• Sonuç bulunamadı

B e t on D o z l a r - n ın T e r t ip Ve K o n t r o lü

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "B e t on D o z l a r - n ın T e r t ip Ve K o n t r o lü"

Copied!
8
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Yapı T e k n i ğ i :

B e t o n D o z l a r - n ı n T e r t i p V e K o n t r o l ü

K e n a n T a ş p ı n a r Y. M ü h e n d i s , M ü t e a h h i t

G i r i ş

Muhtelif makamlara ait olup umumiyetle in-şaat işlerimizde 'bize rehberlik eden şartnameler,

betonun sağlamlığı ve sair evsafını kontrol ettiği bugün bir kanun halinde kat'iyetle tesbit edilmiş olan «su-çimento» nisbeti kaidesinden bahsetme-mektedirler. Betona katıan su miktarının betonun

evsafı üzerindeki tesirleri malûmdur. Bu tesir, ler geniş ve müteaddit tecrübe ve tetkiklerle in-celenmiş, neticeleri şantiye mühendisinin kolayca kullanabileceği ıbasit ve amelî şekilleıde neşro-lunmuştur. Bu tetkik neticelerinin şantiyede tat-biki asla güç olmadığı gibi, kullanılan malzeme-nin azamî derecede iyi evsaflı beton meydana ge-tirmesi bakımından «su-çimento» nispetinin kon-trolü da zahmete değer bir külfettir. Bu yazıda mes-lektaşlarca bilinmiyen hiçbir şey olmayıp, sadece bahsi geçen tecrübe neticelerinin tahlilde, muh-telif iş tipleri için muhmuh-telif kıvam ve dozajda be-tonların nasıl tertiplenmesi icap edeceği tarif edil-mek istenmiştir.

1. B e t o n d a k i S u y u n M i k t a r ı -n ı -n E h e m m i y e t i .

Beton yapıların hesabında birbirine sımsıkı bağlı üç esas düşünce işe hâkim olur: Sağlamlık, iktisadilik ve dayanıklılık.

Beton, akademik tarifine göre, çimento ve su ile ölü maddelerden mürekkep bir halitadır ki kullanıldığı yere plâstik bir halde konur, fakat pek az sonra «hydration» denilen bir teamül neticesin-de sertleşir. Birçok cisimlerin aksine olarak plâs-tik halde yerine konduğu için beton imal edildiği anda kalite (sağlamlık, su geçirmezlik v.s.)

mua-Su:(Kurn ye Çakıl Yekûn Vezninin Yüzdesi ,) kg

Şekil 1. Betona katılan su miktarının sağlamlığa olan tesiri yen elerinden geçirilemez. Bu mahzur betonun imail ve yerine konması ameliyelerine ağır şartlar yükler, zira bu imal ameliyesinin herhangi bir safhasındaki en ufak bir ihtimam noksanı beton-dan umulan evsafın elde edilememesi neticesini verir.

Nazar: olarak yukarıdaki üç hassayı temin etmek bakımından en iyi betonun:

a) kum ve çakılı asgari boşluk verecek su-rette tanelenmiş olması,

b) bu asgarî boşluk ta ancak çimentoyu hid-re etmeğe kifayet edecek miktarda su ile yapıl, rnış çimento hamurile tamamen ve hiçbir hava ve dahi bazı malî imkânlann mevcut olduğunu vs

bina-enaleyh plânlı bir çalışma ile bugün bile, kötümser insanların tahmin ettiklerinden çok daha fazla iş çıkarılabileceğini anlatmaktır. Esaslı bir değişme vü-cuda gelmesi için ise devletin artık şehir ve belediye çalışmalarının ehemmiyetine sadece belediyelere

(2)

su boşluğa kalmıyacak surette dolmuş bulunması lâzımdır.

Ameliyatta ise betonun işlenebilir kıvamda bulunması için çimentonun hidre olmasına kifayet edecek miktardan ıbiraz daha fazla su kullanılarak betonun sağlamlık vasfından bir miktar fedkâr-lık etmek zaruretile karşılaşılmaktadır. Fakat bu fazlalık muayyen bir hadde kadar tecviz edilir ve bu haddin aşılmasile fazla su betona zarar verecek tesirler meydana getirir (1).

