M›s›r, Yonca ve Yafl fieker Pancar› Posas›n›n Silolanma Niteliklerinin Belirlenmesi ile Bu Silajlar›n Farkl› Formasyonlarda Koyunlara
Verilmesinin Yem Tüketimi ve Sindirilebilirlik Üzerine Etkisi
P›nar TATLI, ‹. Halil ÇERÇi
F›rat Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastal›klar› ABD, Elaz›¤ - TÜRK‹YE Fuat GÜRDO⁄AN
F›rat Üniversitesi, Sivrice Meslek Yüksek Okulu, Ar›c›l›k Bölümü, Elaz›¤ - TÜRK‹YE
Gelifl Tarihi: 27.06.2000
Özet : Bu araflt›rma, m›s›r, yonca ve yafl fleker pancar› posas›n›n silolanma niteli¤i ile m›s›r ve yonca silajlar›n›n tek bafllar›na, birbirleri ve yafl fleker pancar› posas› silaj› ile bir arada kullan›lmalar›n›n koyunlarda yem tüketimi ve ham besin maddelerinin sindirilme derecesi üzerine etkilerini tespit etmek amac›yla iki aflamal› olarak yürütülmüfltür.
I. aflamada; m›s›r, yonca ve yafl fleker pancar› posas› silolanm›fl ve 45 gün sonra aç›lm›flt›r. Silajlar›n silolanma niteliklerinin belirlen- mesi için silaj örnekleri al›nm›flt›r ve analizleri yap›lm›flt›r. Buna göre; m›s›r, yonca ve fleker pancar› posas› silajlar›n›n kuru madde düzeyleri s›ras›yla % 28,56, 31,44, 16,74 olarak bulunmufltur. Silajlar›n pH, NH3-N ve laktik asit düzeyleri s›ras›yla 4,00, 4,92, 4,15; kuru maddede % (KM) 0,31, 0,76, 0,40; kuru maddede % (KM) 3,10, 1,78, 2,14 olarak tespit edilmifltir.
Araflt›rmada, 9 ayl›k yaflta ve ortalama 33 kg canl› a¤›rl›kta 4 bafl erkek Akkaraman toklu, deneme hayvan› olarak kullan›lm›flt›r. Den- eme 4 X 4 Latin Kare Deneme düzeninde ferdi padoklarda yürütülmüfltür. Silo materyali olarak m›s›r, yonca ve yafl fleker pancar›
posas› kullan›lm›flt›r. Araflt›rma 4 gruptan oluflmufltur. I.grup % 100 m›s›r silaj›, II. Grup % 100 yonca silaj›, III. grup %50 m›s›r silaj› + %50 yonca silaj›, IV. Grup %25 m›s›r silaj› +%25 yonca silaj› + %50 yafl fleker pancar› posas› silaj›ndan meydana gelmifltir.
Araflt›rma gruplar›nda kuru madde tüketimi gruplarda s›ras›yla 1032,87, 551,98, 872,7, 833,49 g olarak bulunmufltur (P<0,05).
Gruplarda kuru madde sindirimi s›ras›yla % 71,82, 62,80, 67,35, 63,50; ham protein sindirimi s›ras›yla %65,53, 71,93, 70,69, 57,68; ham selüloz sindirimi s›ras›yla % 72,93, 67,73, 71,60, 71,82 olarak tespit edilmifltir (P<0,01).
Anahtar Sözcükler: M›s›r, Yonca, Yafl fieker Pancar› Posas›, Silaj, Toklu
The Determination of Ensiled Qualities of Corn, Alfalfa and Sugar Beet Pulp and the Effects on Food Intake and Nutrient Digestibility When Fed to Lambs in Different Forms
Abstract : This study was conducted in two stages to determine the ensiled qualities of corn, alfalfa and sugar beet pulp, and the effects on food intake and nutrient digestibility of corn and alfalfa silages used alone, together and with sugar beet pulp silage in lambs.
