CGM105 ÇOCUK GELİŞİMİNE GİRİŞ DERSİ
Gelişimsel ve Psikolojik Problemleri için Risk Durumları
İhmal-İstismar ve Çocuk
Prof. Dr. Müdriye YILDIZ BIÇAKÇI
ÇOCUK İSTİSMARININ TANIMI
Dünya Sağlık Örgütü çocuk istismarını şöyle tanımlar: "Çocuğun sağlığını, fiziksel ve
psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek
ya da bilmeyerek uygulanan tüm davranışlar
çocuğa kötü muameledir."
Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne göre;
"Ulusal yasalarca daha genç bir yaşta reşit sayılma hariç, 18 yaşın altındaki
her insan çocuk sayılır"
İSTİSMAR TÜRLERİ
Fiziksel istismar
Cinsel istismar
Duygusal istismar
Ekonomik istismar
FİZİKSEL İSTİSMAR
Fiziksel istismar , kaba kuvvetin bir korkutma, sindirme ve yaptırım aracı olarak kullanılmasıdır.
Kişinin herhangi bir aletle dövülmesi, tekmelenmesi,
yumruklanması, tokatlanması, itilmesi, sarsılması
fiziksel şiddettir. İstismar türleri içerisinde fiziksel
istismar, tanımlanması ve belirlenmesi en kolay
olanıdır.
FİZİKSEL İSTİSMAR
En sık rastlanan istismar tipidir.
Çocuğun kaza dışı yetişkin tarafından yaralanmasıdır.
Bu yaralanma aletli, aletsiz olabilir.
En kolay belirlenen istismar tipidir.
DUYGUSAL İSTİSMAR
Duygusal istismar, çevredeki yetişkinler tarafından
gerçekleştirilen, fiziksel olmayan ancak çok ağır olan
cezalar ya da tehditlerle, çocuğun kişiliğini zedeleyici,
duygusal gelişimini engelleyici davranışlar olarak
tanımlanır.
Duygusal İstismar
-Belirlenmesi en güç istismar türüdür.
-Çocuğun kişiliğine yönelik aşağılama, küçümseme, alay edilme vb. olumsuz
tutum ve davranışlara maruz
bırakılmasını içerir.
CİNSEL İSTİSMAR
Cinsel istismar , cinselliğin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme aracı olarak kullanılmasıdır.
Cinsel şiddet, fiili veya sözlü olabilir. Çocuğun
müstehcen sözlere maruz bırakılması, rızası olsun ya
da olmasın ırzına geçilmesi, pornografide ya da
fuhuşta kullanılması, pornografik materyal izletilmesi,
teşhircilik gibi davranışlara maruz bırakılması, cinsel
organlarının ellenmesi, yetişkinin cinsel organlarını
okşamaya yöneltilmesi veya zorlanmasıdır.
“Cinsel istismarın mutlaka şiddet içermesi gerekmez”
“Cinsel istismarda çocuğun rızasının
olup olmadığına bakılmaz”
EKONOMİK İSTİSMAR
Ekonomik İstismar, kişinin yaşamını sürdürebilmek için
gerek duyduğu ekonomik olanaklardan mahrum
bırakılmasıdır. Ailenin çok çocuklu olması, büyük şehre
göç etmiş olması veya herhangi bir sebepten dolayı
ekonomik güçlük çekmesi nedeniyle çocuğu çalışmaya
zorlaması ve kazancına el koyması ekonomik
istismardır.
Ekonomik İstismar
Yetişkinin çocuğu maddi gelir
kaynağı olarak görüş, iş gücü olarak
kullanmasıdır.
ÇOCUK İHMALİNİN TANIMI
Dünya Sağlık Örgütü’ nün tanımına göre ihmal, çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin, çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması
veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır.
Bu ihtiyaçlar sağlık, eğitim, duygusal gelişim, beslenme, barınma ve güvenli
yaşam şartlarıdır. Ebeveyn veya bakıcının çocuğa sahip olduğu
kaynaklarla orantılı bir yaşama alanı
sağlaması gerekir.
ÇOCUK İHMALİNİN TÜRLERİ
Fiziksel ihmal Eğitimsel ihmal
Duygusal ihmal
Fiziksel İhmal
- Çocuğun yaş ve gelişim düzeyine uygun olarak beslenmemesi, giydirilmemesi
- temel tıbbi gereksinimlerinin
karşılanmaması, ciddi olan ve olmayan sağlık
sorunlarında gerekli desteğin alınmaması,
-çocuğun vakit geçirdiği yerlerin bilinmemesi
-çocuğun yetişkin gözetimi olmadan yalnız
bırakılması olarak sıralanabilir.
Eğitimsel ihmal
- Çocuğun gelişimsel ve eğitimsel ihtiyaçlarının karşılanmamasıdır.
-okula devamının sağlanmaması,
-eğitim ve öğretimi aksatılması
-eğitim ve öğretimde çocuğun yaşadığı sıkıntıların görmezden
gelinmesi,
-eğitim ve öğretim için gerekli koşul ve ihtiyaçların karşılanmaması
eğitimsel ihmali kapsamaktadır.
Duygusal İhmal
- Çocuğun sevgi, şefkat gibi duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması,
-gelişimini engelleyecek veya zarar verecek durum ve olaylardan çocuğu
korumamak (alkol kullanımını
görmezden gelmek, suça yöneltmek,
olumsuz davranışlara özendirmek vb.)
-Çocuk İhmal ve istismarın farklı türlerine aynı anda maruz
bırakılabilir.
- her yaşta her cinsiyette görülebilir.
-İstismar eden aileden biri olabileceği gibi yabancı biri de olabilir. Özellikle cinsel istismarda istismarcı çocukla iyi iletişimde gibi
görülebilir.
İhmal ve İstismarı ayıran en önemli nokta istismarın pasif, ihmalin ise
aktif olmasıdır.
İHMAL VE İSTİSMARIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
