DEĞERLER EĞİTİMİ TEMİZLİK VE DÜZEN
Sağlıklı olmanın başlıca kurallarından biri kişisel ve çevre temizliği diğeri ise dü- zenli ve sağlıklı beslenme.
Özellikle de çocukların sağ- lıklı bir şekilde büyüyebil- mesinde bu iki kuralın rolü çok önemli.
Temizlikle ilgili basit işlemler çocuklukta alışkanlık ola- rak kazandırılır. El yıkamak, okul öncesi yaşta öğretilecek ilk davranışlardan olmalıdır. Oyunlarla, hikâyelerle, resimler en önemlisi de çocuğumuza örnek teşkil edecek kişilerle temiz- lik eğitimi vermek çocuğumuzda etkin ve kalıcı alışkanlıklar sağlar. Anne, baba, büyük kardeşler ve eğitmenlerin kendi dav- ranışlarıyla çocuklara temizliğin yollarını! öğretmeleri gerekir.
Günlük yaşamımızda çok basit gibi görünse de, diş temizliği, el temizliği, birçok hastalığın mikrobundan bizleri koruyor. Uz- manlar da çocuklara özellikle mikrop ve hastalık arasındaki iliş- kiyi anlatmanın şart olduğunu belirtiyorlar. Yaşları küçük diye boş vermemek; su, sabun, mikrop gibi sözcükleri açıklamak;
ne, nasıl, niçin, ne zaman' gibi sorularına da yanıt vermek top- luma temiz ve sağlıklı bireyler kazandırılması açısından önem teşkil ediyor.
En genel temizlik kurallarına bir göz atalım:
-Yemeklerden önce ve
sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulamak,
-İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak.
El temizliği: Çocuklarımıza el- lerimizin çok çabuk kirlendiğini göstererek onları, yemekten ön- ce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra, eve gelindiğinde, hay- vanlara dokunulduğunda ve kir- li olduğunu gördüğümüzde yı- kaması gerektiğini öğretmeli, eğer bu konuda direnç gösterir- se el yıkama sürecini onun içi eğlenceli hale getirerek bu alış- kanlığın oturmasını sağlayabi- lirsiniz.
-Günde en az iki defa diş fırça- lamak.
Diş ve ağız temizliği:
Günde iki defa diş temizliğinin yapılmasının yanı sıra dişlere zarar veren yiyeceklerle (asitli içecekler, şekerli yiyecekler) ilgili de çocuklara bilgi verip onları uyarmalısınız. Diş fırça- lama alışkanlığının kazanılma- sı için de diş fırçasını kendisi- nin seçmesini sağlayabilir ve düzenli bir şekilde diş kontro- lüne götürerek diş hekimine gitmesi konusunda alışkanlık kazandırabilirsiniz.
-Her gün saçları tara- mak.
-En az haftada bir defa banyo yapmak, çama- şır ve giyecekleri sık değiştirmek.
-Haftada bir defa el ve ayak tır- naklarını kesmek.
Tırnakların temizliği: Tırnaklar özellikle çocuklarımızda vücudun en çabuk kirlenen yerleridir. Her el yıkamada tırnaklarını da özenle te- mizlemesi gerektiği anlatılmalı ve çocuğun tırnaklarını haftada bir kez keserek, ona tırnak kesmenin bir te- mizlik kuralı olduğu öğretilmelidir.
Makastan korkuyor ve tırnaklarını kestirmek istemiyorsa, kendi tırnak- larınızı keserken ona göstermeli ve acımadığını anlatmalısınız. Zamanı geldiğinde de tırnak makasını eline vermelisiniz.
“Ağaç Yaşken Eğilir”
Bu söz kurumuş ağacın kolayca eğilip bükülemeyeceğini de açıklıyor. İnsanlar da ağaçlar gibidir. Özellikle, çocukken öğreti- lemeyen davranışlar, büyüdükten sonra zor öğrenilir. Çocuk hız- la gelişir ve kişiliği oturur. Bu sebeple çocuğa sonradan bir dav- ranış değişikliği kazandırabilmek neredeyse imkânsızdır.
Temizlik yalnızca bireysel temizlik anlamına gelmez. Çünkü sağlığımızı tehdit eden birçok mikrop çevremizde barınıyor.
Çevre temizliği de önemsenmeli ve çocuğa öğretilmelidir. Ço- cuk için ilk eğitim ortamı ailedir. Bu ortamda çocuğun doğru ör- neklere ihtiyacı vardır. Sözgelimi, baba, yemekten önce ellerini yıkamıyorsa, çocuğuna bunu öğretmeye çalışan
bir annenin sözünü pek dinlemeyecektir. Zorla yıkasa da, alış- kanlık hâline getiremeyecektir. Okulda öğretilen temizlik kural- larının evde de desteklenmesi gerekir. Tersine bir durum, bir çe- lişki çocuğun kafasını karıştırır. Dolayısıyla da öğrenmesini zor- laştırır.
