1
İSTANBUL
VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
MÜKELLEF HİZMETLERİ USUL GRUP MÜDÜRLÜĞÜ
213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU İLE İLGİLİ OLARAK UYGULAMA BİRLİĞİNİN SAĞLANMASI
AMACIYLA DAHA ÖNCE YAPILAN TAMİMLERİN GÜNCELLENMESİ VE BİRLEŞTİRİLMESİ
Usul Müdürlüğü - 2012
17.08.2012 Tarihinde Güncellenmiştir- HİZMETE ÖZEL -
Usul Müdürlüğü - 2012
213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU İLE İLGİLİ OLARAK UYGULAMA BİRLİGİNİN SAĞLANMASI AMACIYLA DAHA ÖNCE YAPILAN TAMİMLERİN
GÜNCELLENMESİ VE BİRLEŞTİRİLMESİ
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I ...1
VERGİ MAHREMİYETİ ...1
I- İCRA MÜDÜRLÜKLERİ TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER ... 1
II- YABANCI ÜLKE MAKAMLARI TARAFINDAN TÜRK VATANDAŞLARI İLE İLGİLİ OLARAK İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER ... 2
III- KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER ... 2
IV- TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU PERSONELİNE ANKET ÇALIŞMALARI SIRASINDA VERİLECEK BİLGİLER ... 3
V- KAMU HİZMETİ VEREN DİĞER KURUM VE KURULUŞLAR TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİLER ... 3
VI- DİĞER HUSUSLAR ... 3
BÖLÜM II ...6
VERGİ KİMLİK NUMARASI ...6
I- GERÇEK KİŞİLER... 7
A) Türkiye Cumhuriyeti Tabiiyetindeki Gerçek Kişiler ... 7
B) Yabancı Uyruklu Gerçek Kişiler ... 7
C) Yabancı Misyon Personeli Kimlik Kartı Sahipleri İle İlgili İşlemler ... 8
II- TÜZEL KİŞİLER... 9
A) Tam Mükellef Tüzel Kişiler ... 9
B) Yabancı Tüzel Kişiler ... 9
III- SAHTE NÜFUS CÜZDANI İLE MÜKELLEFİYET TESİSİ ... 10
A) Gerçek Kişilerden Alınan Dilekçeler ... 10
B) Resmi Makamlardan Alınan Yazılar ... 10
C) Sicil İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar ... 11
IV- KAYIP/ÇALINTI NÜFUS CÜZDANI İLE MÜKELLEFİYET TESİSİ ... 12
V- DİĞER HUSUSLAR ... 13
BÖLÜM III ...15
TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ ...15
I- MATRAH TAKDİRİ İÇİN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ ... 15
II- TAKDİR KOMİSYONLARINCA MATRAH TAKDİRİ İŞLEMLERİ... 17
III- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARI ... 17
IV- TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİNDE ZAMAN AŞIMI ... 17
V- SEHVEN YAPILDIĞI ANLAŞILAN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ ... 18
VI- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARINDA HATA BULUNMASI ... 18
BÖLÜM IV ...19
TEBLİĞ...19
I- TEBLİĞ TÜRLERİ ... 19
A) Posta Yoluyla Tebliğ ... 20
B) İlan Yoluyla Tebliğ ... 20
C) Dairede veya Komisyonda Tebliğ ... 22
D) Memur Eliyle Tebliğ ... 22
E) Elektronik Ortamda Tebliğ ... 22
II- TEBLİĞİN MUHATABLARI... 23
III- DİĞER HUSUSLAR ... 26
BÖLÜM V ...28
VERGİ İNCELEMESİ ...28
I- İNCELEMENİN TANIMI VE TÜRLERİ ... 28
II-VERGİ İNCELEMELERİNDE UYULMASI GEREKEN USULLER ... 28
A) İşe Başlama Ve İncelemeye Hazırlık ... 28
B) İncelemeye Başlama ... 28
III- İNCELEME SÜRESİ ... 29
IV- VERGİ İNCELEMESİNE YETKİLİ OLMAYANLARCA DÜZENLENEN RAPORLAR ... 29
V- İHRACAT GÜMRÜK İŞLEMLERİNDE KIYMET ARAŞTIRMASI ... 30
VI- NAKİL VE ADRES DEĞİŞİKLİKLİĞİ YAPAN MÜKELLEFLER HAKKINDA İNCELEMENİN HANGİ VERGİ DAİRESİNCE YAPILACAĞI ... 31
VII- RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARI ... 31
A) Üst Rapor Değerlendirme Komisyonu ... 31
B) Rapor Değerlendirme Komisyonları ... 32
VIII- CEVAPLI RAPORLAR ... 32
IX- DİĞER HUSUSLAR ... 32
BÖLÜM VI ...34
İŞE BAŞLAMA, MÜKELLEFİYET TESİSİ, YOKLAMA VE MÜKELLEFİYET TERKİNİ İŞLEMLERİ ...34
I- İŞE BAŞLAMA ... 34
A) Gerçek Kişiler ... 34
B) T.T.K. Uyarınca Tescil İçin Başvuran Kurumlar Vergisi Mükellefleri ... 36
C) Tüzel Kişiliği Olmayanlar İle Ticaret Sicil Memurluklarınca Bildirimde Bulunulması Zorunlu Olmayan Tüzel Kişiler (Dernek, Vakıf, Kooperatif Vb.) ... 38
D) İşe Başlama Bildirimine İlişkin Diğer Hususlar ... 38
II- YOKLAMA İŞLEMLERİ ... 38
A) Vergi Dairelerince Şüpheli Bulunan Mükelleflerin İşe Başlama Yoklaması 38 B) Vergi Tekniği Raporuna İstinaden Mükellefiyeti Re’sen Terkin Edilen Mükelleflerin İşe Başlama Yoklaması ... 39
C) İşi Terk Yoklamaları ... 39
D) Yoklama Fişleri / Tutanakların Düzenlenmesi ... 39
III- MÜKELLEFİYET TESİSİ ... 40
IV- İŞİ BIRAKMA BİLDİRİMİ VE RE’SEN TERK İŞLEMLERİ ... 41
A) Gerçek Kişi Mükellefler ... 42
B) Nakliyecilik Faaliyeti İle Uğraşan Mükellefler ... 42
C) Ticaret Şirketleri ... 43
V- DİĞER HUSUSLAR ... 44
BÖLÜM VII ...45
BİLGİ VERME, BİLGİ İSTEME ...45
I- ÇİFTÇİLERİN BAĞ-KUR SİGORTALISI OLDUKLARINI GÖSTERİR BELGEYİ
İSTEMELERİ ... 45
II- YÜKSEK SEÇİM KURULUNDAN BİLGİ İSTEMİ ... 45
III-BİLANÇO, GELİR TABLOSU VE İŞLETME HESABI HÜLASASI TASDİKİ ... 45
IV- KIYI BANKACILIĞINDAN ELDE EDİLEN FAİZ GELİRLERİYLE İLGİLİ VERGİ İLİŞİĞİ OLMADIĞINA DAİR BELGE VERİLMESİ... 46
V- İSTANBUL YAKASI İL TELEKOM MÜDÜRLÜĞÜ MÜŞTERİLERİ HAKKINDA BİLGİ BELGE TALEPLERİ ... 46
VI- İŞE BAŞLAMA VE BIRAKMAYA İLİŞKİN BİLDİRİM ZORUNLULUĞU ... 47
A) Ticari Kazanç veya Serbest Meslek Kazancı Nedeniyle Gerçek veya Basit Usulde Gelir Vergisi Mükellefi Olanlar ... 47
B) SGK Başkanlığı Birimlerince Adlarına İdari Para Cezaları Kesilen Vergi Dairelerince Yapılacak İşlemler ... 48
VII- SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINCA İSTENEN MÜKELLEFİYET YAZILARININ TÜM VERGİ DAİRELERİNCE TEMİN EDİLMESİ GEREKTİĞİ ... 49
VIII- ÖZÜRLÜ KİŞİYE BAKAN AKRABASINA EVDE BAKIM ÜCRETİ BAĞLANMASI İLE İLGİLİ MÜKELLEFİYET BİLGİSİ VERİLMESİ ... 50
BÖLÜM VIII ...51
BEYAN VE E-BEYAN ...51
I- ELEKTRONİK BEYANNAME İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER ... 51
A) Elektronik Ortamda Gönderilmesi Gereken Beyannameler: ... 51
B) E-Beyan Gönderme Şifresi Verilebilecek Kişiler ... 52
C) Zorunluluk Kapsamındaki Beyannamelerin Kendiliğinden ve Pişmanlık Talepli Olarak Elektronik Ortamda Verilmesi... 52
1. Beyannamelerin Kanuni Süresi İçerisinde ve Kağıt Ortamında Verilmesi53 2. Beyannamelerin Kanuni Süresi Geçtikten Sonra Verilmesi ... 53
