KARAKTER VE
DEĞERLER EĞİTİMİ
FİLOLOJİ GRUBU 8. HAFTA I. DERS
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• İnsanoğlu topluluk halinde yaşarken mevcut düzeni korumayı kanunlar kanalıyla başarır.
• Geçmişte yani hukuki düzenlemelerin olmadığı dönemlerde de düzeni korumayı sağlayan bir takım kurallar vardı.
• Ve bu kurallar belirli yaşanmışlıkların sonucunda hissedilen ihtiyaçtan ortaya çıkmışlardı.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Toplumlar ortaya çıkan bir sorunu çözebilmek,
karşılaşılan tehlikeye karşı paniği yatıştırabilmek için kurallar koydular.
• Bu kurallar neyin doğru neyin yanlış olduğunu belirlerken, toplumsal değerlerinde
şekillenmesini sağladı.
• Bu toplumsal değerler antik çağlardan beri
evrensel ve toplumsal bağlamlarda sınıflandırılmıştır
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Değerler ve onlara bağlı olarak ortaya çıkan değerler hiyerarşisi, kültürel ve toplumsal farklılıkların temelinde yatmaktadır.
• Bir toplumun değerler sisteminin veya değerler hiyerarşisinin tespiti, onun diğer
toplumlar nezdinde farklılıklarının ne olduğunu ve onlar arasında nerede bulunduğunu
göstermeye imkân tanıyacaktır.
RABİER VE
INGLEHART’IN DEĞERLER
SINIFLANDIRMASI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Rabier ve Inglehart’ın Değerler Sınıflaması
• Yakın zamanda değerler alanında yapılan en kapsamlı
araştırma ve sınıflama, “Dünya Değerler Araştırması” adıyla Jacques-Rene Rabier ve Ronald Ingelhart (1998) tarafından yapılmıştır.
• Avrupa Toplulukları Komisyonuna (Commission of the European Communuties) üye ülkelerdeki kamuoyunun
siyasî, ekonomik, toplumsal ve kültürel konulardaki değer, tutum ve davranışlarını ölçmek amacıyla, “Eurobarometer”
adında bir sosyal bilim projesi başlatmışlardır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Rabier ve Inglehart’ın Değerler Sınıflaması
• Avrupalıların temel değerlerini araştırmak amacıyla 1998 başlayan daha sonra da Türkiyenin de dahil edildiği 47 ülke vatandaşlarının katılımı ile temel
insani değerlerin belirlenmesi üzerine yapılan uzun soluklu ve kültürler arası bir araştırma programının
sonucu olarak iki temel değer boyutu belirlenmiştir (Inglehart, 2010, s. 552-555).
• Geleneksel/ seküler-rasyonel değerler
• Yaşamsal-kendini gerçekleştirme değerler
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Rabier ve Inglehart’ın Değerler Sınıflaması
• Geleneksel/ seküler-rasyonel değerler boyutu dinin biri için önemliyken diğeri için olmaması gibi toplumlar arasındaki zıtlıkları yansıtmaktadır.
• Geleneksel uca yakın toplumlar boşanmayı, kürtajı, ötenaziyi ve intiharı reddederken aile-çocuk bağlarına, otorite ve geleneksel aile değerlerine saygının önemine vurgu yapmaktadır.
• Bu toplumlar milliyetçi bir çerçeveden bakarken milli değerleri ile de yüksek derece övünmektedirler.
• Seküler-rasyonel değerlere yakın toplumlarda da tam tersi durum ortaya çıkmıştır. Hemen hemen bütün sanayi toplumlarının dünya görüşünün
geleneksellikten seküler-rasyonel değerlere doğru kaydığı belirtilmiştir.
ELİZUR VE SAGİE’NİN DEĞERLER
SINIFLANDIRMASI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Elizur ve Sagie Değerler Sınıflaması
• Değerler konusunda kuramsal olarak yaklaşan Elizur ve Sagie, değerlerin tanımlanmasına ve sınıflandırılmasına ilişkin daha genel çerçeve oluşturmayı amaçlamıştır.
