Çağdaş takı tasarımında alternatif malzeme kullanımı ve tasarım sürecine etkileri

(1)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TASARIM ANABİLİM DALI

ÇAĞDAŞ TAKI TASARIMINDA ALTERNATİF

MALZEME KULLANIMI VE TASARIM SÜRECİNE

ETKİLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Oya DURU

DANIŞMAN

Prof. Dr. Emine NAS

(2)

(3)

(4)

i İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ ... iii ÖZET ... iv SUMMARY ... v FOTOĞRAF LİSTESİ ... vi

KATALOG LİSTESİ ... xii

ŞEKİLLER LİSTESİ ... xiv

GİRİŞ ... 1

BİRİNCİ BÖLÜM ... 2

1.1. Konunun Tanımı ve Önemi ... 2

1.2. Konunun Amacı ... 3

1.3. Konu ile İlgili Araştırmalar ... 3

İKİNCİ BÖLÜM- YÖNTEM ... 8

2.1. Araştırmanın Modeli ... 8

2.2. Evren ve Örneklem ... 8

2.3. Veri Toplama Tekniği ... 8

2.4. Sayıltılar ... 9

2.5. Kapsam ve Sınırlılıklar………...………..….9

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM- TAKI KAVRAMI VE TARİHİ ... 10

3.1. Takı Kavramı ... 10

3.2. Takı Tarihine Genel Bir Bakış ... 11

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM- 20.YÜZYIL TAKININ EVRİMİ; ÇAĞDAŞ TAKI .... 38

4.1. 20. Yüzyıl Takısına Etki Eden Faktörler ……….38

4.2. Yeni Sanat: Art Nouveau ... 42

4.3. İngiltere’de Arts&Crafts Hareketi ve Liberty Stili ... 45

4.4. Art Deco ... 46

4.5. II. Dünya Savaşı Sonrası Takı ... 51

4.6. Çağdaş Takı……….54

(5)

ii

4.6.2. Çağdaş Takıda Alternatif Malzeme Kullanımı ... 60

BEŞİNCİ BÖLÜM- ÇAĞDAŞ TAKI TASARIMINDA ALTERNATİF MALZEME KULLANIMININ TASARIM SÜRECİNE ETKİLERİ ... 65

5.1. Tasarıma Kavramsal Yaklaşım ... 65

5.2. Tasarım Süreci ... 66

5.2.1. Tasarım Ögeleri ... 67

5.2.2. Tasarım İlkeleri ... 69

5.3. Tasarımda Malzemenin Rolü ... 70

5.4. Çağdaş Takıda Alternatif Malzeme Kullanan Tasarımcı Çalışmaları ... 72

ALTINCI BÖLÜM -DEĞERLENDİRME VE SONUÇ………...186

Kaynakça ... 195

Ek ... 204

(6)

iii

ÖNSÖZ

Kuyumculuk tarihinde ki değerli maden ve taşların keşfi ile takıya yüklenilen sosyal statü sembolü, sanatta yapılan devrimci nitelikte hareketlerle takı da kullanılan malzemenin değil, sanatsal ifade biçiminin, tasarımın ve kullanan kişinin karakteri ile bağdaşması özelliklerini ön plana çıkarmıştır. Bu çalışma kapsamında takı tarihi, tasarımı, takıyı etkileyen faktörler, takıdaki çağdaş eğilimlerle birlikle kullanılan alternatif malzeme örneklerinin takı tasarımındaki etkileri sınırlı örneklerle incelenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; 21. yy’da sanatsal takı üretiminin dekoratif olmaktan çok, tasarımcının özgün bir anlatım aracı olarak kullanıldığı, takı malzemeleri ve üretim tekniklerinde değişimlerin yaşandığı belirlenmiştir. Bu durumun tasarımcılarda bir süreç olarak imgelem ve yaratıcılık sentezi ile ifade edildiği, günümüz tasarımcılarının özgün bakış açıları, betimlemeleri ve yöntemleri ile farklı bireysel dışavurumları haline geldiği ve sanatsal takı nesnesinin yeni arayışlara yönelmesinde önemli bir etki faktörü olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sürecinin planlanmasında, araştırılmasında, yürütülmesinde ve oluşumunda ilgi ve desteğini esirgemeyen, bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım, yönlendirme ve bilgilendirmeleriyle çalışmamı bilimsel temeller ışığında şekillendiren Danışmanım Prof. Dr. Emine NAS’a, tüm eğitim hayatım boyunca benden maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen her zaman yanımda olan sevgili annem Nejmiye DURU’ya, babam Veli DURU’ya, ablam Olcay DURU DENLİ’ye ve eniştem Besim Alp DENLİ’ye sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

(7)

iv

ÖZET

Takının kavramsal anlamı açısından da önemli değişimlerin yaşandığı 1950’ler ve 1960’lı yıllar sanatsal faaliyetlerin arttığı çok yönlü tasarımcıların yetiştiği dönemlerdir. Bu bağlamda takı tasarımı alanında tasarımın, kültürün, üretimin ve takıdaki ifade biçiminin paralel olarak geliştiği ve farklılıklar yaşandığı gözlemlenmiştir. Birçok mimarlık, heykel, resim gibi farklı dallardaki sanatçıların takı tasarımına eğilmeleri ve çalışmalar yapmalarının sonuçları olarak günümüz çağdaş takı tasarımına kaynak oluşturmuştur. Takı tasarımı her dönemde kullanılan malzeme, renk, biçim gibi ögelerini kapsayarak varlığını hissettirmiştir. Çağdaş bir takının oluşabilmesi için yapay veya doğal bir hammaddenin işlenip bedende kullanılabilir hale getirilmesi gereklidir.

Çalışmada çağdaş takı tasarımında alternatif malzemenin kullanılabilirliği kapsamında farklı malzemelerle üretilen özgün takılar karakteristik özelliklerine göre detaylı analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışma konusu “Çağdaş Takı Tasarımında Alternatif Malzeme Kullanımı ve Tasarım Sürecine Etkileri” olarak belirlenmiştir.

Konu kapsamının gerçekçi ve bütüncül bir şekilde ortaya konmasına yönelik niteliksel araştırma modeli olan genel tarama modelinden (survey) yararlanılmıştır. Örneklemde, alternatif malzemelerin kullanıldığı yargısal (kasti) örnekleme yöntem ile seçilen 69 adet çağdaş takı tasarımı yapılandırılmış örnek inceleme formları dahilinde değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; organik ve sentetik malzemelere değerli-değersiz metaller ve süs taşlarının eklenmesiyle ortaya çıkan takı tasarımlarında belirleyici unsurların başta malzeme olmak üzere tasarımcı manifestoları ile biçimlendiği tespit edilmiştir. Bu tespit alternatif malzemeli takılara konvansiyonel form özelliği dışında özgün ve eklektik bir üslup kazandırmıştır. 20. yüzyıldan itibaren bir dönüşüm içine giren takı kavramı ile birlikte ortaya çıkan sanatsal takının, farklı biçim, boyut, kavram ve malzemeler aracılığıyla yeni kimlikler bulduğu görülmektedir. Sonuç olarak, günümüz çağdaş takı kavramında alternatif malzemenin tasarıma sıra dışı ve sınırları zorlayan ifadeler kazandırmakla birlikte orijinal bir anlatım aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir.

(8)

v

SUMMARY

The 1950s and 1960s, when significant changes were experienced in the conceptual meaning of the jewelry, were the periods when many versatile designers grew up with the rise of artistic activities. In this context, it has been observed that design, culture, production and expression in jewelry have developed in parallel and differences in the field of jewelry design. Many architecture, sculpture, painting, such as the artists in different branches of jewelry design and the results of the work as a result of contemporary jewelry design has created a source. Jewelry design has been used in every period including material, color and form. An artificial or natural raw material must be processed and made available in the body in order to create a contemporary jewelry.

