ver.
mı.n
erg
.
(2007). 23•.1-1:10.1-106YE
Ni
DOGAN BUZAGlLARIN ISHAL
OLGULARıNDAROTAVIRUS VE CORONAV
iRU
S
ARAŞTIRI LMASI
MehmetÇABALAR'· Abdullah KAVN SezalARSLAN'
ln
vestlgati on
of R
otaviru s a
nd
Co
ronavlr us in N
eonat al
Diarrh efcCa
lves
Özel:BoYiııerolavirus (BRY) ve boYinecoronavirus (BCV)yenidoQanbuzağılardaishaiolgularınınbaşlıcaviraletkenlerid ir.Buçalişma. buzaOOlların is Mi olg uları nd aBRV veBCV enfeksiyonla rın.neennanmesramacıyl a ya p ıld ı. Buamaçla.VanyOres indeki 89 ishelli buzağıdan alınan d'şk.ömeklerl,BRVIçin poIyacry1amidegeleıecıropöoresis(PAGE)tekniğiveBCV içinenzyme~nkedim m uno sorbenl aseey (ELISA )kitiku lla nı larakte sl edildi.Araştırmasonucunda,89 ishallibuzaoıdan16(%17.97)"slrota viru s veyaln ızca1 (%1.12 )
tanesi coronavirus yönünde n pozilil tespit edildi.EkleedilenbulgutarlleBRVveBCV OnyenidoQanbuZaO, ları n islıal olgula rındaetiyoloj ik
laktOtOıarakroL oynayabil e ceo iortaya konuklu.
An ahtarKelime ler:Reta vi rus.Coronavirus.BuzaQ ı .lshal
Sum m ary:Bovine rol aYiru s (BRY) ve bovineccecnewvs(BCV) arethe majorcausesofneonatal calfdiarrttea.The objectiveof this studywastodetermi ne thepeevatenceofBRVand BCV inıeecaı samplesfrom diantloeiccalves.For thispwpose.reeceısampres coaecteo from89celveswitheeemeainVan provincewerelesl edusing polyacrylamidegelerectroohoresis(PAG E)technlque lorthe eresenceol BRV and using enzy m eünkeoimm unoSOfben tassay (ELISA)kit foracv In conclusion,outolthe 89dıarrtoeıccetves.
16(17.9 7%)werefoond lobeposili velorrotavirus andonly1(1.12%)lor COfonaYirus.These findings pro vkl eevoencefor BRVand BCV in aetiologyofneonatal cal!diantleacases.
KeyWor d s:Rotavirus.Cor onaviru s.Calf.Oiantlea
Giri ş
Ven i doğa n bu zağı ların ish al ol g u la r ın da enfeksiyöz ve enfeksiyözolmayan çoksayıdaetken roloynamaktadır. Enfeksiyözviraletkenlerarasında bovinerotavirus(BRV) vebovinecorooavirus (BCV)yeni doqan bu zağılarda ishalin başta gelen neden ler ind endir. Ayrıca, BCV genç danal arda solunumsistemiveerişkin sığırlarda"winlerdysentery" olarakadlandırı lansindirimsistemienfeksiyonları na neden olmaktadı r(Reynold ve ark., 1986;Saif ve
a
rk..
1991).BRV veBCVenfeksiyonları erişkinsığı rlarda genellikle subklinikseyredervebuhayvanlarhastahqm sürü içinde yay ılma s ında ve özellikle yeni doğan buzağ ıla rın etkeniedinmesinde önemli rol oynar1ar (Kodituwakku veHarbour,1990;Saifveark.,199 1).
Buviruslarınbulaşması dışkı-ağızyoluilemeydana gelir. Buza ğıların rot aviru s ve coron avir us enfeksiyonlarındaklinikbulgular birbirine benzerdir. Herikienfeksiyonda dasuluishal,ateş,halsizlikve dehidrasyo nsonucuölümşekillenebilir. Kolostrum almamış buzaQılarda ishal çok dahaşiddetli gelişir
vebakteri,protozoa.kötü hijyengibikomplikasyonlar mortaliteninartmasınaneden olur(Snodgrassve ark.,
1986;Murphy ve erk.. 1999).