In the first stage, corn, alfalfa and sugar beet pulp were ensiled and silos were opened after 45 days. Silage samples were taken for determination of silage quality and the samples were analysed. Dry matter (DM) levels of corn, alfalfa and sugar beet pulp silages were found to be 28.56 and 31.44, 16.74%, respectively. The pH, NH3-N and lactic acid levels of silages were found to be 4.00, 4.92, 4.15; 0.31, 0.76 and 0.40 % (DM); and 3.10, 1.78 and 2.14 % (DM) respectively.
In the second stage, four male Akkaraman lambs 9 months of age weighing an average of 33 kg were used. The experiment was carried out with individual boxes of 4X4 Latin square design. Corn, alfalfa and sugar beet pulp were used as silage materials. This study included four groups. Group I had 100% corn silage; group II had 100% alfalfa silage; group III had 50% corn silage alfalfa silag; group IV had 25% corn silage +25 % alfalfa silage +50 % sugar beet pulp silage. Dry matter intakes of lambs were found to be 1032.87, 551.98, 872.7 and 833.49 g in groups I, II, II and IV respectively (P<0.05). Dry matter, crude protein and cellulose digestibility were found to be 71.82, 62.80, 67.35 and 63.50%; 65.53, 71.93, 70.69 and 57.68%; and 72.93, 67.73, 71.60 and 71.82% in the groups, respectively (P<0.01).
Key Words: Corn, Alfalfa, Sugar Beet Pulp, Silage, Lamb
Girifl
Yar› kurak bir iklime sahip ülkelerde kaliteli yem s›k›nt›s› çekildi¤inden alternatif yem üretim ve alternatif konserve teknikleri büyük önem tafl›maktad›r.
Bir fleker endüstrisi yan ürünü olan yafl fleker pancar›
posas› (fiPP) ruminantlar için önemli bir yem maddesidir (1). Ancak yüksek su içeri¤ine sahip olmas›, bu yemin taze olarak tüketimi (bozulmalar) nedeniyle mümkün olma- maktad›r. Yafl fleker pancar› posas›nda KM %5-10 dolay›nda kolay fermente olabilen fleker bulunmas› (1) silolanma kabiliyetini göstermektedir. Ancak yüksek düzeyde su içermesi silolanma niteli¤ini düflürmektedir.
Bu dezavantajda preslenmek veya kuru madde düzeyi yüksek yemlerle kar›larak yap›lan silolamalarla ortadan kald›r›lmaktad›r (2). Yafl fleker pancar› posas›n›n içerdi¤i kolay eriyebilir karbonhidrat düzeyi yüksek olmas›
nedeniyle siloda h›zla asit düfler ve laktik asit oluflumu yükselir (1, 3). Ancak yafl fiPP'n›n balast madde oran›n›n düflük olmas› nedeniyle ilave yemlerle beraber verilmesi önerilmektedir (2). Yafl fiPP ile yap›lan silaj çal›flmalar›nda pH düzeyinin normal s›n›rlar içinde kald›¤› saptanm›flt›r (4). M›s›r ve posa silaj› ile yap›lan bir araflt›rmada (5), pH’›n posa silaj›nda (3,4) m›s›r silaj›na (3,8) oranla daha çok düfltü¤ü, söz konusu araflt›rmada fermantasyon ürünleri incelendi¤inde de posa ve m›s›r silaj›nda s›ras›yla laktik asit düzeyi %6,9, 6,3, asetik asit düzeyi %7,9, 3,8, bütirik asit oran› % 0,1, 0,4 olarak bulunmufltur.
Sindirim denemelerinde ise m›s›r ve posa silaj› ile yap›lan bir denemede (6) kuru madde , ham protein, ya¤ ve ham selüloz sindirimi s›ras›yla %61,95, 61,96; 42,85, 56,58;
78,21, 67,94; 78,17, 57,37 olarak bulunmufltur.
Söz konusu bölgelerde akarsular üzerinde yap›lan baraj ve yer alt› sular›ndan yararlanma art›fl›na paralel olarak yonca ve silajl›k m›s›r ekimi de artmaktad›r. Bun- lardan m›s›r›n silolanma niteli¤i çok yüksek oldu¤undan genellikle silaj olarak hayvan beslemede kullan›lmaktad›r.
