KIMYASAL MADDELER
BIYOLOJIK VE
ETKILERI
İLAÇLAR BOYALAR
DETERJANLA R
KİMYASAL MADDELER VE BİYOLOJİK
ETKİLERİ
İLAÇLAR
İlaç, canlı hücre
üzerinde meydana getirdiği tesir ile bir hastalığın teşhisini,
iyileştirilmesi veya
semptomlarının azaltılması amacıyla tedavisini veya bu
hastalıktan korunmayı mümkün kılan, canlılara değişik uygulama yöntemleri ile verilen doğal, yarı sentetik veya sentetik kimyasal preparatlardır.
Yüzeylerin korunması veya dekoratif amaçlarla çeşitli yüzeylere uygulandığında yüzeyler üzerinde
kuruyan bir film tabakası oluşturan kimyasal bileşimlerdir.
BOYALAR
Deterjan, petrol türevlerinden elde edilen,
temizleme, arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen kimyasal madde, arıtıcı.
DETERJANLAR
İLAÇLAR
İLAÇ NEDİR?
Semptomlarının azaltılması amacıyla
tedavisi ve bu hastalıktan kurtulmayı mümkün kılan, canlılara değişik uygulama yöntemleriyle verilen
doğal, yarı sentetik veya sentetik preparatlardır.
1. ETKİN MADDE:
Canlıda fizyolojik değişikliklere neden olan bir yada birden
fazla kimyasal madde içeren kısım
2.TAŞIYICI MADDE:
Kimyasal maddenin hasta tarafından kolay
alınabilmesi için konulan fakat herhangi
bir fizyolojik etki göstermeyen kimyasalların bulunduğu kısım
• İlaçlara dair ilk kayıt Sümerlilere aittir.
• Eski Mısır ve Çin’de de ilk tedavi yöntemlerine rastlanmıştır .
• Antik Yunanlılarda , şifalı otlar
hastalıkların tedavisinde , savaşçıları boyamak ve zehir üretmek amacıyla kullanılırdı.
TARİHÇE
İlaçlar
Jenerik ilaçlar
Orijinal
ilaçlar
İlaçlar dört ana kaynaktan elde edilir.
Hayvansal kaynaklı
ilaçlar
Bitkisel kaynaklı
ilaçlar
Mineral kaynaklı ilaçlar
Sentetik kaynaklı ilaçlar
İLAÇLARIN UYGULAMA ŞEKİLLERİ (FARMASÖTİK ŞEKİLLER)
KATI FARMASÖTİK İLAÇLAR
AĞIZDAN KULLANILANLAR
DİĞER YOLLARDAN KULLANILANLAR
✔ Tablet
(komprime)
✔ Draje
✔ Pilül
✔ Kapsül
✔ Kaşe
✔ Toz(poudre)
✔ Paket
✔ Supozituvar
✔ Ovül
✔ Transdermal
✔ terapötik sistem
✔ (TTS)
İLAÇLARIN UYGULAMA ŞEKİLLERİ (FARMASÖTİK ŞEKİLLER)
SIVI FARMASÖTİK İLAÇLAR
✔ Solüsyon
✔ Enjeksiyon solüsyon
✔ Süspansiyon ve Emülsiyon
✔ Şurup
✔ Posyon
✔ Eliksir
✔ Damla
✔ Lavman
✔ Merhem (pomad)
✔ Aerosol
ILAÇ ALMA YOLARI
1) Tabletler 2) Supozituvarlar
ve ovüller 3) Sublingual 4) Transdermal 5) İnhalanlar ve
burun spreyleri 6) Göz damlaları
7) Enjeksiyonla verilen ilaçlar: intravenöz (ıv)
(damar içine) 8) Enjeksiyonla verilen
ilaçlar: İntratekal 9) Enjeksiyonla verilen
ilaçlar :
İntramüsküler (ım) (kas içine)
10) Enjeksiyonla verilen ilaçlar: subkutan
(sc)(ciltaltı)
NEREDEN ALINIR?
