Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi T›p Dergisi 2012; 52 (1)
31 ÖZET
Amaç: Geliflimsel kalça displazisi (GKD) çocuk-luk döneminde s›k görülen, tan›n›n gecikmesi du-rumunda morbiditeye neden olabilen bir hastal›k-t›r. Bu çal›flman›n amac› yenido¤an döneminde GKD tan›s›nda tarama amaçl› yap›lan kalça ul-trasonografisinin(USG) önemini literatür eflli¤in-de incelemektir.
Gereç ve Yöntemler: Ocak 2010- Kas›m 2010 tarihleri aras›nda çocuk poliklini¤ine yenido¤an döneminde baflvuran 181 hasta ailelerin onam› al›nd›ktan sonra çal›flmaya al›nd›. Do¤umsal anomalileri olan bebekler çal›flma d›fl› b›rak›ld›. Fizik muayenesinde anomali saptanmayan has-talara GKD saptanmas› amac›yla 6- 12 hafta aras› USG incelemesi yap›ld›.
Bulgular: Çal›flmaya dahil edilen 181 olgunun 108’i (% 59,7) k›z, 73’ü (% 40,3) erkek idi. Befl ol-guda (% 2.8) GKD saptand›. ‹nceleme sonucu Graf metoduna göre s›n›fland›r›ld›¤›nda 80’i (%44,2) tip Ia, 96’s› (%53) tip Ib, 4’ü (%2,2) tip II-a ve 1’i (%0,6) tip IIb kII-alçII-a sII-aptII-and›. ÇII-al›flmII-a- Çal›flma-m›zda tip IIa, IIb, III ve IV kalçalar displazik kabul edildi. Displazik kalça saptanan olgular›n tama-m›n›n cinsiyeti k›z ve sol taraf etkilenmiflti. Pato-lojik GKD saptanan olgulara tedavi olarak çift bez önerildi ve dört hafta sonra kontrole ça¤r›ld›. Kontrolde sadece 1 hastada düzelme olmad›¤› saptand› ve atele al›nd›. Bu olgunun takibinde
displazinin düzeldi¤i saptand›.
Sonuç: Literatürde sa¤lam çocuk takibinde fizik muayenenin dikkatli flekilde yap›lmas› ve risk faktörü varsa 4- 6 haftada USG istenmesi öneril-mektedir. GKD tan›s›n›n erken konulmas› hem hastan›n yaflam kalitesini art›rmakta hem de ileri ki süreçte gerekebilecek cerrahi giriflimleri önle-yebilir. Bu nedenle non invaziv, ucuz, kolay ulafl›-labilir ve radyasyon içermemesi gibi avantajlar› nedeniyle USG GKD’ nin erken dönemde tan›-s›nda önemli bir yer tutmaktad›r.
Anahtar Kelimeler: Kalça displazisi, ultrasonog-rafi, tarama, erken tan›
EVALUATION OF ULTRASOUND RESULTS FOR SCREENING DEVELOPMENTAL DYSPLASIA OF THE HIP
ABSTRACT
The aim of the study is to emphasize the impor-tance o early detection of developmental hip dysplasia by newborn screening for hip ultraso-nography (USG).
Materials and Methods: 181 children admitted to our outpatient clinic in the neonatal period bet-ween January 2010 and November 2010 are inc-luded the study after taking their families infor-med consent. Infants with congenital anomalies were excluded from the study. The children who-se physical examination are normal, are
scree-GEL‹fi‹MSEL KALÇA D‹SPLAZ‹S‹ TARAMASI ‹Ç‹N YAPILAN
ULTRASONOGRAF‹ SONUÇLARININ DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
Öznur KÜÇÜK1, Aylin OKUR2
1. Bozok Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› Ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Yozgat 2. Bozok Üniversitesi T›p Fakültesi Radyoloji Anabilim Dal›,Yozgat
Y
Yaayy››nn ggöönnddeerriimm vvee kkaabbuull ttaarriihhii:: 09.08.2011 - 12.09.2011
Klinik Çal›flma
Geliflimsel Kalça Displazisi Taramas› ‹çin Yap›lan Ultrasonografi Sonuçlar›n›n De¤erlendirilmesi
32 ned by hip ultrasonography between 6th- 12th weeks.