3. Sehven Kanuni Süresinden Sonra Seçilerek Verilen Beyannameler ... 53
II- TASFİYE HALİNDEKİ KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNİN ELEKRONİK ORTAMDA BEYANNAME VERMELERİ ... 54
III- DÜZELTME BEYANLARI... 55
A) Düzeltme Beyannamesi Verilmesi Durumunda Yapılacak İşlemler ... 55
B) Vergi İnceleme Raporlarına İstinaden Beyannamelerin Düzeltilmesi ... 55
IV- ELEKTRONİK ORTAMDA DÜZELTME BEYANNAMESİ VERİLMESİ DURUMUNDA CEZA KESİLİP KESİLMEYECEĞİ ... 56
V- BEYANNAMELERE KESİLEN ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINA KARŞI SAVUNMA DİLEKÇELERİNDE YER VERİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR ... 56
VI- DİĞER HUSUSLAR ... 58
BÖLÜM IX ...60
BA-BS BİLDİRİM FORMLARI ...60
I- BA-BS BİLDİRİM FORMU VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE VERMEYEN MÜKELLEFLER HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER ... 60
A) Ba-Bs Bildirim Formu Vermeyen, Eksik Veren Veya Yanıltıcı Bildirimde Bulunan Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler ... 60
B) Akaryakıt İstasyonlarında ÖKC Fişi İle Yapılan Satışların Ba-Bs Bildirim Formlarında Nasıl Gösterileceği ... 61
C) Adi Ortaklıklarda Ba-Bs Bildirim Formu Verme Yükümlülüğü ... 62
D) Hal Komisyoncularının Ba-Bs Bildirim Formu Verme Yükümlülüğü ... 62
E) İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflerin Ba-Bs Bildirim Formu
Verme Yükümlülüğü ... 62
F) Sigorta Şirketlerinin Ba- Bs Bildirim Formu Verme Yükümlülüğü ... 62
II- TASFİYE DEVİR VE İFLAS DURUMLARINDA BA-BS BİLDİRİM FORMLARININ VERİLMESİ ... 63
A) Tasfiye, Devir ve Birleşme Halindeki Şirketlerde Ba-Bs Bildirim Formu Verme Yükümlülüğü ... 63
B) İflas Halindeki Kurumların Ba – Bs Bildirim Formlarının Verilmesi ... 64
III- BA-BS BİLDİRİM FORMLARININ DÜZELTİLMESİ ... 64
BÖLÜM X ...66
DEĞERLEME VE ATIKLARIN İMHASI ...66
İLAÇ VE BENZERİ ATIKLARIN İMHASI ... 66
BÖLÜM XI ...68
TARHİYAT ...68
I- İHBARNAMENİN DÜZENLENMESİ VE YAPILACAK İŞLEMLER ... 68
II- 8.000 TL’NİN ÜZERİNDE OLAN TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN TEVSİKİ ... 68
III- VERGİ SUÇU VE VERGİ İNCELEME RAPORLARINDA HAKLARINDA KOMİSYON GELİRLERİNDEN DOLAYI TAKDİR KOMİSYONU MARİFETİYLE MATRAH TAKDİRİ İSTENİLEN MÜKELLEFLERE KESİLECEK CEZALAR ... 69
IV- VERGİ İNCELEMESİNE YETKİLİ OLMAYANLAR TARAFINDAN DÜZENLENEN RAPORLAR... 69
V- PİŞMANLIK TALEBİYLE ELDEN VERİLEN BEYANNAMELER ... 70
VI- TÜZEL KİŞİLİĞİ SONA EREN KURUMLARA İLİŞKİN TARHİYAT ... 71
VII- İFLAS DÖNEMLERİNE İLİŞKİN TARHİYATIN KİMİN ADINA YAPILACAĞI ... 73
VIII- 01/08/2009 TARİHİNDEN SONRA VERİLEN ELEKTRONİK BEYANNAMELER İÇİN ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI KESİLMESİ HALİNDE KIYAS YAPILMAYACAĞI... 74
BÖLÜM XII ...75
UZLAŞMA ...75
I- UZLAŞMA TALEBİNE İLİŞKİN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR ... 75
A) Uzlaşma Talebinin Kabulünde Dikkat Edilecek Hususlar ... 75
B) Uzlaşma Talebinde Bulunabilecek ve Uzlaşma Oturumlarına Katılabilecek Kişiler ... 75
II- UZLAŞMA KOMİSYONLARININ YETKİSİ ... 76
III- DAYANAĞI BULUNMAYAN TARHİYATLARA İLİŞKİN UZLAŞMA TALEPLERİ ... 77
IV- TAMAMLATILMAK SURETİYLE YAPILAN TARHİYATLAR İÇİN İNDİRİM, UZLAŞMA VE DAVA AÇMA HAKLARINDAN AYRI AYRI YARARLANILAMAYACAĞI ... 78
V- TAKDİR KOMİSYON KARARINA İSTİNADEN BİR KAT KESİLEN VERGİ ZİYAI CEZASININ ÜÇ KATA TAMAMLANMASI DURUMUNDA DÜZENLENECEK CEZA İHBARNAMESİ VE UZLAŞMA TALEBİ ... 79
VI- KIYASLAMA YOLUYLA KESİLEN USULSÜZLÜK CEZALARINA İLİŞKİN
UZLAŞMA TALEPLERİ ... 80
VII- GEÇİCİ VERGİLERE İLİŞKİN OLARAK UZLAŞILAN VERGİNİN ( 0 ) SIFIR OLMASI HALİNDE GECİKME FAİZİ ... 80
VIII- VERGİ DAİRESİ UZLAŞMA KOMİSYONU TOPLANTILARINDA GÖREV VE YETKİ KULLANIMI ... 80
IX- UZLAŞMANIN TEMİN EDİLEMEDİĞİNE İLİŞKİN TUTANAKLARIN MÜKELLEFE TEBLİĞ EDİLMESİ ... 81
BÖLÜM XIII ...82
3100 SAYILI KANUN ...82
I- ÖKC ALMAYAN MÜKELLEFLERE KESİLECEK CEZA... 82
II- AKARYAKIT POMPALARINA BAĞLANACAK ÖKC ... 82
III- HATALI KESİLEN ÖKC FİŞİNİN KAYITLARA İNTİKALİ ... 83
IV- ÖKC’LERİ ÇALINAN VEYA KAYBOLAN MÜKELLEFLER ... 83
V- İHRAÇ MALI TAŞIYAN ARAÇLARA İSTİSNA KAPSAMINDAKİ AKARYAKIT TESLİMLERİ ... 83
VI- YOKLAMA SONUCU BEKLENİLMEKSİZİN ÖKC ALINMASINA İLİŞKİN İZİN BELGESİ ... 84
VII- İNTERNET ÜZERİNDEN YAPILAN SATIŞLARDA ÖKC KULLANMA MECBURİYETİ ... 84
VIII- BÜTÜN SATIŞLARINDA FATURA DÜZENLEYEN MÜKELLEFLERİN ÖKC KULLANMA MECBURİYETİ ... 84
IX- ELEKTRİK ENERJİSİ OLMAYAN İŞ YERLERİNDE ÖKC KULLANMA ZORUNLULUĞU ... 85
X- MÜŞTERİLERİNE SİLİK VE OKUNAKSIZ ÖKC FİŞİ VEREN MÜKELLEFLER 85 XI- MİRASÇILARIN MURİSE AİT ÖKC’İ KULLANMASI ... 85
XII- ADİ ORTAKLIKLARDA HİSSE DEVRİNDE ÖKC KULLANILMASI ... 86
XIII- YENİ NESİL ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN KULLANILMASI ... 86
XIV- ÖKC KULLANMA MECBURİYETİ BULUNMAYAN MÜKELLEFLER ... 87
BÖLÜM XIV ...88
ANLAŞMALI MATBAALAR ...88
BÖLÜM XV ...89
DİĞERLERİ ...89
213 SAYILI VERGİ USUL KANUNUNUN UYGULANMASI İLE İLGİLİ OLARAK SIKÇA SORULAN SORULAR VE CEVAPLARI ...91
EKLER ...101
İNDEKS ...169
1
BÖLÜM I
VERGİ MAHREMİYETİ
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak Başkanlığımızca yayınlanan 25/06/2004 tarih 6317 sayılı 2004/24 No’lu, 16/02/2007 tarih 1339 sayılı 2007/5 No’lu, 27/12/2007 tarih 11240 sayılı 2007/32 No’lu, 15/01/2010 tarih 392 sayılı 2009/41 No’lu, 19/09/2011 tarih 10491 sayılı 2011/195 No’lu Tamimlerin güncellenmesi ile uygulamada tereddüt edilen hususlara yönelik açıklamalara bu bölümde yer verilmiştir.
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinin son fıkrasında,
“... Ayrıca, kamu görevlilerince yapılan adlî ve idarî soruşturmalar ile ilgili olarak talep edilen bilgi ve belgeler ile bankalara, yapacakları vergi tahsiline yönelik bilgiler verilebilir. Bu bilgilerin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları vergi inceleme raporuyla tespit olunanların, kanunla kurulmuş mesleki kuruluşlarına ve 3568 sayılı Kanunla kurulan birlik ve meslek odalarına bildirilmesi vergi mahremiyetini ihlal sayılmaz.
Bu takdirde kendilerine bilgi verilen kişi ve kurumlar da bu maddede yazılı yasaklara uymak zorundadırlar. Maliye Bakanlığı bilgilerin açıklanmasıyla ilgili usulleri belirlemeye yetkilidir.
…” hükmü yer almaktadır.
Söz konusu madde hükmüne göre sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen ve kullananların maddede ismi geçen birlik ve kuruluşlara bildirilmesi ile kamu görevlilerince yapılan adli ve idari soruşturmalarla ilgili olarak talep edilecek bilgi ve belgeler verilebilir.
I- İCRA MÜDÜRLÜKLERİ TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER 2004/1 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu İç Genelgesi’nde, “... Adalet Bakanlığı ile yapılan yazışmalar sonucunda alınan 23/02/2004 tarihli ve 04539 sayılı yazıda; icra müdürlüklerinin kamu hizmeti yaptıkları belirtildiğinden, kamu hizmeti gören bu tür gerçek ve tüzel kişilerin istedikleri bilgilerin aşağıdaki çerçevede verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Bu tür gerçek ve tüzel kişilere verilecek bilgiler; ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz gerektirmeden mükellefin tarh dosyasından temin edilebilmeli ve Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesindeki mahremiyet hükümlerini ihlâl edecek nitelikte olmamalıdır. Buna göre hakkında bilgi istenilen mükellefin vergi levhasında bulunan bilgilerle ikametgah adresi ve halen mükellef olup olmadığı gibi hususların bildirilmesi mahremiyetin ihlali anlamına gelmeyeceğinden, bu bilgilerin icra müdürlüklerine verilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Öte yandan vergi mahremiyeti kapsamına giren bilgilerin verilmeyeceği de tabiidir. ...” şeklinde açıklama yapılmıştır.
2
Buna göre, hakkında bilgi istenen mükellefin vergi levhasında bulunan bilgilerle ikametgah adresi ve halen mükellef olup olmadığı hususlarının bildirilmesi vergi mahremiyetinin ihlâli anlamına gelmeyeceğinden, bu bilgilerin İcra Müdürlüklerine verilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Bu tür gerçek veya tüzel kişilere verilecek bilgiler, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz gerektirmeden mükellefin tarh dosyasından temin edilebilmeli ve Vergi Usul Kanunu’nun mahremiyet hükümlerini ihlâl edecek nitelikte olmamalıdır.
II- YABANCI ÜLKE MAKAMLARI TARAFINDAN TÜRK VATANDAŞLARI İLE İLGİLİ OLARAK İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER
Anayasamızın 20’nci maddesinin birinci fıkrasında özel ve aile hayatının gizliliği esasına yer verilmiş, 129’uncu maddesinde de memurlar ve diğer kamu görevlilerinin Anayasa ve Kanunlara sadık kalarak görevlerini ifa etmek zorunda oldukları belirtilmiştir.
Bu doğrultuda, Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinde, vergi muameleleri ve vergi incelemeleri ile uğraşan memurlar tarafından mükelleflerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine müteallik olmak üzere öğrenilen sırların ve gizli kalması lazım gelen diğer hususların ifşa edilmesinin vergi mahremiyetinin ihlali anlamına geleceği hüküm altına alınmıştır.
Herhangi bir yabancı ülke makamı tarafından istenilen bilgi ve belgelerin verilmesi sırasında, mükelleflerin vergi güvenliğini sağlamak bakımından, Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinde düzenlenmiş olan vergi mahremiyetine ilişkin hükümlere uyulmasının gerekeceği tabiidir.
Bu nedenle, ülkemizdeki yabancı ülke temsilciliklerinin ya da yabancı ülke makamlarının doğrudan vergi dairelerimizden Türk vatandaşları hakkında istedikleri bilgi taleplerinin karşılanmayarak, Başkanlığımız aracılığıyla Dışişleri Bakanlığına intikal ettirilmesi gerekmektedir.
III- KALKINMA AJANSLARI TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİ VE BELGELER
08/02/2006 tarihli ve 26074 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun ile kurulan ve Devlet Planlama Teşkilatının Koordinasyonu altında faaliyet gösteren kalkınma ajanslarının; işlev ve faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülerek, ajansların, kurum ve kuruluşların iş ve işlemlerini kolaylaştırması ve destek sağlaması, ajansların söz konusu kurum ve kuruluşlarla yakın bir işbirliği içerisinde çalışmasına, bu çerçevede ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgeleri ilgili kurum ve kuruluşlardan zamanında ve tam olarak sağlamasına bağlıdır.
5449 sayılı Kanun, ajansların işlevlerini etkili ve verimli olarak yerine getirebilmesi için merkezi düzeyde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonun sağlanmasına özel bir önem vermiş ve “Bilgi Toplama” başlıklı 6’ncı maddesinde, “Ajans, görevleri kapsamında gerekli gördüğü bilgileri kurum ve kuruluşlardan istemeye yetkilidir.
Kendilerinden bilgi istenilenler bu bilgileri zamanında vermekle yükümlüdür.” hükmü yer almıştır.
3
Bu nedenle, kamu hizmeti gören kalkınma ajanslarına hakkında bilgi istenen mükelleflerin vergi levhasında bulunan bilgilerle ikametgah adresleri ve halen mükellef olup olmadıkları hususlarının bildirilmesi vergi mahremiyetinin ihlali sayılmayacaktır.
IV- TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU PERSONELİNE ANKET ÇALIŞMALARI SIRASINDA VERİLECEK BİLGİLER
Resmi İstatistik Programı kapsamında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tanıtım kartı sahibi personele Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesi hükümleri de göz önünde bulundurularak, Resmi İstatistik Programı kapsamında uygulanan anket çalışmaları sırasında, işyerleri ile ilgili olarak faal, gayri faal, terk gibi durumları ile o işyerine ait mali müşavir, muhasebeci bilgileri veya yıllık kurumlar/yıllık gelir vergisi beyannamesini veren kişi hakkında bilgi edinilmesi durumunda çalışmanın daha sağlıklı yürüyebileceğinden bahisle, TÜİK kimlik kartına sahip personele söz konusu çalışmalar kapsamında, mükelleflerin işyerleri ile ilgili olarak faal, gayri faal, terk gibi durumlar ile o işyerlerine ait mali müşavir, muhasebeci bilgilerinin veya yıllık gelir/yıllık kurumlar vergisi beyannamesini veren kişi hakkındaki bilgilerin verilmesi, vergi mahremiyetinin ihlâli anlamına gelmeyeceğinden söz konusu bilgilerin verilebileceği tabiidir.
V- KAMU HİZMETİ VEREN DİĞER KURUM VE KURULUŞLAR TARAFINDAN İSTENİLEN BİLGİLER
Kamu hizmeti veren tüm gerçek ve tüzel kişiler (TMSF, SPK, SMMMO, TOBB, Ticaret Odası, Esnaf ve Sanatkârlar Odası, Üniversiteler, vb.) tarafından talep edilen bilgilere ilişkin olarak; hakkında bilgi istenen mükelleflerin vergi levhasında bulunan bilgileri, ikametgah adresi ve halen mükellef olup olmadığı hususlarının bildirilmesi vergi mahremiyetinin ihlâli anlamına gelmeyeceğinden, Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesi hükümleri de göz önünde bulundurularak söz konusu bilgilerin verilebileceği, ancak gayri safi iş hasılatı, yıllık alış ve satış tutarı bilgilerinin verilmesi, vergi mahremiyetinin ihlâli sayılacağından verilmesi mümkün bulunmamakla birlikte, hakkında bilgi talep edilen mükelleflerin muvafakatinin alınması durumunda söz konusu bilgilerin verilebileceği tabiidir.
VI- DİĞER HUSUSLAR
- Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından talep edilen ve hakkında bilgi istenen mükelleflerin vergi levhasında bulunan bilgileri, ikametgah adresi ve halen mükellef olup olmadığı hususlarının bildirilmesi vergi mahremiyetinin ihlâli anlamına gelmeyeceğinden söz konusu bilgilerin verilebileceği, toplu bilgi taleplerinin ise; bahsedilen bilgiler ile sınırlı olmak üzere karşılanması mümkün bulunmakla birlikte, bu bilgilerin vergi daireleri aracı kılınmaksızın ilgili kurum tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı Uygulama ve Veri Yönetimi Daire Başkanlığından istenilmesi gerekmektedir.
- Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşların inceleme elemanları tarafından (Gümrük ve Ticaret Müfettişi, Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi, Adalet Müfettişi vb.) talep edilen bilgi ve belgelerin (mükellefin iletişim ve ortaklık bilgileri, faaliyetine ilişkin bilgiler, mali tablolar, Ba/Bs bildirim formu, inceleme raporu vb.) talep yazısında idari soruşturma gerekçesi ile istenildiği hususuna yer verilmiş olması kaydıyla Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinde yazılı yasaklara uyulması zorunluluğundan bahsedilmek suretiyle verilebileceği tabiidir.