BESLENME
Okul çağı dönemi; fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimin hızlı olduğu ve pek çok alışkanlığın kazanıldığı bir dönemdir.
Dolayısıyla çocuklara sağlıklı beslenme ve yaşam biçimi alışkan- lığının kazandırılması, sağlıklı yaşam bilincinin yerleştirilmesi ve yetişkinlik dönemi hastalıklarının önlenmesi açısından da önemli bir dönem olduğunu unutmamalıyız.
Sağlıklı beslenmenin iki temel unsuru vardır.
Yeterli beslenme
Dengeli beslenme
Besinler içerdikleri besin ögelerine göre beş grupta toplan- maktadır. Sağlıklı beslenme için bu beş besin öğesinden vücu- dun ihtiyaç duyduğu kadarıyla besinlerin vücuda alınması ge- rekmektedir.
Peki bu besin grupları nelerdir?
Süt ve ürünleri grubu,
Et, yumurta, kuru baklagiller ve yağlı tohumlar grubu,
Ekmek ve tahıllar,
Sebzeler
Meyveler
Besin ögelerinin herhangi biri alınmadığında veya gereğinden az ya da çok alındığında, büyüme ve gelişme etkilenmekte ve sağlık bozulmaktadır. Aşırı enerji alımı ve fiziksel aktivite azlığı obeziteye yol açar. Aşırı enerji (kalori) alımının azaltılması için şeker, yağ ve tuz içeriği yüksek olan besinlerin tüketimi sınırlan- dırılmalıdır. Fiziksel aktivite çocuklarda her gün 1 saat olmalıdır ve çocukların televizyon, bilgisayar, tablet vb. için harcadıkları zaman sınırlandırılmalıdır.
Pek çok konuda olduğu gibi sağlıklı beslenme konu- sunda da çocuğunuzun üze- rinde ne kadar büyük bir et- kiniz olduğunu unutmayın.
Eğer siz doğru besleniyor, egzersiz yapıyor, fast-food tüketmemeye gayret ediyor- sanız; çocuğunuz da sizi ör- nek alır ve sağlıklı beslenme konusu etkin bir şekilde pe- kişir.
Hamburger, gazlı içecekler, yağlı yiyecekler (patates kızart- ması), abur cubur ürünler (özellikle şekerleme, çikolata ve cips) tüketmek sağlığımıza zarar verir. Bu ürünler karnımızı doyura- bilir fakat bu, bedenimizin ihtiyaç duyduğu gıdayı aldığımız an- lamına gelmez. Dolayısıyla vücudumuz zayıf düşer ve kolay hastalanırız. Sağlıksız beslenmenin sonucundaysa kronik hasta- lıklar ve kalp-damar sistemi hastalıklarının oluşma riski artacak- tır.
Çocukların beden ve ruh sağlığının ko- runması konusunda ebeveynlerin bilinçli hareket etmeleri büyük önem taşır. Özellikle çocuklara kazandırıl- mak istenen sağlıklı yaşam alışkanlıkları- nın teşvik edilmesi çok önemlidir.
Her anne baba, çocuğunun iyiliğini ister; fakat bazı tutum ve davranışlar çocuklara faydadan çok zarar verebilir. Bu du- rum doğru bilinen bir takım yanlışlardan kaynaklanıyor olabilir.
Çocuğunuzun sağlıklı ve mutlu bir birey olmasını istiyorsanız beden ve ruh sağlığını koruyacak konuları doğru öğrenmek önemlidir.
Ailenin teşviki, yeni davranışların kolaylıkla alışkanlık haline gelmesini sağlar. Bu sayede zararlı alışkanlıklardan korunma bilinci daha hızlı gelişir.
Çocuklar doğru seçimler yapabil- mek için ebeveyn rehberliğine ihtiyaç duyarlar. Erken yaşlardan itibaren
doğru yaklaşımlarla kurulan bir yemek ve uyku düzeni, sağlıklı yeme ve ya- şam alışkanlıkları, fiziksel egzersiz düzenlemesi, sağlıklı ve yaşa uygun öz bakım becerileri yetişkin hayatında da çocuğunuzun vazgeçilmezleri ola- caktır. Çocuğunuza bu alışkanlıkları kazandırmak için hiçbir zaman geç kalmış sayılmazsınız. İhtiyacınız olan tek şey konuyla ilgili doğru bilgilere ulaşmak ve uygulama konusunda ka- rarlı ve tutarlı olabilmektir.
ÇOCUKLARIMIZIN SAĞLIĞI İÇİN
Çocuklarınızın mutlaka günde 3 öğün yemesine dikkat edin.
Kahvaltı etmenin önemi konusunda çocuklarınızı bilgilendi- rin.
Sabahları çocuklarınızı kahvaltı yapmadan okula gönderme- yin.
Derslerde başarılı, anlama ve öğrenme kabiliyeti yüksek ço- cuklar için önce siz sağlıklı beslenin.
Yemeği çocuğunuza bir ödül olarak sunmayın. Yemeğin
