THE INCIDENCE OF BACTERIURIA AND RELATED RISK FACTORS IN ELDERLY LIVING IN NURSEY HOME

(1)

61

HUZUREV‹ SAK‹NLER‹NDE BAKTER‹ÜR‹

SIKLI⁄I VE R‹SK FAKTÖRLER‹

THE INCIDENCE OF BACTERIURIA AND

RELATED RISK FACTORS IN ELDERLY LIVING IN

NURSEY HOME

Turkish Journal of Geriatrics

2007; 10 (2): 61-64

Esra KOÇO⁄LU

Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› BOLU Tlf:0374 253 46 56 e-mail:kocogluesra@yahoo.com Geliﬂ Tarihi: 13/11/2006 (Received) Kabul Tarihi: 09/05/2007 (Accepted) ‹letiﬂim (Correspondance)

1 _{Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi T›p Fakültesi}

Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› BOLU

2 _{Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi T›p Fakültesi}

‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› BOLU

A

BSTRACT

Introduction: The aim of this study was to explore the prevalence and related risk factors of asymptomatic bacteriuria among the institutionalized elderly in Bolu.

Materials and Method: Forty two instituonalized elderly were visited, and written informed consent were received from each for his study. Those individuals who have the symptoms of urinary tract infection were excluded from the study. Two urinary samples collected to the sterile container from contributors with the interval of 24 hours were cultured, and it was accepted as positif when 10 (5)cfu/ml microorganism has grown.

Results: Two individuals did not accept to be included in the study. Six patients having urinary tract infection symptoms were excluded from the study. The asymptomatic bacteriuria among the remaining thirty four patients was found to be 17.6%, and the most common organism was Escherichia coli. There was no relation between the presence of asymptomatic bacteriuria and related factors such as age, sex, inappropriate antibiotic usage, incontinans, diabetes mellitus and invasive urological procedures.

Conclusion: As a result, it was concluded that asymptomatic bacteriuria is common above the age of sixty, and unnecessary use of antibiotic should be avoided in this type of patients, although this needs to be confirmed with the studies of larger series.

Key words: Asymptomatic bacteriuria, Institutionalized elderly, Risk factors.

Ö

Z

Girifl: Asemptomatik bakteriüri huzurevlerinde kalan yafll›larda toplumda yaflayan yafll›-lara göre daha fazlad›r. Bu çal›flman›n amac›, Bolu’da huzurevinde kalan yafll›lar aras›nda asemptomatik bakteriürinin s›kl›¤› ve iliflkili risk ortaya ç›karmakt›r.

Yöntem ve Gereç: Huzurevinde kalan 42 kifli ziyaret edilerek çal›flma için yaz›l› onay-lar› al›nm›flt›r. Toplam iki hasta çal›flma d›fl› kalm›flt›r. Kalan 40 kifliden 6’s›n›n idrar yolu in-feksiyonu flikayeti oldu¤u için çal›flma d›fl› b›rak›lm›flt›r. Huzurevinde kalan yafll›lardan 24 saat ara ile steril kaplar içinde toplanan iki idrar örne¤inin kültürü yap›lm›fl ve 10(5)cfu/ml ve da-ha fazla üremesi olanlar pozitif olarak de¤erlendirilmifltir.

Bulgular: Yafl ortalamas› 74.9 olan 40 hastadan alt›s›n›n idrar yolu infeksiyonu flikaye-ti oldu¤undan çal›flma d›fl› b›rak›lm›flt›r ve kalan 34 yafll›da asemptomaflikaye-tik bakteriüri s›kl›¤› %17.6 ve en s›k izole edilen etken Escherichia coli olarak bulunmufltur. Yafl, cinsiyet, uygun-suz antibiyotik kullan›m›, inkontinans, diyabet ve invaziv ürolojik giriflimlerle ile ASB aras›nda anlaml› iliflki saptanmam›flt›r.