In the study, in the context of the availability of alternative materials in the contemporary jewelry design, original pieces produced with different materials have been tried to be analyzed in detail according to their characteristics. In this context, the subject of the study is determined as “The Effects of Alternative Materials in Contemporary Jewelry Design and Design Process”.

The general screening model, which is a qualitative research model for realizing the subject scope in a realistic and holistic manner, has been utilized. In the sample, 69 pieces of contemporary jewelry design which were selected by judicial sampling method using alternative materials were evaluated within structured sample examination forms. According to the findings; It has been determined that the decisive elements in the jewelry designs that emerged by the addition of precious-value metals and ornamental stones to organic and synthetic materials are shaped by designer manifestos, especially the material. This fixation gives a unique and eclectic style to the alternative materials with the exception of the conventional form. From the 20th century on, the concept of jewelry, which emerged as a transformation, has found new identities through different forms, dimensions, concepts and materials. As a result, it is determined that the alternative material in the contemporary concept of jewelry is used as an original expression tool, although it gives unusual and limiting expressions to the design.

(9)

vi

FOTOĞRAF LİSTESİ

Fotoğraf No 1: Paleolitik Dönem Kemik ve Taş Kolye ... 11

Fotoğraf No 2: Bronz Çağ Bakır Alaşımlı Broş ... 12

Fotoğraf No 3: Mısır Dönemi Kakma İşlemeli Kolye ... 14

Fotoğraf No 4: Alacahöyük Altın Taç ... 15

Fotoğraf No 5: Minoan- MinosBronz Çağ Kolye... 16

Fotoğraf No 6: Miken Altın Kaplama Küpe Ve Kolye Ucu ... 17

Fotoğraf No 7: Hitit Altın Kolye ... 18

Fotoğraf No 8: Hitit Altın Kolye ... 19

Fotoğraf No 9: Gordion Tümülüslerinde Çıkan Fibula ... 20

Fotoğraf No 10: Lidya Altın Küpe ... 21

Fotoğraf No 11: Urartu Çeşitli Metal Alaşımlı Bilezikler ... 22

Fotoğraf No 12: Urartu Çeşitli Metal Alaşımlı Fibulalar ... 22

Fotoğraf No 13: Finike Altın Kolye ... 23

Fotoğraf No 14: Etrüsk Altın ve Doğal Taşlardan Kolye ... 24

Fotoğraf No 15: Pers Altın Bilezik ... 25

Fotoğraf No 16: Antik Yunan Altın Küpe ... 26

Fotoğraf No 17: Antik Yunan Altın Kol Bandı ... 27

Fotoğraf No 18: Antik Yunan Altın Bilezik ... 28

Fotoğraf No 19: Roma Cameo’lu Disk Broş ... 29

Fotoğraf No 20: Roma Altın Evlilik Alyans ... 29

Fotoğraf No 21: Bizans Altın Bilezik ... 30

Fotoğraf No 22: Selçuklu Altın Kolye ... 31

Fotoğraf No 23: Selçuklu-İran Altın Küpe ... 32

Fotoğraf No 24: Osmanlı Altın Kolye ... 33

Fotoğraf No 25: Osmanlı Değerli Taşlarla Süslü Altın Kemer Tokası ... 33

Fotoğraf No 26: Osmanlı Değerli Taşlarla Süslü Broş ... 34

Fotoğraf No 27: Osmanlı Değerli Taşlarla Süslü Kemer ... 34

Fotoğraf No 28: 16.yy Altın Herkül Kolye Ucu ... 35

Fotoğraf No 29: 17.yy Evlilik Yüzükleri ... 36

Fotoğraf No 30: 16.yy Değerli Taşlarla Süslü Yüzük ... 36

(10)

vii

Fotoğraf No 32: Cartier Oymalı Zümrüt ve Sair Broş ... 39

Fotoğraf No 33: Boucheron 1940 Değerli Taşlı Broş ... 39

Fotoğraf No 34: Faberge The Heritage Kolye ... 40

Fotoğraf No 35: Giovanni Boldini Broş ... 41

Fotoğraf No 36: 1905 Art&Crafts Hareketi Broş ... 42

Fotoğraf No 37: Art Nouveau Kolye Ucu ... 43

Fotoğraf No 38: Art Nouveau Kolye Ucu ... 44

Fotoğraf No 39: 1930 Dunlop Art&Crafts Bileklik ... 46

Fotoğraf No 40: 1900 Guild Of Handicraft Arts & Crafts Bileklik ... 46

Fotoğraf No 41: Art Deco Broş ... 47

Fotoğraf No 42: Art Deco Takı Örnekleri ... 48

Fotoğraf No 43: Art Deco Takı Tasarımları ... 49

Fotoğraf No 44: Art Deco Kostüm ve Takı Tasarımı ... 50

Fotoğraf No 45: Cartier Kafesteki Suskun Kuş ... 51

Fotoğraf No 46: Cartier Art Deco Kol Saati ... 52

Fotoğraf No 47: Salvador Dali Ruby’s Lips Broş ... 53

Fotoğraf No 48: Henry Winston Mücevher ... 54

Fotoğraf No 49: George Braque Tasarımları ... 56

Fotoğraf No 50: Salvador Dali Takıları ... 57

Fotoğraf No 51: Picasso Takıları ... 57

Fotoğraf No 52: George Braques Alexander Calder Michele Oka Doner, Jean Cocteau, Roy Lichtenstein, Frank Stella, Damien Hirst, Louise Bourgeois, Jeff Koons Takıları ... 59

Fotoğraf No 53: Ezgi Okur Kolye ... 73

Fotoğraf No 55: Ezgi Okur Broş ... 74

FotoğrafNo 60: Hakan Aktuğ Kolye ... 78

Fotoğraf No 61: Hakan Aktuğ Yüzük ... 79

(11)

viii

Fotoğraf No 63: Hakan Aktuğ Broş ... 80

Fotoğraf No 64: Hakan Aktuğ Broş ... 81

Fotoğraf No 65: Hakan Aktuğ Kolye ... 82

Fotoğraf No 66: Hakan Aktuğ Küpe ... 82

Fotoğraf No 67: Ela Cindoruk Broş ... 83

Fotoğraf No 68: Ela Cindoruk Küpe ... 84

Fotoğraf No 69: Ela Cindoruk Broş ... 84

Fotoğraf No 70: Ela Cindoruk Yüzük ... 85

Fotoğraf No 71: Ela Cindoruk Kolye ... 86

Fotoğraf No 72: Fabiana Gadano Kolye ... 87

Fotoğraf No 74: Fabiana Gadano Broş ... 89

Fotoğraf No 75: Fabiana Gadano Küpe ... 90

Fotoğraf No 79: Irene Palomar Kolye ... 94

Fotoğraf No 80: Irene Palomar Yüzük ... 95

Fotoğraf No 83: Irene Palomar Yüzük ... 98

Fotoğraf No 84: Karin Roy Andersson Broş ... 99

Fotoğraf No 85: Karin Roy Andersson Bilezik ... 100

Fotoğraf No 86: Karin Roy Andersson Kolye ... 101

Fotoğraf No 87: Karin Roy Andersson Bileklik ... 102

Fotoğraf No 90: Lydia Hirte Kolye ... 105

Fotoğraf No 91: Lydia Hirte Kolye ... 106

Fotoğraf No 92: Maike Barteldres Kolye ... 107

Fotoğraf No 93: Maike Barteldres Kol Düğmesi ... 108

(12)