Ancak, yap›s›ndaki protein düzeyinin yüksek olmas›ndan dolay› yoncan›n silolama kabiliyeti düflüktür. Fermantasy- on esnas›nda ise proteinlerin peptid, amino asit ve amonya¤a kadar parçalanmas› ve amonyak oran›n›n yük- sekli¤ine ba¤l› olarak pH’n›n artt›¤› ve bu nedenle silaj kalitesinde düflme meydana geldi¤i bildirilmektedir (7).
Ancak ya¤›fl›n bol ve nem oran›n›n yüksek oldu¤u dönem- lerde yoncan›n silolanmas› tercih edilmektedir. Okine ve ark. (8 )’n›n ineklerde yapt›¤› bir çal›flmada, yonca, arpa, yulaf ve triticale silajlar› yap›lm›fl ve kuru madde tüketim- leri gruplarda s›ras›yla 19,7, 19,1, 16,0, 17,4 kg/gün
bulunmufltur. Yine ineklerde m›s›r, bu¤day ve m›s›r –yonca yemleri kullan›larak yap›lan silaj denemesinde ( 9), en yüksek kuru madde tüketiminin m›s›r silaj›nda oldu¤u, bunu m›s›r-yonca kar›fl›m›n›n takip etti¤i en düflük ise bu¤day silaj›nda oldu¤u tespit edilmifltir. KM sindirimleri ise ayn› s›rayla %69,4, 71,1 ve 54,9, ham protein sindirimleri ise %59,8, 63,7 ve 52,9 olarak bulunmufltur.
Yemlerin içerdi¤i protein su ve kolay eriyebilir kar- bonhidrat düzeyi önemli rol oynamaktad›r (10, 11).
Ancak bu özellikler dikkate al›n›p baz› ilaveler yap›larak (12) her yemden kaliteli silaj üretilebilmektedir. Bundan yola ç›karak bu çal›flmada, su içeri¤i yüksek yafl fleker pan- car› posas›, protein içeri¤i yüksek olan yonca, silolama kabiliyeti yüksek m›s›r karfl›laflt›rmal› olarak silolan›p silaj kalitelerinin de karfl›laflt›rmal› olarak ortaya konmas›na çal›fl›lacakt›r. Ard›ndan, besin maddelerindeki farkl›l›k nedeniyle m›s›r silaj› ve yonca silaj›n›n saf olarak yedirilmesinin yan›nda m›s›r+yonca silajlar› ve m›s›r + yonca+ yafl fiPP silajlar›n›n karma olarak yedirilmesinde koyunlarda yem tüketimi ve ham besin maddelerinin sindirilmesi üzerine olan etkilerinin ortaya konmas›
amaçlanm›flt›r.
Materyal ve Metot
Araflt›rma da silo materyali olarak seçilen m›s›r arpa hasat›ndan sonra ikinci ürün olarak ekilmifl sonbaharda silotorakla biçilmifltir. Sonbahar ya¤›fllar›n›n bafllad›¤› ve kurutma flartlar› kötü olan dönemde biçilen yonca da ikin- ci silo materyalini oluflturmufltur. Üçüncü silo materyalini ise ayn› dönemde önemli miktarda üretilen yafl fleker pan- car› posas› oluflturmufltur.
Araflt›rma iki bölümde yürütülmüfltür. Araflt›rman›n birinci bölümünde söz konusu silo materyallerinin silolan- mas› ve elde edilen silajlar›n kalitelerinin belirlenmesi fleklinde olmufltur. Silolar 45 gün sonra aç›lm›fl, silolar›n kenar, orta ve üstünden olmak üzere 5 kg örnek al›n›p iyice harmanlad›ktan sonra 2 kg’› analiz için al›nm›fl ve bu örneklerin pH, amonyak-azot (NH3-N), laktik asit ve uçucu ya¤ asitleri düzeyleri belirlenmifltir.
