3. BÖLÜM
Bedensel ve Devinsel
Gelişim
Bedensel ve Devinsel Gelişim
Bedensel ve motor gelişmenin en hızlı olduğu dönem yaşamın ilk yılıdır. Yeni doğduğunda
refleksleri dışında hemen hiçbir istemli davranış gösteremeyen bebek ilk yılın sonunda en
önemli motor yeteneklerden birisi olan
yürümeyi başarır.
Aylara Göre Devinsel Gelişim
Ay Davranışlar
1. Yüzüstü yatarken birkaç saniyelik süreler ile başını kaldırır. Refleks beden hareketleri, refleks olarak kavrama, yavaş hareket eden nesneyi kısaca izleme sözkonusudur.
2. Yüzüstü yatarken kollarının desteği ile göğsünü ve başını yukarı doğru kaldırır. Sırt üstü yatarken kollarını kaldırır.
3. Refleksler azalır. Nesnelere vurmaya başlar, destekle oturur. Ellerini izlemeye başlar. Başını dik tutar.
4. Kucakta destek ile oturur.
5. İstemli olarak bir yandan öteki yana döner. Nesneye uzanır, kavrar, ağzına götürebilir.
Biberonu tutabilir. Çıngırakla oynar, oyuncakları gürültüyle çarpar.
6. Mama sandalyesinde oturur. Uzatılan nesneleri avucunun içi ile yakalar.
7. Desteksiz oturur.
8. Kollarının altından tutulduğunda ayakta durur.
9. Bir yere tutunarak ayakta durur. Gezinir. Parmak ucuyla tutma başlar, el çırpma oyunu oynar, kendi kendine oturur.
10. Emekler. Kutunun kapağını kaldırır.
11. Ellerinden tutulduğunda yürür. Çömelir ve eğilir, kalemi tutar, bir oyuncağı amaçlı olarak atar, karalama taklidi yapar.
12. Bir yere tutunarak ayağa kalkar.
13. Yardımsız ayakta durur ve yürümeye başlar. Topu yetişkine yuvarlar, 2-3 küple kule inşa edebilir.
Okul öncesi dönemde kaba motor hareketleri sağlayan kaslar ince motor hareketleri sağlayan kaslara oranla daha fazladır.
Buna bağlı olarak da çocuklar rahatlıkla koşup
zıplayabilmelerine karşın, dar bir tahta üzerinde denge sağlamak gibi daha üst düzeyde motor koordinasyon
gerektiren hareketleri yapmakta güçlük çekerler. İnce motor kasların koordineli bir biçimde, tam olarak işlevlerini yerine getirebilmeleri, ancak ergenlik döneminde gerçekleşebilir.
Gelişimsel olarak çocuklar, henüz gözlerini küçük nesneler ya da ayrıntılar üzerinde odaklayabilmek için de yeterli olgunluğa ulaşmamışlardır; bu nedenle el-göz uyumları yetersizdir. Bu özellikleri dikkate alınarak çocuklar için seçilen kitapların resimlerinin ve yazılarının büyük olması gerekir.
Bu dönemde erkek çocuklar kızlardan daha uzun ve ağır
olmalarına karşın kız çocuklarının ince motor kaslarının gelişimi erkek çocuklarınkinden daha ileridir.
İlköğretim Dönemi
Bedensel Büyüme ve Gelişim
Okul öncesi dönemde başlayan büyüme hızındaki düşme, on-onbir yaşlarına kadar süregelir. Yedi yaşındaki erkek
çocukları ortalama olarak 127 cm boyundadır. On yaşlarına gelindiğinde ise boyları 138 cm’i bulur. Bu çağdaki kızlar erkeklerden ortalama 4-5 cm daha kısadırlar.
Ortaöğretim Dönemi
Bedensel Büyüme ve Gelişim
11-12 ile 17-18 yaşları arasını kapsayan ergenlik döneminde fizyolojik ve hormonal değişiklikler kendini gösterir. Cinsiyet hormonlarının üretiminin artması, erkeklerde sperm, kızlarda yumurta hücrelerinin etkin hale gelmesi, vücutta birtakım değişiklikler olmasına neden olur. Erkek ve dişi cinsiyet hormonlarının salgılanmaya başlaması ve bu hormonların vücuttaki öteki hormonlarla birleşmesi, kemik ve kaslardaki büyümeyi hızlandırır.
Kızlarda ergenlik dönemine girildiğinin belirtisi, adet
kanamalarının görülmesidir. Bu duruma göğüslerdeki büyüme de eşlik eder. Erkeklerde ise kızlardaki gibi ergenlik döneminin başlamasının açık bir belirtisi bulunmamaktadır. Ancak vücutta kıllanmanın, cinsel organlarda büyüme ve sperm üretiminin başlaması ergenlik çağına geçiş işaretleri olarak kabul
edilmektedir. Ortalama olarak ergenlik dönemine kızların 11- 13, erkeklerin 13-15 yaşları arasında girdikleri kabul edilmekle birlikte, bu dönemin kesin sınırları yoktur.
Kızlar genel olarak erkeklerden daha önce ergenlik dönemine girdiklerinden 11-12 yaşlarında boyca ve kiloca erkekleri
geçerler. Ancak 16 yaşlarına varıldığında durum yine eski haline döner ve erkekler kızlardan daha uzun ve ağır olurlar.
Ergenlikte Cinsel Gelişim
Cinsel gelişme yaklaşık olarak beynin tam karşıtı bir gelişme göstermektedir. Beyindeki hızlı gelişim süreci, cinsel
gelişmenin en yavaş olduğu döneme rastlar. Buna karşın cinsel gelişmenin en hızlı olduğu dönemde beyin gelişmesi çok yavaşlar.
Birincil cinsiyet özellikleri cinsel organlardaki gelişmeyi açıklar. Erkek çocuklarda, cinsel organlarda gelişme erinlik yıllarında başlar. 14 yaşındaki çocuklarda testisler
yetişkinlikteki büyüklüklerinin %10’u kadardır. 14-16 yaşları arasında büyüme hızlanır, daha sonra yavaşlar. 20-21
yaşlarında normal yetişkinlikteki büyüklüğüne ulaşmış olur.
