 2004, s. 261). Kitapların okullarda yaygın olarak kullanılması farklı türden kitaplardan yararlanma yoluyla gerçekleşmektedir. Eğitim alan kişinin her türlü gelişimi için bilgi ve kültür içerikli tüm kitapların okullarda kullanılmasının yanı sıra ansiklopedi ve sözlükler cinsinden kitaplardan da yararlanılmaktadır. Fakat en yaygın

(21)

olarak kullanılan kitaplar ders kitaplarıdır. Ders kitapları, öğretimin amaçlarını ulaşması için kullanılan önemli bir kaynaktır.

“Ders kitapları eğitim programlarında programın başarısını etkileyen önemli unsurlardan biridir. Ders kitabı her derecedeki yaygın ve örgün eğitim kurumlarında kullanılacak olan, konuları öğretim programları doğrultusunda hazırlanmış, öğrenim amacı ile kullanılan eserleri ifade eder” (MEB, 1995, s. 598).

Kılıç ve Seven (2002), YÖK ve Dünya Bankası’nın 1999 yılında yaptığı araştırmanın sonucunda Türkiye’de öğretimin içeriğinin çoğunlukla ders kitapları tarafından belirlenmesinden hareketle, ders kitabının eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için kullanılan öğretim aracı olduğu sonucuna ulaşmıştır (Kılıç ve Seven, 2002, s.19).

Ders kitapları sadece Türkiye’de değil aynı zamanda tüm dünyada da önemsenmektedir. Örneğin, Japonlar için ders kitapları depremde kurtarılması gereken öncelikler arasında yer alırken, Shannon’un yaptığı araştırmaya göre Amerika Birleşik Devletleri’nde öğrenciler sınıfta harcadıkları zamanın neredeyse yüzde 80’ini ders kitapları ve aktivitelerine ayırmaktadır (Kaya, 2002 ve Tertemiz vd.,2001; Akt. Semerci, 2004, s.1)

Eğitim programları ve ders kitapları eğitim için gerekli olan araçlardır ve bu araçları kullanarak eğitimin ulaşmak istediği hedef, Varış’a göre yeni çağda ortaya çıkan “Fen ve teknolojideki yeni buluşlar, feza teknolojideki yeni gelişmeler, boşluktaki politik gösteriler, dünya savaşları sonucunda ortaya çıkan uluslararası kuruluşların gittikçe yaygınlaşan uğraşı alanları, kültür geçişleri, ülkeler arası ekonomik yarışma ve dayanışma, yeni politik blokların ortaya çıkması, özgürlük ve demokrasi kavramı üzerinde yapılan tartışmalar” çerçevesinde bireylerin eğitiminin gerçekleştirilmesidir (Varış, 1998, s.13).

“Diğer taraftan okula yüklenen en önemli görevlerden biri de, yetiştirdiği kişilerin toplumdaki çeşitli sistemler içinde başarılı olmalarını sağlaması sayılmıştır” (Ergün, 1994, s. 160). İşte bireylerin sanayileşme çağında toplumda başarılı olabilmesinin yolu onların hem topluma uyumu hem de sürekli olarak yeniliklere açık olarak yaşamalarında görülmüştür. 20. yüzyılın özellikle ikinci yarısında yaşanan hızlı teknolojik değişim, kişilerin duyduğu yenilenme gereksinimini daha da artırmıştır. Bu bağlamda bireysel girişimcilik çağın koşullarına ayak uydurmanın bir şartı haline gelmiş ve. 1973 yılında çıkarılan Türk Milli Eğitim kanunda teşebbüse değer veren fertlerin yetiştirilmesi Türk Milli Eğitimi’nin amaçlarının arasında yer almıştır.

(22)

Bilgi ve iletişim toplumu olarak adlandırılan 21. yüzyıl ise bilim ve teknolojideki gelişmenin yanı sıra girişimci ve girişimciliğin hem toplumsal hem de ekonomik değerinin arttığı bir dönemdir. Bunun sonucu olarak bireye ve bireysel beceriye dayanan girişimcilik öne çıkmıştır (Gödek, 1994, s.39,40; Akt. Aşkın, Nehir ve Vural, 2011, s. 70).

“Girişimcilik, yenilikçilik ve değişimcilikten beslenen ve toplumda da değişimci/yenilikçi hareket başlatan bir eylem biçimi olduğundan, toplumsal değişmeye ivme kazandırıcı bir güç/ bir değişme ajanı olarak da kabul edilmektedir. Girişimcilik, toplumsal refahı ve kaynak üretimini mümkün kıldığından toplumsal gelişme için de hayati bir önem taşımaktadır” (Aytaç, 2006, s. 160). “Diğer yandan girişimcilik, yeni düşüncelerin yaratılmasını, yayılmasını ve uygulanmasını hızlandırarak, yeni endüstrilerin doğmasına yol açarak, teknoloji kullanılan sektörlerde verimliliği artırarak ve hızla büyüyen sektörler yaratarak önemini giderek arttırmaktadır” (Börü, 2006, s. 5).

“Bilgi Toplumunun temel karakteristiği olan iletişim aygıtlarının ilişki ve rolleri değiştirmesiyle zaman ve mekan kavramlarının anlamı ortadan kalkmıştır. Bir başka deyişle sanayi toplumları koşullarında anlamlı olan değerler bugün anlamını yitirmiştir. Bu değişim, eğitim insan ve piyasa ilişkilerinin yeniden tanımlanma ve tartışılmasını gündeme getirmiştir. Bu nedenle yüzyılın son çeyreğinde eğitim-girişim eksenli tartışmalar ivme kazanmıştır” (Şahin, 2011, s. 123).

Akpınar (2009) Türkiye’de girişimcilerin eksik olmasından dolayı ürün, hizmet ve bilgi üretmedeki darboğazların aşılamadığını belirtmiştir.

Girişimciler sınırsız dünyanın en etkili ve en güçlü ordularıdır. Onlar toplumları silahlarıyla değil, ürün ve hizmetleriyle değiştirirler. Girişimcilik ekonomik, siyasal ve kültürel hayatın sürükleyici gücüdür. Türkiye’de girişim kültürünün yoksulluğu, kaynak yetersizliğinden daha çok üretim güçsüzlüğünden kaynaklanmaktadır. Üretim güçsüzlüğünü gidermede belirleyici etken olan, doğal kaynakların zenginliği değil, insan kaynaklarının zenginliğidir. Türkiye’nin girişimci insan gücünün yetersiz olması, ürün, hizmet ve bilgi üretmedeki darboğazların aşılamamasına neden olmaktadır (Akpınar, 2009, s.56).

