KARAKTER VE
DEĞERLER EĞİTİMİ
FİLOLOJİ GRUBU 13. HAFTA II. DERS (DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI )
GENEL TEKRAR VI
❑Değerler eğitimi kapsamında bugüne kadar değer gerçekleştirme, karakter eğitimi, vatandaşlık eğitimi, ahlak eğitimi gibi önemli yaklaşım ve uygulamalar yapılmıştır.
❑Bunların dışında din eğitimi, etik eğitimi, kanun ilişkili eğitim, eleştirel düşünce, empati geliştirme, iş birliği becerileri, karar verme becerileri, ahlaki muhakeme, yaşam becerileri, cinsellik eğitimi, uyuşturucu eğitimi gibi değer eğitimi uygulamaları vardır.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
❑1900’lerin başından itibaren ahlak eğitiminin amaç ve yöntemleri konusunda bir çok çalışma yapılmaktadır.
❑Bu dönem öncesinde de okullarda öğrencinin akademik başarısını artırmak ve vatandaşlık bilincini geliştirmek amacıyla ahlak eğitimi yapılmıştır.
❑Ancak bu süreçteki değer ve ahlâk eğitimi, İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar geleneksel yöntemlerle (“Telkine Dayalı Değer Öğretimi) yapılmıştır
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
❑1960’ın ortalarında ABD’de Sidney Simon ve ark. tarafından geliştirilen Değer Açıklama/Gerçekleştirme yaklaşımı,
❑1970’lerin başlarında Kohlberg ve arkadaşları tarafından geliştirilen ve uygulanan “Adil Topluluk Okulları” gibi yaklaşımlar ile “Telkine Dayalı Değer Öğretimine”alternatif öğretim yolları geliştirilmiştir.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
❑1980’lerden sonra vatanseverlik, aile, sorumluluk ve güven gibi geleneksel değerlere dönüş başlamış, karakter eğitimi akımına yeniden dikkatler çekilmiş,
❑1990’lar da değerler eğitimi kapsamında Lickona tarafından karakter eğitimi yaklaşımı öne çıkarak Abd'de teori ve uygulaması yapılmıştır.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
❑Ülkemizde de 1900’lerden itibaren ahlak eğitimi, karakter eğitimi ve vatandaşlık eğitimi üzerine birçok kuramsal ve uygulamaya yönelik çalışma yapılmıştır.
❑Bireyin kendi duygu, inanç, öncelik ve değerlerinin farkında olmasını ve ahlaki gelişimlerini desteklemeyi amaçlayan yaklaşımlar ise her kademedeki okul programlarında yer bulmuştur.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
• Öğretilecek değerler açısından farklı hedefler ortaya koyan
yaklaşımların bunların nasıl gerçekleştirileceği konusunda farklı uygulamaları olsa da çok keskin ayrımları yoktur.
• Çünkü, değerler eğitimi uygulaması çok yönlü bir karaktere sahiptir.
• Tek bir yöntem ve metot yerine, farklı yöntem ve metotların bir arada kullanılması önemlidir.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
• Okullarda değer öğretiminin etkili hale getirilmesi konusunda da farklı yaklaşımlar bulunmaktadır.
• Okullarda bazı değerler telkin yoluyla öğretilirken, bazılarının öğretiminde bilimsel problem çözme yöntemi kullanılabilir.
• Bazı durumlarda ise öğrenciler, kendi değerlerinin farkına varmasını sağlayıcı etkinliklere katılabilirler.
DEĞERLER EĞİTİMİYAKLAŞIMLARI
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• Öne çıkan değer öğretimi yaklaşımları
• 1. Değerlerin Doğrudan Öğretimi Yaklaşımı,
• 2. Değerleri Belirginleştirme Yaklaşımı,
• 3. Değer Analizi Yaklaşımı,
• 4. Bütüncül Yaklaşım, Kolhberg'in Adil Topluluk Okulları,
• 5. Değerler Eğitiminde Gizilgüç: Örtük Program, ve
• 6. Karakter Eğitimi
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 1. Değerlerin Doğrudan Öğretimi Yaklaşımı
• Doğrudan öğretim yaklaşımı, öğretmen merkezli bir yaklaşımdır.
• Bu öğretim yaklaşımı, anlatım, gösteriler, alıştırma-tekrar yapma, didaktik soru sorma gibi yöntemleri içerir.