TABLETLER
SUPORZİTUVARLAR VE OVÜLLER
SUBLİNGUAL TRANSDERMA
GÖZ DAMLALARI
İNHALANLAR VE BURUN SPREYLERİ
AĞIZ
REKTUM VE VAJİNA DİL ALTI
DERİ YOLUYLA SOLUNUM YOLUYLA
GÖZ VE BURUN YOLUYLA
Enjeksiyonla verilen ilaçlar:
intravenöz DAMAR YOLU
Enjeksiyonla verilen
ilaçlar: intratekal OMURİLİK
Enjeksiyonla verilen
ilaçlar: intramüsküler KAS İÇİNE
Enjeksiyonla verilen ilaçlar:
subkutan
CİLDİN ALTINDAKİ YAĞ TABAKASI
İLAÇLARIN SAKLANMA KOŞULLARI
1. Oda sıcaklığında saklanabilir ilaçlar 2. Soluk ortamında
saklanması gereken ilaçlar
3. Kuru ortamda saklanması gereken ilaçlar
4. Isı etkisine maruz kalmayacak şekilde
saklanması gereken ilaçlar
• Etki mekanizması, sistem, organ, doku, hücre, subselüler yapı düzeyinde ve hücrelerdeki fonksiyonel moleküller (enzimler gibi)düzeyinde incelenebilir.
• Tesir :Dışarıdan ölçülebilen ve etkilerin cebirsel toplamı olan değişikliklerdir.
İlaçla tedavi sırasında hastada meydana gelen istenmeyen değişiklikler daha çok tesir
kavramına uyar ve yan tesir olarak adlandırılır.
İLAÇLARIN ETKİ MEKANİZMALARI
• Etki : İlacın hücre, doku, organ gibi nispeten yalın sistemlerde, genellikle direkt olarak oluşturduğu temel
nitelikteki değişikliklerdir.
1. İLAÇLARIN İNSAN
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
KİŞİSEL ETMENLER DIŞ ETMENLER İLAÇ KAYNAKLI
ETMENLER
2. İLAÇLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
İlaç sanayinde atıkların giderilmesi, imhası, atık su kaynaklarının arıtılması, hava kalitesinin korunması önemlidir. Bunun için 1985 yılından beri “Atık Yakma Tesisleri” kullanılır.
İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ
YALIN TOKSİK TESİRLER
ÖZEL TOKSİK TESİRLER
İLAÇ ALERJİSİ
DAYANIKSIZLI K REAKSİYON-
LARI
İDİYOSENKRAZİ VE
GENETİK FARKLILI ĞINA BAĞLI REAKSİYONLAR
✔Baş ağrısı
✔Bulantı
✔Uykusuzluk
✔Baş dönmesi
✔Anksiyete
✔İshal
✔Deri döküntüleri
✔Karın ağrısı
✔Yorgunluk
✔Uykulu olma hali
✔Kilo alma
✔Alerjik reaksiyonlar
✔Asetaminofen
İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ
GEREKSİZ YERE İLAÇ KULLANIRSAK NE OLUR?
Gereksiz yere ilaç kullanımı tehlikelidir.
Gereksiz ilaç kullanımı insanlarda bağımlılığa neden olabilmektedir.
Bunlar fiziksel bağımlılık ve psikolojik
bağımlılıktır.
İLAÇ BAĞIMLILIĞININ TEDAVİSİ
1) Ruhsal tedavi
2) Bu uyuşturuculara karşı başka madde kullanmak 3) Afyon türevlerinin yapay
karşılığı olan metadon kullanmak
4) Bağımlıları bir süre
kalabalık aile ortamından uzak tutarak ilaç
kullanmalarını engellemeye çalışmak.
TARIM İLAÇLARI (PESTİSİTLER)
• Pestisit, zirai mücadele
araştırma ve uygulamalarında kullanılan her türlü kimyasal
madde ve preparatlardır. Zararlı organizmaları engellemek,
kontrol altına almak, ya da zararlarını azaltmak amacıyla kullanılmaktadır.
• Pestisit, kimyasal bir madde, virüs ya da bakteri gibi biyolojik bir ajan, antimikrobik,
dezenfektan ya da herhangi bir araç olabilir.
PESTİSİTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Değme Etkili Pestisitler
Translaminr Etkili Pestisitler
Sistemik etkili pestisitler
• Hasat ilaçlama aralığı yeterince uzun olmalı ve üreticiler bu süreye
uymalıdır.
• Gıdaların işleme sürecinde pestisit azaltıcı uygulamalar yapılmalıdır.
• Her bir pestisit için LD 50 dozu bilinmeli, açıkça yazılmalıdır.
• İnsan ve çevresi için daha az toksik olan pestisitler tercih edilmelidir.
• Kalıcı organik kirliliğe neden olan Cl HC (DDT, Dieldrin, Endrin, Heptaklor) yasaklanmalıdır.
TARIM İLAÇLARININ ZARARLARI VE
ALINABİLİCEK ÖNLEMLER
• Uygulayıcılar eğitilmeli, uygulamada çocuklar çalıştırılmamalı, özel ekipman ve elbise maske vb. kullanılmalıdır.