ix

Fotoğraf No 95: Maike Barteldres Broş ... 109

Fotoğraf No 96: Maike Barteldres Kolye ... 110

Fotoğraf No 97: Maria Cristina Belluci Bilezik ... 111

Fotoğraf No 98: Maria Cristina Belluci Yüzükler ... 112

Fotoğraf No 99: Maria Cristina Belluci Yüzük ... 113

Fotoğraf No 100: Maria Cristina Belluci Kolye ... 114

Fotoğraf No 101: Maria Munoz Bilezik ... 115

Fotoğraf No 102: Maria Munoz Broş ... 116

Fotoğraf No 105: Mariana Acosta Bilezik ... 119

Fotoğraf No 106: Mariana Acosta Kolye ... 120

Fotoğraf No 107: Mariana Acosta Bilezik ... 121

Fotoğraf No 108: Mariko Kusumoto Kolye ... 122

Fotoğraf No 109: Mariko Kusumoto Broş ... 123

Fotoğraf No 110: Mina Kang Kolye ... 124

Fotoğraf No 111: Mina Kang Broş ... 125

Fotoğraf No 112: Mina Kang Broş ... 126

Fotoğraf No 113: Anke Hannıg Küpe ... 127

Fotoğraf No 114: Anke Hannıg Bilezik ... 128

Fotoğraf No 115: Anke Hannıg Yüzük ... 128

Fotoğraf No 116: Myung Urso Broş ... 129

Fotoğraf No 117: Myung Urso Kolye ... 130

Fotoğraf No 120: Sinem Yıldırım Kolye ... 133

Fotoğraf No 121: Sinem Yıldırım Broş ... 134

Fotoğraf No 122: Burcu Sülek Kolye ... 135

Fotoğraf No 123: Burcu Sülek Yüzük ... 136

Fotoğraf No 124: Burcu Büyükünal Yüzük ... 137

Fotoğraf No 125: Burcu Büyükünal Kolye ... 138

(13)

x

Fotoğraf No 127: Siegfried De Buck Yüzük ... 140

Fotoğraf No 128: Siegfried De Buck Kolye ... 141

Fotoğraf No 129: Siegfried De Buck Broş ... 142

Fotoğraf No 130: Ruudt Peters Broş ... 143

Fotoğraf No 131: Ruudt Peters Broş ... 144

Fotoğraf No 132: Anne Luz Castellanos Kolye ... 145

Fotoğraf No 133: Anne Luz Castellanos Broş ... 146

Fotoğraf No 137: Anne Luz Castellanos Broş ... 150

Fotoğraf No 138: Bruce Metcalf Broş ... 151

Fotoğraf No 139: Bruce Metcalf Kolye ... 152

Fotoğraf No 142: Chiara Scarptti Küpe ... 155

Fotoğraf No 143: Chiara Scarptti Kolye ... 156

Fotoğraf No 144: Chiara Scarptti Broş ... 157

Fotoğraf No 145: Chiara Scarptti Broş ... 158

Fotoğraf No 146: Chiara Scarptti Bilezik ... 159

Fotoğraf No 147: Chiara Scarptti Bilezik ... 160

Fotoğraf No 148: Edith Bellod Kolye ... 161

Fotoğraf No 149: Edith Bellod Broş ... 162

Fotoğraf No 150: Edith Bellod Broş ... 162

Fotoğraf No 151: Elisabeth Habig Yüzük ... 163

Fotoğraf No 152: Elisabeth Habig Kolye ... 164

Fotoğraf No 153: Elisabeth Habig Küpe ... 164

Fotoğraf No 154: Elisabeth Habig Broş ... 165

Fotoğraf No 155: Francesca Antonello Broş ... 166

Fotoğraf No 156: Kazuko Mitsushima Yüzük ... 167

Fotoğraf No 157: Kazuko Mitsushima Yüzük ... 168

(14)

xi

Fotoğraf No 159: Kazumi Nagano Broş ... 170

Fotoğraf No 160: Luisa Bruni Kolye ... 171

Fotoğraf No 161: Luisa Bruni Yüzük ... 172

Fotoğraf No 162: Takako Komiya Yüzük ... 173

Fotoğraf No 163: Andrea Wagner Broş ... 174

Fotoğraf No 164: Andrea Wagner Broş ... 175

Fotoğraf No 165: Attai Chen Kolye ... 176

Fotoğraf No 166: Attai Chen Kolye ... 177

Fotoğraf No 167: Raluca Buzura Broş ... 178

Fotoğraf No 168: Raluca Buzura Yüzük ... 179

Fotoğraf No 169: Viktoria Münzker Broş ... 180

Fotoğraf No 170: Viktoria Münzker Broş ... 181

Fotoğraf No 171: Nicolas Estrada Yüzük ... 182

Fotoğraf No 172: Nicolas Estrada Yüzük ... 183

Fotoğraf No 173: Michele A. Friedman Broş ... 184

(15)

xii

KATALOG LİSTESİ

Örnek No 1: Ütopya Kolye ... 73

Örnek No 2: Ütopya Broş ... 75

Örnek No 3: İletişim Kolye ... 77

Örnek No 4: Unpredictable Kolye ... 78

Örnek No 5: Unpredictable Broş ... 80

Örnek No 6: Unpredictable Broş ... 82

Örnek No 7: Leave me Alone Broş ... 83

Örnek No 8: Round&Round Yüzük ... 85

Örnek No 9: Yaz Kolye ... 86

Örnek No 10: Şehirler Kolye ... 87

Örnek No 11: Doğa Broş ... 89

Örnek No 12: Parçalar Kolye ... 91

Örnek No 13: Üç Kardeş ve Büyükanne Kolye ... 92

Örnek No 14: Su Kolye ... 93

Örnek No 15: Menekşe Kolye ... 94

Örnek No 16: İsimsiz Kolye ... 96

Örnek No 18: İsimsiz Yüzük ... 98

Örnek No 19: Skinny Love & Co Laboria I Broş ... 99

Örnek No 20: The Carats’ Round My Neck I Kolye ... 101

Örnek No 21: Constant Grinding 2.0 Broş ... 103

Örnek No 22: Heykelsi Takı Kolye ... 105

Örnek No 23: Delikler Kolye ... 107

Örnek No 24: Çakıl ve Scoria Broş ... 109

Örnek No 25: Renkler Bilezik ... 111

Örnek No 26: Ekmek Yüzük ... 113

Örnek No 27: Painting With Three Spots Bilezik ... 115

Örnek No 28: Revolving House Broş ... 117

Örnek No 29: Füzyonda Renk Bilezik ... 119

(16)

xiii

Örnek No 32: Sessizlik Kolye ... 124

Örnek No 33: Doğa Broş ... 126

Örnek No 34: Hibrit Küpe ... 127

Örnek No 35: Forest Broş ... 129

Örnek No 36: Flora Broş ... 131

Örnek No 37: Scene Broş ... 132

Örnek No 38: Kanaviçe Koleksiyonu All in One Kolye ... 133

Örnek No 39: Boşluk Kolye ... 135

Örnek No 40: Ordan Burdan Yüzük ... 137

Örnek No 41: Burcu Yüzük ... 139

Örnek No 42: Braille Yüzük ... 140

Örnek No 43: Creve Coeur Broş ... 142

Örnek No 44: Abba Noir Broş ... 143

Örnek No 45: Girls Meeting Kolye ... 145

Örnek No 46: Girls Meeting Kolye ... 147

Örnek No 47: My Floor ... 148

Örnek No 48: 51 Kolye ... 149

Örnek No 49: Bosom Broş ... 151

Örnek No 50: Petit Mort Broş ... 153

Örnek No 51: Phylogenesis Küpe ... 155

Örnek No 52: Microplisse and Collars Kolye ... 156

Örnek No 53: Correspondances Broş ... 157

Örnek No 54: Correspondances Bilezik ... 159

Örnek No 55: Orsan Kolye ... 161

Örnek No 56: The Course Of Time Yüzük ... 163

Örnek No 57: Silently Blooms The Air Broş ... 165

Örnek No 58: İsimsiz Broş ... 166

Örnek No 59: İsimsiz Yüzük ... 167

Örnek No 60: İsimsiz Broş ... 169

(17)

xiv

Örnek No 62: Grattachecca Yüzük ... 172

Örnek No 63: Laput, Castle in the Sky Yüzük ... 173

Örnek No 64: Salt Marsh Longhouse Broş ... 174

Örnek No 66: Kalbinin En Çok Acıdığı Yeri Bana Söyle Broş ... 178

Örnek No 67: Desıderıum Ad Unıversum Broş ... 180

Örnek No 68: Guava Skulls Yüzük ... 182

(18)

xv

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil No 1 Alternatif Ana Malzemenin İncelenen Takı Türlerine Göre Kullanım Oranları……….186 Şekil No 2 Alternatif Yardımcı Malzemenin İncelenen Takı Türlerine Göre Kullanım Oranları……….188 Şekil No 3 İncelenen Takılarda Görülen Renk Kullanım Oranları………..…...….189 Şekil No 4 İncelenen Takılarda Görülen Tasarım İlkeleri………191