Sonuç: Sonuç olarak asemptomatik bakteriürinin 60 yafl üzerinde s›k rastlanan bir du-rum oldu¤u ve tedavi amac›yla antibiyotik uygulanmas›na gerek olmad›¤›, ancak konunun da-ha genifl serilerle araflt›r›lmas›n›n uygun olaca¤› kan›s›na var›lm›flt›r.

Anahtar sözcükler: Asemptomatik bakteriüri, Huzurevi yaﬂl›lar›, Risk faktörleri.

RESEARCH

ARAﬁTIRMA

Esra KOÇO⁄LU

1

O¤uz KARABAY

2

(2)

G

‹R‹ﬁ

A

semptomatik bakteriüri (ASB), lokal ve sistemik bulgularolmaks›z›n bakteriüri bulunmas› ve bir gün arayla al›nan iki idrar örne¤inde ayn› bakteri suﬂunun 105_{cfu/ml (cfu:}

ko-loni oluflturan birim) ve daha fazla miktarda üremesidir (1). ASB s›kl›¤› yaflla de¤iflmekte olup 60 yafl alt› kad›nlarda daha yüksek iken 60 yafl›ndan sonra kad›n ve erkekler aras›ndaki s›kl›k birbirine yak›n olmaktad›r (2). Bu art›fl›n sebepleri ara-s›nda prostat hastal›klar› majör bir faktör olarak öne ç›kmak-tad›r (2,3).

Bak›mevlerinde kalan yafll›larda ASB üriner inkontinans ve bozulmufl fonksiyonel durum ile iliflkilendirilmifltir (4). Çe-flitli çal›flmalarda bak›mevlerinde kalan yafll›larda ASB s›kl›¤› erkeklerde %15 ile 30 kad›nlarda ise %25–50 olarak saptan-m›flt›r (5,6).

Bu çal›flman›n amac› huzurevlerinde kalan yafll›lar›n ASB aç›s›ndan taranarak, iliflkili risk faktörlerinin araflt›r›lmas›d›r.

G

EREÇ VE

Y

ÖNTEM

Çal›ﬂma Popülasyonu

Bu çal›flma için resmi makamlardan gerekli izinler al›nm›flt›r. Huzurevinde kalan toplam 42 kifli ziyaret edilerek çal›flma hakk›nda bilgi verildikten sonra kat›l›mc›lar›n yaz›l› onaylar› al›nm›flt›r. Toplam iki hasta izinli olduklar› ya da çal›flmaya ka-t›lmay› istemedikleri için çal›flma d›fl› kalm›flt›r. Kalan 40 kifli-den 6’s›n›n üriner infeksiyonla ilgili flikayeti oldu¤u için çal›fl-ma d›fl› b›rak›lm›flt›r. Çal›flçal›fl-maya 22’si erkek ve 12’si kad›n ol-mak üzere 34 yafll› (Yafl ortalamalar› 74.9 ±14,4) al›nm›flt›r.

‹drar Örnekleri

Örnek al›nan kiflilere uygun idrar verme yöntemi anlat›lm›fl ve uygun temizli¤in ard›ndan al›nan orta ak›m idrar› steril kaplar-da toplanm›flt›r. Kad›n hastalarkaplar-dan ertesi gün, ikinci idrar ör-ne¤i al›nm›flt›r. Al›nan örnekler hemen laboratuvara ulaflt›r›l-m›fl ve %5 koyun kanl› ve eosin metilen blue (EMB) agara ekilmifltir. Plaklar inkübasyon için 37 ˚C’de 18–24 saat sürey-le beksürey-letilmifltir. Üreme oldu¤unu söysürey-leyebilmek için 105

cfu/ml olmas› ve tek tür mikroorganizma üremifl olmas› flart› aranm›flt›r. Üreyen mikroorganizmalar koloni morfolojisi, gram boyama ve biyokimyasal özelliklerine göre de¤erlendiril-di ve gerekti¤inde API 32 E ve Rapid Api Strep (BioMerieux, Marcy L’Etoile, Fransa) ticari kitleri kullan›larak tan›mlanm›fl-t›r.

Veri Toplama Arac›

Kat›l›mc›lar›n mental durumlar›n›n de¤erlendirilmesi ile birlik-te sisbirlik-temik ve ürolojik durumlar›n›n de¤erlendirildi¤i bir form doldurulmuﬂtur. Bu formda özellikle son iki ay içinde

antibiyo-tik kullan›p kullanmad›¤›, üriner sistem ile ilgili bir operasyon geçirip geçirmedi¤i, disüri ve inkontinans ﬂikayetleri yönün-den sorgulanm›ﬂt›r.

‹statistiksel Analiz

Kantitatif de¤erlerin ölçümünde Student T testi, kalitatif de-¤erlerin ölçümünde Ki kare testi; dört gözlü tabloda beklenen de¤erin 5’in alt›nda olmas› durumunda Fisher’in Ki kare testi kullan›lm›flt›r. Veriler Epi-‹nfo (Version 6.0 yaz›l›m, CDC, USA) program› kullan›larak analiz edilmifl olup bütün istatistik de¤erlendirmede 0.05 anlaml›l›k ve güven aral›¤› kullan›lm›fl-t›r.

S

ONUÇLAR

Ç

al›flma için 16’s› kad›n ve 24’ü erkek toplam 40 yafll› ilegörüflülmüfltür. Alt› kifli idrar yolu infeksiyonu flikayeti ol-du¤undan çal›flma d›fl› b›rak›lm›flt›r. Kat›l›mc›lar›n üçü üriner operasyon geçirmifl, dördünde inkontinans varl›¤› tespit edil-mifl, ikisinin steroid kullan›m›, üçünün antibiyotik kullan›m› hi-kayesi oldu¤u saptanm›flt›r. Bir kiflinin diyabet oldu¤u ö¤renil-mifltir (Tablo 1).

Çal›flmaya al›nan 34 kiflinin 6’s›nda (% 17,6) ASB tespit edilmifltir. Kad›nlar›n % 16.6’s›, erkeklerin %18.2’si ASB’li olarak bulunmufltur. En fazla izole edilen Escherichia coli (% 66.6) ve ikinci s›kl›kla izole edilen mikroorganizma

Enteroc-cus faecalis (% 33.3) olmuﬂtur.

Yafl, cinsiyet, uygunsuz antibiyotik kullan›m›, inkontinans, diyabet ve invaziv ürolojik giriflimler ile ASB aras›nda anlaml› iliflki saptanmam›flt›r (p>0.05) (Tablo 2).

T

ARTIﬁMA

G

enel olarak toplumda ASB yayg›n olarak görülür ve s›kl›-¤› yafl, cinsiyet ve genitoüriner anomalilerin varl›¤›na ba¤-l› olarak de¤iflir (7). ASB s›kba¤-l›¤›n›n yaflba¤-l› kad›nlarda %17–50 ve erkeklerde %6–34 aras›nda görüldü¤ü belirtilmifltir (4). Bu-nunla birlikte evde yaflayan yafll› popülasyonda bak›mevlerin-de kalanlara göre bakteriüri s›kl›¤› daha az bildirilmifltir (8, 9). Bir çal›flmada bak›mevlerinde kalan 64 yafll›da yap›lan çal›fl-mada ASB s›kl›¤› % 57.8 olarak bulunmufltur (10). Hedin ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada bak›mevlerinde kalan yafll›-larda ASB s›kl›¤› %23 (kad›nyafll›-larda %26, erkeklerde %16) ola-rak bulunmufltur (5). Nicole, bak›mevlerinde kalan erkeklerde ASB s›kl›¤›n›n % 15–30, kad›nlarda ise bu s›kl›k % 25–50 ol-du¤unu belirtmifltir (11). Bu çal›flmada yafll›lardaki ASB s›kl›¤› %17.4 (kad›nlarda %16.6, erkeklerde %18.2) olarak bulun-mufltur. Bölgemizde yap›lan bu çal›flmada ASB s›kl›¤› literatür ile uyumlu görünmektedir.