“Toplumların çağdaşlığa taşınmasında önemli bir rol üstlenen girişimciler, sadece ekonomik hayatın değil aynı zamanda toplumsal hayatında gelişimini sağlayarak harekete geçirmektedir. Girişimci, toplumların aynı zamanda dinamik gücünü oluşturmaktadır. Bu nedenle girişimci yenilik yapan ve yaptığı yenilikleri hizmet ve ürüne çevirerek, bireysel ve toplumsal fayda yaratan kişidir. Girişimcinin yaptıkları, toplumların gelişiminin belirtileridir” (Titiz, 1994, s. 4).

(23)

Akpınar (2009) girişimcilik kültürünün gelişmesinin kilit noktasını eğitim sisteminin oluşturduğunu belirtmiştir.

Girişimcilik kısmen kişilik özellikleri, kısmen de eğitim yolu ile elde edilen bir süreçtir. Eğitim, bir yandan girişimciliği özendirerek girişimci kültürün altyapısının oluşumuna katkıda bulunurken, bir yandan da girişimcilerin işini kurdukları zaman ihtiyaç duydukları yönetim yetkinlikleri ve kabiliyetlerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Kişiler sahip oldukları özelliklere eğitim programlarından elde ettikleri bilgileri ekleyince başarılı bir girişimci olma şansları artmaktadır. Bu nedenle değer yaratan bir girişimcilik kültürünün oluşturulması ve toplumdaki bireylerden her birinin ailesine veya bir başkasına dayanmadan yaşamlarını sürdürmelerini sağlamak için, kendine güvenen ve başarısını kendi girişimciliğinde arayan bireyleri yetiştirecek eğitim sistemine ihtiyaç vardır (Akpınar, 2009, s. 58).

Baysal ve Özkul (2009) girişimcilik eğitiminin Avrupa’da artmasına dayanarak olarak AB girişimcilik politikalarının girişimcilik eğitimine yoğunlaşmasını ve Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan raporda, eğitim programlarında girişimcilik eğitiminin öneminin ve AB’deki tüm öğrencilere üstün nitelikte girişimcilik eğitiminin verilmesinin vurgulanmasını göstermişlerdir (Commission Report, 2004, s. 8-9; Akt. Baysal ve Özkul, 2009, s.2).

“Girişimciliğin geliştirilmesinde eğitim kurumları da çeşitli roller üstlenmektedir. Eğitim kurumları, girişimcilik kültürünün oluşturulması ve girişimciliğin öğretilmesi, girişimciliğin ülke çapında sağlıklı yayılması açısından önem taşımaktadır” (Baysal ve Özkul, 2009, s. 1). “Girişimciliği önemseyen ve müfredatında yer veren ve de yaşayarak öğrenmeyi ezberciliğe tercih eden eğitim sistemlerinden geçen bireyler, girişimcilik eğilimleri yüksek olan bireylerdir” (Demirel ve Tikici, 2004, s. 55).

Şahin (2011), girişimciliğin hangi düzeyde eğitime dahil edileceğinin önemli olduğunu vurgulamıştır. İlköğretim ve Ortaöğretimde teorik öğretim yerine pratik uygulamalara yer verilmesini ve girişimciliğin bireysel gelişim olarak görülmesini; ayrıca bunu gerçekleştirmek için girişimciliğin sosyal derslerde teorik metinlere yerleştirilmesinin ardından davranışa dönüştürülmesine dikkat edilmesi gerektiğini belirtmiştir (Şahin, 2011, s.123).

Bu noktada, sosyal bilimlerin içeriğinin ne olduğunu ortaya koymak gerekecektir. Sönmez’e (1997) göre “sosyal bilimler, insan tarafından üretilen gerçekle kanıtlamaya dayalı bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda elde edilen dirik bilgiler. Bunlar; tarih, coğrafya, hukuk, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, eğitim, ekonomi olarak belirlenebilir.

(24)

İşte ilköğretimdeki sosyal bilgiler tüm bu derslerin kesiştiği bir alandır” (Sönmez, 1997, s. 9).

Öztürk ve Otluoğlu’na (2002) göre, “sosyal bilimlerin bulgularını entegre edip öğrencilerin düzeylerine göre basitleştiren, bunları kullanarak öğrencilere, sosyal yaşama uyum sağlamada ve sosyal sorunlara çözüm üretmede ihtiyaç duyacakları bilgi, beceri, tutum ve değerleri kazandırmayı amaçlayan bir yurttaşlık eğitim programıdır” (Öztürk ve Otluoğlu, 2002, s.6).

Erden’e (1996) göre, “sosyal bilgiler, ilköğretim okullarında iyi ve sorumlu vatandaş yetiştirmek amacıyla, sosyal bilimler disiplininden seçilmiş bilgilere dayalı olarak, öğrencilere toplumsal yaşamla ilgili temel beceri, tutum ve değerlerin kazandırıldığı bir çalışma alanıdır” (Erden, 1996, s.8). Tanımlarda da belirtildiği gibi sosyal bilgiler toplumsal hayatı ilgilendiren, toplumsal sorunlara odaklanan ve bu sorunların çözülmesi için gerekli bilgi ve beceriyi kazandırmayı amaçlayan bir disiplindir. Girişimcilik ise toplumumuzun ihtiyaç duyduğu, öğretildiği takdirde toplumsal gelişmeyi sağlayacak olan bir beceridir. Bu nedenle, Sosyal Bilgiler, bu beceriyi 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında ele almıştır.

Çok boyutlu bir kavram olan girişimcilik sadece ekonomik açıdan değerlendirilmekte onun sosyal, kültürel, kişisel boyutları göz ardı edilmektedir. Bu duruma liseler için hazırlanmış olan girişimcilik dersi eğitim programında şu şekilde karşı çıkılmıştır:

Girişimcilik sadece ticari bir anlam taşımaz. Bir grup öğrencinin okulunda bir kulüp kurması; bir ev hanımının evinde çorap örmesi ve satması; bir grup işadamının işadamları derneği kurması, bir köyde tarımla veya hayvancılıkla ilgili kooperatif kurulması, bir okulda ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere kırtasiye yardımı toplanması, toplumsal yaşamda tatmin edilemeyen insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli kâr amacı gütmeyen organizasyonlar düzenlenmesi birer girişimcilik örneğidir. Bu tür örmekler elbette çoğaltılabilir. Ticari girişimcilik ekonomik gelişme için ne kadar önemli ise, sosyal girişimcilik de sosyal gelişme için o kadar önemlidir. (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2009, s. 7).

Girişimcilerin aynı zamanda güçlü iletişim becerilerine de sahip olması gerekmektedir ki bunlar aynı zamanda Kaya’nın da ifade ettiği gibi hızla gelişen dünyanın ihtiyaç duyduğu becerilerdir. “Artık kendisini yazılı ve sözlü olarak ifade edebilen, dünya dilini ve dünya teknolojisini kullanabilen, insanlarla iyi ilişkiler kurabilen, takım çalışmasına yatkın, yenilikçi, değişime ve dönüşüme açık, yaratıcı düşüncesini ve gücünü ortaya koyan vizyon ve misyon sahibi insanlar saygın olmaya başlamıştır”(Kaya, 2004, s. 30).

(25)

Girişimcilik hangi açıdan ele alınırsa alınsın, bu yeteneği öğrenmek için bazı kişisel davranışları bireylere eğitim ile kazandırmak ve onları kültürün bir parçası haline getirmek gerekmektedir.

Girişimciliğe psikolojik ve davranışsal yaklaşımlar, girişimcilerin ekonomik değer üretmeye yönelik tercihlerinin yöneldiği tutum ve davranışlara odaklanırlar. Örneğin McKenna, kişisel nitelikleri itibariyle girişimcilerin bir kısım tutum, mizaç, üslup (tarz), kabiliyet vs. itibariyle diğer insanlara göre ayırıcı (tipik) bir karaktere sahip olduklarını belirtir. Çoğu düşünür de, girişimcilerin “güç bastırma duygusuna” ve kendi kaderlerini kontrol arzusuna sahip olduklarını” dile getirirler. Bunlara göre girişimcilerin işlerini başarıyla görebilmeleri, onların hayatlarını kontrol etme kapasitelerini artırma ve güçlü başarı duygusuna sahip olmalarına bağlıdır. Stevenson ve Gumpert de, girişimcilerin en belirgin karakteristikleri olarak, “risk alma” eğilimine sahip olmalarını gösterir. Onlara göre, girişimciler, risk almaya isteklidirler, sürekli olarak iş fırsatları kollarlar ve üretim kaynakları üzerinden denetim kurma arzusundadırlar. Bu bağlamda, Timmons da, girişimcilerin, azimli (kararlı), problem çözme yeteneği güçlü ve güvenilir mizaca sahip kişiler oldukların belirtir (Bridge vd., 1998, s. 42-43; Akt. Aytaç, 2006, s. 143).

“Gibb (1987) de, girişimci davranışlarını şu şekilde örneklemektedir. Ona göre, girişimci davranış; insiyatif göstermek (initiative), ikna gücüne sahip olmak, ölçülü risk almak, yaratıcı olmak, bağımsızlık/ özerklik, problem çözme, başarma arzusu, kendi kaderini kontrol gücüne sahip olma, liderlik, sıkı çalışma vs. şeklindedir” (Gibb, 1987, s.11; Akt. Aytaç, 2006).

Hem dünya hem de ülke çapında girişimci bireylerin yetiştirilmesi önem arz etmektedir. Dünyadaki ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel gelişmelerin yakalanması ve Türkiye’de nitelikli işgücünün artırılması için girişimci bireye ihtiyaç duyulmaktadır. Girişimci bireylerin yetiştirilmesi ancak eğitim ile mümkündür. Hem eğitim programları hem de ders kitapları girişimciliği tetikleyici unsurları kapsamalıdır. Bu çalışma birçok bilim dalını kapsayan sosyal bilgiler 4. ve 5. sınıf dersi kitaplarında girişimcilik becerilerinin bulunma durumunu ve bu becerilerin nasıl öğretildiğini inceleyecektir. 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl yer almaktadır? sorusu araştırmanın problemini oluşturmaktadır.

(26)

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın amacı, 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında girişimcilik becerilerinin nasıl yer aldığını belirlemektir. Girişimcilik becerileri; iletişimsel, kişisel ve ekonomik olarak üç boyutta incelenmiştir.

1.2.1. Alt Problemler

Bu araştırmanın genel amacına uygun olarak aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:

1) 1968 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimciliğin iletişimsel becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 4.sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında ekonomi ile ilgili girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

2) 1968 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimciliğin iletişimsel becerileri nasıl verilmiştir?

 1968 yılında hazırlanan programa göre 5.sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında ekonomi ile ilgili girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

3) 1998 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 1998 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders

kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?

 1998 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

(27)

 1998 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında ekonomi ile ilgili girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

4) 1998 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 1998 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?  1998 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders kitaplarında girişimciliğin iletişimsel becerileri nasıl verilmiştir?

 1998 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders kitaplarında ekonomi ile ilgili girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

5) 2004 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında girişimciliğin iletişimsel becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders

kitaplarında ekonomi ile ilgili girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

6) 2004 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal bilgiler ders

kitaplarında girişimcilik becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler

ders kitaplarında girişimciliğin kişisel becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler

ders kitaplarında girişimciliğin iletişimsel becerileri nasıl verilmiştir?

 2004 yılında hazırlanan programa göre 5. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler

(28)

1.3. Araştırmanın Önemi

Araştırma, Sosyal Bilgiler kitaplarında girişimcilik becerisini inceleyeceği için öncelikle girişimciliğin önemine yer verilmiştir.

“Girişimciliğin önemi, girişimcilerin toplumun ihtiyaçlarını belirleyip, bunu yatırıma, sonucunda da toplumsal refaha dönüştürmelerinde yatmaktadır. Çünkü yatırım neticesinde istihdam ve gelir düzeyi yükselmekte, bireylerin ve genel olarak toplumun refah düzeyi artmaktadır”(Güney, 2004, s. 62).

Morrison (2000), girişimciliği ekonomik bir aktivite olarak sınırlandırmamış, onun bütünsel anlamlar ve eylemler barındıran bir olgu olduğunu belirtmiştir. Girişimciliğin toplamını somut ve soyut öğelerin yanı sıra düşünsel ve pratik eylemler oluşturduğunu; girişimciliğin izlerinin karşılanan riskli davranışlar, soysal ve ekonomik yapıda gerçekleşen yenilikler gibi pozitif değişikliklerde rastlanacağını ileri sürmüştür (Morrison, 2000, s. 59).

Ürün, hizmet ve bilgi üretmenin büyük bir hız ve yoğunluk kazandığı dünyanın, yeni simyacıları girişimcilerdir. Dünyanın her yerinde, üreten eller, bütün toplumun yararlandığı ortak havuza kova kova su taşırken, tüketen eller de ortak havuzdan su çeken ellerden daha fazla olursa toplum zenginleşmekte, daha az olduğu zaman ise de toplum yoksullaşmaktadır (Akpınar, 2009, s. 17).

Girişimcilik, toplumsal anlamda istihdamın artmasına ve işsizliğin azalmasına, iş hayatında değişimin sağlanmasına ve ekonominin kalkınmasına katkıda bulunurken; toplumdaki bireylerin kişisel gelişimine, başarma hissini tatmalarına, toplumda saygı görmelerini sağlayarak bireysel anlamda gelişmeye de öncülük eder.

Bu çalışmada, ülkede sosyal ve ekonomik kalkınmanın temeli olan, geliştirilmesinde aile, eğitim ve sosyo-kültürel faktörlerin etkili olduğu girişimcilik becerisinin, Sosyal Bilgiler Dersi kitaplarında nasıl ortaya konduğu değerlendirilmiştir. Çalışma, bu alanda yazılan ders kitaplarının geliştirilmesine katkı sağlayacak, eğitimin kalitesini artırarak, nitelikli insan gücünün yetiştirilmesini sağlayacak ve eğitimde girişimcilik becerilerinin öğretiminin önemini ortaya çıkaracaktır. Ayrıca, bu çalışma, girişimcilik becerilerinin ders kitaplarında daha önceden incelenmemiş olması açısından ilk olmakla birlikte, ileride bu konuda yapılacak olan çalışmalara ışık tutacaktır.

(29)

1.4. Varsayımlar

Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığının 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında girişimciliğe ait verilerin yeterli sayıda olduğu varsayılmıştır.

1.5. Sınırlılıklar

Araştırma, 1968 (4. ve 5. Sınıf), 1998 (4. ve 5. Sınıf) ve 2004 (4.ve 5. Sınıf) yılı Sosyal Bilgiler ders programlarına uygun olarak hazırlanan Sosyal Bilgiler ders kitapları ile sınırlıdır. 1968 yılında tarih, coğrafya ve yurt bilgisi derslerinin Sosyal Bilgiler Dersi adı altında birleştirilmiş olmasıdır. İnceleme, bu nedenle 1968’den günümüze kadarki Sosyal Bilgiler kitaplarında yapılmıştır.

Girişimci kişilerde bulunması gereken beceriler, kaynaklarda farklı şekillerde yer almaktadır. Örneğin, 2004 yılında hazırlanan Sosyal Bilgiler Öğretim Programında girişimcilik becerileri;

1. Meslekleri ve çevresindeki iş yerlerini tanıma

2. Çevresindeki tanınmış ve başarılı girişimcileri tanıma

3. Kişilerin ekonomi içinde, çalışan ve tüketici olarak oynadıkları rolleri keşfetme 4. Eğitimin kendi gelecekleri üzerindeki önemli rolünü anlama

5. Ekonominin temel kavramlarını edinme

6. Girişimciliğin karşı karşıya olduğu zorlukları anlama

7. Yenilikçi fikirler sunma ve ürünler tasarlayabilme olarak alınmıştır.

Diğer taraftan literatürde farklı nitelikte birçok girişimcilik becerileri sıralanmıştır. Örneğin, Doğan, Altın ve Başar (2010), girişimci kişide bulunması gereken özellikleri; “kendine güvenirlilik, kararlılık, ileri görüşlülük, planlı hareket etme, kabul edilebilir riskleri göze alma, atılımcılık, çok yönlülük, iş bitiricilik, uyumluluk, liderlik, güçlü ikna yeteneği, girişkenlik, bağımsızlık, yaratıcılık, çalışkanlık, hayal gücü, liderlik yeteneği, esneklik, başarılı olma, sorumluluk duygusu, sorunları hızlı şekilde çözebilme, işletmecilik konusunda teknik bilgi, yazılı ve sözlü iletişim yeteneği” olarak ifade etmiştir (Doğan, Altın ve Başar, 2010, s. 26-27).

Yurtsever yapılan araştırmalar, anket çalışmaları ve girişimcilerin hayat hikayeleri ve anılarına dayanarak başarılı girişimci özelliklerini “yaratıcılık, belirsizlik ve riske karşı

(30)

durabilme, içsel denetim ve özgüven, başarısızlıktan öğrenme, duygusal zeka, liderlik özelliği ve geleceği doğru yönlendirme, bağımsız olmak ve başarmak isteği, çabaların karşılığını alma isteği” olarak belirlemiştir (Yurtsever Gülçimen, Atış ve Yurtsever Şaziye, 2006, s. 4-5).

Kirby (2003), girişimci kişilik özelliklerini; “risk alma yeteneği, başarılı olma isteği, içsel denetim, özerk olma isteği, kararlılık, esneklik ve önsezi” olarak sıralamıştır (Kirby 2003, s. 111).

Ayrıca Şenel ve Gürel (2010) girişimci kişileri diğerlerinden ayırt eden özellikleri sosyo-ekonomik özellikler, kişisel özellikler ve iletişim özellikleri olmak üzere üç ana grup altında toplamanın mümkün olduğunu belirtmişlerdir (Şenel ve Gürel, 2010, s. 598). Literatürde de belirtildiği gibi girişimcilik becerilerini üç alt beceri altında toplamak mümkün olduğu için araştırmada, girişimcilik becerileri;

1) Kişisel: inisiyatifi ele almak, risk alma, sorumluluk, yenilikçi fikirler sunma ve ürünler

tasarlayabilme ve yaratıcılık, bağımsızlık/ özerklik, problem çözme, başarma arzusu, mücadelecilik, azim, liderlik, sıkı çalışma, güvenilirlik, eğitimin önemini anlama, fırsatları değerlendirme;

2) İletişimsel: başkalarıyla çalışabilme yeteneğine sahip olmak, ikna edebilme;

3) Ekonomik: meslekleri ve iş yerlerini tanıma, ekonominin temel kavramlarını bilme,

kişilerin ekonomi içindeki rollerini keşfetme, başarılı girişimcileri tanıma, girişimciliğin karşılaştığı zorlukları anlama olarak sınırlandırılmıştır.

1.6. Tanımlar

Azim: Bütün maddi ve manevi, bedeni –ruhi kuvvetleri toplayıp hedefe emin adımlarla ve

inanarak yönelmek, yolda ortaya çıkabilecek engelleri sabırla aşma, ne kadar zor ve acı olursa olsun, belirlenen doğru hedefe ulaşma gayesinden vazgeçmemek ve meselelere optimist olarak yaklaşmak (Seyyar, 2007, s. 204).

Bağımsızlık: Kendini tanıma ve kabul etme, yeteneklerini geliştirmek için başkalarına

değil, kendine güvenerek yeteneklerini geliştirmek için sürekli olarak girişimde bulunma (Bakırcıoğlu, 2012, s. 74).

(31)

Başarı güdüsü: Başarının kendisinin amaç edinilmesi durumunda daha bir yoğun olarak

hissedilen, başarmış olma arzusunu tatmin etmeye yönelik ruhsal enerji (Demir ve Acar, 2005, s.47).

Çalışma: Yararlı bir iş, edim gerçekleştirmek ya da belli bir sonuç elde etmek için yapılan

beden ve kafa etkinliği, bir iş ya da görevi yerine getirmek için emek ve çaba harcama (Bakırcıoğlu, 2012, s. 181).

Ders Kitabı: Bir eğitim programında yer alan hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve

ölçme değerlendirme boyutları dikkate alınarak uygun olarak hazırlanmış ve öğrenme amaçlı kullanılan en önemli basılı öğretim materyalidir (Demirel ve Kıroğlu, 2005, s. 9).

Fırsat eğitimi: Çok az karşılaşılan ya da bir daha ortaya çıkmayacak olan fırsatlardan

öğretim sırasında yararlanmak (Bakırcıoğlu, 2012, s.362).

Girişimci: : Temelde kar elde etmek olmak üzere, değişik maksatlarla, muhtemel riskleri

de göze alarak, toprak emek ve sermaye gibi üretim faktörlerini bir araya getiren, mal veya hizmet üretimi için gerekli ortamı hazırlayan ve yatırım yapan kişi (Seyyar, 2007, s. 684).

Girişimcilik: Emek, sermaye ve doğayı bir araya getirerek üretim sürecinin bir üretim faktörü olarak tasarlanması, örgütlenmesi ve onun tüm riskinin üstlenilmesi (Türk Dil Kurumu Sözlüğü).

İnisiyatif: Kişinin alması gerekli kararı, öncelikle ve kendiliğinden alabilme konusundaki

yeterliliği (Bakırcıoğlu, 2012, s. 462).

Liderlik: Girişkenlik, yön verme, yönettiği birey ya da grupların tutum ve davranışlarını

onları doyuma ulaştıracak biçimde denetleme (Bakırcıoğlu, 2012, s. 648).

Özerklik: Kişinin kendi davranışlarına yön vermede, onları düzenlemede başkalarının

gereksiz etkisinde kalmadan, kendi seçimini yapabilme, doğru-yanlış konusundaki değer yargılarını oluşturabilme, kendi inanç ve değer yargılarına uygun davranabilme, kendi kararını kendisi verebilme, dış denetim olmadan kendini yönetebilme yetisi ( Bakırcıoğlu, 2012,s. 654).

Problem çözme: İstenen amaca varabilmek için türlü olanaklar arasından etkili ve yararlı

olan araç ve davranışları seçme, kullanma ve sonuca varma (Bakırcıoğlu, 2012, s. 809).

Riske girme: Kazanılacak olan başarı ya da ödüle karşı yitirme olasılığı hesabına dayanan

(32)

Sorumluluk: Belirli bir görevin istenilen niteli ve nicelikte yerine getirilmesi (Seyyar,

2007, s. 838).

Sosyal Bilgiler: Bireyin toplumsal var oluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı olması

amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimler ile vatandaşlık bilgisi konularını yansıtan, öğrenme alanlarının bir ünite ya da tema altında birleştirilmesini içeren, insanın sosyal ve fiziki çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında incelediği, toplu öğretim anlayışından hareketle oluşturulmuş bir ilköğretim dersidir (MEB, 2004, s. 45).

Yaratıcılık: Özgün, kullanılabilir, anlamlı ve çekici düşünceler ya da nesneler veya

(33)

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Bu bölümde girişimcilik, girişimciliğin önemi, girişimcilik eğitimi, girişimciliği etkileyen faktörler, sosyal bilgiler dersi ve girişimcilik ilişkisi ve ders kitabı ile ilgili kuramsal bilgiye ve girişimcilikle ilgili yapılan çalışmalara yer verilmiştir.

2.1. Kavramsal Çerçeve 2.1.1. Girişimcilik

Girişimcilik kavramının anlamı ile ilgili olarak “Hoselitz, girişimci kelimesinin Fransızca bir şey yapmak anlamına gelen “entreprendre” kelimesinden geldiğini ve ilk olarak Orta Çağda aktif olan ve bir şeyler yapan birey anlamında kullanıldığını ifade etmiştir” (Hoselitz, 1951; Akt. Swedberg, 2000, s.11).

Girişimciliğin “alanyazında genel bir tanımının bulunmadığını bulunuyorsa da günümüzde keşfedilecek psikolojik yanlarının bilinmediğini” (Brochuas ve Horwitz, 1985, s. 42-43; Akt. Gartner, 1989, s. 47) ifade eden Brochuas ve Horwitz’in aksine, girişimcilik uzmanlar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Örneğin, Hisrich, Peters ve Shepherd’e (2008) göre “Girişimcilik, ekonomik, fiziksel ve sosyal riskleri alıp ve finansal ödülleri, kişisel tatmini ve özerkliği üstlenip ve gerekli zaman ve çaba göstererek yeni bir şey üretme sürecidir” (Hisrich, Peters ve Shepherd, 2008, s.8).

