ÖĞRENME STİLLERİNE DAYALI ÖĞRETİM

ÖĞRENME STİLLERİNE DAYALI ÖĞRETİM 

Enver TATAR 

Atatürk Üniversitesi, Ağrı Eğitim Fakültesi  İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği A.B.D 

Ağrı / TÜRKİYE  entatar@gmail.com 

Erdal TATAR 

Atatürk Üniversitesi, K.K. Eğitim Fakültesi  Kimya Eğitimi A.B.D 

Erzurum / TÜRKİYE  etatar@atauni.edu.tr 

ÖZET 

Bu çalışmada, öğrenme stili kavramı hakkında literatürde geçen tanımlamalar ve öğrenme stillerinin dik‐

kate  alındığı  öğretim  yöntemlerinin  sağlayacağı  faydalar  üzerinde  durulmuştur.  Bununla  beraber  öğrenme  stilleri hakkında öğretmenler ve özellikle öğretim yöntemleri üzerine çalışan araştırmacılar için bazı öneriler  sunulmuştur. 

Anahtar kelimeler: öğrenme, öğrenme stili, öğretim yöntemleri   

TEACHING BASED ON LEARNING STYLES  ABSTRACT 

In this study, it was focused on descriptions of learning style concept in literature and benefits of teaching  methods based on learning styles. In addition to this, some suggestions were given for teachers and especially  researchers training on teaching methods. 

Key words: learning, learning style, teaching methods 

  Giriş 

Öğrenme,  insanoğlunun  en  önemli  yete‐

neklerinden  biridir.  İnsan  yaşamının  ay‐

rılmaz  unsurlarındandır.  Doğumla  başla‐

yan  ve  hayat  boyu  devam  eden  bir  süre‐

cin en önemli parçası olan öğrenme, kişi‐

den kişiye farklılıklar göstermektedir.  

Bulunduğumuz  yüzyılda  eğitim  araştır‐

malarında kabul gören en temel yaklaşım  oluşturmacı  yaklaşımdır.  Oluşturmacı  yaklaşım, bilginin kişinin dışında ve akta‐

rılabilecek bir gerçekler bütünü olmadığı, 

kişi  tarafından  içselleştirilerek  oluşturul‐

duğu  ilkesine  dayanır  (Kılıç  2001).  Yani  öğrenme, bireyin karşılaştığı bilgiyi kendi  zihninde  yapılandırmasıyla  gerçekleşir. 

Dolayısıyla,  öğrenme  hedeflerine  ulaşa‐

bilmede  bireyin  kişisel  özellikleri  ön  pla‐

na çıkmaktadır. Öğrenmede bireylerin zi‐

hinsel faaliyetleri önemli olduğundan öğ‐

retim sürecinde her bir bireyin bilgiyi na‐

sıl  algılayıp  nasıl  işlediğinin  de  bilinmesi  gerekir.  Bu  da  bireysel  farklılıkların  göz  ardı  edilmemesi  gerektiği  gerçeğini  orta‐

ya koyar. 

Bireysel farklılıklar bir taraftan eğitimcile‐

rin  mesleki  çalışmalarını  motive  ederken; 

diğer  taraftan  uygulamada  gözden  kaçan  bir  kavramdır.  Bu  yüzden  yüzyıllardır  eğitimcilerin  ilgisini  çekmiş,  bu  konuda  araştırmalar  ve  açıklamalar  yapılma  ihti‐

yacı duyulmuştur. Öğrenme stili, bireysel  farklılığı  ifade  eden  en  önemli  kavram‐

lardan biridir (Ekici 2002a).  

Bu çalışmada, öğrenme stili kavramı hak‐

kında  literatürde  geçen  tanımlamalar  ve  öğrenme  stillerinin  dikkate  alındığı  öğre‐

tim yöntemlerinin eğitim hedeflerine ulaş‐

mada  sağlayacağı  faydalar  üzerinde  du‐

rulmuştur. Bununla beraber öğrenme stil‐

leri hakkında öğretmenler ve eğitim araş‐

tırmacıları için faydalı olacağı düşünülen,  uygulamaya yönelik bazı önerilerde bulu‐

nulmuştur. 

Öğrenme Stili 

Keefe,  öğrenme  stili  araştırmalarının  ilk  olarak  1892’de  ortaya  çıktığını  ve  araştır‐

maların  çoğunluğunun  1940’dan  sonra  görüldüğünü belirtmektedir (Lemire 1996). 

Öğrenme  stilinin  farklı  araştırmacılar  ta‐

rafından  yapılmış  değişik  tanımları  bu‐

lunmaktadır. 

Öğrenme  stilleri  konusunda  uzun  çalış‐

malar  yapan  Rita  Dunn,  öğrenme  stille‐

rini  şu  şekilde  tanımlamaktadır:  “Öğren‐

me  stilleri  her  bir  öğrencinin  yeni  ve  zor  bilgiyi  öğrenmeye  hazırlanırken,  öğrenir‐

ken  ve  hatırlarken  farklı  ve  kendilerine  özgü yollar kullanmasıdır” (Boydak 2005). 

Hem  Yaakub  (1999)  hem  de  Hein  ve  Budny  (1999)  öğrenme  stilini,  bireyin  öğ‐

renme  ortamını  nasıl  algıladığının,  bu  ortam ile nasıl etkileşimde bulunduğunun  ve  bu  ortama  nasıl  tepki  gösterdiğinin  sabit  göstergeleri  olan  bilişsel,  duyuşsal  ve fizyolojik özellikler olarak tarif etmek‐

tedirler. 

Davis (1993), öğrenme stilini en genel an‐

lamda,  bireylerin  bilgiyi  toplama,  düzen‐

leme,  düşünme  ve  yorumlama  yöntemle‐

rindeki  tercihi  (Bilgin  ve  Durmuş  2003); 

McCarthy  (1987)  ise,  bireylerin  bilgiyi  al‐

gılama  ve  işleme  yeteneklerini  kullan‐

madaki  tercihi  olarak  tanımlamaktadır. 

Doğanay  ve  Karip  (2006)’de  öğrenme  sti‐

lini,  öğrencilerin  öğrenirken,  problem  çö‐

zerken  ve  bilgiyi  işlerken  sahip  oldukları  farklı yaklaşımlar olarak tarif etmişlerdir. 

Bir  öğrencinin  öğrenme  stili,  aşağıdaki  beş  soruya  verilen  cevaplarla  tanımlana‐

bilir  (Felder  and  Silverman  1988;  Felder  and Henriques 1995):  

a. Öğrenciler,  hangi  tür  bilgiyi  algıla‐

mayı  tercih  ederler?  :  Duyusal  (harici)  –  sezgisel (dahili) 

b. Öğrenciler,  hangi  duyusal  kanal  ara‐

cılığı ile bilgiyi etkili bir şekilde içselleşti‐

rirler?  :  Görsel  –  işitsel  (diğer  duyusal  kanallar‐dokunma,  koklama,  tatma‐çoğu  eğitim  çevresinde  görme  ve  işitmeye  na‐

zaran önemsizlerdir)  

c. Öğrenciler,  bilginin  hangi  düzende  verilmesi  ile  daha  rahat  kavrarlar?  :  Tümevarım – tümdengelim  

d. Öğrenciler bilgiyi nasıl işlemeyi tercih  ederler? : Aktif – yansıtıcı  

e. Öğrenciler kavramalarını nasıl gerçek‐

leştiriyorlar? : Analitik – bütünsel (global)   Öğrenme  stillerinin  doğası  ve  belirleme  yöntemleri  konusunda  çok  farklı  yakla‐

şımlar  söz  konusudur.  Bunun  temel  ne‐

deni,  bir  bireyin  öğrenme  stilinin  bilişsel,  duyuşsal  ve  fizyolojik  olmak  üzere  üç  farklı  boyutunun  olması  ve  kuramcıların  bunlardan  birisi  üzerinde  odaklaşmasıdır  (Ekici  2002a).  Literatürde,  farklı  öğrenme  stili yaklaşımlarının sonucu olarak ortaya  çıkan  ve  bireylerin  öğrenme  stillerini  be‐

lirlemede  kullanılabilecek  değişik  envan‐

terlere  rastlanmaktadır  (Aşkar  ve  Akko‐

yunlu 1993; Ekici 2002a; Duyar 1996). 