4
- Mükelleflerin kendilerine ait bilgiler ve vergi inceleme raporlarını vergi dairelerinden istemeleri ve bu bilgilerin kendilerine verilmesi durumunda vergi mahremiyetinden söz edilemeyeceği tabiidir. Ancak mükelleflerin tarh dosyasını ve/veya takip dosyasını incelemesi, tetkik etmesi ile kendileri hakkında tanzim edilen vergi suçu ve vergi tekniği raporlarının kendilerine verilmesi mümkün bulunmamaktadır.
- Mükelleflerin avukatları tarafından talep edilen bilgi ve belgelerin, kendi müvekkili ile yaptığı vekalet sözleşmesinde, müvekkilleri adına vergi dairesinden bilgi ve belge alması yönünde kendilerine yetki verilmiş olması ve bu vekalet sözleşmesinin vergi dairesine sunulması koşuluyla vekil tayin edilen avukatların bu bilgi ve belgeleri alabilmeleri mümkün olmakla birlikte, mükelleflerin avukatları tarafından tarh dosyası ve/veya takip dosyasının incelenmesi, tetkik edilmesi ise mümkün bulunmamaktadır.
- Hakem/Hakem heyetlerince talep edilen bilgi ve belgelerin verilmesi Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinin ihlali sayılacağından bu bilgi ve belgelerin verilmesi mümkün olmamakla birlikte, hakem heyetlerince ihtiyaç duyulan bilgi ve belgelerin mahkemeden talep edilmesi ve mahkemenin de uygun bularak idareye gerekli talimatı vermesi durumunda, mahkemece istenilen bilgi ve belgelerin gizlilik kaydı ile mühürlü bir zarf içinde ve Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesindeki vergi sırlarının ifşa edilmesi halinde sorumluluğun mahkemeye ait olacağı hususu da belirtilmek ve bir dizi pusulasına bağlanmak suretiyle istenilen bilgi ve belgelerin fotokopilerinin verileceği tabiidir.
- Mahkemeler tarafından istenilen bilgi ve belgelerin gizlilik kaydı ile mühürlü bir zarf içinde ve Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesindeki vergi sırlarının ifşa edilmesi halinde sorumluluğun ilgili mahkemeye ait olacağı hususu da belirtilmek ve bir dizi pusulasına bağlanmak suretiyle istenilen bilgi ve belgelerin fotokopilerinin, mahkemeler tarafından asıllarının istenilmesi halinde ise asıllarının verilmesi mümkün bulunmaktadır.
- İhbarda bulunan kişi tarafından talep edilen ihbar ikramiyesi raporunun ihbarda bulunana verilmesi vergi mahremiyetinin ihlali sayılacağından mümkün bulunmamakla birlikte, adına hesaplanan ihbar ikramiyesi tutarı ile ödeme şekli hususlarında kendisine yazılı olarak bilgi verilmesi mümkün bulunmaktadır.
- Belediyelerce, ilan ve reklâm vergisi ve çevre temizlik vergisi işlemlerinde mükellefler tarafından beyan edilen hususların teyidinin, mükelleflerden belge istenmeden ilgili kurum ve kuruluşlardan yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda belediyelerce, mükelleflere ait kimlik bilgileri, İçişleri Bakanlığı Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden, işyerlerinde çalışan işçi sayısına ilişkin bilgilerin ise Sosyal Güvenlik Kurumundan elektronik ortamda sağlanması mümkün olabilecektir. Gerekli görülmesi halinde mükelleflerin vergi levhası bilgileri Gelir İdaresi Başkanlığının internet sayfası üzerinden e-vergi levhası sorgulamasıyla, ticaret sicil bilgileri ise Ticaret Sicil Gazetesi sorgulamasıyla teyit edilebilecektir.
Ayrıca, belediyeler mükelleflerin işe başlama, adres değiştirme ve işyeri kapatmalarına ilişkin bilgileri vergi dairelerinden talep etmeleri durumunda, vergi dairelerince söz konusu bilgiler yazılı veya elektronik ortamda verilebilecektir.
- Yabancı bir ülkede ticari faaliyette bulunmak üzere müracaatta bulunan mükellefler hakkında yabancı ülke temsilciliklerinin ya da yabancı ülke makamlarının, mükelleflerin borcunun bulunup bulunmadığına ilişkin bilgi ve belge talepleri vergi mahremiyet
5
kapsamında değerlendirildiğinden yabancı ülke temsilcilikleri ya da yabancı ülke makamları tarafından istenilen bilgilerin verilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ancak mükellefler tarafından bağlı bulundukları vergi dairelerinden yabancı ülke temsilcilikleri ya da yabancı ülke makamlarına verilmek üzere borcu olup olmadığına dair yazı almaları mümkün bulunmaktadır. Ayrıca, mükelleflerin borcu olup olmadığına dair bilgilerin yabancı ülke temsilcilikleri ya da yabancı ülke makamlarına verilmesine yönelik muvafakatlarını bildirmeleri halinde, bu bilgilerin yabancı ülke temsilcilikleri ya da yabancı ülke makamlarına verilmesi sırasında, mükelleflerin vergi güvenliğinin sağlanması bakımından, Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinde düzenlenmiş olan vergi mahremiyetine ilişkin hükümlere uyulmasının gerekeceği tabiidir.
Bu nedenle, ülkemizdeki yabancı ülke temsilciliklerinin ya da yabancı ülke makamlarının doğrudan vergi dairelerimizden mükellefler hakkında istedikleri bilgi taleplerinin karşılanmayarak, Başkanlığımız aracılığıyla Dışişleri Bakanlığına intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Başkanlığımız birimlerine intikal eden ve yukarıda yer alan kurum, kuruluş ve gerçek kişiler tarafından yapılan bilgi ve belge taleplerinin, bu bölümde yapılan açıklamalar doğrultusunda karşılanması gerekmekte olup bu bölümde yer alan bilgi ve belgeler dışındaki taleplerin ise karşılanmasının Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesinin ihlâli sayılacağı tabiidir.
6
BÖLÜM II
VERGİ KİMLİK NUMARASI
Vergi Kimlik Numarası Kullanımının Yaygınlaştırılması Hakkındaki 4358 sayılı Kanun ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak Başkanlığımız tarafından yapılan 2003/9, 2004/1, 2004/36, 2005/39, 2006/22, 2008/2, 2010/4, 2010/6, 2010/31 No’lu tamimlerin güncellenmesi ile uygulamada tereddüt edilen hususlara yönelik açıklamalara bu bölümde yer verilmiştir.
Vergi Kimlik Numarası Kullanımının Yaygınlaştırılması Hakkındaki 4358 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinde; “Kamu idare ve müesseseleri ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, Maliye Bakanlığınca belirlenecek işlemlerin yapılması sırasında, bu işlemlere muhatap veya taraf olan gerçek ve tüzel kişilerin vergi kimlik numarasını tespit etmek ve bu işlemlere ilişkin belge, hesap ve kayıtlarında vergi kimlik numaralarına da yer vermek zorundadırlar.
Belirlenecek işlemlere muhatap veya taraf olan kişiler, vergi kimlik numaraları olmadığı takdirde, işlemlerin tamamlanmasından önce vergi kimlik numarası almak zorundadırlar.
Bu Kanun’da geçen ‘vergi kimlik numarası’ tabiri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesi uyarınca gerçek ve tüzel kişilere verilen vergi numarasını ifade eder” hükmü yer almaktadır.
Vergi kimlik numarasının verilmesi ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin son fıkrasında yer alan; “Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan her gerçek kişi ile tüzel kişilere bir vergi numarası verilir. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye ve vergi numarasının kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılacak işlemlerle ilgili kayıtlarda ve düzenlenecek belgelerde kullanılması mecburiyetini getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü ile gerçekleştirilmiştir.
Diğer taraftan, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 47’nci maddesinde; “(1) Kişiler adına düzenlenecek olan her türlü form, beyanname, kimlik kartı, vergi kimlik kartı, sürücü belgesi, pasaport gibi bütün tanıtıcı belgelerde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasına yer verilir.
(2) Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin her türlü işlem ve kayıtlarında esas alınır...’ hükmü yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde, Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan gerçek kişilerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının vergi kimlik numarası olarak kullanılmasına ilişkin açıklamalara 3 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.
7 I- GERÇEK KİŞİLER
A) Türkiye Cumhuriyeti Tabiiyetindeki Gerçek Kişiler
3 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’nin yayımı tarihine kadar vergi kimlik numarası almış olan Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan gerçek kişilerin vergi kimlik numaraları ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının eşleştirilmesi sonucunda, vergi dairesi kayıtlarında Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan gerçek kişilerin vergi kimlik numaraları on bir haneli rakamdan oluşan Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasına dönüştürülmüş olup, 01/07/2006 tarihinden itibaren vergi dairelerince fiilen Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası kullanılmaya başlanılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan gerçek kişiler için vergi kimlik numarası olarak Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasının kullanılmaya başlanıldığı tarihten itibaren belgelerde vergi kimlik numarası satırına on bir haneli Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası yazılacaktır.