Results: The study included 181 infants; 108 ca-ses (59. 7%) were female and 73 (40.3%) were male. In 5 cases (%2.8) developmental hip dysplasia is determined. When the ultrasonog-raphy are classified according the Graf method; in 80of the children had type Ia (44. 2 %), in 96 of the children had type Ib (53%), in 4 of the chil-dren had type IIa (2.2%) and in 1 of the chilchil-dren had type IIb (0.6%) hip. In our study, type IIa, IIb, III and IV were considered dysplastic hips. All of the patients whom dysplastic hip are determined were female and the left side was affected. The patients with hip dysplasia are suggested to use double- cloth and called for control after 4 weeks. In the control only 1 patient hip dysplasia was persisted and applied a cast. In the follow- up this patients hip dysplasia is improved.
Conclusion: In healty children follow- up, the li-terature suggests to make a carefull physical examination and if a risk factor is detected; re-commends to examine by hip ultrasonography between postnatal 4th- 6th weeks. Early diagno-se of hip dysplasia enhance the quality of life and can prevents the need of surgical interventions in the future. Fort his reason; hip ultrasonography which is non- invasive, cheap, easy to performe and which doesn’t contain radiation has an im-portant place in early diagnose of hip dysplasia. Key words: hip dysplasia, ultrasound, scree-ning, early diagnosis
G‹R‹fi
Geliflimsel kalça displazisi (GKD), nöromüsküler hastal›k veya incinme gibi bir neden olmaks›z›n, femur bafl› ile asetabulum aras›ndaki iliflkinin bo-zuldu¤u bir durumdur. Geliflimsel kalça displazisi tan›s›, femur bafl›n›n asetabulum içinde yer ald›-¤›, ancak örtünmenin yetersiz oldu¤u hipoplazi vakalar›ndan femur bafl›n›n kolayl›kla asetabu-lum d›fl›na ç›kart›labildi¤i instabilitelere; bafl ve asetabulum aras›ndaki iliflkinin tamamen bozul-du¤u, bafl›n asetabulum d›fl›nda yer ald›¤› tam ç›k›klara kadar genifl bir yelpazeyi içerir1.GKD
in-sidans› cinse, yafla, ›rka ve co¤rafi bölgelere gö-re de¤iflebilmektedir. Yenido¤anlardaki insidans› % 0,5- 1,5 olarak bildirilmektedir. Aile öyküsü varl›¤›nda bu oran %3,4’e kadar
yükselebilmek-tedir2. GKD çocukluk döneminin ortopedik
pato-lojilerin en önemlilerinden biri olup, erken tan› ve tedavi ile çok iyi sonuçlar al›nabilmektedir3. Üç
ay›n alt›ndaki bebeklerde femur üst ucunun bü-yük bölümünü k›k›rdak olufltu¤u için yap›lan rad-yografik incelemeler, tan›ya götürücü bulgular içermekle birlikte kesin sonuç vermez. Do¤ru ya-p›lm›fl kalça USG tan›da alt›n standartt›r4 Kalça
USG’nin yayg›nlaflmas› GKD’nin erken dönemde tan› almas›n› ve toplumsal boyutta morbiditesinin azalmas›n› sa¤layacakt›r.
Bu çal›flman›n amac› yenido¤an döneminde ta-rama amaçl› yap›lan kalça USG de¤erlendirilme-si ile geliflimsel kalça displazide¤erlendirilme-sinin erken dönem-de tespitinin önemini vurgulamakt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Ocak 2010- Kas›m 2010 tarihleri aras›nda çocuk poliklini¤ine baflvuran, klinik olarak anomali sap-tanmayan ve ailelerinden onam al›nan 181 hasta dahil edildi. Do¤umsal anomalileri olan ve GKD için risk faktörü belirlenen, do¤um yafl› <6 , >12 hafta olan bebekler çal›flma d›fl› b›rak›ld›. USG ifllemi Dr. Graf’›n5önerdi¤i uygun pozisyon
veri-lerek önce sa¤, daha sonra sol kalçaya uygulan-d›. USG incelemeleri 7.5 mHz lineer probla, be-bek lateral dekübitus pozisyonunda, kalça ve diz yar› fleksiyonda, 15- 20° iç rotasyonda yatarken yap›ld›. Graf metodu ve dinamik USG de¤erlen-dimede kullan›ld›. Graf yönteminde koronal düz-lemde standart kesit al›nd›, alfa ve beta aç›lar›-n›n ölçümleri kullan›ld›. Dinamik USG’de kalça-lar; stabil, elastik, sublukse ve disloke kalça ola-rak s›n›fland›r›ld›. Çal›flmam›zda tip II, II-I ve II-IV kalçalar displazik kabul edildi.