• Bu yaklaşım, tümdengelimci bir mantığa sahip olduğu için, önce kural veya genellemeler sunulur, daha sonra verilen örneklerle bu kural ve
genellemeler desteklenir.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• Değerlerin Doğrudan Öğretimi Yaklaşımı
• Bu yöntemde, öğrenciler öğrenecekleri değerleri kendileri değil öğretmenleri seçer ve bu seçilen değerlerin öğretimi gerçekleştirilir
• Doğrudan değer öğretimi yaklaşımında iki yöntem karşımız çıkar.
• Bunlardan ilki telkin yoluyla öğretim yöntemi bir diğeri ise, davranış değiştirme yöntemidir.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• Değerlerin Doğrudan Öğretimi Yaklaşımı
• Telkin Yaklaşım Yöntemi
• Telkin ve öğüt yöntemini, bireylerin davranışlarına yön vermek amacıyla tarih boyunca kullanılagelmiştir.
• Yetişkinlerin toplumsal yaşamda doğru ve önemli gördükleri adalet, doğruluk, dürüstlük, özgürlük ve dayanışma gibi temel değerleri belirleyerek bunları telkine ve empoze etmeye dayalı bir yolla efsanevi kahramanların yaşamı, öykü, oyun ve şarkılar aracılığıyla yeni nesillere öğretirler.
• Öğretmenler ve yetişkinler tarafından öğrencilere tekrar ettirme yoluyla neyi öğrenip neyi öğrenmeleri gerektiğini ifade eden öğrenme yöntemi sürecidir.
• Telkin yaklaşım yönteminde sorgulama olmadan yetişkinler tarafından öğretilenlerin öğrenilmesi sürecine dayanır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• Değerlerin Doğrudan Öğretimi Yaklaşımı
• Davranış Değiştirme Yöntemi
• Değerler öğretim yaklaşımlarından doğrudan öğretim yaklaşımında kullanılan bir diğer yöntem de Davranış değiştirme yöntemdir
• Davranışçı yaklaşımın önemli kuramcılarından olan, B.F Skinner tarafından operant koşullanmadan esinlenerek bireylerin davranışlarını
değiştirmek/şekillendirmek için kullanılan bir yöntemdir.
• İstenen değerlere uygun davranış gerçekleştiğinde öğrenciler
ödüllendirilerek benimsemeleri ve davranışın pekiştirilmesi amaçlanır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 2. Değerleri Belirginleştirme Yaklaşımı
• Bu yaklaşım John Dewey’in görüşlerinden ve Hümanistik kuramdan
esinlenerek, Louis Raths, Merrill Harmin, Howard Kirchenbaum ve Sidney Simon tarafından 1966 yılında geliştirilmiş bir yaklaşımdır.
• Değerler belirginleştirilmesindeki temel amaç, öğrencilerin duygu ve düşüncelerinin farkına varmalarını, değerleri belirleme ve öğrenme
süreçlerinde öğrenciyi merkez almaktır.
• Değerlerin belirginleştirilmesi hangi değere sahip olunması gerektiğini vurgulamaz, öğrencinin hangi değere sahip olması gerektiğini düşünerek kendisi için önemli olan değerin kazandırılması esas alınır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 2. Değerleri Belirginleştirme Yaklaşımı
• Bu değerleme süreci bireyin başkalarının değerlerini zorla kabul ettirmeye maruz kalmaksızın kendi değerlerini netleştirilmesine imkân sağlamaktadır.
• Bu yaklaşımda öğrenciler, yaşamlarındaki değerleri seçerken bağımsız olarak kendilerinin tercih yapmaları esas alır.
• Burada değerleri doğrudan öğretim yaklaşımı yerine öğretmenler, öğrencilerin kendi değerler posizyonlarını belirlemelerini sürecinde yardımda bulunurlar
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 2. Değerleri Belirginleştirme Yaklaşımı
• Değerlerin belirginleşmesi yaklaşımında, bir değerin kazanımının başarıya ulaşılabilmesi için üç farklı basamağın yer alması gerekir, bunlar;
• A. Seçme: (Çocukların özgürce değerleri seçimi)
• B. Ödüllendirme: (Seçimle ilgili olarak mutlu ve tatmin olma süreci)
• C. Davranmak: (Seçilen değerlerle yaşanılan değer yargıları arasında tutarlı davranma)
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 3. Değer Analiz Yaklaşımı
• Değer analiz yaklaşımı, Amerikan Sosyal Bilgiler Ulusal Kurulu tarafından geliştirilmiş bir değerler eğitim yaklaşımıdır.
• Bu öğretim yaklaşımının amacı, öğrencilere, karşılaştıkları değerlerle ilgili sorunlar hakkında karar verebilmek için bilimsel araştırma ve mantıksal düşünme sürecini kullanabilmelerine yardımcı olmaktır.