Yapılan dönüştürme işlemi sonucunda, Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin son fıkrasına istinaden çıkarılan 240, 247 ve 262 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile 4358 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 1 ve 2 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliğlerinde belirtilen işlemlere taraf olan ve işlemleri gerçekleştirecek kişi ve kuruluşlara vergi kimlik numaralarını ibraz etmek zorunda bulunan Türkiye Cumhuriyeti tabiyetindeki gerçek kişiler vergi kimlik numarası olarak, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarını ibraz edeceklerdir.
Vergi mükellefiyetini gerektirecek bir faaliyeti olmadığı halde, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin son fıkrası ile 4358 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan tebliğlere istinaden ilgili gerçek ve tüzel kişilere vergi kimlik numarası ibraz etmek zorunda olan Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan gerçek kişiler, vergi kimlik numarası olarak Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarını ibraz edeceklerinden, Türkiye Cumhuriyeti tabiyetindeki gerçek kişilere bu bent kapsamındaki işlemler için 01/01/2007 tarihinden itibaren vergi dairelerince potansiyel vergi kimlik numarası verilmeyecektir.
B) Yabancı Uyruklu Gerçek Kişiler
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun Türkiye’de Oturan Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hakkındaki Yönetmeliğinin ”Yabancılara Kimlik Numarası Verilmesi” başlıklı 5’inci maddesinde; yabancılar kütüğünde kayıtlı bulunan kişilerin kaydına ulaşmak, nüfus kayıtları arasında bağ kurmak, kamu kuruluşlarında yabancılarla ilgili olarak tutulan kayıtları ilişkilendirmek ve kimlik numaralarının zorunlu tutulduğu diğer işlemlerde karşılaşabilecekleri sıkıntıları gidermek amacıyla yabancılar kimlik numarası verileceği, yabancılar kimlik numarasının, kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin her türlü işlem ve kayıtlarında esas alınacağı belirtilmiştir.
4358 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak, yabancı kimlik numarası bulunan yabancıların yabancı kimlik numaralarının vergi kimlik numarası olarak kullanılmasına ilişkin açıklamalara 4 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.
8
01/07/2010 tarihinden itibaren yabancı kimlik numarası bulunan yabancı uyruklu gerçek kişiler için 4 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği’nde açıklanan işlemlerde vergi kimlik numarası olarak yalnızca yabancı kimlik numarası kullanılacaktır.
2010/3 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesinin 3.1. bölümündeki açıklamalara göre; Vergi mükellefiyetini gerektirecek bir faaliyeti olmadığı halde, Yabancı Kimlik Numarası Bulunmayan Yabancı Gerçek Kişiler 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin son fıkrası ile 4358 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan tebliğlere istinaden ilgili gerçek ve tüzel kişilere vergi kimlik numarası ibraz etmek zorunda olan ve yabancı kimlik numarası bulunmayan yabancı uyruklu gerçek kişilerin, adreslerinin de bulunduğu bir dilekçe ve pasaportlarının noter onaylı örneği ya da vergi dairesi yetkililerine onaylatmak üzere aslı ve fotokopisi ile birlikte herhangi bir vergi dairesine müracaat etmeleri halinde vergi dairelerince kendilerine potansiyel vergi kimlik numarası verilmesi işlemlerine eskiden olduğu gibi devam edilecektir.
2006/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’nde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişilerin vergi kimlik numarası alabilmeleri için nüfus cüzdanlarının/pasaportlarının noter onaylı bir örneğini ya da vergi dairesi yetkililerince onaylanmak üzere nüfus cüzdanlarının/pasaportlarının aslı ve fotokopisi ile birlikte müracaat etmeleri halinde, vergi dairelerince kendilerine potansiyel vergi kimlik numarası verileceği belirtilmiştir.
C) Yabancı Misyon Personeli Kimlik Kartı Sahipleri İle İlgili İşlemler
Gelir İdaresi Başkanlığından alınan 09/02/2012 tarih ve 14749 sayılı yazıda; “Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdür Yardımcılığı tarafından Başkanlığımıza gönderilen 03.01.2012 tarih ve 201118420559 sayılı yazıda, diplomatik ve konsüler misyon mensuplarına İçişleri Bakanlığı Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından
‘Yabancılara Mahsus Kimlik Numarası’ tahsis edilmeye başlanıldığı, 11 haneli bu numaranın yabancı misyon mensuplarına düzenlenen kimlik kartları üzerindeki ‘Kimlik No’ hanesine kaydedildiği, yabancı misyon mensuplarının ülkemizde herhangi bir kurumda gerçekleştirmek istedikleri mali ve hukuki işlemleri için bu kimlik numarasını kullandıkları, ancak işlem sırasında yapılan kimlik paylaşım sistemi (KPS) sorgulamasında adres kayıtlarının bulunmaması halinde bazı sorunların ortaya çıktığından bahisle, Dışişleri Bakanlığınca düzenlenen ‘Yabancı Kimlik Personeli Kimlik Kartı’nın ibrazı halinde, aynı zamanda T.C.
vatandaşı olmayan yabancı misyon personelinin, adres kayıtlarına bakılmaksızın her türlü işlemlerinin sonuçlandırılabilmesini teminen gerekli idari ve teknik düzenlemenin yapılması ve ilgili personelin bilgilendirilmesinin yararlı olacağı belirtilmektedir.
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 8’inci maddesinde, ‘Türkiye’de herhangi bir amaçla en az altı ay süreli yabancılara mahsus ikamet tezkeresi alan yabancılar, Genel Müdürlükçe yabancılar kütüğüne kayıt edilir. Bu kütüğe kayıt edilen yabancılar, her türlü nüfus olaylarını nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensupları bu hükmün dışındadır.’ hükmü yer almaktadır.
Buna göre, Dışişleri Bakanlığınca düzenlenen ‘Yabancı Misyon Personeli Kimlik Kartı’nın ibrazı halinde, T.C. vatandaşı olmayan yabancı misyon personelinin adres kayıtlarına bakılmaksızın işlemlerinin sonuçlandırılması gerekmektedir. Ayrıca, ‘Yabancı Misyon Personeli Kimlik Kartı’nın fotokopisi işlemi yapan memur tarafından isim ve unvan belirtilerek onaylanacak ve muhafaza edileceği” belirtilmiştir.
9 II- TÜZEL KİŞİLER
A) Tam Mükellef Tüzel Kişiler
Vergi mükellefi olmayan tüzel kişilere; unvanı, adresi, kuruluş yeri ve yılı ile merkezinin bulunduğu yeri belirten, tüzel kişiliğin kaşesi ve temsile yetkili kişinin imzasını taşıyan dilekçe ekinde 2003/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’nde belirtilen belgelerle birlikte tüzel kişiliğin merkezinin bulunduğu yerdeki tarha yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri halinde, E-VDO sicil işlemlerinden Tüzel Kişi, Potansiyel Mükellefiyet Tesisi ekranından, Şirket Türü “Diğer” bilgi girişi yapılarak potansiyel vergi kimlik numarası verilmesi işlemleri 2003/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’ne göre yapılacaktır.
Limited şirketin anonim şirkete dönüşmesi halinde; yeni vergi kimlik numarası verilmesi ve yeni verilen numara ile eski numaranın irtibatlandırılması gerekmektedir
Serbest bölgelerde faaliyet gösteren tüzel kişilere; unvanı, adresi, kuruluş yeri ve yılı ile merkezinin bulunduğu yeri belirten tüzel kişiliğin kaşesi ve temsile yetkili kişinin imzasını taşıyan dilekçe ekinde Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ile Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünden alınan faaliyet ruhsatının serbest bölge müdürlüklerince yada noterce tasdikli bir örneği ile birlikte, serbest bölgenin bulunduğu yerdeki tarha yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri halinde vergi kimlik numarası verilecektir.
B) Yabancı Tüzel Kişiler
2006/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesine göre; vergi mükellefiyetini gerektirecek bir faaliyeti olmadığı halde, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin son fıkrası ile 4358 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan tebliğlere istinaden ilgili gerçek ve tüzel kişilere vergi kimlik numarası ibraz etmek zorunda olan, yurt dışında yerleşik yabancı tüzel kişilerin potansiyel vergi kimlik numarası alması için kendi ülkelerinde geçerli kuruluş belgesinin Türkiye’nin o ülkede bulunan temsilciliğince onaylı Türkçe bir örneğini veya yabancı dilde onaylı kuruluş belgesinin tercüme bürolarınca tercüme edilmiş Türkçe bir örneğini ilgili vergi dairesine ibraz etmeleri halinde kendilerine potansiyel vergi kimlik numarası verilecektir.
Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünden (Gelir İdaresi Başkanlığı) alınan 07/11/2003 tarih ve B.0.70.GEL.0.70/7033-213/48344 sayılı genel yazıda açıklandığı üzere;
bankalar ve özel finans kurumlarının işlem yapmak üzere müracaat eden ancak vergi kimlik numarası ibraz edemeyen yabancı müşterileri için toplu olarak vergi kimlik numarası alabilmelerini sağlamak amacıyla “Yabancılar İçin Vergi Kimlik Numarası Talep Formu”nu doldurmak suretiyle toplu olarak vergi kimlik numarası alabileceklerdir.