THE INCIDENCE OF BACTERIURIA AND RELATED RISK FACTORS IN ELDERLY LIVING IN NURSEY HOME

TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2007; 10(2) 62

(3)

ASB’nin en yayg›n nedeni olarak gram negatif çomaklar ilk s›rada yer almaktad›r (1, 12). Yap›lan çeflitli çal›flmalar gös-termifltir ki bak›mevlerinde kalan yafll›larda ASB’de en s›k izo-le ediizo-len mikroorganizma E. coli’dir (5, 10). Çal›flmam›zda da izole edilen bakteriler aras›nda ilk s›ray› E. coli (% 46.1) al-maktad›r.

Baz› araflt›rmac›lar risk faktörleriyle ilgili olarak yapt›klar› de¤erlendirmede ASB’yi inkontinans, hormonal faktörler ve fonksiyonel bozukluklarla iliflkilendirmifller, baz›lar› da yafl, cinsiyet, sonda kullan›m› ve geçirilmifl üriner sistem infeksiyo-nu gibi faktörlerle iliflkili olmad›¤› vurgulanm›flt›r (5, 10, 13). Bu çal›flmada yafl, cinsiyet ve uygunsuz antibiyotik kullan›m›, inkontinans, diyabet ve invaziv ürolojik giriflimler ile ASB ara-s›nda anlaml› iliflki saptanmam›flt›r.

Amerika ‹nfeksiyon Hastal›klar› derne¤inin haz›rlam›fl ol-du¤u rehberde bak›mevlerinde kalan yafll›larda ASB tespit edilse bile tedavi önerilmemektedir (7). Prospektif ve karfl›lafl-t›rmal› çal›flmalarda ASB’lu yafll›lar›n antimikrobiyallerle teda-visinin hastalar›n hayatta kal›m› ve semptomatik infeksiyonda azalmaya katk›s› olmad›¤› bulunmufltur (11). Bu hasta grubun-da ASB için gereksiz yere antibiyotik kullan›m›, patojenlere karfl› direnç riskini art›rmaktad›r. Maliyet- yarar analizleri ke-sin olarak göstermifltir ki ASB için antibiyotik tedavisi

yarar-dan çok zarar getirmektedir (14). Yaﬂl›larda bakteriüri sapta-nan olgularda tedavi verilmeden önce ASB olabilece¤i de ak›l-da tutulmal› ve buna göre de¤erlendirilmelidir.

Sonuç olarak; tarama yap›lan olgularda saptanan % 17.6’l›k ASB s›kl›¤›, literatürle uyumludur. En s›k izole edilen mikroorganizma E colidir. Bölgemizdeki bir huzurevinde, ilk kez yap›lan bu çal›flmada, literatür bilgisiyle uyumlu olarak yafl, cinsiyet, uygunsuz antibiyotik kullan›m›, inkontinans, di-yabet ve invaziv ürolojik giriflimler ile ASB aras›nda anlaml› iliflki saptanmam›flt›r (p>0.05). Çal›flma popülasyonunun sa-y›sal olarak az olmas› verilerin genellenebilirli¤inde k›s›tl›l›k oluflturmaktad›r. Bu yafl grubundaki olgular›n neredeyse befl-te birinde ASB bulundu¤unun hat›rda tutulmas› ve ASB’li ol-gulara gereksiz antibiyotik kullan›m›ndan kaç›n›lmas› gerekti-¤i, ancak çal›flman›n daha genifl serilerle yap›lmas›n›n verile-rin genellenebilirli¤ine katk› sa¤layaca¤› kan›s›na var›lm›flt›r.