Araflt›rman›n ikinci bölümünde ise birinci bölümde elde edilen silajlar›n besin madde içerikleri ve hayvanlar taraf›ndan istekle tüketilmeleri de göz önüne al›narak farkl› alternatiflerle hayvan denemesine tabi tutulmufllard›r. Bu bölümde deneme gruplar›n› da söz konusu argument belirlemifltir. Buna göre sadece m›s›r silaj› verilen gruba m›s›r grubu, sadece yonca verilen
gruba yonca grubu, %50 yonca + % 50 m›s›r silaj› ile haz›rlanm›fl gruba 1. karma grubu , %25 m›s›r, %25 yonca, %50 yafl fiPP silaj› ile haz›rlanm›fl gruba II. karma grubu ad› verilmifltir.
Araflt›rmada hayvan materyali olarak 9 ayl›k yaflta ve ortalama 33 kg canl› a¤›rl›kta 4 bafl Akkaraman erkek toklu kullan›lm›flt›r. Araflt›rma, 4 x 4 Latin Kare Deneme düzeninde, ferdi metabolizma kafeslerinde yürütülmüfltür. Çal›flman›n her dönemi 10 günlük al›flt›rma, 10 gün süre ile de yem tüketiminin tespiti, ard›ndan 7 günde sindirim derecesinin belirlenmesi için d›flk› örnekleri toplanmas› biçiminde seyretmifltir. Hay- vanlar al›flt›rma ve yem tüketiminin tespit edilmesi s›ras›nda, ad libitum yemlenmifltir. Sindirilme derecesinin tespiti için ise, gübre toplama s›ras›nda ad libitum olarak tüketti¤i yemin % 90’› hayvanlara verilmifltir. Su, serbest olarak tüketime sunulmufltur.
10 günlük bir al›flt›rma döneminden sonra tekrar 10 gün süre ile yemler hayvanlara tart›larak verilmifl ve erte- si gün ayn› saatte artan yemler tart›larak, yem tüketimleri tespit edilmifltir.
Hayvanlar›n arkas›na ba¤lanan sa¤lam ve su kaybet- meyen plastik bez torbalar yard›m›yla d›flk› örnekleri, 7 gün süre ile sabah ve akflam olmak üzere günde 2 kez toplan›p tart›larak her hayvan için günlük d›flk› miktarlar›
belirlenmifltir. Ard›ndan gübre örnekleri 50-60ºC’de 36- 48 saat süreyle kurutulup analize haz›r hale getirilmifltir.
Yem ve gübre örneklerinde kuru madde, ham kül, organik madde, ham protein ve ham ya¤ düzeyleri A.O.A.C. (13 )’de belirtilen yöntemlere göre, ham selüloz düzeyi Crampton ve Maynard (14)’›n bildirdi¤i yönteme göre tespit edilmifltir. Silajlardan al›nan örneklerde NH3
tayini Annino (15)’nun, uçucu ya¤ asitleri miktarlar›
Leventini ve ark. (16), laktik asit düzeyi ise Petit ve Flipot (17)’un bildirdi¤i metotlara göre tespit edilmifltir.
Gruplar aras›ndaki fark›n de¤erlendirilmesi, Minitab paket program›ndaki latin kare deneme düzeninde Anno- va modeline göre de¤erler oluflturularak yap›lm›flt›r (18).
Bulgular
Araflt›rmada kullan›lan silajlar›n ham besin madde bileflimleri tablo 1’ de, silaj örneklerinin fermantasyon ürünleri tablo 2’de, deneme gruplar›n›n kuru madde tüke- timleri tablo 3’de, araflt›rma gruplar›nda ham besin mad- delerinin sindirilme oranlar› da tablo 4’de verilmifltir.
Tablo 1. Araflt›rmada Kullan›lan Silajlar›n Ham Besin Madde Bileflimleri, %.
M›s›r Yonca fiPP
Taze Silaj Taze Silaj Taze Silaj
KM 27,52 28,56 30,15 31,44 15,92 16,74
HK* 12,20 14,20 15,00 15,42 7,20 7,11
OM * 87,80 85,80 85,00 85,58 92,80 92,89
HP * 8,85 9,36 13,85 14,10 6,90 7,14
HS * 25,52 26,00 26,32 27,30 30,55 30,22
HY * 2,00 2,81 2,12 3,36 2,28 2,50
NÖM * 51,43 47,63 42,71 43,72 53,07 53,03
*Kuru madde üzerinden.