Bankalar ve özel finans kurumları, vergi kimlik numarasını ibraz edemeyen yabancı müşterilerine vergi kimlik numarası alabilmek için, gerçek kişiler için, banka veya özel finans kurumlarınca tasdikli pasaport fotokopisini, tüzel kişiler için ise kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesinin Türkiye’nin o ülkede bulunan temsilciliğince onaylı Türkçe bir örneğini adres bilgilerini de “Yabancılar için Vergi Kimlik Numarası Talep Formu”na ekleyerek, haftalık periyotlar halinde merkez veya şubenin bulunduğu yer vergi dairesinden talep edeceklerdir.
10
Vergi daireleri tarafından banka ve özel finans kurumlarınca gönderilen bu belgelere göre bankaların yabancı müşterilerden vergi kimlik numarası bulunanlar tespit edilecek, vergi kimlik numarası bulunmayanlara, gönderilen bilgiler yeterli ise vergi kimlik numarası verilecektir.
Serbest bölgelerde sadece faaliyet ruhsatı ile faaliyette bulunan ve herhangi bir şirket veya şube tescili olmayan yabancı firmalar, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi yerine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesinin Türkiye’nin o ülkede bulunan temsilciliğince onaylı Türkçe bir örneğini ibraz edeceklerdir.
III- SAHTE NÜFUS CÜZDANI İLE MÜKELLEFİYET TESİSİ
Konu ile ilgili olarak 2011/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’nde gerekli açıklamalar yapılmıştır.
A) Gerçek Kişilerden Alınan Dilekçeler
Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin, nüfus cüzdanında yer alan kimlik bilgilerinin kullanılması suretiyle adlarına sahte nüfus cüzdanı düzenlendiğini belirterek vergi dairelerince sahte nüfus cüzdanı ile adlarına sicil işlemlerinin yapılmasının engellenmesini talep ettikleri dilekçeleri ile;
-Vergi mükellefiyetini terk edenler ile vergi mükellefiyeti bulunmayanların (potansiyel vergi kimlik numarası bulunanlar dahil) herhangi bir vergi dairesine,
- Vergi mükellefiyeti bulunanların bağlı bulundukları vergi dairesine
müracaat etmeleri ve dilekçeler ekinde, adlarına sahte nüfus cüzdanı düzenlendiğine dair mahkeme kararını, adli veya idari makamlarca düzenlenmiş belgelerin aslını ya da yetkili makamlarca tasdik edilmiş örneklerini ibraz etmeleri halinde vergi daireleri tarafından Yönetim Bilgi Sistemi ekranında Mükellef Hizmetleri / Sicil Sorgulama / Sahte Kimlik İşlemleri / T.C. Kimlik Numarasına Tedbir Koyma Ekranı kullanılarak sisteme bilgi girişi yapılacaktır.
Adlarına sahte nüfus cüzdanı düzenlendiğine dair mahkeme kararını, adli veya idari makamlarca düzenlenmiş belgelerin aslını veya yetkili makamlarca tasdik edilmiş örneklerini dilekçeleri ekinde vergi dairesine ibraz etmeyen Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilere, sisteme sahte nüfus cüzdanı bilgi girişinin yapılabilmesi için söz konusu belgeleri ibraz etmesi gerektiği alma haberli bir yazı ile bildirilecektir.
İşlemi biten dilekçe ve eklerin örnekleri; vergi mükellefiyeti bulunan mükelleflerin bağlı olduğu vergi dairelerindeki tarh dosyasında vergi mükellefiyetini terk edenler ile vergi mükellefiyeti bulunmayanların müracaat ettiği vergi dairelerinde açılacak klasörlerde muhafaza edilecektir.
B) Resmi Makamlardan Alınan Yazılar
Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin, nüfus cüzdanında yer alan kimlik bilgilerinin kullanılması suretiyle adlarına sahte nüfus cüzdanı düzenlendiğine dair adli veya idari makamlardan alınan belgeler üzerine, sisteme bilgi girişi yapılacaktır.
11
İşlemi biten yazı ve eklerin örnekleri, 2011/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesinin 1’inci bölümünde belirtilen usullere uygun olarak muhafaza edilecektir.
C) Sicil İşlemlerinde Dikkat Edilecek Hususlar
Mükellefiyet tesisi yaptırmak isteyen;
- Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin mükellefiyet tesisi için ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan kimlik bilgilerine ve ibraz edilen nüfus cüzdanında yer alan T.C. Kimlik Numarasına,
- Mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketlerinin ortaklarının, yönetim kurulu başkan, üye ve genel müdürlerinin (limited şirketlerde müdürlerinin) ibraz ettikleri T.C. Kimlik Numarasına ait bilgi girişinin yapıldığı sırada sisteme girilen T.C. Kimlik Numarası ile ilgili sahte nüfus cüzdanı düzenlendiğine dair bilgi girişinin yapılıp yapılmadığı sistem tarafından otomatik olarak kontrol edilecektir.
1. Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin mükellefiyet tesisi için ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan kimlik bilgileri ile T.C. Kimlik Numarasının veya mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketlerinin ortaklarının, yönetim kurulu başkan, üye ve genel müdürlerinin (limited şirketlerde müdürlerinin) ibraz ettikleri T.C. Kimlik Numarasının bilgi girişi sonucunda sahte nüfus cüzdanı bilgisi bulunduğuna dair sistem tarafından uyarı verilmemesi halinde; mükellefiyet tesisi yapılması, dosya numarası verilmesi ve/veya T.C.
Kimlik Numarası bilgi girişi yapılması için gerekli işlemlere devam edilecektir.
2. Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin mükellefiyet tesisi için ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan T.C. Kimlik Numarasına ait sahte nüfus cüzdanı bilgisi bulunduğuna dair sistem tarafından uyarı verilmesi halinde; Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin mükellefiyet tesisi için ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan kimlik bilgileri “Nüfus Cüzdanı Doğrulama Ekranı”ndan kontrol edilecektir.
2.1. Kontrol sonucunda; Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin mükellefiyet tesisi için ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan seri sıra numarası ve kimlik bilgileri ile “Nüfus Cüzdanı Doğrulama Ekranı”nda yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgilerinin aynı olması halinde mükellefiyet tesisi yapılması ve/veya dosya numarası verilmesi için gerekli işlemlere devam edilecektir.
2.2. Kontrol sonucunda; Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki gerçek kişilerin ibraz ettikleri nüfus cüzdanında yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgileri ile “Nüfus Cüzdanı Doğrulama Ekranı”nda yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgilerinin farklı olması halinde; ibraz edilen nüfus cüzdanındaki kişi adına mükellefiyet tesisi işlemi yapılmayacak olup ibraz edilen nüfus cüzdanı iade edilmeyip durumu anlatan bir yazı ekinde ilgili nüfus müdürlüğüne gönderilecektir, Ayrıca ibraz edilen belgelerin ve nüfus cüzdanının fotokopisi durumu anlatan bir yazı ile emniyet müdürlüklerine de bildirilecektir.
3. Mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketlerinin ortaklarının, yönetim kurulu başkan, üye ve genel müdürlerinin (limited şirketlerde müdürlerinin) T.C. Kimlik Numarasına ait sahte nüfus cüzdanı bilgisi bulunduğuna dair sistem tarafından uyarı verilmesi halinde;
12
ibraz edilen T.C. Kimlik Numarasına ait gerekli kontrolün yapılabilmesi için mükelleften nüfus cüzdanın aslını ibraz etmesi alma haberli bir yazı ile istenecektir.
3.1. Nüfus cüzdanının ibraz edilmesi üzerine yapılan kontrol sonucunda, ibraz edilen nüfus cüzdanında yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgileri ile “Nüfus Cüzdanı Doğrulama Ekranı”nda yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgilerinin aynı olması halinde T.C. Kimlik numarası bilgi girişi yapılması için gerekli işlemlere devam edilecektir.
3.2. Nüfus cüzdanının ibraz edilmesi üzerine yapılan kontrol sonucunda, ibraz edilen nüfus cüzdanında yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgileri ile “Nüfus Cüzdanı Doğrulama Ekranı”nda yer alan seri, sıra numarası ve kimlik bilgilerinin farklı olması halinde ibraz edilen nüfus cüzdanındaki kişi adına bilgi girişi yapılmayacak olup, ibraz edilen nüfus cüzdanı iade edilmeyip durumu anlatan bir yazı ekinde ilgili nüfus müdürlüğüne gönderilecektir. Ayrıca ibraz edilen belgelerin ve nüfus cüzdanının fotokopisi durumu anlatan bir yazı ile emniyet müdürlüklerine de bildirilecektir.
3.3. Nüfus cüzdanının ibraz edilmemesi halinde; nüfus cüzdanını ibraz etmeyen mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketinin ortağı, yönetim kurulu başkanı, üyesi ve genel müdürü (limited şirkette müdürü) ile ilgili bağlı oldukları nüfus müdürlüğünden, şirket hakkında da şirketin kayıtlı olduğu Ticaret Sicil Memurluğundan gerekli araştırma yapılacak ve araştırma sonuca göre işlem tesis edilecektir.