Dolayısile iyi bir beton elde etmenin baş şartı, su miktarının çimento miktarına olan nisbe-tınin gayet sıkı bir surette tahdit edilmesidir. Ge. niş ve müteaddit tecrübelere dayanan tetkikler göstermiştir ki betonun sağlamlık ve dayanıklılık

esas vasıfları, diğer unsurlar sabit kalmak şartile, cs/ç» su-çimento nisbetinin direkt bir tabiidir 'Şe-kil 1).

Betonun sağlamlığile 'bu su-çimento nisbeti arasındaki münasebet bugün artık kat'iyetle tes-bıt edilmiş ve bir kanun halinde teyit olunmuş-tur. Bu kanun şöyle ifade edilebilir:

S u - Ç i m e n t o S a ğ l a m l ı k K a n u n u : «Muayyen malzeme ve imal şeraitine göre oetonun sağlamlığını, halita plâstik ve işlenebilir halde oldukça, yalnız ve yalnız betona konan .suyun hacminin çimento hacmine olan nisibeti tayin eder.»

Bu demektir ki, bir betonda beher litre çi-mento için bir litre su -kullanılmış ise, muayyen bir zaman sonraki sağamlık, kullanılan kum ve ça-kılın miktarı her ne oluşa olsun, sabittir; yeter ki bu halita plâstik ve işlenebilir olsun, kum ve ça-kıl temiz, taneleri sağlam bulunsun. 3u ifadenin

ehemmiyetini daha kolay idrak etmek için şöyle düşünmek lâzımdır: Çimento ve sudan mürekkep hamur, betonun sağlamlığının hâkim unsurudur. Bu hamuru betonun kum ve çakılını birbirine ya-pıştıran tutkal gibi mütalâa edelim. Tutkalın kuv-veti, içine katılan suyun miktanna bağlıdır; az su-lu tutkal sağlam, çok susu-lu olanı zayıf osu-lur. Şu hal-de çimento hamurunun suyunun da az olduğu nis-(1) Birçok yapılarda bu halin misali sık sık görülmekte-dir. Lüzumsuz ve fazla su «günlük iş derzleri, halinde beto-nun döşenmesindeki inkltaları gösteren satıhların teşekkülü-nün baş sebebidir Beıona giren fazla su çimentonun en i?ıce zerrelerini sünikliyerek, betonlama bitince çürük bir ioi'tu halinde beton si-'thmda toplanır ve kuruduktan sonra da ye-niden konan betonun eskisile İttihadına mâııı olur. Bilhassa açık hava tesirlerine n;aruz yapılarda bu derzler su geçirerek don tesirlerine yer vermesi bakımından tehlikeli noktalar teşkil eder.

Şekil 2 . Graf'm kıymetlerini veren münhaniler

SöTt

i

ftk Torbs Çı'mşnto Baş m a Su kp~

\

s ; s :

0 . 2 O 3 0. 4 0 . 3 0 . 6 0 . 7 0.6 o 9 10

Veznen Su-Çimento Nisbeti

Şekil 3. Abraws'ın kıymetlerini veren münhaniler

(3)

Şekil 4: İnge Lyse'in kıymetlerini veren münlıani bette betona fazla sağlamlık temin etmek bakımın-dan beton bünyesi üzernde biricik müessir unsur olduğu tezahür eder.

Su-çimento nislbeti sağlamlık kanunu, muh-telif otoritelere göre muhmuh-telif formüllerle ifade edilmektedir. Bunlardan birkaçını zikedelim:

A — Graf'ın formülü:

1300

K = K n / 1300 \ 400 \ ?2"' ) Burada K=28 günlük betonun tazyika mu-kavemeti, kg./sm.2,

Kjn=Çimentonun 28 günlük (kombine) (2) mukavemeti, Kg./sm2.

w = Su vezninin çimento veznine nisbetini gösterir.

Bu formülün grafı (Şekil 2) de gösteril-miştir.

