7
Ekim 2002 B‹L‹MveTEKN‹K
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
Minyatür
Roketlere Do¤ru
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) roket tasar›m ekibinin, roket motoru yap›m›nda 盤›r açacak ve minyatür f›rlatma araçlar›
gelifltirilmesini sa¤layacak yeni bir düzenek gelifltirdikleri aç›kland›. MIT Havac›l›k Bölümü’nün baflkan› Edward Crawley, bulufl için "roket motorlar› konusunda son 30-40 y›ld›r duydu¤um ilk yeni fikir" diyor. Buluflu yapan ekibi yöneten Carl Dietrich’in patentini ald›¤› cihaz, s›radan roket motorlar›nda yak›t ve s›v› oksijene bas›nç veren pompay› çal›flt›ran türbinlerin yerini al›yor. Dietrich’in gelifltirdi¤i cihaz, dönen bir bahçe f›skiyesine benziyor. Araflt›rmac›lar, buluflun roket motorlar›n›n bir boya kutusu boyutlar›na kadar küçültülmesini sa¤layaca¤› görüflünde. S›radan motorlar›n böyle radikal biçimde küçülmesi olanaks›z. Nedeni, motorun boyutlar› küçüldükçe yak›t›n türbin b›çaklar› aras›ndan s›zarak verimi düflürmesi. Ekip deneme roketinin 90-180 kg aras›nda itki sa¤lamas›n› bekliyor. Bu, küçük bir video gözlem sisteminin birkaç bin dolar maliyetle yörüngeye ç›kar›labilmesi demek. Araflt›rmac›lar, dördüncü prototipin denemelerinin baflar›l› olmas› durumunda roketin ilk uçuflunu iki y›l sonra yapabilece¤ini aç›klad›lar.
Technology Review, Eylül 2002
Günümüzde küçük elektrik
motorlar›, oyuncaklardan, bilgisayar CD–ROM’lar›na kadar pekçok elektronik ayg›tta kullan›l›yor. Ortak özellikleri, karmafl›k, gürültülü ve düflük h›zlarda güvenilmez olmalar›. Alman Siemens firmas›n›n bir yan kuruluflu olan Elliptec’in gelifltirdi¤i küçük bir piezoelektrik motoru, bu sorunlar›n tümünü gidermeye aday. Üstelik fazlas›yla! Motor, küçük bir tekerle¤i döndürmek ya da bir çubu¤u hareket ettirmek için, özel seramik malzemelerin elektrikle uyar›lm›fl titreflimlerinden
yararlan›yor. Daha önce
gelifltirilmifl olan benzer motorlar›n fiyat› yüzlerce dolar› buluyor. Elliptec’in ayg›tlar›ysa, yeni malzemeler ve yap›mlar›n› kolaylaflt›ran üç parçal› tasar›mlar› sayesinde yaln›zca 1 dolardan sat›fla sunulabilir. Küçük bir madeni para büyüklü¤ündeki ayg›t, sessiz olmas›n›n yan›s›ra, s›radan elektromanyetik motorlardan 12 kez daha hafif. Daha da önemlisi istenen h›za ayarlanabiliyor ve ayarland›¤› h›zdan hiç flaflmadan çal›fl›yor. fiirketin yöneticisi Bjoern Magnussen’e göre motorlar›n ilk talipleri oyuncak firmalar›. Çünkü bu motorlar, oyuncak bebeklere ya da robot oyuncaklara çok say›da tak›labilip, bunlar›n göz ve a¤›zlar›n› gerçe¤e yak›n h›zlarda hareket ettirmelerini sa¤layabiliyorlar.
Technology Review, Eylül 2002
Beden Gücü
‹nsan bedeni, asl›nda küçük bir enerji santrali say›labilir. Enerji, ›s› biçimin-de d›flar›ya veriliyor. O halbiçimin-de bu ener-ji niye bofla gitsin? Merkezi Münih’te bulunan Infineon Technologies adl› bir mikroelektronik flirketi de böyle düflünmüfl olmal›. fiirket araflt›rmac›-lar›, bu ›s›y›
kü-çük bir ayg›t› ça-l›flt›rmaya yetecek elektrik enerjisine dönüfltürecek bir çip gelifltirmifl. Küçük bir madeni para boyutlar›nda-ki "termojenera-tör"ün bir yüzü bedene, bir yüzü de havaya
bak›-yor. ‹ki taraf aras›ndaki s›cakl›k fark› da bir ak›m üretiyor. Is›y› elektri¤e çeviren öteki ayg›tlarda genellikle kullan›lan pahal› ve toksik malzeme-nin tersine, Infineon çipleri çok daha ucuz ve sa¤l›kl› bir malzeme olan sili-kondan yap›l›.
Bileklerde böyle bir çipin iki yüzü
aras›ndaki s›cakl›k fark› yaklafl›k befl derece olaca¤› için, flirketçe üretilen prototip çipler, bir kol saatini çal›flt›r-maya yetecek düzeyde güç üretebili-yor. Bu da, her santimetrekare bafl›-na 1 mikrowatt demek. Infineon Ge-liflen Teknolojiler Laboratuvar›’n›n yönetcicisi Werner Weber’a göre bu çipler iki y›l içinde saatlerin ve beden
üzerine giyilebilir t›bbi ayg›tlar›n güç gereksinimini karfl›layabilir. Örne¤in bir eflofman içine dikilmifl bir çip, kalp at›fllar›n› izleyen bir alg›lay›c›y› çal›flt›rabilir. Infineon, daha flimdiden bir saat üreticisi firmayla sözleflme imzalam›fl.
Technology Review, Eylül 2002