(19)

1

GİRİŞ

Tarih boyunca kuyumculuk ürünleri mücevherlerin, sahibi tarafından takılması ya da süs eşyası gibi obje olarak kullanılması durumunda takıya sahip olan kişinin sosyal statüsü, inancı ve kuyumcu ustalarının eserlerinin iyi işçilik ile çalışılması her dönemin takı kültürü, değer yargıları, teknolojisi ile ilgili bilgi vermektedir.

Bahsedilen gelişmeler tarih süresince, takının tanımına çeşitli yaklaşımlar getirmiştir fakat bu yaklaşımlardan etkilenmeden sabit olarak takı terimi, çoğunlukla yüzük, kolye, küpe ve benzer takı türlerinde olduğu gibi, insan vücudunun belirli bölgelerine takılarak kullanılan objelere verilen terim olmuştur. Aynı zamanda bu tanım, işlevsel ve dekoratif ürünler olan kol düğmesi, toka, kravat iğnesi gibi aksesuar ifadesiyle adlandırılan takıları da içinde barındırmaktadır. Takı temel olarak üstün işçilik ve sanatkarlıkla çalışılmış metalden, süs taşlarından veya yüksek kalitedeki sert organik malzemeden yararlanılarak üretildiği tanımlanmıştır (Newman, 1994:172).

20. yüzyılın başlangıcı incelendiğinde; takıyı şekillendiren ve sanatsal kategorinin içerisine alan gelişmelerin temeli, Bauhaus sanat bakışına dayandığı söylenebilir. 20. yüzyıl dönemi takıları; tasarımın, sürekli gelişen teknolojinin, sanatsal ve sosyo-politik alanlardaki büyük değişimlerin, kültürel değerlerin vazgeçilmez bir etkeni olarak tüm dünyada gelişimi ve değişimiyle karşımıza çıkmaktadır.

Kuyumculukta son altmış yıla bakıldığında takıda daha önce kullanılmayan farklı malzemelerle ve bu yeni malzemelerin kullanımını destekleyecek tekniklerle birlikte var olan kuyumculuk teknikleri birleştirerek takı tasarımcı ve sanatçıların bu alanla ilgili çalışmaları gözlenmektedir. Bu yenilikçi ve özgün bakış zamanla takı tasarımında değiştirilemez bir yaklaşım olmuştur. Her sanatçı çalışmalarında kendine özgü malzeme ve tekniklerle oluşturduğu konseptlerle, üretilen takıya özgünlük kazandırmıştır. Takı çalışmalarındaki bu zenginleşme dünyada çağdaş takı üreten sanatçılara, tasarımcılara ve tasarım merkezlerine yeni bir vizyon yaratma gerekliliğine sebep olmaktadır.

(20)

2

1. BÖLÜM

1.1. Konunun Tanımı ve Önemi

İnsanlık tarihi içinde öncelikle inanç sisteminde somut obje, sosyal statü simgesi ve ardından süsleme aracı olan takılar; hayvansal/bitkisel atıklar ile doğada var olan her türlü malzemenin kullanıldığı zengin bir yelpazeye yayılmıştır. Zamanla insanoğlu ekonomik bozulmalar ya da hammadde sıkıntısı gibi sebeplerle takılarda en çok tercih edilen altın, gümüş gibi değerli madenlerin yerine bakır, kalay gibi değersiz madenler kullanmışlardır. Takı tasarım ve uygulamalarında kullanılan farklı malzemeler, geleneksel mücevher ve takı malzemelerinin dışında gruplandırılmakta ve diğer takı malzemeleriyle kombine edilen alternatif ögelerin tanımlanmasında kullanılmaktadır. Günümüz teknolojisinin ilerlemesi, beğeni ve ihtiyaçların değişmesi, ekonomik durum en önemlisi de bireylerin farkındalık yaratma isteği, tasarımlarda çağdaş form ve çizgilerin hızla devreye girmesine neden olmuş ve alternatif malzeme arayışına geçilmiştir. Temelde, doğada ve yapay olarak sınıflandırılabilecek alternatif takı malzemeleri, işlenişlerine göre de birbirlerinden ayrılabilmektedir. Araştırmada, plastik, seramik, doğal ya da yapay liflerden üretilen malzemeler, ahşap gibi doğada bulunan malzemelerin çağdaş takı tasarımında kullanım biçimleri, tasarım/süsleme özellikleri ve teknik yöntemleri ele alınacaktır.

Takı ürünü tasarımlarında plastik, ahşap, kağıt, cam, seramik gibi alternatif malzemelerin seri olarak işlenebilmesi ve malzeme arasındaki ilişkiler güçlendikçe takılarda yeni arayışlara gidilmiştir. Bu hareket karşısında teknolojinin getirdiği yeni malzemeler ve işlenebilme özellikleri de yeni tasarım anlayışını ortaya çıkarmıştır. Bu sayede diğer sanatlarda olduğu gibi takılarda da iç içe bir geçiş söz konusu olmuştur.

Bu açıdan konuya yaklaşıldığında özellikle günümüz çağdaş takıların tasarımlarına sıklıkla dahil edilen alternatif malzemeler araştırılması, çağdaş takıda tasarıma kattığı etki günümüzde olduğu kadar gelecekte de popülaritesini yitirmeyeceği ve çağdaş takı tasarımda yer bulacağı düşünülmektedir.

(21)

3

1.2. Konunun Amacı

“Çağdaş Takı Tasarımında Alternatif Malzeme Kullanımı ve Tasarım Sürecine Etkileri” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasının temel amacı; takıda kullanılan alternatif malzemelerin, çağdaş takı örneklerindeki biçimsel ve yapısal özelliklerinin malzeme, biçim, tür ve tasarım ilkeleri bakımından değerlendirilerek çağdaş takı tasarımları ve koleksiyonlar üzerinden ayrıntılı analiz edilmesi ve alternatif malzemelerin çağdaş takıya sunduğu tasarım olanaklarının belirlenmesidir. Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmaya çalışılacaktır.

Bunlar:

 Alternatif malzemeler çağdaş takıda hangi sebeplerle kullanılmıştır?  Alternatif malzeme kullanımı çağdaş takı tasarım sürecini nasıl etkiler?

 Alternatif malzemelerin çağdaş takı tasarımında kullanım avantajları neler olabilir?

 Alternatif malzemelerin çağdaş takı tasarımı biçimlendirmelerindeki etkileri nelerdir?

 Alternatif malzemeli çağdaş takı tasarımlarında hangi tasarım ilkeleri ne sıklıkla kullanılmıştır?