• Elizur ve Sagie’nin üzerinde durdukları temel nokta, bireysel değerlerin temel unsurları ile bunların ilgili olduğu
yönlerin belirlenmesidir.
• Üzerinde durulan bir diğer nokta ise yaşam değerleri (bireysel değerler) ile çalışma değerleri ilişkisinin kurulmasıdır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Elizur ve Sagie Değerler Sınıflaması
• Elizur ve Sagie’ye göre değerlerin incelenmesinin üç farklı yönü mevcuttur.
• Bunlar değer şekillenmeleri, odaklanma derecesi ve ilgili yaşam alanıdır.
• Değer şekillenmelerinin de üç biçimi vardır.
• Bir kısım değerler, sağlık, güvenlik, ekonomik vb. somut maddi sonuçlara ilişkin olup araçsal niteliktedir.
• Bir kısım değerler ise, insanlar arasındaki ilişkilere ilişkin olup duygusal değerlerdir.
• Diğer kısım değerler ise inanç ve düşüncelere ilişkin olup bilişsel niteliktedir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Elizur ve Sagie Değerler Sınıflaması
• Değerlerin ikinci yönü ise odaklanma derecesi ile ilgilidir.
• Bazı değerler anlam itibari ile son derece açıktır.
• Bunlar, para, iyi arkadaş, çalışma performansı vb.
belli sonuca yönelik olup hangi davranış ve tutuma odaklandığı bellidir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Elizur ve Sagie Değerler Sınıflaması
• Buna karşılık, diğer bazı değerler ise hayatın anlamı, topluma katkı, itibar vb. değerler gibi soyut, sınırları belli olmayan sonuçlara yöneliktir.
• Bu nedenle hangi davranış veya tutumu işaret ettikleri kolayca belirlenemez.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Elizur ve Sagie Değerler Sınıflaması
• Üçüncü yön ise değerlerin yaşamın hangi alanı ile ilgili olduğu ile ilgilidir.
• Yaşam alanları daha spesifik bir özellik taşıyan iş yaşamı ve iş yaşamı dışında kalan ev ve aile yaşamını da
kapsayan genel yaşam alanıdır. (Doğan,2007).
FİCHTER’ İN DEĞERLER
SINIFLANDIRMASI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Fichter Değerler Sınıflaması
• Fichter (2004:173-175) değer sınıflandırılması ile ilgili üç temel fikir öne sürmüştür:
• 1. Değerler zorlayıcılık derecelerine göre sınıflandırılabilir.
• Böylelikle değerler sosyal kişiliği etkileme derecesine göre düzenlenmiş olurlar.
• Bir uçta kişinin bilinçli olarak kabul ettiği, moral(ahlâk) açısından en güçlü değerler bulunur.
• Bu değerlerin çiğnenmesi normal kişide suçluluk ve utanma duygusu uyandıracaktır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Fichter Değerler Sınıflaması
• Kişi bu değerlere rıza göstermeye kendini bilinçli olarak zorunlu hisseder.
• Bu kutupta en kesin ve katı emirler yer alır.
• "Yapılmalı" ve "Yapılmamalı" olanları belirten değerler bulunur, yurtseverlik, tek eşle evlilik, tek tanrıcılık
olumlu değerleri; çok tanrılılık, ihanet ve çok eşlilik olumsuz ölçütleri işaret eder.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Fichter Değerler Sınıflaması
• II. Sosyal değerler süreklilik gösteren ortaklaşa işlevler temelinde düzenlenebilir.
• Burada en yüksek değerler toplumun sürekliliği ve kamu refahı için neyin istenmediğine ve hatta neyin önemli
olduğuna işaret eder.
• Bu alan sevgi ve hakkaniyet ilişkilerinin en yoğun bulunduğu alandır.