Ish alli buz a ğ ılard a rota virus ve coronaviruslarınvar1lğl dünyanı n değişikülkelerinde (Relnhardt ve ark., 1989;Abraham ve ark., 1992;
Beldali ve ark., 1999; Gereta ve ark., 2000) ve Türkiye'de (Burguve ark.,1995;Alkan,1998; Çabalar ve ark., 2001; Erdo Qan ve ark. 2003) yapı la n çalı şmalarda bildirilmiştir. Bu ara şt ı rm ada, Van yöresindekiyenidoğan buzaQılarınishalolgularında BRV ve BC V en fe ks iy onlar ı n ı n birlikt e değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Meto t
Dışkıörnekleri: Araştırmada, 2002-2003yılları arasınd a VVÜ Veteriner Fakültesi Iç Ha stalıkl a rı Kliniğinegetirilenve Vanilimerkezköylerinde tespit edilenishalsemptomlu 1-30 günlükbuzeğtlardan toplanan 89 adetdışkıömeQi materyalolarakkuııanıld ı. Örnekler lest edili nce ye kadar -20C'lik derin dondurucudamuhafazaedildi.
POlyacrylam idegel electrophoresis(PAGE):
Rotavirusnükleik asidininekstraksiyonu,elektrofcrezl vegümüş nitrat boyamaaşamaları Herringve ark.
(1982) tarafından bildirilen yönt eml e yapı ld ı. Bu
GelişTanh i: «ı:mcabala~ harran.edu.ır
I,HarranÜmvcrsucsi, veterinerF:ı.k U he si .Yirol oj iAnabi l im[):ılı,Şanlıurfa 2,YüzüncüYılÜni \Ctai '~ı.Veıen rıcrfakUIl" ,i.IçHasıalıklanAnabi limDalı .Van,
ÇABALAR,KAYA.ARSLAN
Tabloı. ı;Iı.1ııibuzağılardasaptananBRVYe BeTpozitiflikoraı~ıan
Tartışma ve Sonuç
Buzağ ı ishalle ri süt sığ ırcılığ ı işletm eleri n d e
görülenönemli problemlerden birisidir.Buhayvanları n
tedavi giderlerivegelişme geriliğiişletmelerdeönemli ekonomik kayıp larmeydana getirir. Buzağı ishalleri
farkl ı nedenleri olan karmaşık bir hastal ıktır. Bu
karmaşıklıkhastalığın önlenmesi,tedaviedilmesive amaçla, her birdışkı örneği%1 sodyum dodesil sülfat
(SDS) içeren ekstraksiyon buffer içinde 1:4oranında
sulandırıldı ve bu karışım üzerine eşit hacimde 8-hydroxy-quinoline içeren fenol-kloroform ilave edildi. Santrifüj işlemindensonra üst berrakkısım alınarak,
% 7.5 olacak şekilde hazırlanan poliakrilamid jel
(akrilamid:bisakrilamid ,37.5:1)kuyucuklarına, özel
enjektöryardım ıyla konuldu.Güç kaynağı 20 mA'e
ayarlandı ve +4C'de 16 saat süreyle elektroforez (Hoefer Scientific Instruments,USA)işlemiuygulandı.
Elektroforezişlemi sonunda küvet içine alınan jele
gümüş boyaması (AgN0 3)yapıldı.
Enz yme linked immunosorbent assay
(ELISA):Coranavirus tespiti için ticari ELlSA kiti (Bio-X Diagnostics,Belgium)kullanıld ı.Bu amaçla,üretici
firmanınyönergesidoğrultusundaher birdışkı örneği
1:2oranında sulandırıld ı ve tabletin gözlerine0.1ml
konuldu. Benzer şekilde pozitif-negatif kontrolleri
konulan tablet oda sıcaklığında 1 saat süre ile
inkubasyona bırakı ld ı.Süre sonunda tablet gözleri3 kez yıkandı ve sonra her göze anti -coronavirus-peroksidaz konjugat dilusyonundan 0.1 ml konularak
oda sıcaklığında 1 saat süre ile inkube edildi.
