T.C.
BAġBAKANLIK
Kamu Görevlileri Etik Kurulu
ĠÇ GÜVENLĠK HĠZMETLERĠNDE
ETĠK UYGULAMALAR
Türkiye‟nin (Ankara, İstanbul ve İzmir) büyük Ģehirlerindeki trafik
hizmetlerinde “gündelik rüşvet”
sorunu üzerine bir alan
PROJE EKĠBĠ:
Prof. Dr. Ġbrahim CERRAH
Doç. Dr. H. Hüseyin ÇEVĠK
Doç. Dr. Turgut GÖKSU
ArĢ. Gör. Ercan BALCIOĞLU
ARAġTIRMANIN AMACI
Bu çalışma, Türkiye‟nin üç büyük şehrinde (İstanbul, Ankara ve İzmir) yapılan bir alan araştırmasına
dayanmaktadır.
Araştırma, “trafik hizmetlerinde görev yapan personel” ve bu “hizmetin alıcısı olan
sürücü/vatandaşların”, “etik algılama ve duyarlılığının” tespiti amaçlanmıştır.
Ayrıca, tarafların “gündelik rüşvet” algılamasının
mesleki “yozlaşma” (corruption) üzerindeki etkileri
ARAġTIRMANIN AMACI
Mesleki “yozlaĢma” (corruption) sorununun anlaşılabilmesi için, yukarıda söz edilen üç şehrin trafik hizmetlerinde görev yapan
personel ile bir “anket” yapılmıştır.
Bu ankete ek olarak ilk, orta ve yüksek kademe rütbeli personel ile “yarı-
yapılandırılmıĢ derinlemesine görüĢmeler”
gerçekleştirilmiştir.
METODOLOJĠ
1. Anket
2. Mülakat
1. Anket
Personel Anketi ( 571 polis memuru)
Vatandaş Anketi (486 sürücü/vatandaş)
Polis Memuru Anketi
Şehir içi “trafik denetleme”
Şehirler-arası “bölge trafik denetleme”
VatandaĢ Anketi
Özel araç sürücüsü
Ticari araç sürücüsü
. Tır - kamyon - kamyonet . Otobüs - dolmuş
. Taksi
2. Mülakat (Yüz-yüze görüşme)
Trafik Üst Düzey Yöneticileri
Trafik Eğiticileri
Trafik Amirleri
Trafik Memurları
Şoför esnaf odalarının temsilcileri
GÜNDELĠK RÜġVET
“Gündelik rüĢvet”, (routine corruption) İç güvenlik personelinin görevlerini yerine getirirken “istemedikleri halde kendilerine verilen” veya “aldıktan sonra ücretini
ödemedikleri”; „hediye‟, „para‟, „mal‟ ve
„hizmetlerden‟ başlayarak, aktif bir şekilde yararlandıkları maddi çıkar ve hizmet
alımlarını içermektedir.
“Ġkram”, “hediye” ve “rüĢvet” ayrımı…
“İkram” bir kişinin başka bir kişiye
misafirperverlik ve nezaket kurallarının gereği olarak yapmış olduğu ve genelde yiyecek-
içecek sunma şeklinde gerçekleşen sosyal bir
ilişkidir.
Mevcut durum aĢağıdaki konular çerçevesinde ele alınmıĢtır.
Trafik birimlerinde görev yapan memurların meslek-öncesi yeterli etik eğitimi alıp-
almadıkları;
Trafik birimlerinde görev yaparken polis
etiği konusunda meslek-içi eğitim alıp-
almadıkları;
Trafik birimlerinde görev yaparken “sağlıklı bir Ģekilde denetlenip denetlenmedikleri”;
Trafik birimlerinde görev yapan “memurların rüĢvet almalarına vatandaĢın etkisi”;
Rüşvet alan memurların kurumdaki diğer memur ve üstlerinin rüşvete bakışı konusundaki görüşleri,
“kurum kültürünün rüĢvete bakıĢı”.