Yüzlerce  öğrenme  stili  yaklaşımı  veya  modeli  vardır  ve  bunlar  aşağıda  verilen  beş  kategorinin  bir  veya  birkaçına  gir‐

mektedir (Given 1996): 

a. Kişilik  ve  duyuşsal  özelliklerle  ilgili  modeller 

b. Psikolojik,  bilişsel  ve  bilgi  işleme  modelleri 

c. Sosyal modeller  d. Fiziksel modeller 

e. Çevresel ve öğretimsel modeller. 

Öğrenme Stillerine Dayalı  Öğretimin Faydaları 

Kan  grubunu  bilmenin  yaşam  için  önemi  açıktır.  Kan  grubu  kadar  önemli  olan  öğrenme stilini de bilmek yaşamı oldukça  kolaylaştıracaktır. Öğrenme stili, kan gru‐

bu  gibi  doğuştan  var  olan  ve  bireyin  ha‐

yatını  derinden  etkileyen  karakteristik  özelliğidir (Boydak 2005).  

Çağımızın bilgi çağı olması ve öğrenmede  kazanılması  gereken  bilgi,  beceri,  tutum  ve davranışların gün geçtikçe artması, bi‐

reyin  etkin  öğrenmeyi  bilmesini  zorunlu  kılmaktadır.  Çağdaş  başarı  ancak  etkin  öğrenme ile elde edilebilir. Etkin öğrenme  ise,  bireyin  sahip  olduğu  öğrenme  stili/ 

stilleri  doğrultusunda  hazırlanmış  eğitim  programlarının  uygulanmasıyla  sağlana‐

bilir  (Kaya  ve  Akçin  2002).  Herhangi  bir  sınıf ortamında tek bir öğrenme stiline sa‐

hip  bireyler  değil,  farklı  öğrenme  stille‐

rine sahip bireylerin bulunabileceği (Peker  vd.  2004)  unutulmamalıdır.  Dolayısıyla  eğitim  programlarının  hazırlanmasında  bu  farklılık  göz  önünde  bulundurulma‐

lıdır. 

Öğrenciler  nasıl  öğreniyorlarsa  öyle  öğ‐

retmek  gerekir  (Marshall  1990).  Öğrenme  yaşantılarının  öğrenme  stillerine  uygun  olarak  düzenlenmesi,  amaçlara  daha  ko‐

lay  ulaşılmasını  sağlayabilir.  Bu  durum  sağlanamadığı  takdirde;  aynı  şartlara  sa‐

hip öğrencilerden biri başarılı olurken di‐

ğeri  başarısız  olabilir  (Ekici  2002b;  Mutlu  ve  Aydoğdu  2003).  Yani  öğrenme  stiline  uygun  öğretim  aktiviteleriyle  karşılaşan  öğrenciler, öğrenme stilleri bu aktiviteler‐

le  örtüşmeyen  diğer  öğrencilere  nazaran  daha avantajlı olurlar. Dwyer (1996), han‐

gi  öğrenme  ortamında  olunursa  olunsun,  öğrencilerin  öğrenme  stillerinin  dikkate  alınarak  sürecin  tasarlanması  gerektiğini  vurgulamaktadır (Kılıç ve Karadeniz 2004). 

Eğer bireylerin stillerinin ne olduğu belir‐

lenirse,  bu  bireylerin  nasıl  öğrenebileceği  ve onlara nasıl bir öğretim tasarımı uygu‐

lanabileceği  de  daha  kolay  bir  biçimde  kestirilebilir. (Babadoğan 2000).  