B — Abrams'ın formülü:

1 0 0 0

7*

Metrik sisteme çevrilmiş olan bu formülde: x = Su hacminin çimento hacmine nisbetidir. Bu formülün grafı (şekil 3) te gösterilmiştir. C — Talbot - Richardt'ın formülü:

2300 ["2.5 Wb 28 = Wb 28

( '

+

t ) '

dir.

Metrik sisteme çevrilmiş olan bu formülde: v/c Su hacminin çimento hacnvne nisbc-ti-D — Inge Lyse'in formülü:

_Wb 28 = — 100 + 182.8 — s

Metrik sisteme çevrilmiş olan bu formülde: ç/s Çimento vezninin su veznine nisbetidir. Bu formülün grafı (şekil 4) te gösterilmiştir.

Bütün bu ifadeler, 28 günlük betonun tazyika (2) 8.9.1938 t&rih ve 9459 sayılı Kararnamenin 11 nei ır.ad-cfesine göre Kn asgarî 400 kg./sm.2 dir

mukavemetinin su - çimento nisbetile olan mühim alâkasını göstermektedirler.

B e t o n u n d i ğ e r h a s s a l a r ı n ı n s u - ç i m e n t o n i s b e t i l e a l â k a l a r ı :

a) Aderans: Betonun demire yapışma muka-vemeti, su - çimento nisbetinin büyümesile azalır.

b) Cer ve inhina mukavemeti: Aynen tazyik rmıkavmetinin su - çimento nisbetile olan müna-sebetini takip ed«\

c) Aşınma mukavemeti: Yapılan bir takım tecrübeler neticesinde, su-çimento nisbeti 0.3 olan bir betonun aşınma miktarının, su - çimento nis-beti 0.9 olan bir betonun aşınma miktarının tak-riben 1/3 ü olduğu görülmüştür. Demek ki, kuru bir beton, sulu olarak yapılmış bir betondan daha geç aşınır. r

d) Elâstikiyet haddi: Tipik tecrübeler, 0.3 su -çimento nisbetli bir betonun E elâstkiiyet emsali-nin, aynı malzemeden 0.9 su - çimento nisbetile yapılmış diğer betonun elâstikiyet emsalinin takriben 2 misli olduğunu göstermiştir. Şu halde su -çimento nisbeti azaldıkça E emsali de büyümek-tedir.

e) Su geçirmeye mukavemet: Yapılan bir ta-kım tecrübeler neticesinde, kuru olarak yapılan bir betonda 1 den 6 atmosfere kadar tazyik altında ilk su damlaları teşekkül etmiş ve 7.5 atmosferde hâlâ su geçirmemekte bulunmuştur. Yumuşak ya-* pılan diğer bir betonda 1 ve 2 atmosferde dam-lalar teşekkül etmiş; seyyal bir kıvamda hazır-lanmış olan üçüncü bir beton nümunesinde ilk damlalar 0.5 atmosfer tazyik altında başlamıştır. Demek ki su - çimento nisbeti büyüdükçe betonun mesamiyeti de artmaktadır.

f) Rötre çatlakları teşekkülü: Bugüne kadar yapılmış olan tecrübelerin neticelerine gröe su -çimento nisbeti büyük olan bir beton evvelâ ya-vaş yaya-vaş çatlar; bir müddet sonra su - çimento nisbeti küçük olan betonun hacim değiştirme had-dini bulur ve sonra da bu haddi aşıverır. Bu tec-rübelere nazaran rötre ölçüsü su - çimento nis-betile takriben mebsuten mütenasip olarak artıp eksilmektedir.

(4)

tondan daha mukavim olacağı aşikârdır.

Hulâsatan, yukarıda formüle ettiğimiz su - çi-mento nibeti sağlamlık kanunu, betonun, yukarda sayılan tazyika mukavemet, aderaııs, cer, inhina ve aşınmaya mukavemet, elastikiyet haddi, su ge. Çİrmeye ve kimyevî tesirlere mukavemt gibi has-salarına şamil olmak üzere «sağlamlık» keümesile hulâsa edebileceğimiz «kalite» si üzerine betonun su - çimento nisbetinin yaptığı hayatî tesirlerin nâzımıdır. Bu itibarla, şantiyelerde nas.'l betona konan çimentonun dozajı dikkatle kontrol ediliyorsa

konacak suyun nisbeti de ayrıca tesbit ve tatbikat-aa da ayni ihtimam ve titizlikle takip ve kontrol olunmalıdır.