Tekrarlanan yıkama işleminden sonra substrat
solüsyonu içinde hazırlanan tetrametil benzidin
kramojeni tabletin her gözüne 0.1 ml konuldu.Yaklaşık
20 dakika sonra reaksiyon 1M fosforik asit ile
durdurularak spektrofotometrik olarak 450 nm
absorbansa sahip filtre ile okuma yapıldı.
Bul gul ar
Ishal semptomu gösteren 89 buzağ ıdan elde
edilen dışkı örneklerinden 16 (% 17.97)'sl BRV ve
yalnızca 1 (%1.12) tanesi BCV yönünden pozitif
bulundu.Hiçbir örnekte BRV ve BCV birlikte tespit
edilmed i (Tablo 1). PAGE tekniğ i ile BRV pozitif
bulunan örneklerinviral genom analizlerin egöre11
RNA segmentine sahip A tipi rotavirus olduklar ı
belirlendi. hhaııi buzağı BR\'(+) sayısı BC\'(-) 89 16 (O017.97) BR\'(-) BC\'(+)
!
BR\'(+) iBC\'(+) 1_ 104kontrolünügüçleştirir. Hastalığınenfeksiyöz nedenleri
arasındaviruslar,bakterilerve parazitlerbulunmaktadır
(Busata ve ark.,1998;Murphy ve ark.,1999).Yapılan araştırmalarda,ishale neden olan enfeksiyöz etkenler
arasında özellikle rotavirus,caronavirus,E.colive
cryptosporidium olduğubildirilmektedir.(Snodgrass
ve ark.1986; Eskiizmirliler ve ark, 2001).Brandao ve ark.(2007), Brezilya'daşiddetliishal semptomlu yeni
doğan buzağıların dışk ı örneklerinde rotavirus,
coranavirus ve cryptosporidium parvumbelirlemişlerdir.
Enfeksiyözolmayan nedenler ise daha çok çevre ve
beslenmekaynaklıdır.Ağızsütününalınmadığı veya
az miktarda alındığı durumlar, ve ayrıca yetersiz
temizlik vehavalandırma ileaşırı kalabalık barınak
gibiolumsuz çevrekoşulları buzağılarınishalolgularını
artırıcı etkenlerdir. BRV ve BCV ile meydana gelen
sin dirim sistemi enfeksiyonlar ında etkenlerin
bu laşması, enfekte dışkı ile bulaşık su ve yemler
vas ıtas ıyla olur. Erişkin sığırlar BRV ve BCV ile genelliklesubklinik enfekte olurlar ve etkenin çevreye
yayılmasında önemli roloynarlar (Collins ve ark., 1987;Şahnave Alkan,2003).Collins ve ark.(1987),
sağlıklı erişkin sığ ırların dışkıları ile coronavirusları
çevreyesaçtıkların ı tespit etmişlerdir. 150dituwakku veHarbour (1990),subklinik enfektesığırlarıngebelik
boyunca aralıklı olarak rotavirus saçtıklarını ve
barınaklarauygulanan dezenfeksiyona rağmen bu
hayvanlarınbirsonrakibuzağılamasezonuna kadar
virusun devamlılığında rol oynayarak yeni doğan
buzağ ılar için enfeksiyon kaynağı olabileceklerini
göstermişlerdir.
Yenidoğan buzağıların ishalolgularındarotavirus
ve coronavirus varlığı dünyanın farklı ülkelerinde
yapılan araştırmalarda bildirilmiştir. Snodgrass ve
ark.(1986),Iskoçya'da yaptıkları çalışmada ishalli
buzağ ıların %35.4 'ünde rotavirus , %3.6'lnda
coronavirus saptamışlardır. Garcia ve ark.(2000)
Ispanya'da ishallibuzağ ılardanelde edilengaitaların
%41.9'unda rotavirus,%1O.Tinde coranavirus;Bendali veark.(1999),Fransa'n ıngüneybatı bölgesindeishal
semptomlu buzağılardan %47.4'ünde rotavirus ,
%16.5'inde coronavirus tespit etmişlerd ir. Lu ve ark.(1991) Çin'debir sığ ırcılık işletmesinde 0(010.1
oran ında mortalite ve % 98.9 oranında morbidite
saptan a n yeni doğanların ishal salgınına
eoronavirusları nnedenolduğunuortayakoymuşlardır.
