293
Melatoninin kalp ve dolafl›m sistemi hastal›klar›nda kullan›m›/
Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar› ve melatonin
Use of melatonin for cardiovascular diseases/
Myocardial ischemia-reperfusion injury and melatonin
Say›n Editör,
Anadolu Kardiyoloji Dergisi'nin Haziran 2006 say›s›ndaki derleme makalesinde Say›n Engin fiahna ve arkadafllar› miyo-kardiyal iskemi ve reperfüzyon hasar›nda melatoninin rolünü gözden geçirmifllerdir (1). Son y›llarda angina pektoris, karars›z angina ve infarktüs fleklindeki s›n›flama yerine, yeni iskemik sendromlar tan›mlanm›flt›r. Bunlar miyokardiyal sersemleme (stunning), hibernasyon ve önkoflullama (preconditioning) ola-rak tan›mlanmaktad›r. Bu durumda “miyokardiyal sersemleme ya da iskemik önkoflullama modeli oluflturarak da yeni bilgiler elde edilmesi gerekir mi; yararl› olur mu?” sorular›na yan›t ara-mak gerekebilir. Ancak yine de miyokardiyal iskemi reperfüz-yon hasar›nda melatoninin etkisi ile ilgili deney hayvanlar› kul-lan›larak yap›lm›fl olan çal›flmalar genel olarak, melatoninin olumlu etkileri oldu¤unu göstermektedir. Melatoninin kardiyo-vasküler sistem etkilerini araflt›rmak için yararl› bir Türkçe kay-nak olan makalenin baz› bölümlerinde “rat'›n” olarak ifade edil-mifl yaz›m yanl›fll›¤›n›n “s›çanlar›n” fleklinde düzeltilmesinin gözden kaçt›¤› görülmektedir.
Melatoninin etki mekanizmas› ve ifllevi birçok araflt›rman›n konusu olmufltur. Bu hormonun hücresel düzeyde ve dokular üzerine etkileri ile ilgili çal›flmalar, bu düzeylerdeki fizyolojik önemini ortaya koymaktad›r. Ancak saptanan bu etkiler, hasta-larda tedavi edici düzeyde bir etkinli¤e ulafl›yor mu? Bu soru-nun yan›t› henüz tam olarak verilebilmifl de¤il. Melatoninin sa¤-l›kl› kiflilerde yan etkisinin olmad›¤› belirtilmesine ra¤men, has-talar üzerinde bu hormonun kalp ve dolafl›m sistemine etkileri-nin incelendi¤i çal›flma say›s› azd›r. Bu çal›flmalarda daha çok incelenen konu, melatoninin kan bas›nc›n› düflürücü yöndeki etkileridir. Melatonin kullan›m›n›n sistolik ve diyastolik kan ba-s›nc›n› düflürücü etki gösterdi¤i belirtilmektedir (2,3). Ancak hi-pertansiyondaki rolünün daha kesin olarak belirlenebilmesi için, çal›flmalar›n artmas› ve daha fazla say›da denek üzerinde inceleme yap›lmas› yararl› olacakt›r.
Melatonin, Amerikan ‹laç Dairesi (U.S. Food and Drug Ad-ministration) taraf›ndan vitamin ve takviye olarak kullan›lan (supplements) ilaçlar grubu içinde s›n›flanmaktad›r. Herhangi bir hastal›¤›n tedavisinde önerilmemektedir. Sa¤l›kl› bir uyku döngüsü için geceleri al›nmas› tavsiye edilmektedir. Türkiye'de ise ruhsat almam›fl bir ilaçt›r. Bununla birlikte, baflta uyku bo-zukluklar› olmak üzere, jet-lag, yafllanmaya karfl› kullan›m›, Alz-heimer hastal›¤›nda kullan›m›, kanser (kolon, meme, prostat, akci¤er) gibi birçok hastal›k sürecinde kullan›m› gündemdedir. Sal›n›m› sirkadiyen varyasyon gösterdi¤inden, ilaç olarak
gü-nün hangi saatinde kullan›laca¤› önem tafl›maktad›r. Melatonin düzeyi 24 saatlik günlük de¤iflim göstermekte, bunun yan› s›ra yaflla birlikte azalmaktad›r. Ayr›ca koroner arter hastalar› ve kardiyak sendrom X'li hastalarda plazma melatonin düzeyleri-nin kontrole göre düflük oldu¤u da dikkate al›nd›¤›nda (4-5), melatonin kullan›m›nda uygun doz ve zaman ayarlamas›n›n ya-p›lmas› güçleflebilir.