KM: Kuru Madde , HK: Ham Kül, OM: Organik Madde, HP: Ham Pro- tein, HS: Ham Selüloz, HY: Ham Ya¤, NÖM: Azotsuz Öz Madde, fiPP:
Yafl fieker Pancar› Posas›
Tablo 2. Silaj Örneklerinin Fermantasyon Ürünleri, Kuru maddede % (KM).
M›s›r Silaj› Yonca Silaj› fiPP Silaj›
pH 4,00 4,92 4,15
NH3-N 0,31 0,76 0,40
Laktik Asit 3,10 1,78 2,14
Asetik Asit 1,54 3,10 2,95
Propiyonik Asit - 0,15 0,04
Bütirik Asit - 0,022 -
Tablo 3. Araflt›rma Gruplar›nda Yem Tüketimi, g/gün.
M›s›r Yonca M+Y fiPP+M+Y SEM
Kaba yem, yafl olarak 1755,67 b 3616,50 a 2918,75 a 3566,5 a 220,30**
Kaba yem, KM 551,98 b 1032,87 a 872,7 a 833,49 a 53,04*
*: P<0,05 **:P<0,01
Tablo 4. Araflt›rma Gruplar›nda Ham Besin Maddelerinin Sindirilme Oranlar›, %.
I,Grup II,Grup III,Grup IV,Grup SEM
KM 71,85 a 62,80 c 67,35 b 63,50 c 1,09**
Ham Kül 66,55 a 60,01 b 63,22 ab 54,91 c 1,30**
Organik madde 72,72 a 62,68 b 68,11 c 64,56 bc 1,22*
Ham protein 65,53 b 71,93 a 70,69 a 57,68 c 1,56**
Ham selüloz 72,93 a 67,73 b 71,6 a 71,82 a 0,59**
Ham ya¤ 80,46 a 75,19 c 77,32 ac 72,52 b 0,92*
N-suz ÖM 73,56 a 54,89 b 64,63 c 61,15 d 1,81**
*: P<0,05 **:P<0,01
Tart›flma ve Sonuç
M›s›r , yonca ve posan›n silolanma niteli¤i ile m›s›r ve yonca silajlar›n›n tek bafllar›na, birbirleri ve posa silaj› ile bir arada kullan›lmalar›n koyunlar üzerinde etkilerinin tespiti amac›yla bu çal›flma ele al›nm›flt›r.
M›s›r, yonca, posa silajlar›n›n silolamadan önceki besin madde düzeyleri incelendi¤inde silaj da kuru madde, ham ya¤, ham selüloz düzeyleri rölatif olarak yükselmifltir (Tablo 1). Benzer konularda yap›lan çal›flmalar›n sonuçlar›
ile bu çal›flma bulgular› uyum içerisindedir (7, 19). Söz konusu silo materyalinin fermantasyon ürünleri ve pH düzeyine bak›ld›¤›nda en yüksek pH de¤eri protein oran›
yüksek olan yonca silaj›nda en düflü¤ü de kolay eriyebilir karbonhidrat düzeyi düflük m›s›r silaj›nda görülmüfltür.
Ayn› tablo amonyak azot düzeyinde de gözlenmifltir (Tablo 2). Ancak kolay eriyebilir karbonhidrat düzeyi ile yak›n iliflkisi olan laktik asit konsantrasyonu yüksekten düflü¤e do¤ru m›s›r silaj›, yafl fleker pancar› posas› silaj›, yonca silaj› biçiminde s›ralanm›flt›r. Yine fermantasyonun biçimini yans›tan ve silaj›n kalitesini etkileyen asetik asit düzeyi gruplarda laktik asit düzeyinin tersi bir seyir izle- mifltir. Silajda istenmeyen bütirik asit oluflumu da yonca ve yafl fiPP silaj›nda görülürken m›s›r silaj›nda gözlenme- mifltir. Tüm bunlarda araflt›rmada kullan›lan silo yem- lerinin silolanma nitelikleri iyiden zora do¤ru m›s›r, yafl fiPP ve yonca fleklinde s›raland›¤›n› göstermektedir.