Abraham ve ark.(1992) Etiyopya'da yaptıkları
araştırmadaishallibuzağıolgularında% 38.9oranında coranavirus,%16.7oranındaratavirusubelirlemişlerdir. Reynoldsve ark.(1984) 74 ishallibuzağı gaitasından
37 (%49.3)' sinde rotavirus ve 16 (%2 1.3)' sında
coronavirussaptamışlardır.
Ishalli buzağılarda rotavirus enfeksiyonu
Türkiye'de ilk olarakYazıcıve Akça (1993)tarafından
%17.8 olarak tespit edilmiştir. Burgu ve ark.(1995) ishallibuzağı dışkı larında %33.6oranında rotavirus
YeniDo ğ anHuz a ğsl arm İshal.ı.
bulmuşlar,karşılaştınnalı yaptıkları araştımıada.PAGE ile %.28.3,ELlSA ile %27.1 ve elektron mikroskopi (EM) ile %8.4oranındarotavirus yönünden pozititlik
saptamışlardır.Alkan (1998),83 adet ishalli buzağı
gaitasının ELISA ile %53'ünde rotevlrus.%18'inde coronavlrus tespit etmiştir. Çabalar ve ark. (2000), ishallibuzağılardarotavirus yönünden PAGE ile %18.3, latex aglutinasyon (LA) ile %14.2 oranında pozitiflik
bulmuşlardır. Eskiizmirlile r ve ark. (2001) ishalli
buzağıya ait 185 gaila örneğinden%25.9·unda
rotavirus, %13'ünde coro navirus bulunduğunu
bildinnişlerdir.Erdoğanve ark..(2003).Karsyöresindeki ishal semptomlu buzağılardan topladıkları dışkı
örneklerinin %25'inde rotavirus, %1'inde coronavirus
saptamışlardır. Hasöksüz ve ark.(2005),1-30 günlük
ishal semptomlu 35 buzağıdan 13 (%37.1)'ünde
coronavirustespitetmişlerdir.
Bu araştırmada. 1·30günlük ishal semptomlu
89 buzağıdan alınan gaita örnekle rinin 16
(%17 .97)'sındarotavirus.1 (%1.12)'indecoronavirus saptanmıştır.Türkiye'de yenidoğan buzağılardalshal etkeni olarak rotavirus ve coronavirusta nn varlığının
araştırılmasıüzerine dahaönceyapılançalışmalarda rotavirus için %8.4 ile %53, coronavirus için % 1 ile %3 7.1 arasında değişen oran larda pozititlik
saptanmıştır.Bu araştırmadaki %17.97 rotavirus
varlığı Yazıcıve Akça (1993)'10 bulgusu na benzer,
diğer araştırma bulgularından ise daha düşük
bulunmuştur. Araştırmamızda saptanan %1 coronavirus varlığ ı ise, Alkan (1998); Eskiizmi rlile r
ve ark. (2001) ve Ha söksüz ve ark. (2005)'10
bulgula rından düşük, Erdoğan ve ark. (2003)'ln
bulgusuna benzerbulunmuştur.
Bu araştırmadaki sonuçlar ve daha önce
Türkiye'de yapılan araştı rma lar buzağıların ishal
olgularında rolavirus ve coronavirusların önemini
ortaya koymakta ve ishallerden kaynaklanankayıpların ekonomik açıdandikkate alınmasının gerekliliğini göstermektedir. Buzağılardaishale neden olanviral kaynaklı enfeksiyonlara karşı spesifik tedavi söz
konusu olmadığı ndan. mücadele ancak sekonder
enfeksiyonlara olmakta ve sıvı-elektrolit desteği
yapılabilmektedir. Diğer taraftan; yapılan araştı rma la rda,viral enfeksiyonlara karşı aşılamaile annelerdeoluşturulan bağışıklığın, doğum sonrası
yenidoğanlara kolostrum vasıtasıylaaktanfrnasmm.
buzağılarda korunma ve hastalık insidensinin
azalmasındaönemli düzeyderoloynayabileceğiortaya
konmuştur(Castruccl ve ark.,1994;Kohorave ark., 1997).
