İ LET İŞİ M BECER İ LER İ Prof. Dr. Bahar Ba ş tu ğ

İLETİŞİM

BECERİ

LERİ

Prof. Dr. Bah

ar Baştu

ğ

AMAÇ VE HEDEFLER

 Hasta ve hasta yakınları, çalışma arkadaşları ile

iletişimi ve ilişkileri geliştirmek

için iletişim adına

temel bilgileri vermek

 Hedef, etkin iletişimle hasta ile sağlık çalışanı

arasında

saygı ve güvene dayanan işbirliğinin

temelini oluşturmak

Hedefler:

 İletişim ve iletişimle ilgili temel kavramları açıklamak

 Etkili iletişim ve önemini kavramak

 Beden dili ve önemi

 Davranış modellerini açıklamak

 Davranış penceresi kavramını ve etkileyen faktörleri

açıklamak

 İletişimde “Sorun Penceresi”ni açıklamak

Hedefler:

 Etkin dinleme, iletişimdeki yeri ve önemini açıklamak.

 Ben dili-sen dili ayrımını yapmak.

 Ben dilini doğru şekilde ifade etmek.

 Etkili iletişimde ben dilinin yaratacağı farklılığı algılamak

 Pratik uygulama hakkında bilgi edinmek.

 İletişim engellerini tanımak

KAYNAK KİTAPLAR

•  ZILLIOĞLU, Merih. İletişim nedir?

•  DÖKMEN, Üstün. Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati

•  MCKAY, DAVİS, FANNING, İletişim Becerileri •  KAYA, Alim. Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim •  CÜCELOĞLU, Doğan. İnsan İnsana

•  GORDON, Thomas. Etkili Aile İletişimi

•  GORDON, Thomas. Hasta Hekim İşbirliği •  ÖZER Kadir, Ben Değeri Tiryakiliği

Günlük konuşmalarımızda birbirimize çağımızın

“iletişim çağı” olduğunu, “kitle iletişim” araçları

sayesinde dünyanın bir ucundaki olaydan haberimiz

olduğunu, hızlı ve etkili bir biçimde “iletişim”

kurabildiğimizi söyleriz.

  Anne-baba-çocuk, öğretmen-öğrenci, karı-koca iletişimi

de sıklıkla kullandığımız kavramlardandır.

Tüm bu cümleler ile yaşamımızın bir iletişim ağından

oluştuğunu, bu ağda diğer insanlarla ve nesnelerle

etkileşim ve ilişki içinde olduğumuzu anlatmaya

çalışırız.

  Günlük yaşamımızda gözümüzü açtığımızda kendimizi nasıl hissettiğimizi anlamak için bedenimizden gelen

mesajlara bakıp kendimizle iletişim kurarak güne başlarız.

  Daha sonra gün içinde pek çok kişiyle, grupla, kurumla ve toplumla iletişim kurarız.

  İnsan yaşamında iletişim doğal, kaçınılmaz, “olmazsa olmaz” bir olgudur. İletişime girmemizin nedeni çevremizle ilişkiye girmek, anlamak ve bilmektir. İletişim olmasa varlığımızı sürdürmemiz, kendimizi tanıyıp geliştirmemiz mümkün olamazdı.

  İletişim insanın dünya ile ilişkisini sağlayan bir araçtır.

  İnsan kendini ancak diğer insanlarla kurmuş olduğu ilişkiler bağlamında var eder. Başkalarıyla kurduğumuz ilişkiler

yoluyla kendimize ve dünyaya dair algılarımız, tutumlarımız oluşur.

Günlük konuşmalarımızda ilişki, etkileşim ve iletişim

kelimelerini birbirinin yerine kullanmakta ve bu

kavramların içeriği konusunda kafa karışıklığı

yaşamaktayız.

İletişim olmadan etkileşim ve etkileşim olmadan da ilişki

olmaz. İletişime girerek diğer insanlarla, doğayla ve

toplumla etkileşiriz ve bu etkileşimlerden de ilişkiler

doğar.

İnsanın en temel gereksinimi olan ilişkiyi sağlayan araç

iletişimdir (Kaya, 2014).

Yaşamın dokusu ilişkiler, ilişkilerin can damarı ise

iletişimdir.

İletişim nedir?

Kişiler arası duygu

ve düşünce

İletişim

  duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır. İnsanın hem doğal hem de toplumsal çevresi ile ilişkilerine göre değişip gelişen ve buna karşılık insanı değiştiren bir süreçtir.