ANKETE KATILAN PERSONELİN CİNSİYET DAĞILIMI
ERKEK 90%
KADIN 10%
PERSONELİN ÇALIŞTIĞI BİRİM
ŞEHİR İÇİ DENETLEME
BÖLGE TRAFİK DENETLEME
8%
POLĠS EĞĠTĠM KURUMLARINDA VATANDAġTAN "ĠKRAM VE HEDĠYE KABUL EDĠP ETMEME" KONUSUNDA HERHANGĠ BĠR "EĞĠTĠM" VERĠLĠP VERĠLMEDĠĞĠ
HAYIR 47%
EVET 53%
TRAFĠK HĠZMETLERĠNDE GÖREVE BAġLADIKTAN SONRA, VATANDAġTAN "ĠKRAM VE HEDĠYE KABUL EDĠP-ETMEME"
KONUSUNDA EĞĠTĠM ALINMASI DURUMU
EVET 37%
HAYIR 63%
TRAFĠK HĠZMETLERĠNDE GÖREV YAPARKEN
VATANDAġTAN "ĠKRAM VE HEDĠYE KABUL EDĠP-ETMEME"
KONUSUNDA ÜSTLER TARAFINDAN DENETLENME DURUMU
HAYIR 58%
EVET 42%
VATANDAġ TARAFINDAN YAPILMIġ HERHANGĠ BĠR
ġĠKÂYET OLMAKSIZIN ÜSTLER TARAFINDAN "RÜġVET ALINIP-ALINMADIĞININ" TEST EDĠLMESĠ AMACIYLA DENETLENME
EVET 29%
HAYIR 71%
BĠR MESLEKTAġIN ETĠK DIġI BĠR DAVRANIġI GÖRÜLDÜĞÜNDE YAPILANLAR
AMİRLERİNE BİLDİRİRİM
6%
KENDİSİNİ UYARIRIM DİĞER
HİÇ BİRŞEY 1%
YAPMAM 3%
BĠR TRAFĠK GÖREVLĠSĠNĠN HERHANGĠ BĠR TRAFĠK ĠHLALĠ YAPAN BĠR KĠġĠ HAKKINDA ĠġLEM YAPARKEN O KĠġĠNĠN KENDĠ YAKINI VEYA HEMġERĠSĠ OLDUĞUNU
ÖĞRENMESĠNĠN, TRAFĠK GÖREVLĠSĠNĠN YAPACAĞI CEZAĠ ĠġLEMĠ ETKĠLEMESĠ FĠKRĠNE KATILMA
43,2
7,1 7,6
6,2 5,9
13,3
3,6 2,8 2,1 3,0 5,2
5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0
BĠR TRAFĠK GÖREVLĠSĠNĠN HERHANGĠ BĠR TRAFĠK ĠHLALĠ YAPAN BĠR KĠġĠ HAKKINDA ĠġLEM YAPARKEN O KĠġĠNĠN POLĠS OLDUĞUNU ÖĞRENMESĠNĠN, TRAFĠK GÖREVLĠSĠNĠN YAPACAĞI CEZAĠ ĠġLEMĠ ETKĠLEMESĠ FĠKRĠNE KATILMA
18,8
3,0 4,1 5,1
4,1
15,1
4,3 5,0
7,1 7,3
26,2
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
TRAFĠK POLĠSLERĠNĠN GÖREVLERĠNĠ YERĠNE GETĠRĠRKEN VATANDAġLARIN KENDĠLERĠNE VERDĠĞĠ KÜÇÜK
DEĞERDEKĠ HEDĠYE, EġYA VEYA PARAYI KABUL
ETMESĠNDE, MAAġLARINI YETERSĠZ GÖRMELERĠNĠN NE KADAR ETKĠLEDĠĞĠ FĠKRĠ
52,0
3,2 3,1 4,2
2,2
8,7
1,6 2,7 3,1
1,4
17,9
10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0
HAKKINDA CEZAĠ ĠġLEM YAPILMAKTA OLAN BĠR
SÜRÜCÜNÜN CEZADAN KURTULMA BEKLENTĠSĠYLE HEDĠYE, ĠKRAM VEYA KÜÇÜK MĠKTARDA PARA TEKLĠF ETMESĠNĠN, POLĠSĠN BUNLARI KABUL ETMESĠNĠ NE
KADAR ETKĠLEDĠĞĠ
66,7
6,1 3,6 2,9 1,4
7,7
2,9 2,7 1,3 1,1 3,8
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0
VATANDAŞ ANKETİNE KATILANLARIN EĞİTİM DURUMU
FAKÜLTE MEZUNU
14% 0%
OKUR/YAZAR
0% İLKOKUL
MEZUNU 20%
ORTAOKUL MEZUNU
19%
LİSE/DENGİ OKUL MEZUNU
37%
YÜKSEKOKUL 10%
VATANDAŞ ANKETİNE KATILANLARIN PROFİLİ
DİĞER 12%
KENDİ ARABAMI KULLANIYORUM
53%
TAKSİ ŞOFÖRÜYÜM
5%
KAMYON VE TIR ŞOFÖRÜYÜM
22%
DOLMUŞ ŞOFÖRÜYÜM
6%
OTOBÜS ŞOFÖRÜYÜM
2%
ARAÇTA VEYA SÜRÜCÜDE BİR HATA OLDUĞU
İDDİASIYLA TRAFİKTE SON İKİ YIL İÇİNDE TRAFİK POLİSİ TARAFINDAN DURDURULMA
EVET 60%
HAYIR 40%
DURDURULUNCA NE YAPTIKLARI & DURDURULSALAR NE YAPACAKLARI
DİĞER
3% MEMURUN
DEDİKLERİNE YERİNE GETİRDİM 44%
İTİRAZ ETTİM 11%
BİR TANIDIK ARADIM
1%
VERİLEN CEZAYI KABUL ETTİM
31%
RÜŞVET TEKLİF ETTİM
3%
MEMURUN RÜŞVET İSTEĞİNİ KABUL
ETTİM
7% DİĞER
8%
MEMURUN DEDİKLERİNİ
YERİNE GETİRİRİM
49%
İTİRAZ EDERİM 11%
BİR TANIDIK ARARIM
1%
VERİLEN CEZAYI KABUL EDERİM
23%
RÜŞVET TEKLİF EDERİM
3%
MEMURUN RÜŞVET İSTEĞİNİ KABUL
EDERİM 5%
BU İŞLEM ESNASINDA TRAFİK POLİSİNİN VATANDAŞTAN YASA DIŞI VEYA ETİK DIŞI (RÜŞVET GİBİ ) HERHANGİ BİR İSTEĞİ OLUP OLMADIĞI
EVET 27%
HAYIR 73%
DURDURULAN SÜRÜCÜLERİN POLİSİN RÜŞVET TEKLİFİNİ KABUL ETMESİ
EVET 81%
HAYIR 19%