1.3. Konu ile İlgili Araştırmalar

Araştırma kapsamını destekleyen literatür incelendiğinde; takı tarihi, çağdaş takı, çağdaş takı tasarımında kullanılan alternatif malzemenin gereç özelliği ve estetik unsurları üzerine gerçekleşen yayınlar tespit edilmiştir. Bu konularda daha önce yapılan benzer yayınlar şunlardır:

Ülker Erginsoy (1978), “İslam Maden Sanatının Gelişmesi” adlı kitapta maden sanatının gelişiminin incelenmesi, İslam dünyasında önemli bir yere sahip Selçuklu Türklerinin maden sanatına katkısının belirlenmesi ve Selçuklu döneminde ki, madeni eserlerin, üretim teknolojisi ve malzeme özelliklerinin belirlenip sınıflandırılması anlatılmıştır.

(22)

4

Altan Türe (2011), “Orta Çağ’dan Günümüze Batı Dünyası Takıları” adlı kitapta Orta Çağ’dan başlayan ve 20.yy. sonlarına kadar uzanan kuyumculuk alanında ki üretim teknolojisi, tasarım fikirleri ve kullanılan malzemeler belirlenip anlatılmıştır. Paul Klee (2013), “Modern Sanat Üzerine” adlı kitap Paul Klee’nin 1924 yılında Jena’daki Müze’de bir sergi açılışında verdiği konferans temel alınarak hazırlanmıştır. Belirli bir akıma bağlı olmadan soyut resimde ki yanılsama, modern sanatın en önemli aşamalarından birini oluşturan yapıtları, yaratıcı ustalığı ve hiç eksilmeyen şiirsel ve lirik yönelimleri belirlenip anlatılmıştır.

Selçuk Mülayim (1994), “ Sanata Giriş” adlı kitapta plastik sanatların temel kavramlarını ve terminolojisini, sanatla ilgili herhangi birinin kendi konularına ait bazı ipuçlarını bu kitapta bulabilecek şekilde yalın ve açık bir üslup ile anlatılmıştır. Grant Pooke, Graham Whitham (2012), “Sanatı Anlamak” adlı kitapta sanat tarihi, disiplini, sanatı yorumlamakta ki yöntemlerden bazıları tanıtılmış ve bunları nasıl uygulayabileceğimizi örneklerle anlatılmıştır.

Nigan Bayazıt (2009), “Mücevher Tasarlama Metotları ve Yaratma Teknikleri” adlı kitap Favori firmasının, rekabet ortamında firmaların varlıklarını sürdürebilmeleri için sürekli yenilik yapmaları gerektiğini vurgulayarak desteklediği yayında takı tasarımında ki yenilik ve yaratıcılık incelenerek anlatılmıştır.

Sıdıka Rodop (2017), “Tasarım İlke Ve Yöntemlerinin Mücevher Tasarımı

Bağlamında İncelenmesi” adlı makalede takı tasarımı süresince, tasarım

aşamalarında genellikle kullanılan yöntemleri incelenmiştir. Takı tasarlama ve yaratma sürecinde sanatsal ifadelerin ve temel tasarım ilkelerin etkilerinin kullanıldığını açıklamaktadır.

Nuray Gümüştekin (2011), “Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde

Anlam” adlı makalede Anadolu’da ve diğer kültürlerde kullanılan kültürler arası bir

iletişim aracı olarak kabul edilen işaretlerin ve simgelerin üzerinde durulmaktadır. M. Serpil Altun (2010), “1960’ların Moda Devrimi ve Batıda Takı Tasarımına

(23)

5

tasarımında yaşanan bütün bu önemli değişimleri; değişimlerin ardındaki toplumsal, siyasal ve kültürel yapılanmaları ve devrim niteliğindeki sonuçlarını bir bütün içinde araştırıp irdelemiştir.

Pelin Demirtaş Dikmen (2012), “Çağdaş Takı Yorumu ve Özgün Yüzükler” adlı makalesinde günümüzün takı anlayışındaki gelişmeler sonucunda takı, süs objesi olmanın ötesine geçerek, çağdaş sanatlar kapsamında değerlendirildiğini, tasarımcıların ve sanatçıların bu noktada, takıla bilirlik diye adlandırılan, insan bedenine uygunluk yani ergonomiyi öncelik olmaktan çıkararak heykelsi formlara uzanan biçimlendirme anlayışını benimsediği anlatmaktadır.

Pelin Demirtaş (1996), “Takı Kültürü ve Tasarımı Üzerine Bir Araştırma” adlı

yüksek lisans tezinde, bilimsel kronoloji ve yöntemler doğrultusunda, takı ürünlerine bireysel ve toplumsal yaklaşımları ve bu yaklaşımlar çerçevesinde tasarım sistemlerini incelemiştir.

İsmail Yardımcı, Kadir Ertürk (2012), “Koram (Hiyerarşi) ve Seramik

Sanatındaki Yeri ve Önemi” adlı makalesinde koram çeşitleri, formda, yüzeyde veya

hem form hem de yüzeyde ayrı ayrı ya da bir ardada kullanılabilirliğini, koramın uygulanış biçimleri seramik sanatında koram çeşitlerinin uygulanışıyla ilgili bilgiler sunmuştur. Koram tanımı çerçevesinde modern seramik sanatı anlayışında, estetik ve görsel anlamda tasarıma yönelik endüstriyel ve sanatsal seramik çalışmalardan örnekler vermiştir.

Önder Yağmur (2007), “Modern Sanatın Takı Sanatına Yansımaları” adlı yüksek lisans tezinde, Avrupa düşünce sistemi, toplumsal atmosfer ve oluşan sanatsal tepkiler incelenmiş ve bu oluşumların takı sanatında oluşturduğu etkiler araştırılmıştır. Her sanatsal hareket karşısında yer alan takı sanatçıları ve takı çalışmaları araştırılmış, bu çalışmaların hangi sanat akımından etkilendiği incelenmiştir.

Neşem Ertan Ayata (2018), “Çağdaş Takıda Kullanılan Sıra Dışı Organik Malzeme Kullanımı Örnekleri” adlı makalesinde 20.yüzyılda ortaya çıkan sanatsal takının, farklı şekil, boyut, kavram ve malzemeler aracılığıyla ifade bulduğunu, günümüze

(24)

6

geldiğinde ise, sıra dışı ve sınırları zorlayan malzemelerinde takı sanatçısının anlatım aracı olarak kullanabildiğini anlatmaktadır.

Ayşin Cebeci (2018), “Yerel Motifler Yorumları” adlı Sanatta Yeterlilik tezinde çağdaş sanatçıların yenilikçi ve yaratıcı bir biçim dili oluştururken geleneksel sanatlardan, yerel motiflerden ilham aldıkları gerçeğinden yola çıkılarak, Araştırma ve uygulamaya dayalı, özellikle yerel motiflerin güncel sanatta kullanımını

araştırarak, sanatçının kendini ifade etme yolunda sanatsal bir dil oluşturma çalışmasıdır.

Elizabeth Olver (2000), “The Jeweller's Directory of Shape & Form” adlı kitapta

geçmişten günümüze kullanılmış ve kullanılmaya devam eden değerli-değersiz madenler, taşlar, alaşımlar, organik malzemeler, insan yapımı malzemelerin tümü hakkında terminolojik bilgi, kuyumculuk teknikleri, küpe, yüzük gibi takı türlerinin teknik tasarımları, tasarımda kullanılan motifler, moda takıları, çağdaş takı gibi konular hakkında bilgi vermiştir.

Debra Adelson (2008), “The Art Of Jewelry Plastic And Resin” adlı kitabında termoplastik ve termoset plastik malzemelerin tanımını, yapısını ve takı yapımında kullanımını, takı üretimi hakkında teknik bilgi vererek ve kullanılan aletleri tanıtarak uygulamalı bir şekilde, açıklayarak anlatılmıştır.

Seçil Solak (2010), “Çağdaş Takı Sanatında Porselen Malzeme Kullanımı” adlı Yüksek Lisans tezinde porselenin takı sanatındaki kullanım alanlarını, üretimlerde porselen malzemeyi tercih ederek takı sanatında yer almasını sağlayan sanatçı, tasarımcı ve kurumlar araştırmıştır. Porselen ile takının etkileşimini inceleyip, porselenin teknik olanakları ortaya koymuş, farklı kullanım şekilleri görsel örneklerle sınıflandırılarak anlatılmıştır.

Müjgen Eroğlı (2009), “Modern Takı Anlayışı İçinde Alternatif Malzemelerin

Kullanımı” adlı makalesinde günümüz takı kavramını, takıda malzemenin rolünü ve

(25)

7

malzemeler ve tasarımcılar hakkında bilgi verip zanaat-sanat ürünleri olan bu objelere daha farklı hangi malzemeler kullanılabilirliğini incelemiştir.

Carles Codina (2005), “The New Jewelry Contemporary Materials And

Technıques” adlı kitapta takıda kullanılan alternatif malzemelerin tanımlarını,

yapılarını ve takıda kullanım şeklini uygulamalı olarak anlatılmıştır.

Carles Codina (2006), “The Complete Book Of Jewelry Making” adlı kitapta takı tarihi, çağdaş takı ve metalürji hakkında kısaca bilgi verilip, detaylı bir şekilde fotoğraflarla kuyumculuk üretim tekniklerini, metal şekillendirmelerini anlatılmıştır. Anıl Ertok Atmaca (2014), “Temel Tasarım” adlı kitapta tasarım yapacak kişinin yaratıcı gücünü ortaya çıkarmasını sağlarken, uygulama aşamasında kişiye belirli, teknik, malzeme ve yöntemlerin öğretilmesi amaçlanmıştır. Özgün üretimler yapabilmesini, tasarımda çeşitliliği öğreterek özgür ve daha önce yapılmamış olanı keşfetmesini anlatmaktadır.

Adnan Tepecik, Pınar Toktaş (2014), “Güzel Sanatlar Fakültelerinde Temel Sanat

Eğitimi” adlı kitapta Güzel Sanatlar Fakültelerinde ve Eğitim Fakülteleri Güzel

Sanatlar Eğitimi Bölümlerinde verilmekte olan Temel Sanat Eğitimi/Temel Tasarım dersi ve dersin işlenişine ilişkin öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri belirlenip anlatılmıştır.

Yıldız Akçay Meriçboyu (2001), “Antikçağ’da Anadolu Takıları” adlı kitapta; hangi çağda yaşarsak yaşayalım ve dünyanın neresinde olursak olalım takılar, kadının ve dolayısıyla insanoğlunun vazgeçemediği bir güzellik unsurudur. Yine dünyanın herhangi bir bölgesinde yapılan kazılarda, çeşitli boy ve ölçüler içinde mutlak buluntular olmuştur. Mağara duvarlarının, o dönem insanları tarafından çeşitli şekil ve boyda duvar resimlerinde takının izleri görülmektedir. Her çağın veya her dönemin kendi zevk ve anlayışını, o dönemin teknik ve becerisi ölçüsünde takının daima mevcut olduğunu anlatmıştır.

(26)

8

2. YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Modeli

Çalışmada, konu kapsamının gerçekçi ve bütüncül bir şekilde ortaya konmasına yönelik niteliksel araştırma modeli kullanılmıştır. Özel bir durumun derinlemesine incelenmesine dayanan betimsel araştırma yöntemi olan genel tarama

modelinden (survey) yararlanılmıştır. Genel tarama modelleri, çok sayıda elemandan

oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup, örnek ya da örneklem üzerinde yapılan tarama düzenlemeleridir. Araştırmaya konu olan nesne, kendi koşulları içinde ve var olduğu gibi tanımlanmaya çalışılmıştır.

2.2. Evren ve Örneklem

Araştırma evrenini, çağdaş takı tasarımları oluşturmaktadır. Örneklemde; plastik sanatlar alanında kullanılagelen olağan malzemeleri çağdaş takı tasarımına uyarlayan 6 adet Türk, 30 adet yabancı takı tasarımcısına ait toplam 69 örnek tasarım yargısal (kasti) örnekleme yöntemi ile seçilmiştir.

2.3. Veri Toplama Tekniği

Araştırmanın literatür bilgilerine, çeşitli kaynak kitaplar, tezler, makaleler ve internet üzerinden yapılan -görsel ve literatür- taramalar yoluyla ulaşılmıştır. Örneklemde yer alan alternatif takılarda; malzemenin takı tasarımında kullanımı ve tasarım sürecine etkileri gözlenecek, üretilen takıların görselleri kullanılmıştır. Araştırılan konuda net bir sonuca ulaşmak için gözlem tekniği uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak yapılandırılmış örnek inceleme formu* hazırlanmıştır (Bkz. Ek 1). İlgili formlar; önceden belirlenmiş kişilere, belli bir amaç ve plana göre yazılı veya sözlü olarak soru sormayı ve örneklemi niteliksel olarak tüm özelliklerine göre belirlenen parametreler doğrultusunda detaylı analiz etmeyi amaçlamaktadır. Formlarda yer alan Alternatif Malzemeler (ana malzeme ve yardımcı malzeme), Renk ve Tasarım İlkeleri inceleme başlıklarından elde edilen bulgular grafiklerle desteklenerek Değerlendirme Bölümünde verilerek detaylı olarak açıklanmıştır.

(27)

9

2.4. Sayıltılar

 Takı tasarım alanında sanatçı ve tasarımcıların alternatif malzemelere yöneldiği,

 Takı tasarımında alternatif malzeme kullanımının çağdaş takıda olumlu etki bıraktığı,

 Takı tasarımında alternatif malzeme kullanımının çağdaş takıda yeni olanaklar tanıdığı;

 Araştırma kapsamında incelenecek örneklerin alternatif malzemelerin çağdaş takı tasarımına olumlu tasarım etkileri kazandırdığı,

 Araştırma kapsamında incelenecek örneklerin alternatif malzemelerin çağdaş takı tasarımı üretim tekniği konusunda fikir ileri sürmeye yeterli veri sağladığı varsayılmıştır.

2.5. Kapsam ve Sınırlılıklar

Araştırmanın evreni çağdaş takı örnekleri olup örneklemde, takı alanı bütününde yer alan diğer konular -mücevher takı ve değerli taşlar- dışında plastik sanatlar alanında kullanılan ve alışılmış olan alternatif malzemelerin kullanıldığı çağdaş takı tasarım örnekleri yer almaktadır. Kapsam içinde doğrudan konu ile ilgili olan 6 adet Türk - Burcu Büyükünal, Burcu Sülek, Ela Cindoruk, Ezgi Okur, Hakan

Aktuğ, Sinem Yıldırım- ve 30 adet yabancı -Anne Luz Castelannos, Anke Hannıg, Andrea Wagner, Attai Chen, Bruce Metcalf, Chiara Scarptti, Edith Bellod, Elisabeth Habig, Fabiano Gadano, Francesca Antonello, Irene Palomar, Karin Roy Anderson, Kazuko Mitsushima, Kazumi Nagano, Luisa Bruni, Lydia Hirte, Maike Barteldres, Maria Cristina Belluci, Maria Munoz, Mariana Acosta, Mariko Kusumoto, Michele A. Friedman, Mina Kang, Myung Urso, Nicolas Estrada, Raluco Buzura, Ruudt Peters, Siegfried De Buck, Takako Komiya, Viktoria Münzker- isimli tasarımcılar ve

(28)

10

3. TAKI KAVRAMI VE TARİHİ 3.1. Takı Kavramı

İlkel insanlarla başlayan, beslenmeyi ve üremeyi takiben giyinme, inanç, korunma ve süslenme olgusu dikkat çeker. Yaşanılan coğrafya giyinme faktörünün sebeplerine dayanabilir. Korunma, inanç, asalet, güç, karşı cinse beğenilme içgüdüsüyle süslenilen, bedende taşınan objelere ise takı diyebiliriz.