Sonuç olarak; yeni doğan buzağdarın ishal
olgula rı nın çok farklı nedenlerden kaynaklanması,
çözümün tek yönlü olamayacağını göstermektedir.
Bu nedenle, ishal etkenlerine karşı korunmada
kapsamlı bir program hazırlanarak; buzağıların 1)
bakımve besleme koşullarınındüzeltilmesi,2) direkt
olarak yeterli miktarda kolostrum almalarının
sağlanmasıve 3) özellikle enfeksiyonunyoğunolarak
görüldüğü işletmelerdegebeineklereaşıyapılmasının
yararlı olacağı düşünülmektedir.
Kayn ak lar
Abraham,G.,Roeder, P.L.,Zewdu,R.(1992).Agents asscclated with neonatal diarhoeain Ethiopiandairy calvee. Trop. Anim. Hlth. Prod., 24, 74 - 80. Alkan,F. (1998). Buzağı ishallerinde rotavirus ve coronavirusların rolü. Ankara Üniv.Ve!. Fak.Oerg., 45,29- 37.
Bendali,
F.,
Bichet,H.,Schelcher,F.
,
Sanaa,M.(1999). Pattemof diarrhoeain newbom beefeelvee in sauth-westFrance.Vet. Res.,30,61 ·74.Brandao. P.E., ViIIareai, LXB.,de Souza S.L.P., RichtzenhainLJ.,Jerez,JA(2007).Mixedlnfectlons by bovinecoronavirus,rotavirusand cryptosporidium parvum inan outbreak of neonatal diarrhea in beef cattle.Arq. lnst. Blol.. 74,33-34.
Burgu,
1.,
Akça,Y.,Alkan,F.,Özkul,A.,Karaoğlu, T. (1995).Yenidoğan ishalli buzağılarda rotaviruslarınelekt ron mikroskop i (EM), enzyme linked immunosorbent assay (ELISA) ve polyacrylamidegel electrophoresis(PAGE) teknikleriile çabukteşhisive antijenik karakterizasyonu.Ankara Üniv.Ve!. Fak. Oerg.,42, 491 -498.
Busato,A.,Lentze,T.,Hofer,D.,Bumens,A.,Hentrich,
8.,Gaillard,C. (1998).A casecontrol studyof patential entertc pathogensfor calves ralsed in cow-calfherds.
J
.
Vet. Med. B., 45,519·528.Castrucci,G.,Ferrari,M.•Frigeri•.
F.
,
Traldi,V.,Angelilla, V.(1994).A study on neonatal calf diarrheainduced by retaviru s.Comp.Immun.Micrabiol. Infect. Dis.. 17,321 -331.Collins,J.K.,Riegel,CA, Olson,JD.,Fountain,A. (1987). Sheddingof entericcoronavirusinadultcetıle. Am.J. Vet.Res.,48,361· 365.
Çabalar,M.,Boynukara, B.,Gülhan,T.,Ekin. I.H. (2001).Prevalence of rotavirus,Escherichiacoli K99 and 0157:H7 in heall y dairy ealtle herds in Van, Turkey. Turk J. Ve!. Anim. SeL., 25, 191 - 196. Çabalar, M.,Voyvoda.H.,Sekin,S.(2000).Virological and seroloqicat examinations for rotaviruses in diarrhoeiccalves.Y.Y.Ü.Vet. Fak.Oerg..11,18 - 21.
Erdoğan, H.M., Ünv er.A..Arslan. M.Ö., Çttll. M.•
Güneş, V. (2003). Neonatal buzağı hastal ıkları. 5.
UlusalVeteriner IçHastalıkları Kongresi, 2-5Temmuz, Van.
