SAYFA ~ b CUMHURİYET t
-KÜLTÜR
kultur@cumhuriyet.com.tr 19 MAYIS 2003 PAZARTESİToplumcu gerçekçilikten ödün vermeyen Burhan Arpad yaşamını yazarak kazanıyordu
izgisinden hiç sapmadı
SENNUR SEZER
Burhan Arpad 93 yıl önce Mudanya’da
doğmuş. Onu ilk kez Vatan’da fıkra yaz dığı yıllarda tanımış olmalıyım, sonra galiba Varlık’ta daha yakın bir tanışık lık başladı.
Onu hep gözlerinde alaycı ışıklar ya nan, hafif iğneli bir üslupla konuşan ciddi bir insan olarak anımsıyorum. Tek cümleyle tanımlasam “inançlarından
taviz vermeyen” diye anlatabilirim onu.
Bu tanımlamanın nedeni neydi diye dü şündüğümde, birden çok neden çıkıyor karşıma. Bunlardan en önemlisi yaz dıklarında da, çevirdiği kitaplarda da toplumcu gerçekçi çizgiden hiç sapma ması belki.
Hayatını yazarak kazanmak zorun daydı. Gezi notlarından öykülere, ro mandan tiyatro eleştirilerine çeşitli tür lerde yazmasının, çeviriler yapmasının bezginliği hiç sezilmedi okurlarınca. Bezginlik duymadı belli ki. Sürekli ya zanların kendini yinelemesine de ben rastlamadım bugüne dek okuduklarım da. Oktay Akbal onun öykülerini tanım larken “dümdüz bir anlatımla lirizm
► 4 Aralık 1994’te aramızdan ayrılan Burhan Arpad
inançlarından asla taviz vermedi. Yazdıklarında da çevirdiği
kitaplarda da toplumcu gerçekçi çizgiden hiç sapmadı.
Toplum olaylarını edebiyat yoluyla değerlendirmeyi
önemsedi. Yaşamını yazarak kazandı. Antifaşist toplumcu
yazarların yapıtlarını dilimize kazandırdı.
yapma olanağını gerçekleştirmek iste diğinin; öykülerinde şehrin hareketine, kalabalığına kanşıp okura vakm kahra manlar yarattığının; toplumcu gerçek çi akımdan hiç sapmadığının” altını çi
zer.
‘Dediğim dedik' üç yazar
Burhan Arpad’ın yaşıtı arkadaşların dan biri İhsan Devrim’dir. Hani şu ‘Sü
per Baba’ ve ‘Baba Evi’ dizilerinin ih
tiyar aktörü. Pek az kişi bilir onun ya zar olduğunu, 1943’te Salah Birsel ve Burhan Arpad’la birlikte ABC Kitabe- vi’ni kurduğunu. Yayınevinin yürüme- mesinin nedeni üçünün de “dediğinden
cayma/, dediğim dedik” kişiler oluşudur
galiba. Bence bu uyuşmazlıkta birbiri ne benzerliğin, alaycılığın da payı var dır. Bence biri konuşmalı Devrim’le, döneminin yazarlık anlayışını irdelet mek.
Burhan Arpad’ın 1940’ta yayımladı ğı ilk öykü kitabının adı ‘Şehir 9 Tab-
lo’ydu. Bunu ‘Dolayısıyla’ (1955), ‘Son Pmle’ (1961), ‘Taşı Toprağı Altın’ (1966), ‘Yeditepe Olayları’ (1974) izledi.
Tiyatro yazılan: ‘Perde Arkası’(1959),
‘İlk Gece’ (1962) ve ‘Direklerarası’dır (1974). Tiyatro öyküleri ‘Operet 8 Tab lo’ (1964), ‘Oyun 6 Tablo’ (1966) adla-
nnı taşır. Gezi notlan da yazmış olan Ar- pad’m ‘Gezi Günlüğü’ 1962 yılı Türk Dil
Kurumu Ödülü almıştır.
Burhan Arpad’ın en önemli etkinlikle rinden biri antifaşist toplumcu yazarla- nn yapıtlarını dilimize kazandırmasıdır.
Remarque, Zweig, Thomas Mann’la baş
layıp uzayan bu listede yer alan kitaplar dan Anna Seghers’in ‘Ölüler Genç Ka-
lır’ı , DimitırDimov’un ‘Tütün’ü, Karnen Kalçev’in ‘Proleter Devrimci Dimitrov’u
şu günlerde yeniden gündemde. (Son ba surdan Evrensel Basım Yayın).
Özü sözü birdi
Burhan Arpad 4 Aralık 1994’te ara mızdan aynldı. “Toplum olaylarını ede
biyat yoluyla değerlendirmeyi” önemse
yen, bunun için çevirilerinde ve yazdık- lannda biyografilere özel bir yer ayıran Burhan Arpad’ın da yaşam öyküsü ya zılmalı elbet. Bunu yazmak isteyenler için malzeme de az değil.
Basılan anılan (‘Hesaplaşma’, 1977 -
‘Yok Edilen İstanbul’ - 1983), Mehmet Şeyda’nın yazdıklan (Edebiyat Dostla
rı, 1970) da var. Özü sözü bir 93 yaşın da bir yazarla tanışmak istiyorsanız siz de okuyun bu kitaplan.
Burhan Arpad, gezi notlarından öykülere, romandan tiyatro eleştirilerine kadar çeşitli türlerde yazdı, çeviriler yaptı.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi T a h a T o ro s Arşivi