İnsanlık tarihi kadar eski olan takı kullanımı, ilkel insanların çevresinde yaşadıkları, doğum, ölüm, hastalık gibi bilinmezlikler ile yağmur, rüzgar, şimşek çakması, ay tutulması gibi olaylara, doğaya ve hayvanlara savunmasız kalmasıyla ortaya çıkmıştır. Çevresine ve doğa olaylarına karşı korunma içgüdüsü hissetmesi kendi bakış açılarıyla doğayı taklit etmeleriyle ve bulunduğu kültürdeki, coğrafyadaki diğer canlıları örnek almalarıyla bedenlerine etraflarında gördüğü hayvan dişleri, derileri, deniz kabuklarını, taşları, çiçekleri, tüyleri farklı biçimlerde bedende kullanımını idealize etmeleriyle ilk takılar üretilmiş ve kullanılmıştır.

Toplumsal yaşamın gelişmiş olduğu bölgelerde takı daha çok ekonomik seviyenin belirleyicisi, varlığın simgesel sembolü olmuşken, öte yandan hala ilkel toplumların özellikle kadınların güzellik, cinsel kimlikleri ve inanç sembolü niteliği ağır basmıştır. İnsanlar için takı kullanımı ilk çağlardan günümüze bulunduğu kültürü anlatmayı amaçlayan ve takıldığı bedeni tamamlayan bir araç olmuştur.

Zeki Kuşoğlu takıyı şöyle ifade etmiştir, insanların kulak, bilek, ayak bileği,

boyun, bel, burun, parmak gibi çıplak ya da giysili bölgelerinin üzerine taktıkları değerli ya da değersiz maden ve taşlardan yapılmış süs eşyalarıdır. Takı tarihi insanlık tarihi kadar eski ve yaşıttır (Kuşoğlu,1994:216). Takıları diğer sanat

ürünleri ile karşılaştırdığımızda, farklı kültürlerin yaratmış olduğu sanat eserlerinin arasında en itinalı ve kibar olanlarıdır. Bu nedenle kadında ve erkekte güzel görünme, güzel olanı görme ve güzel olana sahip olma duygularına hitap etmektedir (Köroğlu, 2004: IVV).

(29)

11

3.2. Takı Tarihine Genel Bir Bakış

Takının öyküsü, 40-30 bin yıl önce başlayan ve insanlığın var olduğu sürece devam eden sembolizmin ifade edildiği en iyi araç olmuştur. Toplumsal yaşam ile birlikte statü göstergesi ve sosyalleşme güdüsüyle kültürleri tamamlayan bir parça haline gelmiştir (Türe,2011:17). Takının varlığının anlamı Paleolitik dönem topluluklarında sihir, büyü, inançlar ve avcı yaşam biçimiyle özdeşleşir. “Aurignac” kültüründe taş ve kemikten yapılan aletlerle hayvan dişlerini, kemiklerini yüzey şekillendirme ve delme ile boncuk formuna getirip kolye ve bileklik üretmeye başlamasıyla Paleolitik sanatta yeni bir dönem başlar (Fotoğraf No: 1). İlkel toplulukların bedenlerini süsleme adetleri, gelenekselleşen inançlara, bulunduğu kabileye, statüsüne, cinselliğine ve ritüellerine olan bağlılığı rol oynar. Günümüze baktığımızda takının öyküsündeki sembolik anlamlar, etnik kültürünü koruyan toplumlarda şekil ve motiflerle takıda kullanılmaya devam etmektedir (Türe, 2011: 20-22). Toplumsal temelin atıldığı neolitik çağ insanlık tarihinde bakırın bir minerali olan yeşil renkteki malahitin kullanılmasıyla ilk defa madenin kullanıldığı dönemdir. Daha sonraki süreçte kurşun ve renkli taşlar kullanılarak boncuk formları verildiği takılar üretilmiştir.

Fotoğraf No 1: Kemik ve taş boncuklarla düzenlenmiş kolyeler, Çatal höyük Paleolitik Dönem MÖ.

(30)

12

Anadolu neolitik dönemin en önemli bölgesidir. Çatalhöyük, Aşıklı Höyük Göbekli tepe ve Çayönü de yapılan kazılarda ki buluntulardır. Bu kazılar dönemin süsleme çeşitliliğini ve teknolojisini yansıtır.

Kalkolitik çağ, ilk olarak bakırın ardında kalay ve kurşunun taş ve topraktan ergitme yoluyla ayırarak saf hale dönüştürüldüğü, dökümle şekillendirerek tekniğin geliştirildiği ve kuyumculuğun ilk adımlarının atıldığı dönemdir. Kalkolitik çağ boyunca bakır çoğunlukla kullanılmasına rağmen yumuşak bir metal olmasından dolayı işlevsellikte başarılı olamamıştır. Böylece bakırı yüzde on oranında kalay ile karıştırılarak bronzun keşfi bulunup metalürji teknolojisinde önemli bir adım atılmıştır. Yeni malzeme ve teknik buluşuyla takılarda döküm tekniği gelişip kaybolan mum tekniği gibi yeni teknikler üretilip metal işçiliğinde daha doğru ve seri üretim takılar yapılmıştır. Teknolojik ve biçimsel gelişmelerle takı artık sanat ve zanaattın bir dalı kabul edilmeye başlandı (Türe, 2011: 28-29).

Bronz çağı ustaları yenilikleri geliştirerek, telkâri, kakmacılık, granülasyon ve kalem işi gibi günümüz temel kuyumculuk tekniklerini yaratarak küçük ölçekli süs objeleri ve takıları üretmişlerdir (Fotoğraf No: 2). Bununla birlikte sarmal, spiral ve zikzak desenleri süslemelerde yerini almıştır (Clifford Smith, 1908: 39).

Fotoğraf No 2: Bakır alaşımlı broş, Bronz Çağı, MÖ.1100–1000, Metropolitan Museum of

(31)

13

M.Ö. 3000 başlarında üretim teknolojisinin bu denli gelişmesiyle doğadaki diğer madenlerin araştırılması, altın gümüş gibi metallerinde içinde bulunduğu ve diğer bütün değerli değersiz taşların formsal işlemeciliğini yaparak, fayans ve camın da birlikte kullanıldığı takılar üretilmiştir. Takılarda altın kullanımı, altının sunduğu mükemmel ışıltı taşlarla birleşince soylulara hizmetin anlamı olmuştur. Bronz çağı uygarlığı olan Sümer kültürü buluntuları kuyumculuğun doğuşu olan ekonomik, dinsel ve sosyal statü koşullarını anlama imkanı verir. Kral mezar buluntularında çıkarılan takıların çeşitliliği ve sayısı kişinin servetinin ve değerinin sembolüdür. Kuyumculuğun en önemli takılarından sayılan bu dönem takılarında altın ile birlikte lapis lazuli, akik taşlarından yapılan boncuklar birlikte kullanılmıştır. Sümerlilere ait bu takı buluntuları, kuyumculuk sanatının değerli maden işlemeciliğinde oldukça ileri olduğunu ve sanata zanaata verilen önemin ne kadar büyük olduğunun kanıtıdır (Türe, 2011: 33-38).

Kuyumculuk, tarihte bilinen yerleşik ilk büyük uygarlık olan Mısır uygarlığının ve sanatının da önemli bir parçası olmuştur. Altının eski bir Mısır efsanesine göre Osiris’in keşfedip firavun topraklarına altın ülkesi olarak adlandırılan Nubya’dan getirmiş olduğudur. Bu toprakları ‘‘Etiyopya’’ diye ifade eden Herodotos’a göre

bakırın az bulunduğu ve en değerli metal olduğu bu ülkede altın o kadar çoktu ki, hapishanedeki mahkumların zincirleri bile altından yapılıyordu (Türe, 2011: 43).