2. B e t o n a k o n a c a k s u y u n m i k -t a r ı n ı n -t a y i n i :

Yukarıda da söylediğimiz gibi, betondaki su ancak çimentoyu hidre edecek miktarda olduğu za-man azamî sağlamlık temin etmekte, ancak bu miktarda su betonun işlenmesine kâfi gelmiyeceği cihetle sağlamlıktan fedakârlık yapmak s ur etile çimentoya daha fazla su katılarak işlenebilir, plâs-tik bir halita meydana getirilmektedir. Betonun kullanılacağı muhtelif yerlere göre seyyaliyeti ya-ni içindeki su - çimento hamurunun çok veya az oluşu değişmektedir. Meselâ kitle betonları veya •beton borular gibi iyice tokmaklanmağa mü-sait veya muhtaç işlerde su - çimento nisbeti dü--şük olmalı, ince ve girift kalıplı ve demirleri sık işlerde gerek kalıpların her yanının iyice dolması ve gerekse demirlerin iyice betonla sarılması için beton daha seyyal ve dolayısile su - çimento nisbeti daha yüksek bulunmalıdır.

Tablo I, Amerikan pratiğine göre muhtelif iş tipleri için tavsiye edilen su - çimento niebetlerile bunlardan elde edileceği umulan mukavemet had-lerini göstermektedir.

Bu tablodaki tasnif, açık hava tesirlerine ma-ruz bulunmaları derecesine göre muhtelif tip yapı-lar için tavsiye edilen (beher 50 kg. lık torba çi-mento başına) su miktarlarını vermektedir. Bu nif bir tavsiye mahiyetinde olup, dakik ve tam tas-nif her yapının hususiyetine ve yapılacağı yerdeki

açık hava (iklim)' şeraitine bağlıdır. Tablodaki ra-kamlar şekil 3 teki A münhanisinden alınmıştır. Bu A münhanisi bilhassa su - çimento nisbetlerinin

emniyetle idare ve kontrol edilebildiği büyük ve mühim şantiyelerde kullanılmalıdır. B münhanisi A dakilerden takriben 35 kg./cm2 daha küçük kıy-metler vermekte olup, küçük işlerde ve betona karıştırılan su miktarının net tutannm dakik bir

Tablo 1. B e t o n N e v ' i |( U m u l a n ; w b 2 8 k g . / o m2 Azami Su Mık-darı (50 kg.lık t o r b a çimento b a ş ı n a ) Litre

Betonun kullanılacağı yer vc açık havaya maıuz, olma

derecesi

2 1 0 2 6 - 5 Yollar, kazıklar, tazyik boruları

ve hazneler, şiddetli açık hava tesirlerine maruz ince yapılar, duvarlar, bentler, ayaklar saire gibi su ve donun şiddetli tesirle-rine maruz yapılar.

1 7 5 3 0 Lâğımlar, köprüler, duvarlar,

bentler, ayaklar vs. gibi sıcak soğuk her havaya mukavim ve mutedil açık hava ve don tesir-lerine maruz yapılar.

1 1 4 0 3 3 Alelade kapalı betonarme

bina-lar, köprüler, istinat duvarları-nın kalın ve mutedil tesirlere maruz olanları.

1 0 5 3 7 Kitle betonu, bodrum

duvarla-rı, vs. gibi suya ve şiddetli hava tesirlerine maruz olmıvan yapı-lar.

surette kontol edilmediği şantiyelerde kullanılma-lıdır.