Günümüzde kalsiyum antagonistleri ve beta blokerler d›fl›n-da ya d›fl›n-da bu ilaçlara ek olarak serbest radikal süpürücü ajanla-r›n miyokardiyal reperfüzyonda kullan›m›n›n yarar› henüz kan›t-lanm›fl de¤ildir (6). Melatoninle ilgili son y›llarda yap›lan çal›fl-malar, güçlü serbest radikal süpürücü etkisi yan› s›ra apopitoz-daki etkisine, nitrik oksit üzerine etkisi, hücre içi kalsiyum düze-yini düzenleyici etkisine iflaret etmektedir. Ancak bu konuda fiahna ve ark'n›n da belirtti¤i gibi (1), insanlar üzerinde yap›la-cak çal›flmalara gereksinim vard›r. Melatoninin insanlardaki etkisinin araflt›r›lmas›, etkilerinin tedavi edici düzeyde olup ol-mad›¤›n›n belirlenmesi gerekmektedir. ‹nsanlar üzerinde yap›-lacak çal›flmalar, bu zamana kadar deney hayvan› kullan›larak yap›lm›fl olan birçok çal›flmay› destekleyecek mi? Bu sorunun yan›t› önem tafl›maktad›r.
Sayg›lar›mla,
Selma Arzu Vardar
Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi
Fizyoloji Anabilim Dal›, Edirne, Türkiye
Kaynaklar
1. fiahna E, Deniz E, Aksulu HE. Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar› ve melatonin. Anadolu Kardiyol Derg 2006; 6: 163-8. 2. Cagnacci A, Cannoletta M, Renzi A, Baldassari F, Arangino S,
Volpe A. Prolonged melatonin administration decreases noctur-nal blood pressure in women. Am J Hypertens 2005; 18: 1614-8. 3. Zaslavskaia RM, Biiasilov NS, Akhmetov KZh, Teiblium MM.
Ca-pozide-50 alone and in combination with melatonin in therapy of hypertension Klin Med 2000; 78: 39-41.
4. Yaprak M, Altun A, Vardar A, Aktoz M, Ciftci S, Özbay G. Decre-ased nocturnal synthesis of melatonin in patients with coronary artery disease. Int J Cardiol 2003; 89: 103-7.
5. Altun A, Yaprak M, Aktoz M, Vardar A, Betul UA, Özbay G. Impa-ired nocturnal synthesis of melatonin in patients with cardiac syndrome X. Neurosci Let. 2002; 327: 143-5.
6. Opie LH. The heart physiology from cell to circulation. 3rd ed. Phi-ladelphia: Lippincott-Raven Publishers; 1998.
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Dr. Selma Arzu Vardar, Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dal›, 22030 Edirne, Türkiye Tel.: 0284 235 76 41 E-mail: arzuvardar@trakya.edu.tr
Yazar›n yan›t›
Say›n Editör
Miyokardiyal iskemi-reperfüzyon hasar›n›n fizyopatolojisi ve melatoninin muhtemel etkinli¤i ile ilgili yapt›¤›m›z “Miyokardiyal is-kemi-reperfüzyon hasar› ve melatonin” bafll›kl› derlememizle ilgili yaz›lar› için say›n yazara teflekkür ederiz. Çal›flmam›za bu flekilde ilginin olmas›, yararl› bir Türkçe kaynak olarak de¤erlendirilmesi ve de say›n yazar›n katk›lar› bizleri memnun etmifltir.
Sayg›lar›mla
Engin Sahna
F›rat Üniversitesi T›p Fakültesi
Farmakoloji Anabilim Dal›
Elaz›¤, Türkiye
Anadolu Kardiyol Derg 2006; 6: 293-4 Selma Arzu Vardar
Melatonin ve kalp
