R a s i t g o k h a n s u c u . c o m
…Tarih Kainatın Vicdanıdır...
KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ
Kuva-i Milliye (Milli Kuvvetler)
- Bölgesel nitelik taşıyan halk kuvvetleridir.
- Belli bir merkeze ve otoriteye bağlı değillerdir.
- Bütün masrafları ve ihtiyaçları halk tarafından
karşılanmıştır.
- Düzenli ordular kuruluncaya kadar, düşmanı
oyalayarak milli mücadeleye zaman
kazandırmışlardır.
- I. İnönü savaşının sonunda tamamen ortadan
kaldırılmışlardır.
Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı (19 Mayıs 1919)
Anadolu işgallerinin başlaması üzerine, Doğu
Karadeniz’de Pontus Rumlarıyla mücadele eden
Türkler’in başarılı olmaları İtilaf devletlerini
rahatsız etti. İstanbul hükümetinden bu olayların
durdurulmasını istedi. Bunun üzerine İstanbul
hükümeti 9.ordu müfettişi olarak Mustafa
Kemal’i
Samsun’a gönderdi. Amaç, M. Kemal’i merkezden
uzaklaştırmaktır.
M.Kemal’in 9.Ordu Müfettişi olarak görevleri:
-Sözde Türkler’in Rumları katletmesini önlemek.
-Bölgede asayiş ve güvenliği sağlamak.
-Halkın elinde bulunan silah ve cephaneyi
toplamak.
-Halka silah dağıtan kuruluşları toplamak.
Oysa M.Kemal’in Düşünceleri bu görevin tersi
yönündeydi.Düşündüklerini, İngilizler’in
kontrolündeki Samsun’da yapamayacağını
anlayınca 25 Mayıs’da Havza’ya geçti.
Havza Genelgesi (25 Mayıs 1919)
Mustafa Kemal Havza’da bir genelge
yayınlayarak bütün yurda göndermiştir. Bu
genelgede;
- İşgallerin protesto edilmesini
- İstanbul’a etkili telgraflar çekilmesini
- Mitingler düzenlenmesini istemiştir.
NOT: İşgallere karşı ilk protestodur
Amasya Genelgesi(22 Haziran 1919)
Mustafa Kemal Havza’dan sonra geçtiği Amasya’da arkadaşları, Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy ve Kazım Karabekir Paşaların
görüşlerini alarak Amasya Genelgesi yayınlamıştır.
Maddeleri:
- Vatanın bütünlüğü, Milletin bağımsızlığı tehlikededir.
(Savaşın gerekçesi)
- İstanbul hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine
getirememektedir. Bu durum milletimizi yok duruma düşürmektedir.
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
(savaşın amacı ve yöntemi)
- Her türlü etki ve denetimden uzak milli bir heyet oluşturulmalıdır.
- Anadolu’nun her bakımdan en güvenli bir yeri olan Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmalıdır. Bu amaçla bütün illerin her sancağından halkın güvenini kazanmış üç kişi yola çıkarılmalıdır. Bu temsilciler, Müdafa-i Hukuk ve belediyelerce seçilecektir.
- Doğu illeri adına Erzurum’da bir kongre toplanacaktır.
Önemi: Kurtulus savaşının amacı, gerekçesi ve yöntemi belirlenmiştir.
İlk kez Millet egemenliğine dayalı bir yönetimden sözedilmiştir. Milli mücadelenin ihtilal safhası başlamıştır.
NOT: Bu genelgeden sonra Mustafa Kemal, İstanbu’ a dönmeyerek askeri görevinden istifa etmiştir.
Kongreler Dönemi:(30 Ekim 1918-23 Nisan 1920) Erzurum Kongresi:(23 Temmuz-7 Ağustos 1919)
Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, doğu illerini Ermenilere verilmesini önlemek amacıyla Erzurum kongresini toplamışlardır.
Alınan Kararlar;
- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez.(Misak-ı Milli Sınırları)
- Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet birleşerek karşı koyacaktır.
- İstanbul hükümeti, vatanın bütünlüğünü koruyamaz ve sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır.
- Milli iradeye hakim, milli kuvvetleri üstün kılmak esastır.
- Hristiyanlara siyasal ve ekonomik ayrıcalıklar tanınamaz.
- Manda ve himaye kabul edilemez.
- Mebuslar meclisi derhal toplanmalı ve hükümet işleri denetim altına alınmalıdır.
Önemi: Milli egemenliğin gerçekleştirilmesinde ilk ve en önemli adımdır. Kongre toplanış yönüyle bölgesel,aldığı karalarca milli bir kongredir. Kongrede; hem hilafet, hem saltanat, hem de milli
egemenlik savunulmuştur. Bunun nedeni; Kamu oyunun tepkisini çekmemektir.
Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri
(Temmuz Ağustos 1919)
Batı Anadoludaki örgütlenmeyi
gerçekleştirmek amacıyla toplanmışlar, fakat
milli bir önderden mahrum olunması kesin bir
sonuca ulaşılmasını engellemiştir.
Sivas Kongresi(4-11 Eylül 1919)
Amaç: Bölgesel cemiyetleri birleştirmek ve ulusal bir meclisin açılmasını sağlamaktır.