Betona konacak suyun miktarı, dolayısile çi-mento donajı, muayyen bir şantiyedeki kum ve ça-kılın evsafına tâbidir. Filhakika dane büyüklüğü, dane itibarüe mütecanis oluşu veya olmayışı, çıka-rıldığı yerdenberi depo edildiği yerde muhafaza

et-tiği rutubet derecesi gibi evsafa göre muhtelif cins kum ve çakıllar muhtelif miktarlarda su kaldırırlar. İnce daneli kumlar, dişli kumlardan daha fazla su ister, ve aynı çimento dozajında ince kumla yapı-lan harç dişli kumla yapıyapı-lan harçlardan daha ya-van görünür. Bunun sebebi de, ince daneli kumda beher ünite hacme düşen dane adedi fazla olduğu için bu danelerin dış satıhları mecmuunun da daha fazla olması ve bu daha fazla dış sathı kaplamak için daha fazla su veya çimento şerbeti lâzımgelme-sidir. Buna mukabil ince taneli kumlarda rutubet nisbeti gene aynı sebepten dişli kumlara nazaran daha fazladır. Bu itibarla, muayyen bir şantiyede evvelâ o işte kullanılacak kum ve çakılın evsafı tayin edilmeli ve katılacak su miktarı bu evsafa göre ayarlanmalıdır.

(5)

1 2 3 4 5 6 Şekil 5 : Muhtelif kıvamdaki oetonlarln mahrut tecrübesi.

1 2 3 4 5 6 Su - Çimento nisbeti w = 0.40 0 : 7 0 0 . 7 5 0 . 8 5 0 . 9 0 1.00 Çökme mıkdarı s = 0.00 cm. 7 . 0 1 6 . 0 2 2 . 0 2 5 . 0 •2.5 Yayılma mıkdarı g = - cm. 32 41 58 63 69 Evsafı ( k ı v a m ı ) Nemli Yumuşak döv-me beton (yol-lar, fabrika dö-şemeleri, su in-şaatı.) Demirleri sey-rek koumuş o-lan betonarme inşaatı Demirleri sık konmuş demir-li beton, çok demirli sütun-lar vs. için kul-lanılabilir.

Seyyal, oluk içinde sevk için oldukça yumu-şak.

Gayet seyyal, adi demirli be-ton için fazla sulu.

tarzda yapılır. Kum ve çakıldan muayyen tartı-larda nünıuneler alınarak vezinleri grama kadar tayin edilir. Sonra bu nümuneler bir saç levha üze-rine yayılarak bir müddet ateşte tutulur ve karış-tırılır. Rutubetin ateşle tamamen tebahhur ettiği-ne kanaat geldikten sonra nümuettiği-ne tekrar grama ka-dar tartılır. İlk ve sonraki tartılar arasındaki ağır-lık farkı hararetle kaybolan rutubettir. Bu miktar ilk tartı veznine taksim edilerek nümunenin yüzde rutubet derecesi bulunmuş olur. Rutubet yüzdesi bu suretle tayin edilmiş olan kum ve çakıla, işin mahiyetine göre katılacağı hesap veya tecrübe ile tayin edilmiş olan su miktarından kumdaki rutu-bet miktarı tenzil edilmek lâzımdır, zira bazan mühim miktarlar tutan bu rutubet kum ve çakılda daima fazla bir su ihtyiatı demektir. Bilâkis kum Ve çakıl tamamen kuru (ocak kum ve çakılı) ise, o zaman kum ve çakıl danelerinin su emme payı olarak takriben vezinlerinin yüzde biri miktarın-da fazla su katmak icap eder.

Bundan başka, yapılacak işin tipine, bilfarz betonarme döşeme ve kiriş betonu olduğuna göre, şekil 3 ten almış olduğumuz bilfarz 0.64 su - çi-mento nisbeti nazarî olarak muvafık olduğu halde, şantiyemizdeki kum ve çakılın ince daneli olması yüzünden bu 0.64 su - çimento nisbeti üzerinden hazırlanmış olan çimento şerbeti, ince danelerin satıhlarını bulaştırdıktan sonra bunları

yapıştır-maya kâfi gelmiyebilir, ve beton yavan veya ku-ıu görünür. O zaman 0.64 su - çimento nisbeti sabit kalmak üzere betona bir miktar daha su ve çimento ilâvesi icap eder ki beton matlûp seyya-liyeti alsın ve gerek demirlerin etrafını ve gerek-se kalıpların içini ve bütün köşelerini iyice dol-dursun. Demek ki su - çimento nisbeti nazarî olarak tesbit edildiği halde muayyen bir kıvamda beton elde etmek için beher metre mikâbı betona gu