Top’a (2006) göre “Girişimcilik öncelikle zihinsel algılama ve sezgi yoluyla başlayan bir yolculuk, model, güven, imaj ve kuluçka rollerle sosyalleşen bir başarı, psikolojik açıdan girişimcinin özellikleri ile birleşen bilinçli duygusallık, başarıya odaklanan davranışlarını ve diğer davranışları ise uygun şekilde biçimlendiren özel bir teknolojidir” (Top, 2006, s. 7).

(34)

Öztürk’e (2008) göre “girişimcilik; risk alma, yenilikleri yakalama, fırsatları değerlendirme ve tüm bunların hayata geçirilme sürecidir” (Öztürk, 2008, s.6).

Eyüboğlu (2007) girişimciliğin sadece ekonomik açıdan ele alınmasına karşı çıkarak, onun farklı boyutları ile de ele alınması gerektiğini belirtmiştir.

Girişimcilik, girişimcilerin risk alma, fırsatları kovalama, hayata geçirme ve yenilik yapma süreçlerinin tümüne verilen addır. Girişimci, başlattığı faaliyetin bitiminde doğabilecek sonuçları önceden hesaplayan ve sonuçta doğacak riski üstlenmekten çekinmeyen kimsedir. Böyle tanımlandığında, girişimci bir kişilikten söz etmiş oluruz. Bu nitelikteki kişinin sadece ekonomik alanda faaliyette bulunması gerekmez. Kişi sanatta, bilimde ya da herhangi bir mesleksel faaliyette çalışmanın kendi rutinin dışına çıkıp risk taşıyan işlere de girişebilir. Zaten insanlığın bir adım ileriye götüren “işler” böyle ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte girişimci denildiğinde, genellikle ekonomik etkinlikte bulunan kişi anlaşılır (Eyüboğlu, 2007, s.13).

Girişimcilik tanımları incelendiğinde girişimcinin sahip olması gereken farklı yetenekler göze çarpmaktadır, nitekim Low’a göre “girişimci, mal sahibi ya da işletmeci, risk ya da belirsizliklere tahammül ve en önemlisi yenilikçilik özelliğine sahiptir” (Low, 2009, s. 20). Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD)’nin 2008 yılındaki girişimcilik raporunda girişimci ile ilgili olarak “girişimcilik yeni düşüncelere ve yenilikleri açık ve gelecekte olabilecek değişimleri öngörebilecek kapasitede kişilerin vizyonuyla şekillenir. Girişimci belirsizlik altında karar alabilen, kararlı ve azimli, güçlü sezgi sahibi, iyi gözlemci, hayal gücü yüksek, bağımsız düşünebilen, esnek, yaratıcı, kendine güvenen bir kişilik olarak”(İGİAD, 2008, s.11) belirtilmiştir.

Armağan (2013) girişimciliğin çok boyutluluğuna dikkat çekerek, onun üç perspektifle ele alındığını ifade etmiştir.

Girişimciliğe atfedilen özellikler dikkate alındığında onun çok boyutlu ve disiplinler arası yaklaşım gerektiren bir olgu olduğu dikkat çekmektedir. Örneğin, olguya ekonomik perspektiften yaklaşanla; üretim ve ticari ilişkilerde rasyonelliği sağlama, örgütlenme ve yönetim biçimleri, yeni teknolojiyi entegre etme ve yeni ürün geliştirip, pazar olanaklarını genişletme süreci üzerinde dururken, sosyal boyuttan bakanlar; sağlık, eğitim, çevre, sınıfsal yapı ya da kültürel olarak kurumsal çalışma ve eylemlerin tümünü ele almaktadır. Sosyal psikolojik yaklaşım sergileyenler; bireysel ve kurumsal nitelikler arasında olan; güç, enerji, dayanıklılık, farkındalık yaratma, başarı gereksinimi, yaratıcılık ve yenilik olarak ele almanın yanında bireyin demografik özellikleri (cinsiyet, eğitim, gelir, aile yönetim biçimi gibi) üzerinde de durmakta ve girişimciliğin otonomi (özerklik) ile ilişkisine değinmektedir (Armağan, 2013, s. 52).

(35)

2.1.2. Girişimciliğin Önemi

Girişimciliğin önemini vurgulayan bilim insanları, onun toplumlarda ekonomik ve sosyal kalkınmanın yanında istihdama olan katkısı üzerinde yoğunlaşmışlardır.

Girişimcilik ekonomik kalkınmanın, gelişmenin, küresel rekabet ortamında var olmanın temelidir. Bu noktadan hereketle girişimcilik, işsizliğin çözümünde ve ülke kalkınmasında, gelir dağılımı adaletsizliğinin giderilmesinde etkin bir role sahiptir. Üniversiteden mezun olan gençlerimizin “iş arayan değil, iş kuran olmaları” için girişimcilik önemli bir araçtır” (Marangoz, 2012, s.V).

Çetinkaya Bozkurt (2011) girişimciliğin önemini 5 maddede belirtmiştir. Girişimcilik, 1. Atıl kaynakların ekonomiye kazandırılarak etkin ve verimli kullanılmasında ve yeni

teknolojik üretiminde olduğu gibi;

2. İstihdam hacminin genişletilerek işsizliğin önlenmesinde,

3. Refah düzeyinin yükseltilerek geniş bir toplumsal tabana yaygınlaştırılmasında ve orta sınıfın güçlendirilmesinde,

4. Bölgesel gelişmişlik farklarının ortadan kaldırılmasında ya da azaltılmasında,

5. Katılımcı demokrasinin yerleşmesinde ve genel olarak toplumsal barışın sağlanarak bütünleşmenin güçlendirilmesinde işlevseldir (İlhan, 2005; Akt. Çetinkaya Bozkurt, 2011, s.10).

Tekin’e (200) göre “girişimciler, buluş yaparlar, yeni işler kurarlar ve ekonomik büyümeye yardımcı olurlar. Girişimciler basit birer büfeci, gazete satıcısı, manav, tamirci olabileceği gibi perakendeci büyük marketler, fabrikalar, tesisler, holdingler vb. de olabilirler. Girişimciler bir ülkede büyüyen üretken bir ekonominin gereği olarak risk üstlenebilen işletmeciliğin itici güçleri olarak kabul edilmektedir” (Tekin, 2006, s. 3).

Girişimciliğin önemi sivil toplum kuruluşları tarafından da vurgulanmıştır. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB)’nın 2012 Faaliyet Raporunda, girişimcilik kültürünün tüm topluma yayılması sağlanarak, girişimcilik ortamının gelişmiş ülkeler ile kıyaslanabilir düzeyde iyileştirilmesi kararı alınmıştır (KOSGEB, 2012, s.24).

TUSİAD, Avrupa Birliği’nin işsizlik sorununu çözmek için yaptığı araştırmalarda ABD’ndeki istihdam sorunun girişimcilik sayesinde çözüldüğünü vurgularken Ducker’in (1985) yılında yaptığı araştırmaya yer vermiştir. Araştırmaya göre “1965-85 döneminde nüfus 129 milyondan 180 milyona büyürken, çalışan ABD’li sayısı 71 milyondan 106

(36)

milyona yükselmiştir. 20 yıl içinde yaratılan 35 milyonluk istihdamın 24 milyonu sadece 1974-84 döneminde yaratılan yeni işlerdir. Drucker’a göre bu istihdam artışının arkasındaki en büyük itici güç girişimciliktir” (Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TUSİAD), 2002, s.40).

Sonuç olarak “Milli girişimciliğin, yoksulluğu önleme (refah), iş yaratma, (istihdam), değer yaratma (ürün ve hizmet), yeni girişim yaratma (değişim) insanların kendilerini kanıtlamalarını sağlama (öz güven), teknoloji yaratma (güç) sosyalliği yaratma (demokrasi), stratejik uyumu ve yeniden yapılanmayı sağlama (toplumsal özgürlük) gibi temel fonksiyonları da vardır (Top, 2006, s.37).

2.1.3. Girişimciliği Etkileyen Faktörler

Girişimciliği etkileyen üç önemli faktör bulunmaktadır. Bunlar, girişimci kişilik özellikleri, eğitim ve kültürdür.

2.1.3.1. Girişimci Kişilik Özellikleri

Toplumlarda girişimciliğin gelişmesi, o toplumdaki bireylerin sahip olduğu girişimci kişilik özelliklerine bağlıdır ve toplumdaki bireylerin girişimci kişilik özelliklere sahip olması o toplumun girişimcilik potansiyelinin artma sebebidir.

Ceylan ve Demircan (2002) girişimciliği desteklemenin sadece onun önündeki engelleri kaldırmakla mümkün olmayacağını bunun yanında girişimcilerin sahip olduğu özellikleri bulmak için “girişimci kimdir ve hangi ihtiyaçlara sahiptir?” sorularına alınan cevapların değerlendirilerek de girişimciliğin destekleneceğini belirtmişlerdir (Ceylan ve Demircan, 2002, s. 1).

Gönüllüoğlu, İpçioğlu ve Taşer (2009) girişimcilikle ilgili çalışmaların ortak özelliğini, girişimcilerde bulunan kişilik özellikleri olduğunu belirtmiştir.

Girişimcilik üzerine yapılan çalışmaların çoğunda farklı tanımlar geliştirilmekte ve yapılan bu tanımlamalar aracılığıyla girişimcilerin ortak kişilik özellikleri belirginleşmektedir. Girişimcilik faaliyetini kolaylaştıran ve girişimci olmaya izin veren kişilik özelliklerinin neler olabileceğini ve nasıl olması gerektiği yönünde yapılan çalışmalarda genellikle yaratıcılık, rekabetçilik, başarı yönelimli olma, risk alma gibi vasıflar sıralanmaktadır. Bu çerçevede girişimcilik sadece ekonomik faaliyet alanı olarak değil, başarı gereksinimine dayalı bir kişilik yapısı olarak ele alınmaktadır. (Gönüllüoğlu, İpçioğlu ve Taşer, 2009, s.326).

(37)

Turan ve Nacimudinova (2006) girişimcileri, girişimci olmayan bireylerden “düşünme tarzı, davranış, değerler, alışkanlıklar ve gelenekler açısından” farklı olduğunu; evrensel olarak girişimciler benzer davranışlar ve kişilik özellikleri taşırken, yaşadıkları çevre ve toplumun kültürel, sosyal, siyasi ve ekonomik koşullarından etkilenerek farklılaştıklarını belirtmişlerdir (Turan ve Nacimudinova, 2006, s.359).

Her girişimcinin birbirinden farklı olduğunu dile getiren Eyüboğlu’na göre “farklı kişilik özellikleri ve beceriler açısından bakıldığında; girişimciler bir kategori olarak, girişimci olmayanlardan belirgin biçimde ayrılırlar.” (Eyüboğlu, 2003, s.12).

Gencür (2011) girişimci bireylerin iletişim becerilerinin kuvvetli olması gerektiğine dikkat çekmiştir. “girişimci bireyler, diğer kişileri etkileme ve sözel faaliyetlerde etkin, iyi cümleler kuran, enerjik, dışadönük, cesaretli, hırslı ve ikna edici kişilerdir. Güç ve statü elde etmek için çaba sarf ederler. Kendi hedeflerine ulaşmak için başkalarından faydalanmasını iyi bilirler. Ekonomik ve politik alanlarda başarıya değer verirler” (Gencür, A. S., 2011,s.9).

Tulunay’ın (2010) İstanbul, Kayseri ve Van illerinde imalat ve hizmet sektörlerindeki girişimciler üzerinde yaptığı araştırma sonuçlarına göre “girişimcilerin çoğunluğu hırslı ve azimli tutumlarını ortaya koyduklarını, olaylara olumlu yaklaşma eğiliminde olduklarını, kendilerine olan güvenlerini ortaya koyduklarını ifade etmiştir” (Tulunay, 2010, s 128). Cansız (2007) başarılı girişimci özellikleri arasına çalışkanlığı da almıştır. “Başarılı bir girişimci iş bitirme azmi ve heyecanı içinde, çalışkan, bilgili, organizasyon gücü yüksek, iyi bir sermaye yöneticisi, liderlik yeteneği ve yönetim becerisi yüksek, çevresi ile iyi iletişim kurabilen, tüm bu özellikleri kullanarak iş görenlerin etkin ve verimli bir şekilde çalıştıran kişi olarak gösterilir” (Cansız, 2007, s.1).