• Değer analizi, öğrencilerin mantıklı ve rasyonel ahlâki kararlar alma becerisi geliştirmede kullanılır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 3. Değer Analiz Yaklaşımı
• Değer analizi yaklaşımı, gerçek ya da yapay olsun, bir problemle karşılaşıldığı zaman uygulanan bir yaklaşımdır.
• Değer analizinde öğrencilerin sorunu tanımlaması, sorun hakkında çeşitli kaynakları
kullanarak bilgi toplaması, olası çözüm yollarını belirlemesi gibi bilimsel araştırma ve düşünce süreçlerinin değerler alanına uygulandığı görülür
• Bu yaklaşımın temel amacı, değer içeren soru ya da sorunları, mümkün olduğunca duyguları katmadan akıl yürütmeye dayalı inceleyerek karara varmadır
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 4. Bütüncül Yaklaşım: Kolhberg'in Adil Topluluk Okulları
• Kolhberg'in gelişim kuramına dayanan bir ahlak eğitimi yöntemidir ve geleneksel eğitim yöntemlerinden çok farklıdır.
• Bu değer öğretimi yaklaşımında önemli olan öğrencilere düşünme ve
muhakeme yapabilme gücünü kazandırarak değer öğretimini gerçekleştirmektir.
• Adil topluluk yaklaşımında, toplum ve okulların arzu ettikleri ve istemiş oldukları değerleri öğrencilere kazandırmak ve kazandırılan bu değerlerin sürdürülmesini sağlamak temel amaçtır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 4. Bütüncül Yaklaşım: Kolhberg'in Adil Topluluk Okulları
• Adil topluluk okulu yaklaşımının değer /ahlak eğitiminde okullara önemli roller düşer
• Okullar, ahlaki konuları içeren tartışmalarla değerlerin geçerliliklerinin irdelenmesine olanak sağlamalı,
• Çocukların ahlaki yargı dengelerinin bir üst evre yapı özellikleri ile karşılaşmalarına olanak vermeli
• 2. Okulun yapısı da öğrencilerin, karar alma ve yürütme sürecine katılabilecekleri doğrultuda demokratik olmalı ve uygulamalada örnek olmalıdır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 5.
Değerler Eğitiminde Gizilgüç: Örtük Program• Örtük program; resmi programda belirtilen amaç ve faaliyetlerin dışında,
öğrencilerin ulaşmaları istenilen ancak programda açıkça belirtilmemiş, yazılı olmayan, öğrenme-öğretme süreci içersinde ortaya çıkan bilgi, fikir ve
uygulamalardan oluşan bir programdır.
• Değerlerin örtük programla kazandırılması gerektiğini düşünenler, ahlaki değer ve normlarını öğretmek için okulların resmi programlarına sadece din ve ahlak dersinin eklenmesinin yeterli olmayacağını vurgularlar.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 6. Karakter Eğitimi
• Karakter eğitimini, örtük yâ da açık program aracılığıyla, yetişen yeni nesile temel insani değerleri kazandırma, sorumluluk sahibi olabilme, değerlere karşı duyarlılık ve onların davranışa dönüştürme konusunda yardımcı olma gayreti olarak tanımlayabiliriz .
• Değerlerin doğrudan öğretimi ve değer geliştirmeci yaklaşımları birleştirmeye çalışır.
• Ahlaki biliş, duyuş ve alışkanlığa odaklanır.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• 6. Karakter Eğitimi
• 1980’lerden sonra Thomas Lickona tarafından sistemleştirilen karakter eğitimi yaklaşımı, okul ve öğretmenin temel ahlaki değerlerin
öğretilmesinde daha etkin ve doğrudan rol almaları gerektiğini vurgular.
• Bu yaklaşımda iyi karakteri sembolize eden temel değerler saptanmış ve bu değerlerin kazandırılması için okul ve sınıfta uygulanması gereken
yöntemler önerilmiştir.
DEĞER ÖĞRETİMİYAKLAŞIMLARI
• Değerler eğitimi birtakım teknikleri öğrenmek ya da hazır paket program ve kitapları alıp sınıfta uygulamaya indirgenemeyecek kadar insana bağlıdır.
• Yöntem ve teknikler bize yol gösterebilir, öğrencilerin ahlaki zekasını da geliştirebilir. Ancak değer eğitiminde en etkili yol yaşatmaktır.
• Bunun için de yetişkin (öğretmen) modelliği ve ahlaki yaşam ortamları hazırlamak gerekir.