Birinci aflamada elde edilen silajlar, araflt›rman›n ikinci aflamas›nda farkl› biçimlerde verilerek yem tüketimi ve ham besin maddelerinin sindirilme derecesine olan etkiler ele al›nm›flt›r.
Yem tüketimi, yonca silaj› tek bafl›na verildi¤inde m›s›r silaj›na göre daha az tüketilmifltir. Bunun nedeni de yonca silaj›n›n afl›r› bir kokuya sahip olmas› gösterilebilir. Zira yemlerin kötü kokusu yem tüketimini s›n›rlay›c› faktörler aras›nda yer almaktad›r. Söz konusu kötü koku yap›lan m›s›r silaj›+yonca silaj› karmas›nda azald›¤›ndan günlük yem tüketimi artm›fl, ikinci karmada yonca oran› % 25’ e düfltü¤ünde bu olumsuz etki hemen hemen tamamen ortadan kalkm›flt›r. Bu da protein bak›m›ndan zengin olan yonca silaj›n›n m›s›r silaj›, yafl fiPP silajlar› veya benzer herhangi bir silajla birlikte verilmesi, yem tüketimi’nin art›r›lmas› bak›m›ndan hayvan besleme aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r. Kuru madde tüketimi aç›s›ndan da ayn› tablo gözlenmekle birlikte m›s›r+yonca karmas›na göre yafl fleker pancar› posas› +m›s›r+yonca silajlar›ndan oluflan karmada daha az kuru madde tüketilmifltir. Oysa toplam yem tüketiminde tersi bir tablo gözlenmektedir.
Bu da su düzeyi yüksek yafl fleker pancar› posas›n›n kar- maya girmesi ile toplam yem tüketiminin artmas›na karfl›n, kuru madde tüketimi düflmüfltür. Zira yemdeki su k›sa sürede olsa balast madde görevi gördü¤ünden kuru madde ihtiyac› karfl›lanmadan yem tüketimi durmaktad›r.
Di¤er bir deyiflle kuru madde ihtiyac› karfl›lanmadan yemdeki suya ba¤l› mekanik doyumla yem tüketimi dur- durulmaktad›r (20 ).
Ham besin maddelerinin sindirilme derecelerine göz at›ld›¤›nda kuru maddenin sindirilme derecesi en yüksek de¤ere m›s›r silaj›nda ulaflt›¤› tespit edilmifl en düflü¤ü de yonca silaj›nda sa¤lanm›flt›r. M›s›rla yoncan›n birlikte ver- ilmesi ile kuru maddenin sindirilme derecesi tekrar yük- selmifl yafl fleker pancar› posas› +yonca+m›s›r silajlar›n›n birlikte verildi¤i grupta ise yonca grubundan yüksek di¤er gruplardan daha düflük bir kuru madde sindirilme oran›
tespit edilmifltir. Bu da silolanma s›ras›nda fermantasyon yo¤unlu¤una (Tablo 2) ba¤l› olarak yoncada yap›n›n bozulmas›na ba¤lanabilir (10). Nitekim, silajlarda yap›n›n bozulmas› ve yap›n›n hassaslaflmas› silaj›n sindirim kanal›ndan geçifl h›z›n› artt›r›p sindirimi düflürmektedir (21, 22). Söz konusu durum bu araflt›rmada kuru mad- denin sindirilme derecesinde net olarak görülmektedir (Tablo 4). Konu biraz daha yak›ndan irdelenecek olursa yap›s› korunmufl m›s›r silaj› grubunda kuru maddenin sindirilme oran› en yüksek düzeyde oldu¤u görülürken yap›s› hassaslaflm›fl yoncan›n en düflük, yap›s› korunmufl m›s›rla yonca % 50 oranlar›nda kar›l›nca M+Y grubunda yükselmeye bafllanm›fl buna da yap›sal olarak hassas olan yafl fleker pancar› posas› kar›l›nca sindirilme oran› M+Y grubuna göre biraz düflmüfl ancak hassas yap›l› yonca grubundan daha yüksek düzeyde kalm›flt›r.