IV- KAYIP/ÇALINTI NÜFUS CÜZDANI İLE MÜKELLEFİYET TESİSİ
Kaybolan veya çalınan nüfus cüzdanları ile gerçek kişiler adına mükellefiyet tesis edilmesinin engellenmesine ilişkin olarak 2010/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’nde gerekli açıklamalar yapılmıştır.
Vergi dairesine müracaat ederek;
- Mükellefiyet tesisi yaptırmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti tabiyetindeki gerçek kişilerin, -Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarını vergi kimlik numarası olarak bildiren, mevcut ve yeni kurulacak sermaye şirketlerinin ortakları, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdürlerinin ibraz ettikleri nüfus cüzdanının, mükellefiyet tesisi yapılmadan ve/veya dosya numarası verilmeden önce, MERNİS/Kimlik Paylaşım Sisteminden kayıp veya çalıntı olup olmadığı sorgulanacaktır.
Yapılan sorgulama sonucunda;
- İbraz edilen nüfus cüzdanının kayıp/çalıntı olmadığının tespit edilmesi halinde mükellefiyet tesisi yapılması ve/veya dosya numarası verilmesi için gerekli işlemler yapılacaktır.
- İbraz edilen nüfus cüzdanının kayıp/çalıntı olduğunun tespit edilmesi halinde nüfus cüzdanındaki kişi adına mükellefiyet tesisi yapılmayacak ve/veya dosya numarası verilmeyecektir. İbraz edilen nüfus cüzdanı iade edilmeyip durumu anlatan bir yazı ekinde ilgili nüfus müdürlüğüne gönderilecektir.
Ayrıca ibraz edilen belgelerin ve nüfus cüzdanının fotokopisi durumu anlatan bir yazı ile emniyet müdürlüklerine de bildirilecektir.
13 V- DİĞER HUSUSLAR
1. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67’nci maddesi kapsamında yatırım yapacak olan yabancılara (gerçek kişi/tüzel kişi) vergi kimlik numarası verilmesi işlemleri Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından yürütülecek olup bunların dışındaki vergi kimlik numarası alma talebinde bulunan diğer yabancı gerçek ve tüzel kişilere vergi kimlik numarası verilmesi işlemlerini her vergi dairesinin kendisinin yerine getirmesi gerekmektedir.
2. Ticaret Sicil Memurluğu tarafından kuruluşu ilgili Vergi Dairelerine bildirilen şirketlere verilen vergi kimlik numaraları ve unvanlarının İstanbul Ticaret Odasına bildirilmesi gerekmektedir.
3. Adi ortaklık kurmaksızın birden fazla kişinin kendi arsalarına şahsi ihtiyaçları için bina inşa etmek için oluşturdukları ortaklıklar adına Sosyal Güvenlik Kurumuna ibraz edilmek üzere potansiyel vergi kimlik numarası verilmesi;
- Talep ettikleri dilekçeleri ve ekinde ortakların nüfus cüzdanlarının/yabancıların pasaportlarının noter onaylı örneği ya da vergi dairesi yetkililerine onaylatılmak üzere aslı ve fotokopisi ile birlikte bulundukları yerdeki tarha yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri halinde söz konusu ortaklık adına potansiyel vergi kimlik numarası verilecektir.
4. Yeni kurulacak anonim ve limited şirketlerden özel mevzuatları veya ana sözleşmelerine konulan hüküm gereğince peşin ödenmesi gereken sermaye payı bulunanlara vergi kimlik numarası verilebilmesi için;
- Dilekçe ile birlikte, şirket ana sözleşmesinin aslı ya da noter onaylı örneğinin, özel mevzuatları gereğince peşin ödenmesi gereken sermaye payı bulunan şirketlerin ise buna ilişkin özel mevzuatlarının aslı ya da noter onaylı örneğinin, tüzel kişiliğin merkezinin bulunduğu yerde tarha yetkili vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir.
- Vergi dairesince, ibraz edilecek bu belgeler üzerinde yapılacak tetkik neticesinde peşin ödenmesi gereken sermaye payı bulunduğunun tespit edilmesi halinde E-VDO sicil işlemlerinden Sicil işlemleri / Tüzel Kişi / Potansiyel Mükellefiyet Tesisi başlığı altında, limited şirket için (6), anonim şirket için (7) şirket türü kodu “002500-Potansiyel Mük.(Yeni Kurulacak Sermaye Şirketleri)” meslek kodu bilgi girişi yapılarak potansiyel vergi kimlik numarası verilecektir. Bu durumda program otomatik olarak unvanın başına “Yeni Kurulacak” ibaresini taşıyacaktır.
- Hukuken şirketin kuruluş işlemlerinin tamamlandığının ticaret sicil memurluğu tarafından vergi dairesine bildirilmesi üzerine şirketin potansiyel vergi kimlik numarası aldığı vergi dairesinden Sicil işlemleri/Tüzel Kişi/Vergi Dairesi Mükellefiyet Tesisi seçeneği ile kurumlar vergisi ve gerekli diğer mükellefiyet tesisi sağlanacak, unvan değişikliği yapılıp
“Yeni Kurulacak” ibaresi kaldırılacak, eksik kimlik ve mükellefiyet bilgileri tamamlanacaktır.
(Örn. Ortaklık Bilgileri v.b.)
- Bu işlemler sadece yeni kurulacak şirketin ana sözleşmesinde belirtilen adreste tarha yetkili vergi dairesince yerine getirilecektir.
14
- Maddede belirtilen belgelerin aslı ve fotokopilerinin ibraz edilmesi halinde ilgili müdür yardımcısı veya görevlendirilecek servis şefi tarafından belgeler aslı ile karşılaştırılıp doğruluğu tespit edilerek onaylanacak ve asılları geri verilecektir.
5. 2003/1 Seri No’lu Vergi Kimlik Numarası İç Genelgesi’ne göre doğumla Türk Vatandaşlığını kazanmış olup sonradan Bakanlar Kurulundan vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan ve yurt dışında yaşayan kişiler, bulundukları ülkedeki Türk Konsolosluğundan onaylı pembe kartlarının (mavi kart) fotokopisini, kimlik ve adres bilgilerini içeren form ile birlikte Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Başkent Vergi Dairesi Müdürlüğüne posta ile göndermeleri halinde vergi dairesince kendilerine vergi kimlik numarası verilecek ve bu numara varsa faks yoksa posta ile başvuranların adreslerine gönderilecektir.
6. Vekâletname ile vergi kimlik numarası verme işlemi yapılması halinde vekalet veren kişinin kimlik bilgilerine istinaden vergi numarası verileceğinden, vergi dairesince vekaletnamenin bir örneği alınacaktır.
15
BÖLÜM III
TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30, 31 ve 75’inci maddelerinin uygulanmasına ilişkin olarak Başkanlığımızca yayınlanan 01/05/2008 tarih ve 4327 sayılı 2008/15 No’lu, 20/01/2011 tarih ve 511 sayılı 2011/101 No’lu, 17/05/2011 tarih ve 5227 sayılı 2011/144 No’lu tamimlerin güncellenmesi ile uygulamada tereddüt edilen hususlara yönelik açıklamalara bu bölümde yer verilmiştir.
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30/1’inci maddesinde beyannamelerin zamanında verilmemesi re’sen takdir sebebi olarak sayılmıştır.
Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesi’nin 52’nci maddesinde beyannamelerini vermeyen mükellefler hakkında yapılacak işlemler açıklanmış bulunmaktadır.
Re’sen vergi tarhı ile ulaşılmak istenen amaç yükümlülerin vergiye tabi kazançlarının gerçeğe yakın bir şekilde tespit edilmesidir.
Vergi Usul Kanunu’nun 75’inci maddesi ile takdir komisyonlarının vergi inceleme yetkisinin bulunduğu, 31’inci maddesinin 8’inci bendinde ise takdir kararlarında takdirin müstenidatı ve takdir hakkında izahat bulunması gerektiği belirtilmek suretiyle komisyonların herhangi bir araştırma ve inceleme yapmaksızın bir ölçü ve emsal belirtilmeden matrah takdiri yapmamaları hükme bağlanmıştır.