• Burada yüksek değerlerin kendi aralarında ilişki ve denge vardır.
• Örneğin; kişisel özgürlük ve sosyal otorite arasında olduğu gibi.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Fichter Değerler Sınıflaması
• III. Değerlerin en anlamlı sınıflandırılması değerlerin kurumsal işlevlerine göre
sınıflandırılmasıdır.
• Bu bağlamda genellikle değerleri dini, siyasal,
ekonomik vb. açılardan kurumsal işlevlerine göre ayırırız.
HOFSTEDE’İN’İN DEĞERLER
SINIFLANDIRMASI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede’nin değerlere ilişkin çalışması, değerlerin
oluşumunun toplumların karşı karşıya kaldığı tehlike ve endişelerin giderilmesi temeline dayandırılması
nedeniyle kuramsal özellik taşır.
• Hofstede’nin değerleri incelemesi değerlerin
tanımlanmasından çok değerlerin ilgili olduğu boyutları belirlemeye ve tanımlamaya yöneliktir (Doğan,2007).
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede (2001) mental programlar olarak da adlandırdığı değerleri evrensel, kolektif ve bireysel olmak üzere üç seviyeye ayırmıştır.
• En temel olanı evrensel seviyedir ki bu hemen hemen bütün insanlar için ortak olarak paylaşılmaktadır.
• Kolektif seviye; dil, fiziksel mesafe, yeme-içme gibi
hususları içermekte olup belli bir gruba veya kategoriye bağlı insanlar tarafından paylaşıldığını belirtmiştir.
• Bireysel seviyeyi de ayrı olarak tanımlamış ve aynı kolektif kültürde geniş bir yelpazede değişen alternatif davranışlar sağladığını belirtmiştir (Hofstede, 1991, 3-6;
2001, 2).
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Değişim ve değişimin neden olduğu belirsizliğe ilişkin değer boyutu olarak belirsizlikten kaçınma düzeyi,
• birey-toplum karşıtlığına ilişkin değer boyutu olarak bireycilik-kolektivizm,
• toplumdaki hiyerarşi ikilemine ilişkin güç mesafesi ve
• insanlar arası ilişkinin niteliğine ilişkin de dişil-eril davranış (Anaerkillik-Ataerkillik) niteliği ve
• Uzun-Kısa Vadeye dönüklük Hofstede’nin tanımladığı değer boyutlarıdır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede değerlerin özellikleri arasında yoğunluk ve yön olmak üzere iki unsur daha bulunduğunu belirtmektedir.
• Bir bireyin sahip olduğu bir değerin o birey için belirli bir uygunluğu vardır ve bu uygunluk o değerin birey için ne derece yoğun olarak benimsendiğini belirler.
• Aynı zamanda bazı davranışlar iyi veya kötü olarak
tanımlanır, bu da değerin yönünü ortaya koymaktadır.
• İnsanlar birbirlerinden yoğunluk, yön ya da her ikisi bakımından da farklılaşabilir
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede değerleri iki uçlu duygular olarak tanımladığı için, değerlerin hem bir yoğunluğu hem de bir yönü olduğunu belirtmiştir.
• Bu durumu mesela ‘paraya sahip olmanın’ bizler için oldukça gerekli (yoğunluk) olmakla bereber bizlerin
‘fazlasını’ iyi ‘azını’ kötü olarak düşünebildiği şeklinde örneklendirmiştir (Hofstede, 2001, s.6).
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede, değerleri, kabullenilmiş değerler ve içselleştirilmiş değerler olarak da adlandırır.
• Genellikle sosyal beğenirlilik etkisiyle kişinin olması
gerektiğini düşündüğü tercihleri yansıtan kabullenilmiş değerlerin davranışları etkileme potansiyeli, kişi tarafından gerçekten içselleştirilmiş değerlerden daha düşüktür.