Eğitim ortamlarının öğrencilerin öğrenme  stillerine uygun olarak düzenlenmesi pek  çok yarar sağlayacaktır. Bunlar genel ola‐

rak şöyle sıralanabilir (Ekici 2003):  

a. Öğrencinin ve sistemin başarısı artar   b. Öğrenci  başarısızlığından  kaynakla‐

nan maddi kayıplar azalır. 

c. Öğrencilerin kendine güveni artar. 

d. Eğitimde esneklik artar. 

e. Eğitimin öğrenci düzeyine uygunluğu  sağlanır. 

Given  (1996)  ise,  yapılan  araştırmalarda  öğrencilere  kendi  öğrenme  stilleri  aracı‐

lığı ile öğretim yapıldığında, onların;   

a. Öğretime  karşı  tutumlarında  istatis‐

tiksel olarak önemli ilerleme 

b. Bilişsel çeşitliliğe karşı artan tolerans  c. Akademik başarıda istatistiksel olarak 

önemli artış 

d. Daha  iyi  bir  şekilde  disiplin  altına  alınma ve daha iyi davranış  

e. Ev  ödevlerini  tamamlamada  daha  büyük bir iç disiplin 

sergileyeceklerini bildirmiştir.  

Thomson  ve  Mascazine  (1997)  öğrenme  stilleri  araştırmaları  üzerine  yapılmış  bir  literatür  incelemesi  olan  çalışmalarında,  başkaları  ile  nasıl  etkileşimde  bulunul‐

duğu  ve  nasıl  öğrenildiği  düşünülse  de  düşünülmese de herkesin bir öğrenme sti‐

linin olduğu belirtilmektedirler. Thomson  ve  Mascazine,  özellikle  matematik  ve  fen  eğitiminde  öğrenme  stillerinin  dikkate  alınmasının  en  büyük  yararının;  öğren‐

cilere kendi kendine öğrenme sorumlulu‐

ğunu  kazandırması  olduğunu  belirtmek‐

tedirler.  Ayrıca,    öğretmenlerin  de  öğre‐

tim stratejilerini belirlerken öğrencilerinin  öğrenme  stillerini  dikkate  almaları  duru‐

munda  öğrenmenin  artacağını  da  ifade  etmektedirler. 

Reiff  (1992),  öğretmenlerin  sınıflarındaki  öğrenme stillerinden haberdar olması du‐

rumunda aşağıdaki gibi pozitif sonuçların  elde edilebileceğini belirtmiştir. 

a. Öğretmen  ve  öğrenci  arasındaki  ileti‐

şimin artması 

b. Öğrenci  başarısının  ve  özgüveninin  artması 

c. Sınıftaki  farklı  türden  öğrenenlerin  uyum içinde çalışması 

d. Öğrenme  için  hayati  öneme  sahip  olan çok yönlülüğün oluşması 

e. Yöneticiler,  ebeveynler,  rehberler  ve  diğer  öğretim  personeli  arasındaki  iletişimin artması 

Öğrenme stillerine hitap edecek yaklaşım  ve yöntemlerle yapılan öğretimin öğrenci‐

lerin  öğrenmelerine  geleneksel  yöntemle‐

re  nazaran  pozitif  bir  katkı  sağlayacaktır. 

Öğrenme  stillerini  dikkate  alan  öğretim  yöntemlerini kullanarak yapılan deneysel  çalışmalar  (Peker  2003;  Demirkaya  2003; 

Tatar 2006) bu gerçeği desteklemektedir. 

Öneriler 

Bu kısımda öğretmenler ve eğitim üzerine  çalışma  yapan  araştırmacılar  için  faydalı  olacağı düşünülen önerilere yer verilmiştir. 