(6)

dar su koymak lâzımdır mânasını ifade etmemek-tedir. Bizce de mühim olan şey şantiyemizdeki malzemeye uyacak olan su miktarının tayini oldu-ğuna göre, muayyen bir su - çimento nisbeti dai-resinde su miktarının tayini aynı zamanda çimen-to dozajının da tayin ve tesbitini intaç eder. Esa-sen bu makalemizin ruhu da bu keyfiyettir. Gene aksine olarak, eğer betonun çimento dozajı -yanlış da olsa- mukavele ve şartnamelerle bağlanmış bulunuyorsa o zaman bu muayyen su-çimento nisbetinde çimento miktarı malûm olacağına göre su miktarı da tayin edilmiş olur.

Bu izahattan sonra betona konacak su mik-tarının tayini suretinin izahına gelelim.

1) Betona konacak suyun miktarının tayini için evvelâ Tablo I veya Şekil 3 den beton hangi işte kullanlacak ise (demirli beton, grobeton ilh.) o işe fekabül eden su-çimento nisbeti ele alınır.

2) Şantiyede kullanılması takarrür etmiş ve rutubet derecesi tayin edilmiş (bulunan kum ve çakıldan muayyen nisbet dairesinde mahdut bir miktar alınır, ve şartnamede tasrih edilen dozaja göre bu miktar kum ve çakıla tekabül eden çi-mento da tartılarak kum ve çakıla karıştırılır.

3) Bu miktar çimentoya 1) de bulunan nisbet dairesinde tekabül eden su miktarı hesaplanır ve kum ve çakıldaki rutubet derecesi vezinlerde zar-bediierek bulunan miktar bu su miktarından tarhe-dilir. Geri kalan miktara kum ve çakıl vezninin yüzde 1 miktarında su emme payı ilâve edilir ve

bu suretle betona bilfiil konacak olan suyun hakikî miktarı bulunmuş olur.

4) Bu miktar su, kum ve çakıla katılmış olan çimento ile birlikte karıştırılarak beton nü-munesi meydana getirilir ve şekil (6) ve şekil (7)-deki gibi dövülerek mahrut tecrübesine tâbi tutu-lur. Mahrut kalıp kaldırıldıktan sonra hasıl olan çökme miktarı ölçülür.

5) Bu (s) çökme miktarı şekil (5) teki had-lerden aşağıda kalıyorsa, beton -eldeki malzemeye göre- kuru düştü demektir. O zaman su-çimento nisbeti muhafaza edilmek şartile betonun daha seyyal olmasını temin için bir miktar su ve çi-mento daha ilâvesi icabettiği anlaşılır.

6) Bilâkis, eğer (s) çökme miktarı yüksek ise, o zaman betonun fazla cıvık olduğu, su ve

Çimento miktarının bir derece azaltılması

lâzımge-leceği anlaşılmış olur.

Şekil 7: Mahrut kalıp kaldırılır, ve betonun şakulî çökme miktarı ölçülür

7) Bu arttırma ve eksiltmelerin miktan göz kararile ayarlanarak bir mahrut tecrübesi daha yapılır, netice gene tatmin edici olmazsa mahrut tecrübeleri arzu edildiği kadar tekrarlanır. İste-nen kıvam elde edildikten sonra betona karıştırı-lan su ve çimento miktarları kaydedilir, ve aynı kum ve çakılın kullanıldığı müddetçe bu su ve çi-mento miktarları her harmanda aynı olarak kul-lanılmak icabeder (3).

3. A m e l î b i r m i s a l .

1932 Alman Betornarme Nizamnamesinin A § 29 - b maddesindeki Tablo IV e göre, Wb28 = 120 kg./cm2, olan bir betonun beher metre mikâ-bına konacak olan suyun miktarını tayin etmek matlup olsun. Betonun kullanılacağı yerin betonar-me döşebetonar-me ve kirişler olduğunu farzedelim.