Yurtsever girişimcinin yetenekleri arasına risk almayı dahil etmiştir. “Girişimde bulunan kişi, karşısına çıkacak riskleri göze almalı ve bunlarla baş edebilecek planları yapmalıdır. Risk alması, parasal bir risk olabileceği gibi, fiziksel veya sosyal bir risk de olabilir. Fiziksel risk, girişimcinin yoğun çalışma ve stres nedeniyle, sağlığını kaybetme ihtimalidir. Sosyal risk ise girişimcinin, başarısız olduğu takdirde toplumda var olan konumunu kaybetmesi ihtimalidir (Yurtsever vd., 2006, s.3).

Chrustopherd ve Scottvd (2003) “Girişimcilerin kişisel karakteristikleri ve muhtelif özellikleri vardır ki bunlardan bir tanesi de kişinin bizzat başarı güdüsüne sahip olmasıdır. Bir girişimi başlatmak için başarı güdüsünün kendisi bu insanlar için en önemli

(38)

motivasyon kaynağıdır” ifade etmiştir (Chrustopherd vd.,2004, Scott vd.,2003, s.257-279; Akt. Kahraman, Mutlu ve Kaya, 2011, s. 350).

Lambing ve Kuehl (2003) girişimcilerin sahip olduğu inisiyatif alma becerisinin onları diğer bireylerden ayırdığını belirtmiştir. “Neredeyse herkes, başarılı girişimcilerin başkalarının almadığı inisiyatifleri aldığına hem fikirdir. Girişimcilerin fikirlerini eyleme dökme istekleri onları girişimci olmayanlardan ayırır. Birçok insan güzel fikirlere sahiptir, fakat bu fikirler eyleme dönüştürülmez” (Lambing ve Kuehl, 2003, s. 27).

Top (2006), araştırmalar sonucunda liderliğin girişimcilerde bulunan bir nitelik olduğunu ifade etmiştir. “Liderlikle girişimcilik arasında önemli köprüler kurulmuştur. Son elli yıldır liderlik konusunda sürdürülen bu araştırmalarda ve çalışmalarda bazı belli liderlik özelliklerinin girişimciliği garanti ettiği anlaşılmaktadır” (Top, 2006, s.185).

Kalaycı’nın (2001) “Problem çözme yaşam boyu gereksinim duyulan bir beceridir” (Kalaycı, 2001, s. 38) diye tanımladığı problem çözme de girişimcilerde bulunan becerilerden biridir.

Armağan (2013) girişimcilerin bağımsız hareket edebilen özerk bireyler olduğunu belirtmiştir. “Bir girişimcinin yakın ya da uzak hedeflerini saptayabilip hedeflerine ulaşmak için farklı seçenekler yaratıp, en uygun kararı vermesi, kendi niyetlerinin, kapasitesinin, değerlerinin, istem ve yoksunluklarının ayırtına varabilmesi farklı bir anlatımla tutumsal otonomiye (özerkliğe) sahip olmasının zorunlu kılmaktadır (Armağan, A. 2013, s.57).

Schaper ve Volery (2004) girişimcilerin hedeflerine ulaşmak için sorumluluk aldığını belirtmişlerdir. “Başarılı girişimciler yaptıkları işe çok iyi konsantre olan kişilerdir. Onlar, hedeflerini gerçekleştirmek için sorumluluk alırlar, amaçlarını belirler ve yaptıkları işteki performanslarını görmek için anlık dönüt isterler” (Schaper ve Volery, 2004, s.36).

Çetinkaya Bozkurt girişimcilik becerileri arasında yenilikçiliğin en fazla kabul edilen kişilik özellikleri arasında bulunduğunu ve bu becerinin girişimciliğin tanımında risk alma ile birlikte yer aldığını ifade etmiştir (Çetinkaya Bozkurt, 2011, s.15).

Özdemir (2010), kadın girişimcilere yönelik yaptığı çalışmasında kadın görüşmecilerin kendilerinde girişimcilik isteğini canlandıran kişilik özellikleri sorduğunda “ilk başta mücadeleci olmak, iletişim becerileri, çalışkan olmak, fırsatları değerlendirmek ve sabırlı olmak gibi özellikler ön plana çıkmıştır” (Özdemir, 2010, s. 129).

Şekil

Tablo 1. 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan  Girişimcilik Becerileri  4
Tablo 2. 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitaplarında Bulunan Ekonomik  Beceriler
Tablo 3. 1968 Yılı Programına Ait 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan      Kişisel Beceriler
Tablo 6. 1968 Yılı Programına Ait 5. sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Bulunan Kişisel  Beceriler
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

The Unidirectional Loop Network Layout Problem we consider is a spe­ cial case of the Quadratic Assignment Problem when the workflow matrix is balanced and the

Particularly for the service companies, employees are also required to show emotional labor in the service delivery in addition to their physical performance based on the fact

Yapısal vektör oto-regresyon modeli sonuçlarına göre ise arz ve talep şokları- nın reel GSYİH büyüme oranı üzerindeki etkile- ri benzer sayısal büyüklükte olurken, arz

Bazin’in sinema ile ilgili fikirlerine bakıldığında dünyanın bütünsel olarak algılanması ve parçalanmadan aktarılması gerektiğini düşündüğünü

The results show that using high strength material for high flex- ural moment capacity has lower cost than low stretch concrete since doubly rein- forced design is not an

IT capability measure variables in the literature can be grouped under 8 headings: (1) Capital, (2) Vision and Strategy, (3) Physical IT Strategy, (4) Managerial IT Knowledge

Konular oransal olarak ifade edildiğinde ise 1998 tarihli sosyal bilgiler dersi öğretim programının genel amaçlarında neredeyse dörtte bir kısmının

Kalp ritminin kişiye özel olmasından yola çıkılarak geliştirilen Nymi akıllı bileklik, kalp ritmini ölçerek kişilerin kalp ritim kimliğinin tanımlanmasını ve