Alınan Kararlar:
- Erzurum kongresi kararları genelleşti ve millileştirildi.
- Bölgesel cemiyetler bir çatı altında toplanarak Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk cemiyeti kuruldu. Kurtuluş savaşını yürütme görevi verildi.
- Manda ve himaye tartışılarak, Amerikan mandası reddedildi.
- Haftada iki gün irade-i Milliye adlı gazete çıkarılmasına karar verildi.
- Temsil heyetinin yetkileri genişletilerek bütün Anadoluyu temsil eder hale getirildi.
- Batı Anadolu Kuva-i Milliye Komotanlığına Ali Fuat Paşa getirildi.
Önemi: Ulusal anlamda ilk kongredir. Temel görüş tam bağımsızlık.
Sivas Kongersiyle gelişen olaylar:
İstanbul Hükümeti, Sivas kongresini dağıtmak amacıyla Elazığ valisi Ali Galip’i görevlendirir.
M. Kemal’in zamanında aldığı tedbirlerle bu girişim engellendi.
İstanbul hükümeti ile ilişkiler kesildi.
Bundan sonrada Damat Ferit hükümeti istifa ederek yerine milli mücadeleye ılımlı bakan Ali Rıza Paşa hükümeti kuruldu.
NOT: Ulusal kurtuluş örgütünün ilk başarısıdır.
Amasya Görüşmeleri (20-22 Ekim 1919)
Yeni hükümetin Bahriye nazırı Salih Paşa ile temsil
heyeti arasında Amasya’da görüşmeler yapıldı.
Alınan Kararlar:
- İstanbul hükümeti,Sivas Kongresi karalarını kabul
edecek.
- İstanbul hükümeti ile temsil heyeti arasındaki görüş
ayrılıkları sona erecek.
- Azınlıklara siyasi ve ekonomik ayrıcalıklar
verilmeyecek.
- Temsil kurulunun izni olmadan itilaf devletleri ile
barış görüşmeleri yapılmayacak.
- Mebusan meclisinin bir an önce toplanması
Sağlanacak.
Önemi: İstanbul hükümeti, Milli mücadele hareketini ve
temsil heyetini resmen tanımıştır. Milli mücadeleye
katılım artmıştır. Görüşmeler onucunda mebusan
meclisi toplanmıştır.
Temsil heyetinin Ankara’yı merkez yapması:
27 Aralık 1919 Nedenleri:
- Ankara’nın düşman işgalinden uzak ve merkezi bir yerde bulunması.
- Savunma, haberleşme ve ulaşımın kolay olması.
- Batı cephesine yakın olması.
- Ankara halkının milli mücadeleye destek vermesi.
Son Osmanlı Mebusan Meclisinin toplanması 12 Ocak 1920
Amasya görüşmelerinden sonra mebusan meclisinin açılması için gerekli çalışmalar hızlandırılmıştır. Mustafa Kemal, millet
vekillerinden bazı isteklerde bulunmuştur.
1. Kendisinin başkan seçilmesi.
2. Mecliste Müdafa-i Hukuk gurubu oluşması.
3. Misak-ı Millinin kabul edilmesi.
4. Meclisin İstanbul dışında toplanması.
İstanbul hükümetinin kabul etmemesi üzerine son meclis
İstanbul’da açılmıştır. Mustafa Kemal’in istekleri gerçekleşmemiş sadece Felah-ı Vatan gurubu oluşturularak Misak-ı Milli kararları kabul edilmiştir.
NOT: Millet vekilleri padişahın güdümüne girmişlerdir. Mustafa Kemal’in isteklerini reddetmişlerdir.
Misak-ı Milli(Milli Sınırlar 28 Ocak 1920)
- Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı sırada Osmanlı Devletinin düşman işgali altında kalmayan toprakları bölünmez bir bütündür.
- Arapların çoğunlukta olduğu yerlerde halk oylamasına gidilecektir.
- Elviye-i Selase (Kars, Ardahan, Batum)’da halk oylamasına başvurulabilir.
- Batı Trakya’nın hukuki durumunun tespitinde, halk oylamasına başvurulabilir.
- Boğazlar ve Marmara’nın güvenliği sağlanmalıdır. Boğanların güvenliği sağlanırsa dünya ticaretine açılabilir.
- Türkiye’de bulunan azınlıkların hakları komşu devletlerdeki Türkler’e verilen haklar kadar olacaktır.
- Siyasi, mali ve adli gelişmemize engel olan kapitülasyanlar asla kabul edilemez.
Önemi: Tam bağımsızlık bildirisi olup Wilson prensiplerine uygundur.
Türk devletinin sınırları çizilmiş ve hedefler gösterilmiştir. Ümmetçilik anlayışı sona ermiş, Milliyetçilik güçlenmeye başlamıştır.
İstanbul’un İşgali(16 Mart 1920):
Son Osmanlı Mebusan Meclisinin toplanması ve Misak-ı Milli kararlarının alınması üzerine İtilaf Devletleri İstanbul’u işgal etmişlerdir. Mebusan Meclisini kapatmışlar, bazı aydın ve milletvekillerini tutuklamışlardır.