1) Şekil (3) teki B münhanisine göre Wb28 = 120 kg./cm2. için su-çimento w nisbeti 0.64 dir.

2) Şantiyede kullanılacak kumun veznen ru-tubet derecesinin % 5 ve çakılın da % 3 olarak

(7)

tesbit edildiğini kabul edelim. Tecrübelerimizi yapmak üzere 150 kg. miktarında 7 mm. lik elek-ten geçmiyen çakıl ve 100 kilo 7 mm. lik elekelek-ten geçen kumu tartarak ayıralım. Şartnameye göre bu betonun dozajı 1 m3. betona 300 kilo olsun. Şu halde beher m3. betona konması icap eden suyun m-ktarı 300 X 0.64 = 1&2 litre (kilo) dir.

1 m3. taze betonun terkibine giren maddeler (boşlukları nazara alınmadan mutlak hacimlerin ifa-desile) şunlardır:

1 m3 beton = 192 litre su 00 Kg. 3 05 litre çimento + kum çakıl litre.

Bu muadelenin sağdaki üçüncü haddinden maada diğerleri malûmdur, şu halde: Kum ve çakıl

300

mutlak hacmi x = 1,000- 3.05 192 = 710 litre, yani (kum ve çakılın izafî sikleti 2.65 olarak kabul edildiğine göre) 710 X 2,65 = 1880 kilo kum ve çakıl lâzımdır. Azamî 7 mm. lik elekten geçen ku-mun asgarî 7 mm. den geçmiyen çakıla veznen nisbeti, 1932 Alman Betonarme Komisyonu Ni-zamnamesinin A § 7 — b fıkrasındaki şekil 2 nin en müsait D münhanisine göre 0.40 dır. Demek ki <n-ecır.uu 1880 kilo tutan kum ve çakılın 0.40X1880=752" kilosu kum ve 0.6 X 1880 = 1128 kilosu da çakıldır. Şu ihale nazaran mecmuu 150 ki-lo çakıl ve 100 kiki-lo kumdan ibaret olan

nümune-250

mıze X 300 = 40 kilo çimento ve

250

1880

X 192 = 25.6 litre (kilo) su koymak

ton nümunemizi üç müsavi kısma tartarak ayı-ralım. Birinci kısma 1/3 X 18.6 = 6.2 kg. su ilâve ederek ve 40/3 = 13.3 kg. çimento koyarak karış-tırdıktan sonra şekil (6) ve (7) de gördüğümüz gibi mahrut .kalıba döküp dövelim. Mahrut kaldı-rıldıktan sonra hasıl olan s çökmesi bilfarz 20 cm. olsun.

5, 6) Şekil (5) e göre bu 20 cm. lik s çökme miktarı betonun istediğimizden fazla cıvık oduğunu göstermektedir. Daha katıca yapmak için, 0.64 su-çimento nisbetini muhafaza etmek şartile, daha az su koymak icabeder. Fakat su-çimento nisbeti bu suretle muhafaza edilebilmek için eksiltilen su miktarile birlikte çimento miktan da eksiltilmek icap eder.

7) Bir takribiyet yapmak üzere, su miktarını bilfarz 5 kiloya indirelim, çimento miktarını da 0.64 nisbetini muhafaza edebilmek için

6.2 - 5 00

0 64 - 1 98 Kg

kg. miktarında azaltarak 13.33—1 1.98 = 11.35 kg. a indirelim. Bu takdirde betonumuzun kıvam emsali

Su ( 5 . 0 + 7 0/3) ' g

ç a k ı l 5 < Kg + Kum 33,33 K g - f - ç i ı n e n t o l 1.35. K g + S u ( 5 . 0 + 7 . 0 / 3 ) K g 7 33

= % 7.20 ye, 1 m3 taze betona konacak

102

su

miktarı-1128

1881) icabeder. /

3) 150 kilo çakılda % S ten 4.5 "kilo ve 100 kilo kumda % 5 ten 5 kg. su rutubet halinde mev-cuttur. Bu miktar 25.6 kilodan tenzil edilince 25.6 — 9.5 — 16.1 kilo eder. Buna kum ve çakılı», su emme payı olarak mecmu sikletin % 1 i olan 2.5 kilo daha ilâvesile, betona konacaü suyun net olarak miktarı 16.1 + 2.5 =-18.6 kilo olur.