BULGULAR
Çal›flmaya 181 bebek al›nd›, olgular›m›z›n 108’i (%59,7) k›z, 73’ü (%40,3) erkek idi (fiekil- 1) . Hastalar›m›z›n hiçbirinde risk faktörü yoktu. Ça-l›flma sonunda 176 ( %97.2 ) olgu normal, 5 olgu (%2.8) ise GKD olarak de¤erlendirildi. ‹nceleme sonuçlar› Graf metoduna göre s›n›fland›r›ld›¤›n-da 80 olgu (%44,2) tip Ia, 96’s› (%53) tip Ib, 4’ü (%2,2) tip IIa ve 1’i (%0,6) tip IIb olarak de¤erlen-dirildi (fiekil- 2). Displazik kalça saptanan olgula-r›n tamam›n›n cinsiyeti k›z ve sol taraf etkilenmifl-ti. Tip Ia ve Ib saptanan olgular normal olarak de-¤erlendirildi¤i için izlen d›fl›nda b›rak›ld›.
Patolo-jik olarak kabul edilen Tip 2a ve 2b olgulara teda-vi olarak çift bez önerildi ve dört hafta sonra kon-trole ça¤r›ld›. Kontrolde sadece 1 hastada düzel-me olmad›¤› saptand› ve atele al›nd›. Bu olgunun takibinde displazinin düzeldi¤i saptand›.
TARTIfiMA
GKD ailesel özgeçmifl ve ›rka göre de¤iflmekle birlikte do¤umda 7/1000 oran›nda görülmekte-dir6. Ancak tüm yenido¤anlarda USG ile yap›lm›fl
bir GKD insidans çal›flmas› mevcut de¤ildir. Ül-kemizde Kutlu A.ve ark.74173 say›da sa¤lam
be-beklerde yapt›klar› çal›flmada GKD oran›n› %1.34 ifade etmektedirler. Sa¤lam bebeklerde yap›lan baflka çal›flmalarda da benzer oranlar bildirilmektedir8,9. Bu çal›flmada ise 181 olgunun
% 2.8 oran›nda GKD saptanm›fl olup, literatüre göre yüksek bulundu. Ancak literatürde yap›lan çal›flmalarda olgu say›s›n›n yüksek oldu¤unu görmekteyiz. Bu uyumsuzlu¤un nedeni olarak bi-zim çal›flmam›zda hasta say›s›n›n az olmas›na ba¤lamaktay›z.
GKD cinsiyet olarak k›zlar› erkeklerden 4- 6 kat daha yüksek oranda etkilemektedir. GKD sol kal-çada intrauterin pozisyona ba¤l› olarak daha faz-la ofaz-larak tespit edildi¤i ve bifaz-lateral olgufaz-lar›n yal-n›zca sa¤ taraf tutulumu olanlardan fazla oldu¤u bildirilmektedir10. Sunulan bu çal›flmada da GKD
saptanan 5 olgunun tamam›n›n (%100) cinsiyeti k›z ve sol taraf etkilenmiflti.
Baz› bebeklerin GKD için riskli olduklar› bilinmek-tedir11. Intrauterin s›k›flmayla iliflkili oldu¤u
bili-nen (intrauterin moulding abnormalities) tortikol-lis, platibasi, metatarsus adduktus gibi kas iske-let sistemi sorunlar›n›n varl›¤› kalça sorunlar› aç›-s›ndan uyar›c› olmal›d›r. Pozitif aile öyküsü ciddi bir risk faktörü olarak bilinir. Anne-babas› sa¤l›k-l›, bir kardeflinde GKD olan bebekte, kalça soru-nu olas›l›¤› %6 iken, anne-babadan birinde kalça ç›k›¤› varl›¤› riski %12’ye, hem anne- babas›, hem de kardefli GKD olan bebekte ise risk %36’ya kadar ç›kartmaktad›r12.Anne-baba
akra-bal›¤› da GKD için bir risk faktörü olarak kabul edilmelidir. Do¤um sonras› ilk 2- 3 haftal›k dö-nemde kundak yap›lan bebeklerde GKD riski an-laml› olarak yükselmektedir1.
GKD ile ilgili en s›k görülen risk faktörleri, pozitif aile öyküsü ve makat gelifli olarak bildirilmifl-tir13,14. Dört kilogramdan a¤›r bebeklerde
cinsi-yetten ba¤›ms›z olarak iki kat daha fazla sonog-rafik anormallik saptanm›flt›r15.
