Girişimci Kişilik Özellikleri

Toplumlarda girişimciliğin gelişmesi, o toplumdaki bireylerin sahip olduğu girişimci kişilik özelliklerine bağlıdır ve toplumdaki bireylerin girişimci kişilik özelliklere sahip olması o toplumun girişimcilik potansiyelinin artma sebebidir.

Ceylan ve Demircan (2002) girişimciliği desteklemenin sadece onun önündeki engelleri kaldırmakla mümkün olmayacağını bunun yanında girişimcilerin sahip olduğu özellikleri bulmak için “girişimci kimdir ve hangi ihtiyaçlara sahiptir?” sorularına alınan cevapların değerlendirilerek de girişimciliğin destekleneceğini belirtmişlerdir (Ceylan ve Demircan, 2002, s. 1).

Gönüllüoğlu, İpçioğlu ve Taşer (2009) girişimcilikle ilgili çalışmaların ortak özelliğini, girişimcilerde bulunan kişilik özellikleri olduğunu belirtmiştir.

Girişimcilik üzerine yapılan çalışmaların çoğunda farklı tanımlar geliştirilmekte ve yapılan bu tanımlamalar aracılığıyla girişimcilerin ortak kişilik özellikleri belirginleşmektedir. Girişimcilik faaliyetini kolaylaştıran ve girişimci olmaya izin veren kişilik özelliklerinin neler olabileceğini ve nasıl olması gerektiği yönünde yapılan çalışmalarda genellikle yaratıcılık, rekabetçilik, başarı yönelimli olma, risk alma gibi vasıflar sıralanmaktadır. Bu çerçevede girişimcilik sadece ekonomik faaliyet alanı olarak değil, başarı gereksinimine dayalı bir kişilik yapısı olarak ele alınmaktadır. (Gönüllüoğlu, İpçioğlu ve Taşer, 2009, s.326).

Turan ve Nacimudinova (2006) girişimcileri, girişimci olmayan bireylerden “düşünme tarzı, davranış, değerler, alışkanlıklar ve gelenekler açısından” farklı olduğunu; evrensel olarak girişimciler benzer davranışlar ve kişilik özellikleri taşırken, yaşadıkları çevre ve toplumun kültürel, sosyal, siyasi ve ekonomik koşullarından etkilenerek farklılaştıklarını belirtmişlerdir (Turan ve Nacimudinova, 2006, s.359).

Her girişimcinin birbirinden farklı olduğunu dile getiren Eyüboğlu’na göre “farklı kişilik özellikleri ve beceriler açısından bakıldığında; girişimciler bir kategori olarak, girişimci olmayanlardan belirgin biçimde ayrılırlar.” (Eyüboğlu, 2003, s.12).

Gencür (2011) girişimci bireylerin iletişim becerilerinin kuvvetli olması gerektiğine dikkat çekmiştir. “girişimci bireyler, diğer kişileri etkileme ve sözel faaliyetlerde etkin, iyi cümleler kuran, enerjik, dışadönük, cesaretli, hırslı ve ikna edici kişilerdir. Güç ve statü elde etmek için çaba sarf ederler. Kendi hedeflerine ulaşmak için başkalarından faydalanmasını iyi bilirler. Ekonomik ve politik alanlarda başarıya değer verirler” (Gencür, A. S., 2011,s.9).

Tulunay’ın (2010) İstanbul, Kayseri ve Van illerinde imalat ve hizmet sektörlerindeki girişimciler üzerinde yaptığı araştırma sonuçlarına göre “girişimcilerin çoğunluğu hırslı ve azimli tutumlarını ortaya koyduklarını, olaylara olumlu yaklaşma eğiliminde olduklarını, kendilerine olan güvenlerini ortaya koyduklarını ifade etmiştir” (Tulunay, 2010, s 128). Cansız (2007) başarılı girişimci özellikleri arasına çalışkanlığı da almıştır. “Başarılı bir girişimci iş bitirme azmi ve heyecanı içinde, çalışkan, bilgili, organizasyon gücü yüksek, iyi bir sermaye yöneticisi, liderlik yeteneği ve yönetim becerisi yüksek, çevresi ile iyi iletişim kurabilen, tüm bu özellikleri kullanarak iş görenlerin etkin ve verimli bir şekilde çalıştıran kişi olarak gösterilir” (Cansız, 2007, s.1).