• Preparat hazırlanırken ve uygulama sırasında bir şey yenmemeli, içilmemelidir.
• Aşırı dozdan ve gereksiz tekrarlı uygulamalardan kaçınılmalıdır.
AKUT 1 KEZ İLAÇ ALINCA
ZEHİRLENME ÇEŞİTLERİ
KRONİK
ALLERJİK
KANSEROJENİK
BİRÇOK KEZ İLAÇ ALINCA
HASSAS KİŞİLERE İLAÇ UYGULANINCA
KİMYASAL YAPININ KANSEROJENİK ETKİ
GÖSTERMESİ
ORGANİK (EKOLOJİK/BİYOLOJİK) TARIM
Tarımsal ilaç, suni gübre, hormon, antibiyotik ve zararlı gıda katkı maddeleri gibi uygulamaları yasaklayan, üretimden tüketime her aşaması kontrollü, doğal
kaynakları en iyi şekilde kullanarak sağlıklı tarımsal ürünler üretilmesini sağlayan bir tarım sistemidir.
DETERJANLAR
DETERJAN NEDİR?
Petro-Kimya ürünlerinden elde edilen, temizleme ve arıtma gibi işlemlerde
kullanılan, toz, sıvı ya da krem şeklinde olabilen kimyasal maddelere
''Deterjan'' denilmektedir.
Deterjan, kir sökücü anlamına gelmektedir ve sabun
dışındaki temizleyicilerin tümü
deterjan sınıfına girmektedir.
Tarihte ilk kullanılan deterjan sabundur.
DETERJAN
Uzun C atomu zincirinden oluşan bir alkil yada arilin SÜLFAT yada SÜLFÜNAT tuzudur.
BİLEŞENLER VE ETKİLERİ
Deterjanlar başlangıçta sabun kadar iyi
köpürmüyordu. Bu eksikliği gidermek gâyesiyle yapılan
araştırmalar sonunda köpük arttırıcı
maddeler eklenmesi gerektiği anlaşıldı.
DETERJANIN KİRİ TEMİZLEMESİ
Hidrofil uç olan -OSO3 su tarafından, hidrofob kısım yani C12H25 kir tarafından çekilir.
NOTLAR!!!
❖Deterjanlar, sert suda çökelek
oluşturmazlar. Sert sularda daha iyi temizlerler.
❖Deterjanlara köpük düzenleyici katkı maddeleri ilave edilir.
❖ Deterjan ve sabunun sıcak suda
daha iyi temizlerler.
DETERJAN YAPISINDA BULUNAN MADDELER(1/2)
DOLGU MADDE
▪ Bu maddeler suya sertlik veren tuzları (Örn; Ca ++) inaktive eder.
▪ Kumaş ve çamaşır makinasının çeşitli
yerlerinde birikmesini önlerler.
▪ Yıkama çözeltisinin uygun pH’da olmasını sağlarlar.
DETERJAN YAPISINDA BULUNAN MADDELER(2/2)
AĞARTICILAR
▪ Bu maddeler çeşitli konsantrasyonlarda
bulunan sodyum peroks veya sodyum hipoklorit gibi maddelerdir.
▪ Yan etkileri : deride ve gözde yanmalara, ağız ve yemek borusunda
yanıklara neden olurlar.
SABUN
Sabunlar; günlük hayatımızda temizliğin
büyük bir parçası olan kimyasal ürünlerdir. En
basit terim anlamıyla, bir asit ile (yağ asidi)
bir bazın (alkali) reaksiyonu sonucu oluşan tuza verilen
addır.
SABUN OLUŞUMU
triaçils erol
kuvvetli baz
glise rin
sab un
SABUN ÇEŞİTLERİ
⮚ 1. SERT SABUN
( SODYUM SABUNU )
⮚ 2.TUVALET SABUNU
⮚ 3.POTASYUM SABUN ( YUMUŞAK SABUN )
⮚ 4.ÇÖZÜCÜ SABUN
⮚ 5.METAL SABUN
⮚ 6.PUL SABUN
⮚ 7.SAYDAM SABUN
⮚ 8.SIVI SABUN
SABUN VE DETERJAN ARASINDAKİ FARKLAR
DETERJANLARIN ÇEVREYE ETKİLERİ
• Temizlik için kullandığınız deterjanlar yalnızca evinizin havasını kirletmekle kalmıyor.
• Bu deterjanların atıkları lavabonuz ve tahliye borularınızdan geçerek suya karışır ve yaşam
döngüsüne sahil olarak başta deniz canlıların olmak üzere birçok canlı türüne zarar verir.