Yenido¤an›n klinik muayenesi, GKD’nin saptan-mas›nda birincil yöntem olmakla birlikte kesin ta-n›da yetersiz kalmaktad›r16.‹yi bilinen ve s›k
kul-lan›lan iki muayene yöntemi, Ortolani ve Barlow testleridir. Birincisi ç›k›k bir kalçan›n redükte ola-bilirli¤ini, ikincisi ise yerinde bir kalçan›n kolayl›k-la ç›kart›kolayl›k-labildi¤ini gösterir. Pozitif olmakolayl›k-lar› an-laml›d›r, ancak negatif olmalar› durumunda kal-çan›n tümüyle sa¤l›kl› oldu¤unu söyleyemeyiz1.
Klinik muayenesi normal olan hastalarda, USG ile anormallikler saptanabilir17. Ultrasonografi ile
yenido¤anda geliflimsel kalça displazisinin tan›-s›, s›n›flamas› ve tedavinin planlanmas› ilk kez
Graf taraf›ndan bildirilmifltir5,18. USG 20 y›ldan
uzun süredir çocuk kalças›n›n muayenesinde, kalça displazisi teflhis ve tedavisinde kullan›l-maktad›r19. USG, GKD’nin teflhisi ve tedavisinin
izlenmesinde non- invaziv, radyasyon içerme-yen, güvenli bir metod olup, kalça ç›k›¤›n›n erken döneminde tan›nabilmesi ve tedavi edilebilmesi için tart›flmas›z gereklidir17,20.GKD’nin tan›s›nda
USG’nin özgüllü¤ü ve duyarl›l›¤› %90’›n üzerin-dedir21. Kalça USG için en uygun zaman›n
do-¤umdan 3- 4 hafta sonra oldu¤u belirtilmekte-dir22,23. Biz de olgular›m›z› birinci aydan sonra
kalça USG tetkiki ile de¤erlendirdik.
Ömero¤lu ve Koparal yapt›klar› çal›flmada risk faktörü ile birlikte pozitif klinik bulgusu olan be-beklerin 2/ 3’inde GKD saptad›klar›n›, GKD tan›-s›nda klinik muayenenin tek bafl›na yeterli ola-mayabilece¤ini ve özellikle risk faktörü tafl›yan bebeklerin radyolojik olarak da incelenmesi ge-rekti¤ini belirtmifllerdir24.Dorn ve Neumann 8221
yenido¤an›n tümünü USG muayeneden birkaç gün önce klinik olarak muayene etmifller ve klinik muayenesi normal olan bebeklerin %1,3’ünde patolojik de¤ifliklik oldu¤unu bildirmifllerdir19.
Sonuç olarak GKD literatürde ve bizim çal›flma-m›zda da görüldü¤ü üzere klinik muayenesi nor-mal olan bebeklerin önemli bir k›sm›nda USG ile saptanmaktad›r. Bu olgular›n önemli bir k›sm›n› ise tedavisi kolay olan Tip IIa ve IIb oluflturmak-tad›r. Bu olgular›n tan›s›nda gecikme hayatlar›-n›n ileri süreçlerinde hayat kalitesini düflüren or-topedik problemlere neden olmaktad›r. Bu ne-denle GKD aç›s›ndan yüksek riskli olan tüm yeni do¤anlara, noninvaziv, tekrarlanabilir ve ucuz ol-Geliflimsel Kalça Displazisi Taramas› ‹çin Yap›lan Ultrasonografi Sonuçlar›n›n De¤erlendirilmesi
du¤u, iyonize radyasyon riski bulunmad›¤› için USG incelemesini öneriyoruz.
KAYNAKLAR
1. Yaz›c› M. Geliflimsel Kalça Displazisi. Türk Neonatoloji Bülte-ni 2002; Say› 5: 32- 35.
2. Clarke NMP. Congenital dislocation of the hip. Current Ortho-paedics 2004; 18: 256- 61.
3. Demirhan M, Dikici F, Eralp L, Önen M, Göksan B. Geliflimsel kalça displazisinde 0- 18 ayl›k bebekler için tedavi algoritmas› ve prospektif sonuçlar›m›z. Acta Orthop Traumatol Turc 2002; 36 (1): 42- 51.
4. Tuncay IC. Yenido¤an Kalça ultrasonografisinin de¤erlendiril-mesi. TOTBID Dergisi 2004; 3: 3- 4.
5. Graf R. Classification of hip joint dysplasia by means of so-nography. Arch Orthop Trauma Surg 1984;102 (4): 248- 255. 6. Grissom LE, Harcke HT. Ultrasonography and developmental dysplasia of the infant hip. Curr Opin Pediatr 1999; 11 (1): 66-69.