Yurtsever girişimcinin yetenekleri arasına risk almayı dahil etmiştir. “Girişimde bulunan kişi, karşısına çıkacak riskleri göze almalı ve bunlarla baş edebilecek planları yapmalıdır. Risk alması, parasal bir risk olabileceği gibi, fiziksel veya sosyal bir risk de olabilir. Fiziksel risk, girişimcinin yoğun çalışma ve stres nedeniyle, sağlığını kaybetme ihtimalidir. Sosyal risk ise girişimcinin, başarısız olduğu takdirde toplumda var olan konumunu kaybetmesi ihtimalidir (Yurtsever vd., 2006, s.3).

Chrustopherd ve Scottvd (2003) “Girişimcilerin kişisel karakteristikleri ve muhtelif özellikleri vardır ki bunlardan bir tanesi de kişinin bizzat başarı güdüsüne sahip olmasıdır. Bir girişimi başlatmak için başarı güdüsünün kendisi bu insanlar için en önemli

motivasyon kaynağıdır” ifade etmiştir (Chrustopherd vd.,2004, Scott vd.,2003, s.257-279; Akt. Kahraman, Mutlu ve Kaya, 2011, s. 350).

Lambing ve Kuehl (2003) girişimcilerin sahip olduğu inisiyatif alma becerisinin onları diğer bireylerden ayırdığını belirtmiştir. “Neredeyse herkes, başarılı girişimcilerin başkalarının almadığı inisiyatifleri aldığına hem fikirdir. Girişimcilerin fikirlerini eyleme dökme istekleri onları girişimci olmayanlardan ayırır. Birçok insan güzel fikirlere sahiptir, fakat bu fikirler eyleme dönüştürülmez” (Lambing ve Kuehl, 2003, s. 27).

Top (2006), araştırmalar sonucunda liderliğin girişimcilerde bulunan bir nitelik olduğunu ifade etmiştir. “Liderlikle girişimcilik arasında önemli köprüler kurulmuştur. Son elli yıldır liderlik konusunda sürdürülen bu araştırmalarda ve çalışmalarda bazı belli liderlik özelliklerinin girişimciliği garanti ettiği anlaşılmaktadır” (Top, 2006, s.185).

Kalaycı’nın (2001) “Problem çözme yaşam boyu gereksinim duyulan bir beceridir” (Kalaycı, 2001, s. 38) diye tanımladığı problem çözme de girişimcilerde bulunan becerilerden biridir.

Armağan (2013) girişimcilerin bağımsız hareket edebilen özerk bireyler olduğunu belirtmiştir. “Bir girişimcinin yakın ya da uzak hedeflerini saptayabilip hedeflerine ulaşmak için farklı seçenekler yaratıp, en uygun kararı vermesi, kendi niyetlerinin, kapasitesinin, değerlerinin, istem ve yoksunluklarının ayırtına varabilmesi farklı bir anlatımla tutumsal otonomiye (özerkliğe) sahip olmasının zorunlu kılmaktadır (Armağan, A. 2013, s.57).

Schaper ve Volery (2004) girişimcilerin hedeflerine ulaşmak için sorumluluk aldığını belirtmişlerdir. “Başarılı girişimciler yaptıkları işe çok iyi konsantre olan kişilerdir. Onlar, hedeflerini gerçekleştirmek için sorumluluk alırlar, amaçlarını belirler ve yaptıkları işteki performanslarını görmek için anlık dönüt isterler” (Schaper ve Volery, 2004, s.36).

Çetinkaya Bozkurt girişimcilik becerileri arasında yenilikçiliğin en fazla kabul edilen kişilik özellikleri arasında bulunduğunu ve bu becerinin girişimciliğin tanımında risk alma ile birlikte yer aldığını ifade etmiştir (Çetinkaya Bozkurt, 2011, s.15).

Özdemir (2010), kadın girişimcilere yönelik yaptığı çalışmasında kadın görüşmecilerin kendilerinde girişimcilik isteğini canlandıran kişilik özellikleri sorduğunda “ilk başta mücadeleci olmak, iletişim becerileri, çalışkan olmak, fırsatları değerlendirmek ve sabırlı olmak gibi özellikler ön plana çıkmıştır” (Özdemir, 2010, s. 129).

