Milliyet'te dün, Metin Münir'in pişkin Hasan Cemal'e çakarak yazdığı gibi, Ergenekon'dan, Balyoz'dan gına geldi. Cari açığı, bankaları döverek munzam karşılıkla terbiye etme beyhudeliğindeki Merkez Bankası'ndan da gına geldi.
Faşizme rahmet okuturcasına basılmamış kitaba toplama operasyonlarını artık midemiz kaldırmıyor. Türbanla kafası karışık Gürsel Tekin'den de sıkıldık, "kendine demokrat" Boyner familyasının Anayasa yavelerinden de... Gelin bugün soluduğumuz havadan, temiz hava hakkımızdan bahsedelim...
Bir şeyin önemini vurgulamak isterken, "hava kadar, su kadar önemli" deriz. Peki soluduğumuz havanın kalitesinden haberdar mıyız? Ne kadar kükürtdioksit, ne kadar duman çekiyoruz ciğerlerimize? Eskilerde, bir yerden söz ederken, "Havası, suyu çok güzel" diye başlanırdı söze. Ya şimdi? Güzel hava, hele ki, güzel su kaldı mı? Paragöz büyüme çılgınlığı, ne güzel havalar bıraktı ne güzel sular. Soluduğumuz hava, sağlığımızı etkileyen, evlerden, bürolardan, fabrikalardan, taşıtlardan çıkan atık maddeler, petrol yanmalarından çıkan zehirli gazlar, polen gibi parçacıklar ile çeşitli zararlı gazlarla dolu. Her yıl hastaneye 6,7i milyon hasta yatıyor ve 100 bine yakını hastane yatağında gözünü yumuyor. Hastalıkların da ölümlerin de ağırlıklı kısmı solunumla, akciğer ile ilgili. 2008 Sağlık araştırması
sonuçlarına göre, 0-6 yaş grubundaki çocukların hastalıklarının yüzde 50'sine yakını solunum rahatsızlığı ile ilgili. Parçacık ve gazların yoğunluğu üzerinde iklim ve havanın oldukça büyük etkisi var. Yağış, nem, sıcaklık değişimi, hava akımları, halihazır hava durumu, bu parçacık ve gazların yoğunluğu ile dağılım/yayılmalarını doğrudan etkiliyor. Kuvvetli ve yavaş hareket eden antisiklonlar bir bölge üzerinde birkaç gün, birkaç hafta veya daha fazla kalabilir. Dikine faaliyeti engelleyen, statik/durağan yapıdaki bu sistem nedeniyle, parçacık ve gazların birikimi bir anda fazlalaşabilir. Bütün bunlar, kentlerdeki havanın kalitesini de farklılaştıran etkenler.
TÜİK, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın 81 ilde yaptığı havadaki kükürtdioksit ve duman (partiküler madde)
ölçümlerinin sonuçlarını, aylık bülten biçiminde yayımlıyor. Havadaki kükürtdioksit ve duman ölçümlerinin 2010 ortalamalarını alıp bileşik endekse dönüştürdüğümüzde görülüyor ki, havası görece iyi merkezler Eskişehir,
Samsun(Merkez), Giresun, Adana ve İstanbul. Buna karşılık havası en berbat kentlerin çoğu, Şırnak, Van, Bitlis, Siirt, Iğdır, Hakkari, Muş gibi Doğu ve Güneydoğu'da...Bolu kent merkezi, Tekirdağ, Afyon, hava kalitesi en düşük Batı illeri ...
İLLER VE HAVA KALİTESİ: 100 ÜSTÜNDEN, 2010
EN TEMİZ İLK 10 EN KİRLİ İLK 10 10 BÜYÜK İL İL DEĞER İL DEĞER İL DEĞER 1. Eskişehir
92 Şırnak 17 Adana 76 2. Samsun 83 Van 18 İstanbul 72 3. Giresun 80 Bitlis 19 Bursa 55 4. Adana 76 Bolu 19 İzmir 52
5. İstanbul 72 Siirt 21 Ş.Urfa 48 6. Kilis 67 Tekirdağ 21 Konya 45 7. Yalova 66 Iğdır 23 Mersin 44 8. Sinop 64 Afyon 23 Ankara 43
9. Çanakkale 64 Hakkari 24 G.Antep 37 10. Artvin 64 Muş 24 Antalya 34
Havası, suyu bir zamanlar "cam gibi" diye tanımlanan Doğu ve Güneydoğu'nun havası nasıl zehirlendi? Olanları hatırlayın, anlarsınız: Köyler boşaltıldı, hayvancılık , tarım öldü, insanlar kentlere doluştular. Yoksulluktan ve
mahrumiyetten doğal gazı yakıt olarak kullanamadılar. Kötü kalite odun, tezek, hatta lastik yakarak ısınmaya çalıştılar. Zehirlenen havaları, yokluktan, yoksulluktandır...
Ya büyük şehirler? İlginçtir, Adana'dan sonra , en yüksek nüfuslu 10 il içinde İstanbul, en ehven havaya sahip metropol. Havayı kirleten onca dinamiğe rağmen, İstanbul'un topoğrafyası, rüzgarları, yağış, nem, sıcaklık değişimi gibi etkenler parçacık ve gaz yoğunluğuna fazla izin vermiyor. Diğer iki büyük kent Ankara ve İzmir, İstanbul kadar şanslı değil ve hava kaliteleri 81 ilin ortalarında bir yerde. Keza, turizmin merkezi Antalya'da da havanın kalitesi, hiç de rahatlatıcı boyutlarda değil.
Nüfus yoğunluğu artan kentlerde çarpık yapılaşma, hızlı otomobilleşme, hızlı karbondioksit salımındaki hoyratlık sürüyor. Bunca kirleten etken karşısında, "sağlık hakkı"nın bir alt başlığı olarak "temiz hava hakkı"nı talep etmek ve savunmak gerekiyor.
