TARIMSAL YAPILARIN TASARIMI
7. HAFTA
SERBEST BESİ AHIRLARININ TASARIMI
Prof.Dr. Metin OLGUN
Doç. Dr. Havva Eylem POLAT
Besi sığırı üretimi, sığır yetiştiriciliğinin önemli bir koludur. Besi sığırı yetiştiriciliğinde kullanılan barınak tipleri süt sığırı barınaklarına benzerdir.
Ancak burada belirtilmesi gereken nokta, besi sığırı ahırlarının süt sığırlarınınki kadar korunmuş olmasına gerek yoktur. Besi sığırları vücut sıcaklıklarını koruyabilmek için aldıkları besinin bir kısmını ısıya çevirirler. Bu nedenle kuru koşullarda barındırıldıkları durumda soğuktan etkilenmezler. Bununla birlikte, hayvanların doğum zamanlarında yada besiye alınan hayvanların yaşlarının çok küçük olması durumunda yağış ve rüzgardan korunmaları gerekir.
Diğer taraftan hayvanlar sundurma ve gölgelik gibi basit yapılarla yaz güneşine karşı da korunmalıdır.
Besi sığırları için tamamen kapalı yapılar ancak çok soğuk ve yağışlı bölgelerde düşünülmelidir. Bunun dışında iklim koşullarına bağlı olarak tamamen açık yada kısmen açık yapılarda barındırılmaları yeterlidir. Bu nedenle besi sığırı ahırları, doğal havalandırmalı, ferah, çok yönlü kullanıma uygun ve basit konstrüksiyonlu olmalıdır.
Besi sığırı yetiştiriciliğinde kullanılan barınak sistemlerini;
• Bağlı duraklı ahırlar,
• Serbest ahırlar,
• Serbest duraklı ahırlar,
• Izgara tabanlı ahırlar
olmak üzere dört grupta toplamak
mümkündür.
Serbest besi sığırı ahırları
Serbest besi sığırı ahırları, süt sığırcılığı için verilen özelliklerle benzerlik gösterir. Bu sistemde, barınak tabanına fazla miktarda yataklık serildiğinden yataklık gereksinimi yüksektir.
Serbest besi sığırı ahırları, tamamen veya kısmen açık tipte olabilecekleri gibi kapalı tipte de olabilirler.Ancak en yaygın uygulaması üç cephesi kapalı,güney yada doğuya bakan cephesi açık , üzeri basit bir çatı ile kapatılmış ve açık cephe önünde gezinme alanı bulunan şeklidir.
Besi sığırları, ahır içerisinde oluşturulan bölmelerde gruplar halinde barındırılırlar.
Bölme büyüklüğü, bölmedeki hayvan sayısına, hayvan ağırlığına ve bireysel yemleme yapılıyorsa her bir hayvan için ayrılan yemleme genişliğine bağlıdır.
Serbest besi sığırı ahırları için önerilen boyutlar
Canlı ağırlık,kg
Canlı ağırlık,kg 200200 300300 400400 500500 600600 700700 Bölme
Bölme
alanı,m/hayvan
alanı,m/hayvan 22 33 44 55 66 77 Yemleme
Yemleme
genişliği,cm/hayvan
genişliği,cm/hayvan 4040 5050 6060 6565 6565 7070 Bölme derinliği,m
Bölme derinliği,m 55 66 77 88 99 1010
Izgara tabanlı besi sığırı ahırları
Izgara tabanlı ahır sistemi, yataklık kullanımını dolayısıyla yataklık materyalinin temini, depolanması ve ahır içerisine serilmesi gibi gereksinimleri ortadan kaldırması, gübre temizliği için gerekli işgücü miktarını önemli ölçüde azaltması, birim alanda barındırılan hayvan sayısının fazla olması ve hayvanların daha temiz barındırılması nedeniyle , özellikle hayvancılığın geliştiği ülkelerde çok benimsenmiş ve yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. Bu sistemin en büyük sakıncası, ilk tesis maliyetinin yüksek ve barınak içi çevre koşullarının denetiminin iyi yapılmasının zorunlu olmasıdır.
Bu sistemde barınak tabanı tamamen veya kısmen ızgaralı yapılabilmektedir. Ancak besi sığırı yetiştiriciliğinde genel uygulama barınak tabanının tamamen ızgaralı yapılmasıdır.
Izgara tabanlı sistemin esası, hayvanların katı ve sıvı gübrelerinin ahır tabanı üzerinde bırakılan boşluklardan yerçekimi kuvveti ve hayvanların gezinmeleri sırasında ayakları ile uyguladıkları basınç etkisi sonucunda döşeme altında bulunan gübre kanallarına düşmesidir.
Izgaralı ahırlardan beklenilen fonksiyonların elde edilebilmesi için ızgaraların tasarımının çok iyi yapılması gerekir. Izgaralar betonarme malzemeden yapılmalıdır. Izgara malzemesi seçilirken;ilk tesis maliyeti, kullanım ömrü, su emme özelliği, sağlamlık, aşınma,ateşe dayanıklılık ve yenilenme maliyeti dikkate alınmalıdır. Izgaralar stabil olmalıdır. Izgaralarda görülebilecek bükülme , eğilme ve yerinden oynamalar hayvanlarda çeşitli yaralanma ve sakatlanma olaylarına yol açar.
Izgaraların boyutları, hayvan rahatlığı ve ahır temizliği yönünden önem taşımaktadır.
Izgaralar aşağıya doğru daralan trapez kesitli olmalıdır. Üst genişliği 12.5-15.0 cm, alt genişliği 7.5 cm, yüksekliği 15-17.5 cm, uzunluğu en fazla 3 m ve ızgaralar arasında bırakılacak boşluk genişliği ise 3-4 cm olmalıdır.
Izgara tabanlı sistemlerde bölmeler tesis edilerek hayvanlar gruplar halinde barındırılmalıdır. Bir bölmede barındırılacak hayvan sayısı 15-30 arasında olmalıdır.
Izgara tabanlı sistemlerde hayvan başına gerekli alan değerleri;
Canlı ağırlık,kg Canlı ağırlık,kg
200200 300300 400400 500500 600600 700700
Gerekli alan, m Gerekli alan, m
1.11.1 1.51.5 1.81.8 2.12.1 2.32.3 2.52.5