“Girişimcilere en çok atfedilen özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür: taahhüt, bağlanma, güdü, azimli olma, dayanıklılık, amaç yönelimi, inisiyatif alma, esneklik, problem çözme, gerçekçilik, geri bildirimi arama ve kullanma, öz kontrol, orta düzeyde risk alma, statü ve güce düşük düzeyde ihtiyacı olma, bütünlük, sonuçlara yönelimli, güvenilirlik” (Döm, 2008, s.5).

Lamping ve Kuehl’e (2012) göre “başarılı girişimcilerde bulunması gereken özellikler: bir iş kurmak için hevesli olmak, başarısızlığa rağmen azimli olmak, güven, kararlılık, risk yönetimi, değişimi fırsat olarak görme, belirsizliğe karşı tolerans, girişken olma ve başarı ihtiyacı, detaylara önem verme, mükemmeliyetçilik, geçen zamanı algılama, yaratıcılık ve büyümeye dönüklük olarak sıralanmıştır” (Lamping ve Kuehl, 2012; At. Erdurur, 2012, s.28).

Gürdoğan’a (2012) göre, “girişimci olmanın değişmez ve her yerde aynı sonuçları veren bir formülü yoktur. Ancak dünyanın neresinde olursa olsun, her girişimcinin değişmez özellikleri vardır” (Gürdoğan, 2012, s. 34-35). Belirtilen 32 değişmez nitelik özetle şöyledir:

Dürüst, risk almasını bilen, yenilikçi, örgütlenmesini bilen ve ekip çalışmasına yatkın olan, uyumlu, sabırlı, sinerji ve hayat kaynağına sahip olan, güzel iş yapan, zamanın ustası olan, savurganlığın kaynağı olan, ümitsizliğe kapılmayan, adil, paylaşmasını bilen, öğrenmesini öğrenen, ayrıntıların önemli olduğunu bilen fakat ayrıntıda boğulmayan, inançları küçümsemeyen ve kimseyi inancını değiştirmeye zorlamayan, çalışma hayatında yabancı insanları arkadaşa, arkadaşları kardeşe dönüştürmeyi başarandır, gelen günü, geçen günden daha üretken kılabilen, yerin altında da olsa, mezarı güzel yapmaktan geri durmayan, çekirdekte meyveyi, meyvede da ağacı görebilen, şeffaf, hayatın uyum ve düzenindeki şiirin coşkusunu üretime yansıtabilen, kendisi için istediğini başkası için de isteyebilen, çöküşte yükselişi görebilen, özgürlüğün olmadığı yerde, özgünlüğün olmayacağını bilen, misyonu olmayanın vizyonu olmayacağını bilen, dünyadaki gelişmelere ayak uydurmada sorumluluğu başkalarına yüklemeyen, inisiyatif kullanmadan hiçbir zaman kaçınmayan, evrensel etik ve hukuk ilkelerine bağlılıkta en ön safta olan, kültür ve ekonomiyi birbirinden ayırmayan, çözüm üretmeyenin sorun ürettiğini unutmayan, değişmeden değiştiremeyeceğini gören, kolaylaştırmanın öncüsü ve kusursuzluğu arayan.

Küçük (2011), girişimci kişilik özelliklerini “özgüven, kararlı olma, iletişim becerileri, yeni fikirlere açık olma, vizyon sahibi olma, inisiyatif kullanabilme, güvenirlilik, olumlu düşünme, esneklik, risk alma, çalışkanlık, organizasyon kabiliyeti, denetim yeteneği, çevresi ile barışık olmak, azim, akılcılık, kararlılık” olarak sıralamıştır (Küçük, 2011, s. 36- 37).

Schaper ve Volery’e (2004) göre “kendine güven, risk alma eğilimi, esneklik, fikir özgürlüğü, enerji, sebatla sıkı çalışma etiği, yaratıcılık, başarılı olma güdüsü, denetim yeteneği, belirsizliğe tahammül, önerilere açıklık, liderlik, inisiyatif kullanabilme, her işin altından kalkma, iyi iletişim becerilerine sahip olma, ısrarcı, kar odaklılık ve öngörü sahibi olma girişimcilerde bulunması gereken kişilik özellikleri arasındadır” (Schaper ve Volery, 2004, s. 35).

Sonuç olarak girişimci kişilik özelliklerinin sınıflandırılmasında bilim insanları, birbirine benzer becerilerin yanında farklı becerilere de yer vermişlerdir.