SLES
Sodyum laurel etilen oksit olarak bilinen bu madde sabun ve şampuanlarda, diş macununda ve ev
temizlik ürünlerinde yaygın olarak kullanılır.
Kozmetiklerin ve temizlik ürünlerinin köpürmesini sağlar. Suya karıştığında, balıklar ve diğer deniz
canlıları için toksik bir madde olduğu tespit edilmiştir.
KLOR
Deterjan ve çamaşır sularında beyazlatıcı olarak kullanılan klor ciddi çevresel tehdit
oluşturan kimyasallardan biri.
Klor, ev içerisinde
kullanıldığında zaman
solunum yolu ile, gırtlak,
boğaz ve ciğerlerdeki nem ile birleşerek asidik bir etkiye yol açar.
FOSFAT
Gübrelerde besleyici olarak da kullanılan fosfat, deniz suyuna karıştığında sudaki azot ve fosfat oranı artar. Bu da deniz yosunu gibi bitkilerin normalden çok daha hızlı büyümesine ve
artmasına, dolayısıyla sudaki oksijen oranının düşmesine ve diğer deniz canlılarının
yaşayamayacağı bir ortam oluşmasına sebep olur.
NE YAPMALI???
Evinizi, bulaşık ve çamaşırlarınızı içeriğini bildiğiniz ve güvenli olduğundan emin olduğunuz deterjanlarla
temizleyin ve ev temizliğinde doğal çözüm önerilerine başvurun. Karbonat, sirke ve esansiyel yağlar gibi doğal temizleyicileri günlük temizlik rutininize dahil edin ve içerik etiketi bulunan, ekolojik sertifikalı, doğal
maddelerden yapılmış temizleyicileri satın alın.
BOYALAR
BOYA NEDİR?
Uygulandığı yüzeyde film tabakası
oluşturarak fiziksel ve kimyasal etkilere karşı koruyan, aynı zamanda dekoratif
bir görüntü sağlayan kimyasal
bileşenlerdir.
Boyalar 3 ana bileşenden oluşur:
• PİGMENT
• TUTKAL (Bağlayıcı Madde)
• SOLVENT (Çözücü) Bunların haricinde boyanın özelliklerini iyileştirebilmek amacıyla kullanıldığı yere göre
farklı KATKI MADDELERİ eklenebilmektedir.
I. Reçine/Bağlayıcı
I. Pigment ve dolgu maddeleri I. Çözücüler / Solventler
I. Katkı maddeleri
TARİHÇE
Süslemede, çanak-çömlek yapımında ve fresk
yapımında yararlanılan renkli toplar olduğu sanılır.
Önce seramik yapımında, balar, manganez (mor) ve
kurşun (sarı) tuzuna dayanan pigmentler kullanılmış, kumaşların boyanmasıyla, bitki ya da
hayvan kökenli boyarmaddelerle
yapılmıştır.
BOYALARDA ARANAN ÖZELLİKLER
1. Işık boya çeşitleri ve özellikleri ve havanın bozucu etkilerine dayanıklılık
2. Ağacın derinliğine girme özelliği 3. Yüzeyde dengeli dağılma özelliği
4. Eritici sıvılarda iyi erime özelliği
5. Formaldehit vernikler - cilalar , çeşitleri ve özellikleri ve poliester verniğe dayanma özelliği.
BOYA TÜRLERİ
Özelliklerine Göre
1. İnşaat boyaları 2. Uçak boyaları 3. Ahşap boyaları 4. Zemin boyaları 5. Gemi boyaları 6. Sanat boyaları 7. Gıda boyaları 8. Oto boyaları
9. İşaretleme boyaları
Çevreye Olan Etkisine Göre
1. Su bazlı boyalar
2. Solvent bazlı boyalar
Reçinesine Göre
1. Sentetik boya 2. Yağlı boya
1.İNŞAAT BOYALARI
Tavan boyası, plastik boya, silikonlu dış cephe boyası, saten boya, su bazlı saten boya bu
gruba girer.
2.UÇAK BOYALARI
Uçakların gövde, kuyruk, kanatlar ve kabin içi boyaları işleri oya atölyesi tarafından yapılır.
ÖZELLİKLERİNE
GÖRE
3. AHŞAP BOYALARI
Ahşap boyası iç veya dış mekanlarda ahşap yüzeylerin korunması ve güzel görünmesi için kullanılan, su bazlı, akrilik veya yağ bazlı boyalardır.
4.ZEMİN BOYALARI
Dekorasyon malzemelerinde kullanılan boyalar.
5.GEMİ BOYALARI
Gemi tersanelerinde boyama yapılır.
5.GIDA BOYALARI
Gıda boyası; bir gıdaya, ilaca, kozmetik ürünlere veya insan vücuduna uygulandığı, ilave edildiği zaman renk veren boya, pigment veya maddelere denir.
6.SANAT BOYALARI
Kalem boyalar, keçeli kalemler, pastel boyalar, guaj boyalar, sulu boyalar…
7.OTO BOYALARI
Otomobil boyaları
8.İŞARETLEME BOYALARI
Yol, park ve kaldırımlarda kullanılan boyalar
1.SU BAZLI BOYALAR
Su ile inceltilen boyalar su bazlı boyalardır.
Solvent ile inceltilen boyalar solvent bazlı boyalardır.
2.SOLVENT BAZLI BOYALAR
Tiner ile inceltilen boyalara “solvent bazlı” denir.
Solvent bazlı boyalar uygulama ve kuruma esnasında koku verir. Bu yüzden boyanan mekânlar birkaç gün havalandırılmalı ve
mümkünse uygulama bir maske ile yapılmalıdır.
ÇEVREYE OLAN ETKİSİNE
GÖRE
REÇİNESİNE GÖRE;
1.PLASTİK BOYALAR
Plastik boyalar kaygan bir yapıya sahip değildir
ve tam silinebilme özellikleri yoktur.
2.SATEN BOYALAR
Yarı mat boyalara halk arasında
“saten boya” denir.
BOYALARIN ZARARLARI
• Astım ve deride alerjik hastalıklara neden olur.
• Astım hastalarının dikkat etmesi gereklidir.
• Boya seçimine dikkat etmek çok önemli.
• Ağır metaller içeren boyalar sağlığı
olumsuz etkiler.
ALINABİLECEK ÖNLEMLER
✔Hamile ve çocukların, boya tamamen kurumadan, kokusu
tamamen ortadan kalkmadan ortamda kalması sakıncalıdır.
✔Boyayı elimizden ulaştırmak için tiner kullanmamalıyız.
Boya yapmadan önce eldiven
takmalıyız.
KAYNAKÇA
• http://www.solverkimya.com/site/makaleler/yapi-kimyasallari- makaleler/boyanin-ozellikleri-kullanimi-ve-boya-secimi.html
• http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/boyalar-nasil-yapiliyor-renk- veren-pigmentler-nasil-elde-ediliyor
• https://www.wikizeroo.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVka WEub3JnL3dpa2kvQm95YQ
• http://kisi.deu.edu.tr/bulent.cavas/ders/bok8.pdf
• https://deterjanbilgileri.wordpress.com
• https://deterjanbilgileri.wordpress.com
• http://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=tb--ilac-etkisi-ve-ilac-etki- mekanizmalari.pdf
• http://img.eba.gov.tr/275/6a3/023/72a/fa0/b64/1e9/b8a/05c/7e0/947/1 11/290/4d4/001/2756a302372afa0b641e9b8a05c7e09471112904d4001.
ppt?name=Tıbbi%20İlaçlar%20ve%20Biyolojik%20Etkileri.ppt
• http://www.mku.edu.tr/files/93-05bb1113-fda7-40ee-9c4d- e42046641eae.pptx
SORULAR
Aşağıdakilerden hangisi sabunun özelliklerinden değildir?
A. Sabunlar suda çöker.
B. Ortamda leke bırakırlar.
C. Sert sularda iyi köpürür.
D. Sodyum ve potasyum tuzudur.
E. Bir asit ve bir baz ile oluşur.
CEVAP: C
Aşağıdakilerden hangisi hayvansal kaynaklı ilaçlara örnek verilebilir?
A. İnsülin
B. Kalp yetersizliği ilaçları
C. Kalsiyum, magnezyum barındıran ilaçlar D. Migren ilaçları
E.Şeker İlaçları Cevap : A
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde ilaçların yan etkilerinden biri yanlış verilmiştir?
A. Yalın toksik tesirler B. Özel toksik tesirler C. İlaç alerjisi
D. Dayanıklılık reaksiyonları
E. İdiyosenkrazi ve genetik farklılığa bağlı reaksiyonlar
Cevap: D
Aşağıdakilerden hangisi özelliklerine göre ayrılan boya tiplerinden biri değildir?
A. Sanat Boyası
B. Sentetik Boyalar C. Oto Boyası
D. İnşaat Boyası E. Zemin Boyaları Cevap: B
HAZIRLAYANLAR
• Simge Sırtmaç 2016201060
• Mehtap Erkan 2016201030
• Özge Özcan 2016201090
• Nur Dilay Altundağ 2016201007