• Öğretmenler,  öğrencilerinin  hangi  tür  öğrenme  stillerine  sahip  olduklarını  bil‐

melidirler.  Bu  amaçla  eğitim  yılının  baş‐

langıcında  tüm  sınıflara  öğrenme  stili  envanterleri uygulanmalıdır.  

• Öğrencilerin öğrenme stillerini dikkate  alan öğretim yöntemleri geliştirilmelidir.  

• Farklı  öğrenme  stillerine  hitap  edecek  ders  aktiviteleri  için  materyaller  hazırla‐

nıp  öğretmenlerin  kullanımına  sunulma‐

lıdır. 

• İlk  ve  ortaöğretim  müfredat  program‐

larının  öğrencilerin  öğrenme  stilleri  dik‐

kate  alınarak  nasıl  geliştirilebileceği,  eği‐

tim  uzmanları  tarafından  ele  alınarak  ge‐

rekli düzenlemeler yapılmalıdır. 

• Öğretmen  adaylarının,  öğrenme  stille‐

rine  uygun  öğretim  yapabilmeleri  için  eğitim  fakültelerine  gerekli  uzmanlık  dersleri  konulmalıdır.  Ayrıca  mevcut  öğ‐

retmenler  içinde  aynı  amaçla  hizmet  içi  eğitim programları düzenlenmelidir.  

• Eğitim  ortamları  öğrenme  stillerine  uygun  bir  şekilde  yeniden  dizayn  edil‐

melidir. 

KAYNAKLAR 

− Aşkar, P. ve Akkoyunlu, B., 1993. Kolb Öğren‐

me Stili Envanteri. Eğitim ve Bilim, 87, 37–47.  

− Babadoğan. C., 2000. Öğretim Stili Odaklı Ders  Tasarımı  Geliştirme.  Milli  Eğitim  Dergisi,  147,  http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/index‐

arsiv2.htm (17.04.2006). 

− Bilgin, İ. ve Durmuş, S., 2003. Öğrenme stilleri  ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki üzerine kar‐

şılaştırmalı bir araştırma. Kuram ve Uygulama‐

da Eğitim Bilimleri, 3(2), 381–400. 

− Boydak,  H.  A.,  2005.  Öğrenme  Stilleri.  Beyaz  Yayınları, Beşinci Baskı, 130 s, İstanbul. 

− Demirkaya,  H.,  2003.  Coğrafya  Öğretiminde  4MAT Öğretim Sisteminin Lise Coğrafya Ders‐

lerindeki  Başarı  ve  Tutumlar  Üzerine  Etkisi. 

Yayınlanmamış  Doktora  Tezi.  Gazi  Üniversi‐

tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 

− Doğanay,  A.  and  Karip,  E.,  2006.  Öğretimde  Planlama  ve  Değerlendirme.  Pegem  A  Yayın‐

cılık, Ankara, s 316. 

− Duyar, M. S., 1996. Accelerated Word Memory  Power.  Mega  Hafıza  Eğitim  Hizmetleri  Limitet  Şirketi, Ankara, 309–314.  

− Ekici,  G.,  2002a.  Gregorc  öğrenme  stili  ölçeği. 

Eğitim ve Bilim, 27(123), 42–47.  

− Ekici, G., 2002b. Öğrenme stiline dayalı biyoloji  öğretiminin  analizi.  Eğitim  ve  Bilim,  27(126),  43–52.  

− Ekici, G., 2003. Uzaktan eğitim ortamlarının se‐

çiminde öğrencilerin öğrenme stillerinin önemi. 

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,  24, 48–55. 

− Felder,  R.  M.  and  Henriques,  E.  R.,  1995. 

Learning  and  teaching  styles  in  foreing  and   second  language  education.  Foreign  Language  Annals, 28(1), 21–31.  

− Felder,  R.  M.  and  Silverman,  L.  K.,  1988. 