4) Bu miktar suyu nümunemizin mecmuu sikletine n sbet edersek:

Su 25.6 Kg

çakıl 150 Kg -f- Kum 100 Kg-f çimento 40kg. + Su 25.6 Kg = % 8.10

buluruz. Buna betonun «kıvam emsali» diyeceğiz. Betonun izafi sikletine gelince, bu da 1 m3 beton = 3880 kg.--kum çakıl -f 300 kg. çimento + 192 kg. su = 2372 kg. olarak meydana çıkar.

Evsafı, dozajı, kıvam nisbet (emsali), izafî sikleti ve Wb 28 i böylece tayin edilmiş olan

be-50 dozajı da:

1128

X 7.33 = 165 kilo (litre) ye ve çimento

50 X 13-35 = 256 kiloya düştüğü görülür. Fa-kat su-çimento nisbeti bu çimento dozajının

eksil-7.33

meşine rağmen = 0-64 olarak sabit kalır ki II öö

bu da betonun Wb28 mukavemetinin asla değiş-miveceğini gösterir.

(8)

1/0.64 nisbtinde bir artış olmak iktiza eder, ki bu miktar da = 0.78 kg. dur. Şu halde

O 6 4 yeni kıvam emsali:

Su ( 5,5 + 7.0/3 )

ç a k ı l 5 0 Kg. + K u m 33.33 K g . - f ç i m e n t o 12.13 Kg + S u ( 5 . 5 - f 7 . 0 3 ) =

7 83

—: = % 7.58 e 1 rn3 taze betona konacak

103.30

su miktarı:

1128 X 7.83 = 177 kg. (litre) ye, ve çimento

50

dozajı da: 11l28

— — X 12.13 = 274 kg. a çıkmış, fakat su-oO

çimento nisbeti gene: 7 83

——— — 0.64 olarak sabit kalmış ve dolayısile 14,10

betonun Wb28 mukavemeti değişmemiş olur. Bu yeni halita ile yaptığımız beton mahrut tecrübesinde mahrut kalıp kaldırıldığı zaman bil-farz 15 santimlik bir s çökmesi verirse şekil (5) e göre istediğimiz kıvamın elde edildiği anlaşılmış olur.

İşte mahrut tecrübesi bu suretle tamamlan-mış ve beher metre mikâp taze betona ne kadar su ve çimento konması icabedeceği de bu surtle tayin edilmiş olur.

Referanslar

Benzer Belgeler

Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi 2010-2011 öğretim yılında Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Bilgisayar ve Öğretim

Nefret söylem son üç yıllık dönemde kamu yetk l ler tarafından doğrudan üret ld ğ nden, toplum ve kamu görevl ler tarafından LGBTİ+’lara yönel k şlenen nefret suçları

Bu amaçlara ulaşmak için Fakültemiz, verilmekte olan derslerin ve içeriklerinin bilimsel araştırmalara temel teşkil edecek kaliteye ulaştırılması ve sürekli

Ülkemizde otizmli bir bireyin kaynaştırma öğrencisi olarak bir sınıfta yer alması aileler için büyük bir sorun olarak nitelendirilmektedir.. Otizm hakkında doğru

içindeydi. Bu nedenle, sözkonusu stratejik zemin üzerinde oluflan Ameri- kan-Rus ittifak›n›n içinde o da yer al›yordu. Dolay›s›yla, bölgede bir Ame-

MATRA programlar kapsam ndaki “ KUR’un Kurumsal Yap n Güçlendirilmesi, Özürlüler için Geli mi Bir stihdam Stratejisi ve Mesleki Rehabilitasyon Projesi” nin faaliyet

Necmettin Erbakan Üniversitesi üst yönetimi tarafından belirlenen amaç ve ilkelere uygun olarak; yüksekokulun vizyonu, misyonu doğrultusunda eğitim ve öğretimi

Okul olarak eğitim felsefemizi cumhuriyetimizin temel değerleri ve 2023 eğitim vizyonu