K

AYNAKLAR

1. Sobel JD, Kaye D. Urinary tract infections. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R(eds): Principle and Practice of Infectious Disease. 6th edition. Churchill Livingstone, Philadelphia. 2005; pp 875.

2. Schrier RW. Manual of Nephrology. Sixth Edition. Lippincott Williams & Wilkins. 2005; pp 93.

3. Nicolle LE. Asymptomatic bacteriuria in the elderly. Infect Dis Clin North Am 1997;11:647–62.

4. Boscia JA, Kobasa WD, Knight RA, Abrutyn E, Levison ME, Kaye D. Epidemiology of bacteriuria in an elderly ambulatory population. Am J Med 1986; 80: 208–214.

5. Hedin K, Petersson C, Wideback K, Kahlmeter G, Molstad S. Asymptomatic bacteriuria in a population of elderly in munici-pal institutional care. Scand J Prim Health Care 2002; 20: 166–168.

6. Nicolle LE. Asymptomatic bacteriuria: when to screen and when to treat. Infect Dis Clin North Am 2003; 17: 367–394.

7. Nicolle LE, Bradley S, Colgan R, Rice JC, Schaeffer A, Hoo-ton TM. Infectious Diseases Society of America guidelines for the diagnosis and treatment of asymptomatic bacteriuria in adults. Clin Infect Dis 2005;40: 643–54.

8. Raz R.Asymptomatic bacteriuria. Clinical significance and ma-nagement. Int J Antimicrob Agents 2003:22(Suppl 2): 45–7.

9. Gazzani M, Willis P, Guy SP, Carney TA. The prevalence of bacteriuria in older institutionalized patients. Br J Community Nurs 2001; 6(12): 624–6, 628.

10. Lin YT, Chen LK, Lin MH, Hwang SJ. Asymptomatic

bacteri-uria among the institutionalized elderly. J Chin Med Assoc 2006; 69(5): 213–7.

HUZUREV‹ SAK‹NLER‹NDE BAKTER‹ÜR‹ SIKLI⁄I VE R‹SK FAKTÖRLER‹

TÜRK GER‹ATR‹ DERG‹S‹ 2007; 10(2) 63

Tablo 1— Kat›l›mc›lara iliﬂkin baz› bilgiler. Kad›n Erkek (n=12) (n=22) Toplam Yaﬂ Ortalamas› 73 76.8 Üriner operasyon 1 2 3 ‹nkontinans 3 1 4 Steroid kullan›m› 1 1 2 Antibiyotik kullan›m› 2 1 3

Diyabet hastal›¤› varl›¤› 1 0 1

Tablo 2— Asemptomatik bakteriüri (ASB) saptanan grup ile sap-tanmayan grubun baz› risk faktörleri yönünden karﬂ›laﬂt›r›lmas›.

ASB (+) grup ASB (-) grup

Erkek (n=22) 4 18 Kad›n (n=12) 2 10 Ortalama yaﬂ 76.5 73.2 Üriner operasyon - 3 ‹nkontinans - 4 Steroid kullan›m› - 2 Antibiyotik kullan›m› 1 2

(4)

11. Nicolle LE. Urinary tract infection in geriatric and

institutiona-lized patients. Curr Opin Urol 2002;12(1): 51–5.

12. Yayl› G. Asemptomatik bakteriüri. Klimik Derg 2000; 13:

83–85.

13. Wagenlehner FM,Naber KG, Weidner W. Asymptomatic

bac-teriuria in elderly patients: significance and implications for tre-atment. Drugs Aging 2005;22(10): 801–7.

14. Shortliffe LM, McCue JD. Urinary tract infection at the age

ex-tremes: pediatrics and geriatrics. Am J Med 2002; 113: 55S-66S.

THE INCIDENCE OF BACTERIURIA AND RELATED RISK FACTORS IN ELDERLY LIVING IN NURSEY HOME

TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2007; 10(2) 64