İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI ALT İŞVEREN (TAŞERON)
ÖĞR. GÖR. YUSUF CAN ÇALIŞIR
a-Alt İşverenin Tanımı
Bir işverenden,
işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin (1)
yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde (2)
işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde (3)
iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran (4)
diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir (İK m2). (5)
a-Alt İşverenin Tanımı
Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak
çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz
veya
daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz.
Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin
muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri
başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görür.
a-Alt İşverenin Tanımı
İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında
asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez (İK. Md2).
a-Alt İşverenin Tanımı
İşin tamamının yapılması üstlenmişse veya üstlenilen iş, işi yüklenence işçi çalıştırmadan bizzat yerine getiriliyorsa, alt işverenden söz edilemez.
Kendisi için bir bölümünde bizzat işçi çalıştırmayıp işi bölerek
ihale suretiyle muhtelif kişilere veren iş sahibi “ihale
makamı” asıl işveren değildir.
b-Asıl İşverenin, Alt İşveren İşçilerine Karşı Sorumluluğu
Bu ilişkide asıl işveren,
alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak
bu Kanundan,
iş sözleşmesinden veya
alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden
alt işveren ile birlikte sorumludur (İK m.2).
“ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ”
ÖRNEK OLAY
İ, kendisine ait dokuma fabrikasının iplik boyama ünitesindeki işi A’ya bırakmış ve A, çalıştırdığı on işçiyle fabrikada üretilen ipliklerin boyama işini üstlenmiştir.
Fabrikanın temizlik işleri her hafta B’ye ait temizlik firmasının çalışanlarınca yapılmaktadır.
Fabrikanın bahçesinde yapılacak olan ek binanın yapım işi İ tarafından C inşaat firmasına verilmiştir.
İşyerinde üretilmekte olan ürünlerin konulacağı kutular D tarafından kendisine ait işyerlerinde yapılmaktadır.
İşyerinin çay ocağı E’ye kiralanmıştır. E, bu çay ocağını tek başına işletmektedir.
İ, işyerine yakın mesafede bulunan arsa üzerinde kendisi için yapılacak özel konut yapım işini de C inşaat firmasına vermiştir.
İ, fabrikada çalışan işçilerin işyerinden şehir merkezine götürülmeleri için servis firması sahibi olan F ile iş sözleşmesi yapmıştır.
İ, daha önce fabrikada ustabaşı olarak çalışmış olan G’nin sahibi olduğu firmaya ürünlerin paketleme işini vermiştir. Fabrikanın paketleme ünitesinde çalışmakta olan bazı işçilerin iş sözleşmeleri İ tarafından feshedilmiş ve bu işçiler G tarafından aynı ünitede çalıştırılmak üzere daha düşük ücretle yeniden işe alınmıştır.
“ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ”
ÖRNEK OLAY
SORULAR
1-İ ile A, B, C, D, E ve F arasındaki asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulmuş mudur?
2-İplik boyam ünitesinde çalışan H, A’nı kendisine hak ettiği halde ödemediği ücretini İ’den isteyebilir mi? H’nin iş sözleşmesi bu işyerinde çalıştığı sırada alt işveren tarafından sona erdirilmiş olsaydı, H hak ettiği kıdem tazminatını İ’den isteyebilir miydi?
3-İ ile A arasında yapılan sözleşmede A’nın işçilerine karşı olan yükümlülüklerinden tamamen A’nın sorumlu olduğu ve İ’nin hiçbir sorumluluğunun bulunmadığı yolunda hüküm yer alsaydı, yukarıdaki soruya vereceğiniz cevap değişir miydi?
4-C’nin fabrika inşaatında çalışan işçileri SGK’ya süresi içerisinde bildirmemesi üzerine,
Kurumca uygulanan cezayı Kurum C’den alamamıştır. Kurum bu cezayı İ’den isteyebilir mi?
5-İ, A’ya iplik boyama işine karşılık ödeyeceği miktardan A’nın çalıştırdığı işçilere ödemesi gerektiği halde ödemediği ücretleri kesme ve işçilere ödeme yetkisi var mıdır?
6-İ’nin paketleme işini G’ye vermesini ve G’nin aynı fabrikada çalışmakta olan bazı işçileri işe almasını değerlendiriniz.
7-iplik fabrikasının boyam ünitesindeki işi alan ve kendi işçilerini bu işte çalıştıran A, bu üniteye ilişkin işyeri bildiriminde bulunmak zorunda mıdır? Bu asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olup olmadığı denetlenebilir mi?
