1. konu
Tüketim Perspektifleri:
Ekonomik, Tarihsel ve
Sosyolojik Yaklaşımlar
1. hafta
• Dersin ilk haftası, tüketime antropolojik yaklaşıma ayrılan üçüncü konuya uzanacak biçimde farklı
disiplinlerin tüketim anlayışlarını, ortaya attıkları teorileri ve ürettikleri temel kavramları ele
almaya ayrıldı. Bu farklılık zeminini inşa etme konusu iki hafta sürecektir.
• Tüketim konusunda doğallıkla en fazla söz
söylemiş olması beklenebilecek ekonomi disiplini ve burada üretilen kimi teorilere odaklanarak
başlayacağız. Bununla iç içe geçecek biçimde tarihsel verilerden yararlanacağız.
1. hafta
• Ekonomi disiplininin tüketim ve ihtiyaç arasında tarihsel bir bağlantı kurduğu söylenebilir. İhtiyacın karşılanmasına dönük tüketimin muteber bulunduğu ve bir biçimde rasyonalleştirildiği ve öte yandan lüks yani ihtiyaca hemen dönük olmayan tüketimin akli bulunmadığı bir bağlantıdır bu. Daha da önemlisi, bu bağlantı insana, insanın nasıl olması gerektiğine ve insanın ihtiyaçlarına dair normatif önermeler ve
ideolojik kabullerle doludur. Derste göreceğimiz gibi ekonominin ilk formülasyonlarında ağır basan bu
önermeler bugün ağırlığını kaybetmiş olsa da
arkalarında insani rasyonaliteye dair sorgulanmaya muhtaç bir çerçeve bırakmıştır.
1. hafta
• Ayrıca insanın muteber ihtiyaçlarına ve tüketimlerine
dönük vurguların azalmasında kapitalizmin tarihsel olarak üretim ekonomisine kıyasla tüketim ekonomisinin altını çizmesinin payı da tartışılmaya değerdir. Bu doğrultuda ekonomi disiplini ile kapitalist yol haritaları, kıvrımlar ve eklemeler arasındaki mevcut, belki de organik, bağlantılar üzerinde düşünülebilir.
• Derste ekonomi disiplinin arz-talep ve tasarruf gibi
kavramlarla tüketimi eşleştirirken toplumsal aktörlerin
varlığını ihmal ettiğini ve bu minvalde zeminini belli oranda eksik ve sakat bıraktığını iddia edeceğiz. Ayrıca bu
ekonomik kavramların insanların zamansal ve mekânsal mevcudiyet farklılıkları etrafında herhangi bir tür evrensel mahiyet barındırmadığını ortaya koyacağız.
1. hafta
• Zorunlu okumalar:
• Mary Douglas, Baron Isherwood (1999). Tüketimin Antropolojisi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. (1.
Bölüm: İnsanlar Neden Mal Sahibi Olmak İster)