• İki değer türü arasındaki fark, kişinin inandığını söylediği şeyle, gerçekten inandığı şey arasındaki farktır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Hofstede’in Değer Sınıflaması
• Hofstede (1984; 1991; 2001) değerlerin her birinin eksi ve artı olmak üzere iki uçlu olduklarını ve şu hususlarla
savaştığını belirtmiştir: iyiye karşı kötü, kirliye karşı temiz, tehlikeye karşı emniyetli, çirkine karşı güzel, doğal olmayana karşı doğal, paradoksala karşı mantıklı, akılcı olmayana karşı akılcı, ahlakiye karşı ahlaksız.
• Ona göre değerler karşılıklı ilişki içinde olup kendi içinde bir değerler sistemi ya da hiyerarşisi oluşturmaktadır
DİĞER
DEĞERLER
SINIFLANDIRMALARI
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• HEDONİST DEĞERLER
• Hedonizm yunanca haz anlamına gelen hedone kelimesinden gelir.
• Hedonist değer zevkin insan yaşamındaki önemini ifade eder.
• Hedonist değer için haz, bireysel olarak ortaya çıkan bir hoşlanma duygusudur.
• Herkesin haz duygusu farklıdır, yani kişiden kişiye farklılık gösterir.
• Örneğin; bir kişi müzik dinlemekten zevk alıyor ise başka bir kişi dans etmekten veya şarkı söylemekten zevk alabilir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• HEDONİST DEĞERLER
• Felsefi açıdan bakacak olursak; zevk, yaşamdaki tek ya da temel iyi ve ideal davranış biçimi olan şeylerin peşinde koşmaktır.
• Bu yaklaşımı savunan ve kurucusu olan kişi Sokrates ‘in öğrencisi Aristippos, temsilcisi ise Epiküros‘tur.
• Aristippos‘a göre iyi demek haz demektir; haz veren her şey iyi, haz vermeyen ya da acı veren her şey kötüdür.
• Hedonist değerlere inananlar gerçek haz’ın akılla elde edileceğini ileri sürmüşlerdir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• BİLİŞSEL DEĞERLER
• Bilişsel değer bilginin doğruluğu ve yanlışlığıyla ilgilidir.
• Değerler bir boşluk içinde oluşmaz.
• O değerlerin inceleneceği ve ayırt edileceği bir bilgi temeline sahip olmak gerekir.
• Yani bilmek, anlamak ve ilişkilendirmek.
• Buna bilişsel süreç denir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• BİLİŞSEL DEĞERLER
• Birey aldığı uyarıcıya otomatik tepki vermek yerine, bilişsel süreçlerden geçirdikten sonra tepki verir.
• Bilişsel değerler veya bilgi değerleri; bireyin gerçek rasyonel düşünme neticesinde
oluşturduğu bir değer sistemidir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• BİLİŞSEL DEĞERLER
• Bilişsel değer, gerçeğe, bilgiye ve eleştirici düşünceye önem verir.
• Bilişsel nitelikli bir bireyin temel ilgisi, gerçeğin keşfidir.
• Bilişsel değerde bilgi değeri doğru ise olumlu , yanlış ise olumsuzdur.
• Örneğin; matematik sorusu çözen bir kişi soruyu doğru çözerse mutlu olur ve daha fazla soru çözmek ister. Bu olumlu bir
sonuç olur. Fakat soruyu yanlış çözerse mutsuz olur. Buda olumsuz bir sonuç olur.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Ahlaki DEĞERLER
• Ahlaki değerler, neyin yasak olduğunu, nelere uyulması gerektiğini bize bildirmekle yönelimimizi, ilişkilerimizi ve eylemlerimizi yaptırım gücüyle belirler.
• Ahlaki değerler toplumların kültürünün, geleneklerinin,ve
inançlarının farklı olmasından dolayı toplumdan topluma farklılık gösterebilir.
• Büyüklere saygı duymak, yardım sever olmak, çevreyi korumak, cana kıymamak ve hırsızlık yapmamak gibi ahlaki değerler bir çok toplum tarafından benimsendiği için evrensel nitelik
kazanmıştır.
•
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Din ve Değerler
• Değerler ve inançlar, hayatı anlayıp yorumlamada davranışların şekillenmesinde rehberlik eder.
• Dine ait olan değer sistemleri, davranış geliştirme sürecinde belirleyici durumdadır.
• Dinler arasında, yaratılış, hayatın amacı ve anlamı, insanların uyması gereken ahlaki değerler sistemi, ölüm ve ölüm sonrası gibi konularda birtakım
farklılıklar olmasına rağmen, temel konularda birbirine benzerdir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Din ve Değerler
• Her din, inananların hayatı nasıl yaşamaları
gerektiği noktasında ya da hayatın anlamına dair konularda bir takım açıklamalarda bulunarak
inananlara yol gösterici durumundadır.
• Bir toplumda din, toplumsal değerlerin
yaratılması ve beslenmesinde önemli bir kaynak oluşturur.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Din ve Değerler
• Dinler, mensuplarını belirli değer perspektiflerini izlemeleri yönünde teşvik ederler.
• Dinler değerleri pozitif ya da negatif olarak takviye edebilen mekanizmalar oluşturarak
birleştirici niteliği ile toplumu bir bütünlük içinde olmasına katkı sağlar.
• Dinler arasındaki ayrıntılar olmasına rağmen
bütün dinlerde ve toplumlarda değer aynı anlamı taşımaktadır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Gelenek, kuşaktan kuşağa aktarılarak toplumlarda devamlılığını sürdüren köklü ve eski adetlerdir.
• Gelenekler, norm, din, ahlâk gibi toplumsal kurallar
yoluyla toplumlarda bireylerin yaşamlarını düzenleyen davranış kalıplarıdır.
• Geleneksel değerler tarih boyunca toplumlar
tarafından kabul edilen norm ve değerlere işaret eder.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Geleneksel değerlerin kökleri;
• Tanrı inancı, din, onur ve aileye saygı, çalışma ahlâkı, kesin olan doğru ve yanlış kavramı,
dürüstlük, otoriteye saygı, evlilik kurumu, ve aile kurma gibi geleneklerden gelmektedir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Geleneksel değerleri savunanlar, uyuşturucu bağımlılığı, sorumsuz babalar, evlilik dışı çocuk yapma, çocuk aldırma, terk edilen çocuklar, terk edilen yaşlılar, cinsel hastalıkların yayılması, yasa ihlalleri, eğitimin kötüye gitmesi, okullarda
disiplinsizlik, ve artan suç oranı gibi bazı toplumsal olguları geleneksel değerlerden
uzaklaşmanın bir sonucu olduğunu düşünürler
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Geleneksel değerler, geleneksel toplumlarda çok önemli rol oynar, çünkü bu tür toplumlar geleneksel değerlerle kontrol edilir.
• Örneğin, çocukların eğitimi geleneksel ve ahlâki değerlere dayanır,
• Aileler geleneksel değerlere göre yaşar, evlilik önemli bir kurum olarak kabul görür
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Yaşlı insanlar geleneksel değerleri iyi bilen kişiler olarak kabul edilir,
• Onlara saygı duyulur ve toplumda yaşlı olanlara değer verilir
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Geleneksel Değerler
• Son yüzyılda modern kavramlar geleneksel değerlere karşı tehdit olarak görüldü.
• Sonuç olarak, manevi, ahlâki ve geleneksel değerler dikkate alınmaz oldu.
• Oysa hem geleneksel değerler hem de modern kavramlar aynı çatı altında olabilir.
• Çünkü, her ikisi de toplumun hayat standardını geliştirmeyi amaçlamaktadır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• En yalın tanımıyla demokrasi, halkın kendi kendini yönetmesidir.
• Halk, kendini yönetmek için, yine kendi iradesini kullanarak kendini yönetecekleri seçer.
• Günümüzde istikrarlı bir demokrasinin, ancak ona uygun bir demokratik değerler sistemi ile mümkün olabileceği, bütün demokratik
kuramcıların kabul ettiği bir gerçektir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• İnsanlık tarihinde demokratikleşme süreciyle birlikte
"önce insan, insanların özgürlüğü, insanların inancı, hür düşünce, ifade özgürlüğü", gibi değerler ortaya çıkmaya başlamıştır.
• Zamanla eğitim sayesinde bu alanda ilerlemeler giderek hızlanmış ve tüm dünya demokratik
değerlerden söz etmeye başlamıştır.
• Çünkü demokratik toplum, demokratik değerleri özgür bir ortamda içselleştirmiş, özgür ve özerk kararlar alabilme kapasitesinde olan vatandaşlara gereksinim duyar.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Hayatın dokunulmazlığı,
• kanun önünde bütün insanların eşitliği
• kabul etmeme/reddetme hakkına saygı duyma
• Katılım hakkı,
• kararların serbest
tartışılması ve oylama ile alınması,
• uzlaşma geleneği,
• siyasal hedeflerin
gerçekleştirilmesine şiddet yönteminin kesinlikle reddi,
• gerçeğe ancak hür ve serbest düşünce ve tartışma yoluyla
varılabileceği inancı gibi değerleri içerir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Akbaş’a (2004:92) göre eğitim sayesinde
benimsetilebilecek demokratik değerler;
• saygılı olmak,
• demokratik olmak,
• erdemli olmak,
• uyumlu olmak,
• işbirliği yapmak,
• kibar olmak, ve
• hoşgörülü olmak" tır.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 1. İnsan değerine saygı:
• a. Tüm insanların hak ve değerlerine saygı gösterme,
• b. Yanıltma ve sahtekârlıktan kaçınma,
• c. İnsanlar arası eşitliği sağlamaya çalışma,
• d. Farklı görüşlerde olan insanlarla çalışma,
• e. Önyargılı hareketlerden kaçınma,
• f. Vicdan özgürlüğüne saygı.
•
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 2. Başkalarının iyiliğini düşünme:
• a. İnsanlar arasındaki bağımlılığı kabul etme,
• b. Sosyal adalet arama,
• c. Ülkesini düşünme,
• d. Başkalarına yardımdan zevk alma,
• e. Başkalarının etik olarak olgunlaşmasına yardım etmeye çalışma.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 3. Bireysel çıkar ve sosyal sorumlulukları kaynaştırma:
• a. Toplum yaşamıyla ilgilenme,
• b. Çevrede üzerine düşeni yapma,
• c. Günlük yaşamda doğruluk, dürüstlük, kendini kontrol, kibarlık, çalışkanlık gibi değerlere önem verme,
• d. Sözlerini yerine getirme,
• e. Başkalarıyla iletişime girerek özgüven geliştirme.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 4.Doğru-dürüst olma:
• a. Özen ve sabırla çalışma,
• b. Etik ilkelere uyma,
• c. Etik cesaret gösterme.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 5. Etik seçenekler üzerinde düşünme:
• a. Etiksel yargılarda bulunurken etik ilkelerini uygulama,
• b. Kararların sonuçları hakkında düşünme,
• c. Toplum ve dünyadaki önemli etik sorunlar üzerinde bilgilenmeye çalışma.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Demokratik Değerler
• Demokratik bir insanda bulunması gerekli temel değerler
• 6. Çalışmalara barışçıl çözümler arama:
• a. Kişisel ve sosyal çalışmalarda adil çözümler arama,
• b. Fiziki ve sözel saldırganlıktan kaçınma
• c. Başkalarını dikkatle dinleme,
• d. Başkalarını iletişim kurmaya özendirme,
• e. Barış için çalışma.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Genel kabul gören demokratik değerler
• 1. Tolerans ve anlayış: (Diğer insanların farklarını kabul etmek ve diğerlerinin farklılıklarından haberdar olmak, onlara anlayış göstermek).
• 2. Saygı: (İnsanlara dikkat ve saygıyla davranmak).
• 3. Sorumluluk: Kişisel, sosyal, vatandaşlık ve çevresel
sorumluluk (yapılan hareketlerin farkında olmak, hareketin ve kusurunun sorumluluğunda olmak, diğer insanlara karşı yapıcı ve barışçıl olmak, insanlarla işbirliği yapmak; topluma katkı
sağlamak, sorumluluk bilinci içinde çevrenin korumasına sahip olmak).
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Genel kabul gören demokratik değerler
• 4. Sosyal adalet: Tüm insanlar yasal, sosyal, ekonomik ve adil davranışları iyi takip edip korumalıdır.
• 5. Mükemmellik: Bir şeyi ayrı ayrı veya birlikte dikkate değer ve övgüye değer şekilde başarmak ve en iyisini yapmak
• 6. Özen: (Kendine bakmak ve ilgi göstermek ve diğerlerine bakmak).
• 7. Kapsama ve güven: (Kapsanmak ve diğerlerini kapsamak, birbirlerinin düşünceleri ve duygularını dinlemek ve ortak
güvenin bir ortamını yaratmak).
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Genel kabul gören demokratik değerler
• 8. Dürüstlük: (Doğrucu ve samimi olmak, gerçeği bulmak ve ifade etmeye çalışmak).
• 9. Özgürlük: (Vatandaş olarak bütün haklarını ve
ayrıcalıklarını beğenmek, özgür olmak veya yapılanları kontrol etmek ve diğer insanların hakları için uğraşmak;
Haklar ve sorumlulukların arasında bir dengeyi garanti etmek).
• 10. Etik olmak: (Genellikle kabul edilen kurallar
gereğince oynamak ve veya standartlar doğrultusunda ahlâki davranış sergilemek veya pratik yapmak)
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Şu da asla unutulmamalıdır; insanlar birbirinin inancına saygı göstermelidir.
Çünkü kimse doğuştan dinini, dilini, ırkını seçemez.
• İnsan hangi milletin ve ailenin evladı olursa o milletin ve ailenin dinine, diline, kültürüne, düşünce yapısına sahip olur.
• Bu sebeplerle, bir düşünce veya inancın doğruluk veya yanlışlığı, kendi
düşünce ve inançlarımıza uyup uymamalarıyla belli olamaz, birisi veya birileri beğenmiyor diye hiç kimsenin düşünce ve inancı değiştirilemez.
• İnsanlar karşısındakilerin düşüncelerini zorla veya baskı ile değil konuşarak, tartışarak saygı çerçevesinde değiştirebilir. Bu bilinçlere sahip insanların oluşması için demokratik değerler bireylere mutlaka benimsetilmelidir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Baer(1982)'a göre, birçok filozof, tanrı bilimci değerlerin
sınıflandırılması kavramına karşı, değerlerin, sadece bireyin değer üzerinde hak iddia ettiği şekilde değil daha genel anlamda doğru, yanlış, gerçek veya sahte olarak bilinebildiği görüşünü
benimsemektedirler.
• Filozoflara göre, değerler sadece göreli ve öznel değildir.
DEĞERLERİN SINIFLANDIRILMASI
• Bu dersimizde de değer sınıflandırılması ile ilgili farklı görüşler topluca ele alınmaya çalışılmıştır.
• Yine unutulmamalıdır ki, varlığı mümkün olan bütün değerler bir kimseye verildiği zaman onların bir
sıralaması yaptırılınca, şahsın en yukarıya koyduğu değer, bireyin her şeyden daha fazla kıymet verdiği şeydir. Onun değer sıralaması da o yönde olur.