7. Kutlu A, Memik R, Mutlu M, Kutlu R, Arslan A. Congenital dis-location of the hip and its relation to swadding used in Turkey. J Pediatr Orthop 1992 (5); 12: 598- 602.
8. Bay›nd›r fi, Tan›fl Z. Bofl bat›n filmlerinde tesadüfen karfl›lafl›-lan do¤ufltan kalça ç›k›¤› ve di¤er kalça patolojileri. Hacettepe T›p Cerrahi Bülteni 1970; 3: 220- 231.
9. Bursal› A: Geliflimsel kalça displazisi ve koruyucu hekimlik. Temelli Y, Göksan SB (editörler). Geliflimsel kalça displazisi. ‹s-tanbul: TOTBID yay›nlar›, 2007: 8- 15.
10. Cady RB. Developmental dysplasia of the hip: definition, re-cognition and prevention of late sequeale. Pediatric Ann 2006; 35 (2): 92- 101.
11. Tonnis D, Storch K, Ulbrich H. Results of newborn screening for CDH with and without sonography and correlation of risk fac-tors. J Pediatr Orthop 1990; 10 (2): 145- 52.
12. Wynne-Davies R. Acetabular dysplasia and familial joint la-xity: two etiological factors in congenital dislocation of the hip: a review of 589 patients and their families. J Bone Joint Surg Br 1970; 52 (4): 704- 716.
13. Köse N, Ömero¤lu H, Özyurt B, Akçar N, Özçelik A, ‹nan U, Seber S. Üç- dört haftal›k bebeklerde yürütülen ultrasonografik kalça taramas› program›nda üç y›ll›k deneyimimiz. Acta Orthop
Traumatol Turc 2006; 40 (4): 285- 290.
14. Karap›nar L, Sürenkök F, Öztürk H, Yurdakul L. The impo-tance of predicted risk factors in developmental hip dysplasia: an ultrasonographic screening program. . Acta Orthop Trauma-tol Turc 2002; 36 (2): 106- 110.
15. Stiegler H, Hafner E, Schuchter K, Engel A, Graf R. A sonog-raphic study of perinatal hip development: from 34 weeks of ges-tation to 6 weeks of age. J Pediatr Orthop B 2003;12 (6): 365-368.
16. Jones D. An assessment of the value of examination of the hip in the newborn. J Bone Joint Surg (Br) 1977; 59 (3): 318-322.
17. ‹nan M, Grissom EL, Hareke HT. Dinamik Sonografik ‹ncele-me. TOTBID Dergisi 2006; 5: 1- 6.
18. Graf R, Wilson B. Determination of hip maturity with sono-meter. Sonography of the infant hip and it’s therapeutic implica-tions. London: Chapman&Hall 1995; 67- 76.
19. Dorn U, Neumann D. Ultrasound for screening developmen-tal dysplasia of the hip: a European perspective. Curr Opin Pe-diatr 2005; 17 (1): 30- 33.
20. Do¤ruel H, Atalar H, Yavuz OY, Urafl I, Günay C, fiayl› U. Türkiye’de geliflimsel kalça displazisi s›kl›¤›n›n ve tarama prog-ramlar›n›n de¤erlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2008; 28: 357- 360.
21. Lowry CA, Donoghue VB, Murphy JF. Auditing hip ultraso-und screening of infants at increased risk of developmental dysplasia of the hip. Arch Dis Child 2005; 90 (6): 579- 581. 22. Gunay C, Atalar H, Dogruel H, Yavuz OY, Uras I, Sayl› U. Correlation of femoral head coverage and Graf alpha angle in in-fants being screened for developmental dysplasia of the hip. Int Orthop. epub ahead of print May 2008;21 (Int Orthop. 2009 Jun;33(3): 761- 4 ).
23. Tschauner C, Klapsch W, Graf R. The effect of ultrasonog-raphy screening of hips in newborn infants on femur head nec-rosis and the rate of surgical interventions. Orthopade 1993; 22 (5): 268- 276.
24. Ömero¤lu H, Koparal S. The role of clinical examination and risk factors in the diagnosis of developmental dysplasia of the hip: a prospective study in 188 referred young infants. Arch Ort-hop Trauma Surg 2001; 121 (1-2): 7- 11.
Geliflimsel Kalça Displazisi Taramas› ‹çin Yap›lan Ultrasonografi Sonuçlar›n›n De¤erlendirilmesi