Learning  and  teaching  styles  in  engineering  education.  Engr.  Education,  78(7),  674–681,  http://www.ncsu.edu/felder‐public/Papers/LS‐

1988.pdf (10.06.2005) 

− Given,  B.  K.,  1996.  Learning  styles:  a  synthe‐

sized  model.  Journal  of  Accelerated  Learning  and Teaching, 21(1&2), 11–43.  

− Hein, T. L. and Budny, D. D., 1999. Teaching to  students’  learning  styles:  Approaches  that  work.  29^th  ASEE/IEEE  Frontiers  in  Education  Conference, 

http://citeseer.ist.psu.edu/hein99teaching.html  (25.06.2005).  

− Kaya, H. ve Akçin, E., 2002. Öğrenme biçemleri/ 

stilleri  ve  hemşirelik  eğitimi.  C.  Ü.  Hemşirelik  Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 31–36. 

− Kılıç, E. ve Karadeniz, Ş., 2004. Cinsiyet ve öğ‐

renme  stilinin  gezinme  stratejisi  ve  başarıya 

etkisi.  Gazi  Üniversitesi  Gazi  Eğitim  Fakültesi  Dergisi, 24(3), 129–146. 

− Lemire,  D.,  1996.  Using  learning  styles  in  education:  research  and  problems.  Journal  of     Accelerated  Learning  and  Teaching,  21(1&2),  45–59. 

− Kılıç,  G.  B.,  2001.  Oluşturmacı  Fen  Öğretimi. 

Kuram  ve  Uygulamada  Eğitim  Bilimleri  Dergisi, 1/1, 7‐22.  

− Marshall,  C.,  1990.  The  power  of  the  learning  styles  philosophy.  Educational  Leadership,  48(2), 62.  

− McCarthy,  B.,  1987.  The  4MAT  System: 

Teaching  to  Learning  Styles  with  Righ/Left  Mode Techniques. 220 p, Barrington: Excel, Inc.  

− Mutlu,  M.  ve  Aydoğdu,  M.,  2003.  Fen  bilgisi  eğitiminde Kolb’un yaşantısal öğrenme yaklaşı‐

mı.  Pamukkale  Üniversitesi  Eğitim  Fakültesi  Dergisi, 1(13), 15–29. 

− Peker,  M.,  2003.  Öğrenme  Stilleri  ve  4MAT  Yönteminin  Öğrencilerin  Matematik  Tutum  ve  Başarılarına  Etkisi.  Yayınlanmamış  Doktora  Tezi,  Gazi  Üniversitesi,  Eğitim  Bilimleri  Ensti‐

tüsü, Ankara. 

− Peker, M., Mirasyedioğlu, Ş. ve Aydın, B. 2004. 

Matematik  öğretmenlerinin  dikkate  alabilecek‐

leri  öğrenme  stilleri:  McCarthy  modeli.  Milli  Eğitim  Dergisi,  163,  http://yayim.meb.gov.tr/ 

dergiler/index‐arsiv2.htm. (13.04.2006). 

− Reiff, J. C., 1992. Learning Styles. What Research  Says  to  the  Teacher  Series,  ERIC  Education  Resources  Information  Center,  ED340506,  http://www.eric.ed.gov (15.12.2006). 

− Tatar, E., 2006. İkili İşlem Kavramı ile İlgili Öğ‐

renme  Güçlüklerinin  Belirlenmesi  ve  4MAT  Yönteminin  Başarıya  Etkisi.  Yayınlanmamış  Doktora  Tezi,  Atatürk  Üniversitesi,  Fen  Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. 

− Thomson,  B.  S.  and  Mascazine,  J.  R.  1997,  Attending  to  learning  styles  in  mathematics  and  science  classrooms.  ERIC  Clearinghouse   for  Science,  Mathematics  and  Environmental  Education,  Columbus,  OH.,  ED432440,  http://www.eric.ed.gov (13.09.2005).  

− Yaakub,  K.  B.,  1999.  The  learning  styles  of  Voctac  students  in  Negara  Brunei  Darussalam,  http://www.ncver.edu.au/files/tr11Yaakub.rtf  (23.06.2006).