  İletişimin ana amacı anlayarak kavramaktır.

  İki insan birbirinin farkına vardığı anda iletişim başlar.   -söyledikleri

  -söylemedikleri   -yaptıkları

  -yapmadıkları her şeyin anlamı vardır.

  En uzak mesafe ne Afrika’dır   Ne Çin, ne Hindistan,

  Ne seyyareler,

  Ne de yıldızlar geceleri ışıldayan…   En uzak mesafe;

  iki kafa arasındaki mesafedir

İletişim Nedir?

İnsan yaşamının ve toplumsal/kültürel düzenin olmazsa olmaz bir koşulu.

İletişim tekniklerinin dünyanın her köşesini birbirine

bağlayacak hale gelmesi, TV kanallarının çoğalması, uydu yayınlarının sınırları zorlaması, bilgisayarın günlük

yaşamın içine girmesi iletişimi güncel ve temel konulardan biri yapmıştır. Teknolojideki patlama, iletişimin toplumların ve kültürlerin değişim hızının yönünde önemli rol oynamasına yol açmıştır.

İletişim konusunun önem kazanması toplumsal, ekonomik

ve siyasal gelişmelerle de yakından ilgilidir.

Kitle iletişimi dışında, bireysel duygu ve düşüncelerin

paylaşımı olarak iletişim, insanlık tarihi kadar eskidir.

İnsan biyopsikososyokültürel bir varlık olduğu için iletişim

olgusu da çok boyutludur.

İletişim bir başkasıyla konuşmadır, TV, gazete, saç

biçimimiz, giyim tarzımız, mağara duvarındaki resim, bazen

dokunmak, görmek, işitmektir.

Hayvanlar koklaşa koklaşa,

insanlar konuşa konuşa anlaşır.

Öyleyse iletişim

insanlararası ilişkilerde sadece anlaşma yaratan, sorun çözen değil, bazen sorun yaratan, varolan sorunları pekiştiren bir olgu da olabilir.

İletişim kavramı ve tanımı

Fransızca’dan communication (haberleşme)

İletişim haberleşmeyi de içeren daha geniş kapsamlı “ileti alışverişi”, toplumsal nitelikli bir etkileşim, paylaşım.. İletişim kavramının kullanılabileceği örnekler:

Birisiyle iletişim kurmak, bir haberin iletilmesi, «çağımız iletişim çağı», dosyanın iletilmesini istemek, «kitle iletişim araçları dünyayı küçük bir köye dönüştürdü», insan-makine iletişimi

İletişim kavramı çok değişik anlamlarda

kullanılmaktadır.

 TDK sözlüğünde iletişim:

1. Duygu, düşünce ya da bilgilerin akla

gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılması,

bildirişim, haberleşme

2. Telefon, telgraf, TV, radyo gibi aygıtlardan

yararlanarak yürütülen bilgi alışverişi, bildirişim,

haberleşme

İletişim düşüncenin sözel olarak (konuşma ile) karşılıklı değiş tokuşudur (Zıllıoğlu, 2007).

İletişim iki birim arasında birbiriyle ilişkili mesaj alışverişidir (Cüceloğlu, 2002).

En az iki insanın karşılıklı olarak bilgi, duygu, düşünce ve yaşantılarını belirli yollarla paylaştıkları psiko-sosyal bir süreçtir (Kaya, 2014).

İnsanlar arasındaki duygu, düşünce, kısaca bilgi alışverişidir. Duygu, düşünce ve bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla

başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komünikasyondur (TDK, 2015).

  İletişim, bir kaynaktan (

kişi, kişiler veya

organizasyon

), bir araçla (

yazılı, sözlü, görsel

veya beden dili ile

), bilgi, haber, düşünce, durum,

duygu veya kültürün bir başka insan veya insan

topluluklarına aktarılmasıdır.

Tanımlarda ortak bazı

özelliklere rastlanır.

  Kişilerarası iletişimde en az iki kişi vardır.

  Kişilerarası iletişim tek yönlü değil, karşılıklıdır.   Kişilerarası iletişim bir süreçtir.

  Kişilerarası iletişim bilginin, duygunun, düşüncenin, yaşantının paylaşılmasıdır.

  Kişilerarası iletişim psikososyokültürel bir süreçtir (Kaya, 2014).

En az iki insanın karşılıklı olarak bilgi, duygu, düşünce ve yaşantılarını belirli yollarla paylaştıkları psiko-sosyal bir süreç olarak tanımlanabilir.