Bu nedenle; kanuni süresinde beyanname vermeyen mükelleflerle ilgili olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30/1, 31/8 ve 75’inci maddeleri ile Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesi’nin 52, 53, 55 ve 56’ncı maddeleri ve 1988/8 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu İç Genelgesi de dikkate alınarak aşağıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
I- MATRAH TAKDİRİ İÇİN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ
1. Re’sen matrah takdiri için, takdire sevk işlemlerinde zaman aşımı süresinin son yılının beklenilmemesi ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 352/1-1 maddesi uyarınca kesilecek usulsüzlük cezası yönünden aynı Kanun’un 114 ve 374’üncü maddeleri de dikkate alınarak tarh zaman aşımına sebebiyet verilmemesi,
2. Beyanname vermeyen mükellefler ile ilgili olarak, Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesinin 52’nci maddesi dikkate alınarak takdire sevk işleminin yapılması,
3. Re’sen vergi tarhiyatını gerektiren durumların tespitine ilişkin belgelerin takdire sevk fişine eklenmesi,
16
4. Ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlara ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile muhtasar beyanname verilmesini gerektiren yükümlülüğün tespiti (yoklama, tutanak, vb.) yapılmadan takdire sevk işleminin yapılmaması, 5. Re’sen takdir edilecek dönemin tam dönem veya kıst dönem olup olmadığına açıklık getirilmesi,
6. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde belirtilen vergi tevkifatına ait takdir işlemlerinde tevkifatın niteliği ve türünün sevk fişinde belirtilmesi,
7. Katma değer vergisi ile ilgili olarak yapılacak takdir işlemlerinde önceki yıllara ait gelir vergisi beyannameleri ile varsa o yılın değişik aylarında verilmiş bulunan katma değer vergisi beyannamelerinin bir örneğinin gönderilmesi,
8. Nakliyecilere ait takdir işlemlerinde aracın (markası, modeli, cinsi, yük/yolcu kapasitesi, vb.) özelliklerinin belirtilmesi,
9. Takdire sevk işlemlerinin bilgisayar kayıtlarından alınan beyanname vermeyen mükellefler listesinden direkt olarak yapılmaması, alınan listelerin mükelleflerin tarh dosyasındaki bilgilerle karşılaştırılarak vergi türü ve vergilendirme dönemi için beyanname verilmemesini haklı gösterecek bir nedenin olup olmadığının araştırılması, mükellefin gelen evrak kayıtlarından işi terk ve adres değişikliği gibi bilgilerinin sorgulanması,
10. Adres değişikliği nedeniyle vergi daireleri değişen mükelleflerle ilgili olarak, nakil geldiği vergi daireleri ve nakil gittiği vergi dairelerine eksik beyannamelerin verilip verilmediğinin bilgisayar kayıtlarından mutlaka sorgulanması,
11. Takdire sevk işleminden önce, mükellefin durumunun 2004/13 Seri No’lu Uygulama İç Genelgesi’ne göre re’sen terk yönünden değerlendirilmesi,
12. Vergi Usul Kanunu’nun 30’uncu maddesinin hangi fıkrasına göre re’sen matrah takdiri istenildiğinin takdire sevk fişlerinde açık ve net olarak belirtilmesi,
13. Muhtasar beyannamelerini aylık olarak verirken, bildirimsiz üç aylık olarak vermeye başlayan mükelleflerin ilk verdikleri beyannamelerin bildirim kabul edilerek işlem yapılması gerekmekte olup gereksiz yere takdire sevk işleminin yapılmaması,
14. Kurumlar vergisinden muaf ve teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisna olan kooperatif, dernek, vb. kurumların kurumlar vergisi ve katma değer vergisi yönünden takdire sevk işleminin yapılmaması,
15. Tasfiyeye giren kurumların geçici vergi beyannamesi verme zorunluluğunun, 217 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “İşi Bırakan ve Tasfiyeye Giren Mükellefler”
başlıklı 4.10 bölümüne göre değerlendirilmesi ve değerlendirme neticesinde geçici vergi mükellefiyetinin terkinine karar verilen kurumların tasfiyeye giriş tarihi itibarıyla geçici vergi mükellefiyetinin terkin edilerek, geçici vergi yönünden sehven takdire sevkinin engellenmesi,
16. Damga vergisinden dolayı sürekli mükellef olmaması gerekenlere mükellefiyet tesis edilip gereksiz yere takdire sevk işleminin yapılmaması, gerekmektedir.
17
II- TAKDİR KOMİSYONLARINCA MATRAH TAKDİRİ İŞLEMLERİ
1. Mükelleflerin faaliyette bulunup bulunmadıkları hususunun araştırılması, 2. Mükelleflerin ne kadar gelir elde ettikleri hususunun araştırılması;
- Mükellefin faaliyette bulunduğu sektörün ve emsali işletmelerin durumu da dikkate alınarak mükelleflerin bağlı bulundukları ya da ilgili oldukları mesleki teşekküllerden bilgi alınması,
- Kanuni ölçülerden yararlanılması,
- Gerekli görülen diğer harici araştırmalar yapılarak bunların belgelere dayandırılması (sözlü olarak yapılan piyasa araştırmalarının dikkate alınmaması) gerekmektedir.
III- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARI
1. Genel ve kalıplaşmış ifadelere yer verilmemesi,
2. Matrahın hangi objektif ölçülere, emsale ve harici araştırmalara dayanılarak tespit edildiğinin açıkça belirtilmesi, gerekmektedir.
IV- TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİNDE ZAMAN AŞIMI
23/07/2010 tarih ve 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda bazı değişiklikler yapılmıştır.
Buna göre, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 114’üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, “Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zaman aşımını durdurur. Duran zaman aşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder.” hükmü, 6009 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi ile “Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zaman aşımını durdurur. Duran zaman aşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hâl ve takdirde bir yıldan fazla olamaz.” şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişikliğe ilave olarak 6009 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi ile Vergi Usul Kanunu’na Geçici 28’inci madde eklenerek, “1/1/2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmiş olup, komisyonca takdir edilen matrah üzerinden 31/12/2012 tarihine kadar tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zaman aşımına uğrar.” hükmüne yer verilmiştir.
6009 sayılı Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yapılan değişikliklerle ilgili olarak, 01/10/2010 tarih ve 27716 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 400 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde gerekli açıklamalar yapılmıştır.
Buna göre, söz konusu Tebliğ’de yapılan açıklamalar doğrultusunda tarh zaman aşımı süresi hususu da göz önünde bulundurularak takdire sevk, matrah takdiri, tarhiyat, tebliğ, ilanen tebliğ vb. işlemlerin zamanında sonuçlandırılması konusunda takdir komisyonları ve vergi daireleri tarafından gerekli tedbirlerin alınması ve herhangi bir gecikmeye mahal verilmemesi gerekmektedir.
18
V- SEHVEN YAPILDIĞI ANLAŞILAN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/B maddesinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu hükmüne yer verilmiş olup 30’uncu maddesinde de re’sen takdir sebepleri sayılmıştır.
Aynı Kanun’un 74’üncü maddesinde, takdir komisyonunun görevleri arasında yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak olduğu ve takdir komisyonunun bu görevlerini yaparken takdir sebepleri bulunup bulunmadığını incelemeyeceği, 75’inci maddesinde, takdir komisyonlarının vergi inceleme yetkisinin bulunduğu, 31’inci maddesinin 8’inci bendinde ise takdir kararlarında takdirin müstenidatı ve takdir hakkında izahat bulunması gerektiği, belirtilmiştir.
Aynı Kanun’un 116’ncı maddesinde, “Vergi hatası, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.” şeklinde tanımlanmış, vergi hatalarının meydana çıkarılma yolları ise 119’uncu maddesinde sayılmış, müteakip 120’nci maddesinde, vergi hatalarının düzeltilmesine ilgili vergi dairesi müdürünün karar vereceği, 121’inci maddesinde de idarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hatalarının re’sen düzeltileceği hükümlerine yer verilmiştir.
Takdire sevk edilme nedeni ortada yokken, sehven takdire sevk işleminin yapılması durumunda, vergi kanunlarında belirtilen usuller çerçevesinde düzeltme işleminin yapılacağı tabiidir.
Bu genel kurallar dikkate alındığında, takdir komisyonuna sevk edildikten sonra;
1. Takdir komisyonunca henüz bir karar verilmeden önce sehven sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda, takdire sevk fişinin komisyondan geri çekilmesi,
2. Takdir komisyonu kararının vergi dairesine intikal etmesinden sonra, mezkûr karara istinaden henüz tarhiyat yapılmadan önce sehven sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda, mezkûr kararın vergi dairesi müdürünün imzasıyla hıfz edilerek tarh dosyasında saklanması,
3. Takdir komisyonu kararına istinaden tarhiyat yapıldıktan sonra sehven takdire sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda ise yapılan tarhiyatın 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme ile ilgili hükümleri çerçevesinde düzeltme fişi ile re’sen düzeltilmesi,
4. Vergi inceleme raporu düzenlenen konu ve dönemlerin sehven matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmesi durumunda, (vergi dairesince zaman aşımı süresi içerisinde vergi inceleme raporuna istinaden tarhiyatın yapılması şartıyla) yapılacak tarhiyatta vergi inceleme raporunun dikkate alınması, komisyon kararının ise işleme konulmadan vergi dairesi müdürünün imzasıyla hıfz edilerek tarh dosyasında saklanması, gerekmektedir.
VI- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARINDA HATA BULUNMASI
1. Takdir komisyonu tarafından verilen kararlarda hata bulunması ve hatanın düzeltme zaman aşımı süresi içerisinde meydana çıkarılmış olması halinde, hatanın daha önce verilmiş olan karar ile irtibatlandırılmak suretiyle yine takdir komisyonundan alınacak yeni karara göre düzeltilmesi,
2. Takdir komisyonu tarafından verilen kararda ısrar edilmesi durumunda, vergi dairesi tarafından takdir komisyonu kararın iptali amacıyla dava açılması, gerekmektedir.