Az bir de¤ifliklik olmakla birlikte organik maddenin, ham ya¤ ve azotsuz öz maddenin sindirilme derecelerinde de ayn› tablo gözlenmektedir (Tablo 4). Gruplar aras›ndaki fark da istatistiksel olarak önemli ç›km›flt›r.
Söz konusu tablonun nedeni de kuru maddede de¤inilen- ler bunlar içinde büyük ihtimalle geçerli say›l›r.
Ham protein sindirilme derecesine bak›ld›¤›nda durum tam tersine döndü¤ü gözlenmektedir. En yüksek ham protein sindirilme derecesi yoncal› grupta bunu M+Y, yafl fleker pancar› posas› +M+Y ve M gruplar› izlemektedir.
Bu da yemdeki protein düzeyine ba¤l› olarak geliflmifltir.
Zira yemdeki protein oran› ile ham proteinin sindirilme oran› aras›nda do¤rusal bir iliflki bulunmaktad›r (9, 23 ).
Di¤er bir deyiflle yemdeki protein oran› art›nca ham pro-
teinin sindirilme oran› da yükselmektedir (9,23). Tablo 1’de görüldü¤ü üzere araflt›rma gruplar›nda yemlerin protein düzeyi yap›lar›nda bulundurduklar› yonca mik- tar›na göre de¤iflmektedir. Benzer de¤iflim ham proteinin sindirilme derecesinde de gözlenmektedir. Nitekim m›s›r ve yonca ile yap›lan çal›flmalar›n birinde (9), m›s›r silaj›nda ham protein sindirilme derecesi % 59,8 ‘ken m›s›r ve yonca silaj›n›n birlikte yap›ld›¤› silaj grubunda ise % 63,7’e yükselmifltir. Charmley ve ark. (19) yonca silaj›n›n ham protein sindirimini % 75,5 olarak bulmufllard›r.
Sonuç olarak araflt›rman›n birinci aflamas›nda yemlerin silolanma nitelikleri m›s›r, yafl fleker pancar› posas› ve yonca biçiminden s›raland›¤› ortaya konmufltur.
Araflt›rman›n ikinci aflamas›nda ise kötü bir silolanma niteli¤ine sahip olan yoncan›n bu niteli¤i yem tüketimi ve ham protein hariç ham besin maddelerinin sindirilme derecesine de yans›m›flt›r. Bu olumsuzlu¤un da yonca silaj›n›n m›s›r silaj› veya m›s›r+yafl fleker pancar› posas›
silaj› ile birlikte yedirilmesi ile önemli ölçüde ortadan kalkt›¤› ortaya konmufltur.
Kaynaklar
1. Haaksma, J.:Valeur Alimentaire de la Pulpe Surpressee Comparee Aux Autres Aliments Pour Betail. Publ. Trimest. 1982; 4, 173- 184.
2. Leterme, P., Thewis, A. and Culot, M.: Supplementation of Pressed Sugarbeet Pulp Silage with Molasses and Urea, Laying Hen Excre- ta or Soybean Meal in Ruminant Nutrition. Anim. Feed Technol.
1992; 39, 209-225.
3. Arnould, R., Deswysen, A. and Lamber, J.: Conservation et Utilisa- tion des Ensilages. Seminaire de Perfectonnement en Zootechnie.
UCL, Louvain-La-Neuve, 1982.
4. Kolesnikov, N.V.: Technology of Ensiling Beet Pulp. Technologiya Silosovaniya Sveklovichnogo Zhoma. 1978; 12, 37-40.
5. Karalazos, A. and Giouzeljannis, A.: A Note on the Use of Sugar- Beet Pulp Silage and Molasses in the Diet of Lactating Dairy Cows.
Animal Feed Science and Technology. 1988; 20, 13-18.
6. Chiericato, G.M. and Rioni, M.: Research on The Digestibility and Nutritive Value of Ensiled Pressed Beet Pulp, Dried Grape Skins and Maize Silage in Young Bulls. 1983; 9, 89-101.
7. Çerçi. ‹.H., fiahin, K. ve Güler, T.: Farkl› Oranlarda Silajl›k M›s›r ve Yonca Kullan›larak Yap›lan Silajlar›n Kalitesinin Belirlenmesi. F.Ü.
Sa¤l›k Bil. Dergisi. 1996; 10, 193-200.
8. Okine, E.K., Khorasan›, G.R., Kennelly, J.J.: Effects of Cereal Grain Silage Versus Alfalfa Silage on Chewing Activity and Reticular Motility in Early Lactation Cows. J. of Dairy Sci. 1994; 77: 1315- 1325.
9. Baxter, H.D., Montgomery M.J., Owen, J.R.: Digestibility and Feeding Value of Corn Silage Fed With Boot Stage Wheat Silage and Alfalfa Silage. J. Dairy Sci. 1980; 63: 255-261.
10. Alçiçek, A. ve Asyal›, N.: Silo Yemlerinde Meydana Gelen Besin Madde Kay›plar› ve Düzeyini Etkileyen Faktörler. Türkiye Birinci Silaj Kongresi, ‹stanbul, Hasat Yay›nc›l›k, 271-276, 1997.
11. Kung, L., Craig, W.M., Satter, L.D. and Broderick, G.A.: Effect of Adding Formaldehyde, Glutaraldehyde. of Dimethylourea to Alfalfa Before Ensiling. J.Dairy Science. 1986; 69, 11, 2846-2854.
12. Wilkinson, J.M.: Silage Additives up to Date. Span, 29, 111-113, 1986.
13. A.O.A.C.: Official Methods of Analysis Association of Agricultural Chemists. Virginia. D.C. 1990.
14. Crampton, E.W. and Maynard, L.A.: The Relation of Cellullose and Lignin Content to Nutritive Value of Animal Feeds. J. Nutr. 1938;
15: 383-395.
15. Annino, J.S.: Clinical Chemistry. Little Brown and Co 155, 1964.
16. Leventini M W, Hunt C W, Roffler R E and Casebolt D. C. : Effect of Dietary Level of Barley-Based Supplements and Ruminal Buffer on Digestion and Growth by Beef Cattle, J. Animal Sci. 1990; 68, 4334-4344.
17. Petit H V and Flipot P M.: Source and Feeding Level of Nitrogen on Growth and Carsass Characteristics of Beef Steers Feed Grass as Hay or Silage, J. Animal Sci. 1992; 70, 867-875.
18. Snedecor, G.W. Statistical Methods. The Iowa State College Pres Ames Iowa., 1957.
19. Charmley, E. and Veira, D.M.: Inhibition of Proteolysis in Alfalfa Silages Using Heat at Harvest: Effects on Digestion in the Rumen, Voluntary Intake and Animal Performance.. J. Anim. Sci.; 1990;
68, 2042-2051.
20. Sar›, M. ve Çerçi, ‹. H. Yemler, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastal›klar›. Elaz›¤, 1993.
21. Çerçi, ‹.H., fiahin, K., Güler, T. ve Güler, T.: Silo Doldurma Süresinin M›s›r Silaj› Kalitesine ve Koyunlarda Ruminal Fermanta- syon ile Ham Besin Maddelerinin Sindirilme Derecesine Etkisi.
Türkiye Birinci Silaj Kongresi, ‹stanbul, Hasat Yay›nc›l›k, 147-155, 1997.
22. Aert, J.V., Vanacker, J.M., Brabander, D.L., De, B.G. and Buysse, F.X.: Effect of Fineness of Chopping on Chemical Composition, Digestibility and Nutritive Value of Maize Silage. Revue de I’Agri- culture. 1981, 34, 5, 1231-1243.
23. Fix, H.P., Beck, A. und Hoffmann, M.: Möglichkeiten der Vorher- sage der Verdaulichkeit der Rohnaehrstoffe bei Ausgewacseen und Wachsenden Schafen Ausdem Rohnaerhrtoffgetalt der Ration, Arch. Tierernahr.1978; 28, 759-769.