Eskiizmirliler,S.N.,
Öncel.
T..Beyazıt,A.,Mısırlıoğlu.ÇABALAR.KAYA.ARS LA~
O.Z. (2001). Türkiye' nin deQişik illerindeki isha lli
buzaQılardarotawue.coronawusveaytosporidiosisin
yayılış ı. Vet. He k. Mikrobiyal. Oerg.• 2, 35 • 42.
Garcia,A., Ruiz- Santa-O uiteria,J.A .,Orden, J.A .,
Cid,D.,Sanz,R.,Gomez-Bautisl aM.,delaFuenla,
R. (2000).Rotavirus and concurrenl lnfection swith
oth er enlerapalhogens in noe natal diarrhel c dairy
calves inSpain.Comp. Immun.Mierobiol. Infeet.Dis.,
23,175- 183.
Hasöksüz.M.,Kayar,A.,Oodurka,1.,ııgaz,A. (2005).
Detection of respiratory and entericsheddingofbovine
coronavirusesin catüein northwesle rnTurkey.Acta
Vet. Hung., 53,137-146.
Herri ng,A.J .,lnglis, H.F., Ojeh, C.K.,Snodgrass.
R.O., Me nz ies. J.O. (1982). Rapid diagno sis of
rolavirus infecnonby directdetecuonof viral nudeic
acid in silve r sıained polyacrylamide gels,J.Clin.
Microbiol.,16,473 • 477.
Kodituwakku,S.N.,Harbour,DA (1990).Persistent
exeretto n of rol avirus by pregnantcows. Vet. Rec.,
126, 547 - 549.
Kahara,J.,Hsai,T.,Mori,K.,Ishizaki,H.,Tsunemitsu.
H.(1997). Enha ncement of passlve immunitywith
materna lvaccme againstnewbom calf diarrhea.J.
Vet.Med.Sci.,59,1023 -1025.
Lu,C.•
vee
.
H.,Eichhom,W.(199 1).Coronavirusasanagentofneo natal calf diarrheaina Chinesedairy
cattle farm. J. Vet. Med. B., 38, 473 • 476 .
Murphy,F.A.G ibbs,E.P.J.,Hcrzinek.M.C.,Sluddert,
M.J.(1999). "veterlnery virolcqy".Academic Press.
New York.
Reinhardt. G.,Riedemann.S.,Polette,M.,Niedda,
M. (1989). Coronavlrus as agent of neonatal calf
diarrhea in saulhemChile.J.Vet. Med .B..36. 131
- 133.
Reynolds,O.J.•Chasey,D.,Scott.A.C.,Bridger,J.C.
(1984).Evaiuation of ELlSAand electronmicroscopy
for the detectionof coronavirus androtavirusin bevine
faeces.Vet. Rec.,114,397-401.
Reynolds .O.J..Morgan.J.H.,Chanter,N.,Jones,
P.w.,Bridger,J.C.,Debney,1.G.,Bunch,K.J.(1986 ).
Mlerabiology ofcalfdiarttıoeainsouthem Britain.Vet.
Rec.,119,34·39 .
Sait, L.J.,Brock,K.V.,Redman,o.R.,Kahler,E.M.
(1991). Winterdysenıery in dairy herds: electron
microsccpic and se ro lo g ica l evi dence for an
associati onwith
cor
en
evsus
infectlonVet.Rec.,128,447·449.
Snodgrass, O.R. , Terzolo, H.R ., Sherwood, D..
Carnpbeü. L, Menzi es, J.o., Synge, B.A . (1986 ).
Aaliology of dlanhoea in young calves. Vet. Rec.,
106
119,31 - 34.
Şah na. K.C.,Alkan, F.(2003).Sığırla rda rotaviru s
enfeksiyonunun epldemiyclojistnde gebeliQin rolü.
F.O.Sağlı kBil. Oerg.,17,203·209.
Yazıcı. Z.,Akça,Y. (1993).Buzağıta rda ratavirus
enfeksiyonları nınserce pidemiyolojis!veELISA testl
ile rol av iru s antijenlerin in identifikasyonu.Anka ra