  “İletişim iki insanın birbirini fark ettiği andan itibaren başlar” (Cüceloğlu, 2008) dense de sadece farkında olmak aralarında iletişim olduğu anlamına gelmeyebilir.

  İki kişi birbirinin farkında olup birbiri hakkında düşünebilir, ama herhangi bir mesaj iletilmemişse iletişimden söz edilemez. Her iki kişi de birbirinin

farkında olduğuna dair bir mesaj iletmişse, örneğin bir bakış, bir selam ifadesi yollamışsa iletişim vardır. Bir kişinin gönderdiği mesaja diğer taraf yanıt

vermemişse, reddetmişse de bir iletişim söz konusudur.

İletişimde olması gereken özelliklerden birisi olan karşılıklılık mesajların birbiriyle ilişkili olmasıdır.

Ayşe: Çok sıkıntılıyım. Bu sene okulu bitiremezsem aileme ne diyeceğim?

Aylin: Geçenlerde bir gözlük gördüm, çok hoşuma gitti. Paramı biriktirip onu almayı planlıyorum.

Yukarıdaki iki kişi arasında geçen konuşmada iletişimin var olduğu söylenemez, çünkü konuşma bir diyalog olmayıp monolog, yani kendi kendine konuşmadır.

İletişim her yerde, her zaman vardır. İletişim

kurmamak olanaksızdır. Yaşamımızın yaklaşık ¾’ünü

kapsar.

Yapılan araştırmalar ortalama bir Amerikalının etkin

olduğu saatlerin %70’ini konuşarak, dinleyerek,

okuyarak, yazarak geçirdiğini ortaya koymuştur.

Sözlü ve yazılı dil iletişimde kullandığımız kodlardan

yalnızca ikisidir. Jestler, mimikler, giyim-kuşam,

zaman-mekan düzenleme ve kullanımları iletişim

biçimleridir. İnsan için anlam yükleyebildiği her şey

iletişimdir.

İletişimin temel amacı

Çevre üzerinde etkin olmak, başkalarında

davranış, tutum geliştirmek ve değiştirmektir.

Berlo’ya göre “amaçlı olarak etkilemek,

değiştirmek için iletişim kurarız.” Bireyin kendisi

ve çevre arasında başlangıçta olumsuz olan

ilişkiyi etkileyebilmek, yönlendirebilmek, kendini

güçlü kılabilmeyi sağlamaktır.

Gecikmeden ödüllendirme: iletişimde bulunanlar bazı iletileri

henüz üretirken ya da aktarırken ödüllenmiş olurlar. Müzisyen

konser verirken, öğretmen ders anlatırken, mühendis bir

toplantıda yeni projesini sunarken.

Sonradan ödüllendirme: müzisyenin satışın artacağını,

öğretmenin ileride övgü ile anılacağını, takdir belgesi

alacağını, mühendisin projeden ileride para kazanacağını

düşünmesi.

İletişim araçları, karşılığı hemen beklendiğinde “tüketime”

yönelik, sonraki ödüllendirmeler hedeflendiğinde “araçsal”

olarak ayırt edilebilir.

İletişim toplumsaldır.

İletişim toplumsal yaşamı olanaklı kılar, toplumsal

yaşamın temelidir. İletişim olmadan insan toplumu

olamazdı. Tüm insan etkinlikleri iletişim ile sürdürülür.

Çevremizle iletişim kurduğumuzda değişik uyarılara

anlam vermeye, onlar üzerinde etkili olmaya çalışıyoruz.

Belli bir zaman diliminde tüm uyarıları algılayıp

değerlendirmemiz olanaksız olduğundan, bazılarını seçip

değerlendirip anlamlandırıyoruz. Bu işte belirleyici etken

toplumsal ve bireysel yaşantılarımızdır.

Öyleyse iletişim, insanın kendisini yönlendirmek ve

değişen gereksinimlerini karşılamak için, çevreden

gelen uyarıları eleyerek, düzenleyerek etkin bir

Kişilerarası iletişim mesajlar ve mesajlarla yüklü anlamların

karşılıklı olarak gidip geldiği bir süreçtir. Mesajlar değişik

yollarla ve araçlarla gönderilir. İletişim sürecinde olması

gereken bazı temel öğeler vardır ve öğeler arasında bir dizi

eylemler, süreçler oluşmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

•  ZILLIOĞLU, Merih. İletişim nedir?

•  MCKAY, DAVİS, FANNING, İletişim Becerileri •  KAYA, Alim. Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim