Kimyasal gübrelerin uygulama yöntemleri en azından 3 nedenle önemlidir. Bunlar:
a)Tohumun çimlenmesinden başlayarak olgunluk dönemine değin gübreden bitki etkin şekilde yararlanabilmelidir.
Tohumun çimlenmesini izleyen gelişme sürecinde
bitki gereksinim duyduğu besin elementlerini
yeterince ve kolayca alabilmelidir.
Gelişme durumlarına göre bitki kökleri ile kök
tüylerinin değinim içinde bulunduğu toprak hacmi tüm toprağın ancak % 0.1 ile % 5'i arasında değişir.
Bu durum özellikle gübre uygulaması
yönünden başta fosfor olmak üzere mobiliteleri düşük elementler için büyük önem taşımaktadır.
Genelde bitki besin elementlerinin fazla miktarda bulunduğu toprak kesiminde kök sistemi daha iyi gelişir.
Bunlara ek olarak gübrelerin uygulama tekniği yanında toprağın sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özelliklerin önemi de akıldan çıkarılmamalıdır.
b) Gübrelerde tuz zararlanması en az düzeyde olmalıdır
Tohuma çok yakın yere uygulanan çözünebilir
şekildeki azot, fosfor, potasyum ya da diğer gübre tuzları çimlenme üzerine olumsuz etki yapar.
Bu olgu özellikle küçük tohumlar için olduğu kadar
keten, bezelye, ayçiçeği gibi tuza duyarlı bitki
tohumlan için de çok önemlidir.
Böyle durumlarda tohum ile gübrenin toprağa
uygulandığı yer arasında gübresiz bir toprak
Bitkiler gereksinim duydukları besin elementlerini değinim ile doğrudan gübreden alma yerine toprak çözeltisinde çözünen, kök etki alanına difüzyon ve kitle hareketi ile taşınan besin elementlerinden sağlarlar.
Tohuma yakın şekilde ve gereğinden fazla uygulanan
gübre ile en yüksek getiri sağlamak olası değildir. Böyle durumlarda kimyasal gübreler bir yandan
toprakta elektriksel iletkenliği artırırken diğer yandan
Çeşitli gübrelerin topraklarda elektriksel iletkenlik üzerindeki etkileri ayrımlıdır.
Gübrelerin elektriksel iletkenlik üzerine etkisi
toprak tekstürü kumdan kile doğru değiştikçe göreceli olarak azalır.
Bu arada uygulanan gübrelerden dolayı tuz konsantrasyonundaki artış kaba tekstürlü
Toprağa uygulanan gübreler toprak çözeltisinde tuz konsantrasyonunun artmasına neden olur.
Bir başka deyişle bu olgu toprak çözeltisinde (atm) olarak osmotik basıncı (OB) artırır. Kimyasal gübrelerin bu etkisi tuz indeksi
Tuz indeksi; aşağıda formüle edildiği gibi belli ağırlıktaki bir gübrenin (G), toprak çözeltisinde oluşturduğu osmotik basıncın (OBG) aynı ağırlıktaki sodyum nitratın (SN) toprak çözeltisinde oluşturduğu osmotik basınca (OBSN) oransal değeridir.
OBG
Tuz indeksi = --- x 100 OBSN
Kimyasal gübrelerin tuz indeksleri arasında önemli
ayrımlılıklar vardır. Bitki besin elementleri (N, P2O5 ve
K2O) oranı aynı veya yakın olan çeşitli gübrelerin
formülasyonlarının ve bileşimlerinin farklı olması
bunlarda tuz indeksinin ayrımlı bulunmasına neden
olmaktadır.
Birim besin elementine isabet eden tuz indeksi suda
çözünebilir şekildeki besin eementi içeriği düşük olan gübreye göre yüksek olan konsantre gübrede daha azdır.
Örneğin hektara 50 kg N verebilmek için toprağa 240
kg amonyum sülfat gübresi uygulamak gerekirken,
Gübre N-P:O5-K2O miktarı, % Tuz indeksi AZOTLU GÜBRELER Amonyak susuz Amonyum nitrat Amonyum sülfat Sodyum nitrat Üre 82-0-0 34-0-0 21-0-0 16.5-0-0 46-0-0 47.1 101.7 69.0 100.0 72.7 FOSFORLU GÜBRELER Diamonyum fosfat Monoamonyum fosfat Normal süperfosfat Tripl süperfosfat 18-46-0 11-55-0 0-20-0 0-45-0 29.0 26.9 7.8 10.1 POTASYUMLU GÜBRELER
Çizelgeden görüldüğü gibi azotlu ve potasyumlu gübrelerin tuz indeksleri fosforlu gübrelere göre çok daha yüksektir.
Bu nedenle azotlu ve potasyumlu gübrelerin tohumun çimlenmesine olumsuz bir etki yapmayacak şekilde toprağa uygulanmasına özellikle dikkat edilmelidir.
Bir başka deyişle fosforlu gübrelere göre azotlu ve potasyumlu gübrelerin tohumun daha uzağındaki bir yere gelecek şekilde