Mısır toplumu için takı gücü ve dinsel otoritenin sembolü kabul ediliyordu ve zengin, statü sahibi soylular öldükten sonra takılarıyla gömülüyordu (Kara, 2014: 11).

Mısır topraklarında altın, gümüş ve akik, ametist, turkuaz, granat gibi yarı değerli taşlardan zengin olması kuyumculuğu daha önemsemesi ve üretimin çok olmasına neden olmuştur. Gümüşün kolay okside olma özelliğinden dolayı günümüze kadar ulaşan takı sayısı azdır. Günümüze kadar gelen Mısır altın takılarında önceki dönemlere nazaran daha çok doğal, figüratif ve mitolojik formlar işlenildiği gözlenmiştir (Fotoğraf No: 3). Mısır tarihi boyunca kuyumculuğu oldukça önemsemiş olduğunu mezar buluntularında ulaşılan takılarda erkek, kadın, çocuk fark etmeden süslenildiği ve süslenmek için toplum içindeki statünün önemli olmadığı anlaşılmıştır. Takılarında birden çok tekniğin kullanıldığı, çoğunlukla

(32)

14

hikayeye bağlı kompozisyonları işledikleri, tasarımın, rengin ve estetiğin ön planda olduğu büyük ve gösterişli takılar olmalarıyla dikkat çeker (Clifford Smith, 1908: 2).

Fotoğraf No 3: Turkuaz, lapis lazuli, carnelian ve kakma işlemeli altın kolye,

Mısır,1887-1878,Museum of Art/544232, (htts://www.metmuseum.org/art/collectio n/search/544232).

Tarih öncesi dönemde Mısırlılar takılarında renkli taşları ve fayansı oldukça çok kullandıklarından taş işlemeciliğini kuyumcu atölyeleriyle birleştirmişleridir. Kuyumculuk tekniklerinde kendilerini geliştirmiş, farklı lehim kaynak yöntemleri, kalem işi, dövme, kabartma teknikleriyle desen oluşturmayla birlikte Mezopotamya’dan aldıkları fligran ve granülasyon tekniklerini kullanmışlardır. Takılarının en belirgin yönü kakma tekniği ile plaka üzerine metal ince şerit parçaları belli bir kompozisyona dayalı kaynak yaparak yuva oluşturmaları ve içlerini renkli süs taşları, fayansları sıkıca yerleştirip çok renkli bir görüntü elde etmeleridir. Mısır mücevherinde bilezik, kolye, diadem, saç aksesuarı, pandantif, yüzük ve küpe gibi takı çeşitliliği mevcuttur (Clifford Smith, 1908: 3).

Mısır takılarını yapısal kullanımı, küpeleri altın ya da akikten sade halka ya da bir biri içerisine geçmiş halkalardan oluşur. Bileziklerinde iki farklı model gözlenir. Birincisi lapis lazuli, firuze, ametist gibi süs taşları ve metalden yapılmış boncuk formlarının dizilmesinden oluşur. İkincisi, düz enli yarım dairede formundaki menteşeli bileziklerdir. ‘‘Herakles Düğümü’’ gibi şekil verilen bu bilezik uzun

(33)

15

yaşamın sembolü olup takıda ki ilk örneklerindendir. Yüzüklerinde doğan güneşin sembolü yaşamın simgesi olan Skarabe’nin şekli fayanslara ya da süs taşlarına yontularak işlenmiştir. Yüzüklerinin alt kısmına çoğunlukla kişiselleştirmek için mühür ya da muska olarak nitelendirdikleri işleme yapmışlardır. Yüzük halkasında taşı dönebilecek teknikte yerleştirmişlerdir (Türe, 2011: 49).

Bronz çağı dönemimde ticari ilişkiler ve göç yoluyla Sümer kültürünün Ur Kral Mezarlarındaki buluntuların takılarında kullanılan kuyumculuk tekniklerinin temeli olan granülasyon, filigre ve kabartma gibi tekniklerle takılarda kullanılan bazı formlarla birlikte Neolitik Çağ’da başlayan metalürji temeli gelişmiş bir kuyumculuğa doğru ilerleyen Anadolu’ya ulaşmıştır. Anadolu’daki yapılan kazı buluntularında zengin takı örnekleri olan Troya ve Alacahöyük Kral Mezarlarında ki takılar o dönemin estetiğini ve kullanılan tekniklerle kuyumculuğun gelişmiş üretim tekniğini yansıtır (Fotoğraf No: 4). Ele geçen takılar, kabartma, ajur, burma, tel örme, kabartma ve döküm teknikleriyle üretilmiş, altın, gümüş ve elektrondan yapılmış taçlar, saç tokaları, bilezik, zincir ve değerli taş kullanılmış yaka iğnesi gibi takı çeşitleridir (Köroğlu, 2004: 16).

Fotoğraf No 4: Alacahöyük Kral Mezarlarından çıkartılan altın taç, Alacahöyük, MÖ. 3000, Anadolu

Medeniyetleri Müzesi/11857, (https://www.azza 13.com/sayfa/http-www-azza13-com-altinin-ticari-degeri-dp-22-html).

Girit’in bronz çağı, zaman içerisinde Minoan/Minos uygarlığı adı verilen Anadolu’dan göç ettikleri kabul edilen, kökenleri net olarak bilinmeyen bir halkın Girit’e yerleşmesiyle başlar. Kuyumculuk tekniklerinde genel olarak Sümer etkisi

(34)

16

görünen Minos takılarında, hayvan figürlerinin ve geometrik desenlerin kabartma olarak işlendiği zarif altın diademler, çiçek motiflerinin kullanıldığı kolye ucu ve saç süsleri, altın tel halkalardan yapılmış bileziklerdir. Yüzük formu Minos uygarlığından ileri tarihlerde kullanılmıştır. Mısır takılarında olduğu gibi Minos halkı da yüzüğü genel yapısıyla ve mühür işlevselliği ile oval ya da yuvarlak yüzük kullanmıştır. Minos geleneksel el sanatlarından olan mühür oymacılığında, kuvars ve akik gibi sert taşlara tanrıça figürleri, büyülü kabul edilen semboller, işaretler ve hayvan motifleri işlenir (Fotoğraf No: 5) (Türe, 2011: 78). Minos kuyumculuğu Yunan yarımadasındaki diğer uygarlık olan Mycenaean-Miken uygarlığının takılarını da etkilemiştir. Miken kuyumculuğunu Minos kuyumculuğundan ayıran en belirgin özellik Minos takılarında kullanılan motifleri Miken kuyumcuları sert hatlarla metalin yüzeyine işlemesidir. Sert biçimsel formlar, dalga motifleri, spiraller gibi desenler mühür yüzüklere sanatsal bir ifade ile işlenmesi Miken kuyumculuğun özgün takıları haline gelmiştir (Fotoğraf No: 6). Zaman içerisinde sert etkili takılardan daha zarif takılar üretmeye başlayan Miken kuyumcu ustaları, natüralist anlatımları tercih ederek takılarında lotus çiçeği ve nar gibi bitkisel formlarla, ahtapot ve mürekkep balıkları gibi deniz canlılarını altından yapılan takılarında çoğunlukla mavi, yeşil renkte mine kullanarak üretmiştir (Türe, 2011: 83).

Fotoğraf No 5: Altın ve değerli taşlardan kolyeler, Minoan- Minos MÖ. Geç Bronz çağı, Heraklion

Archaeological Museum, (https://www.heraklion.gr/en/our place/arch eological-museum/ archeological-museum.html).

(35)

17

Fotoğraf No 6: Altın kaplama küpe ve kolye ucu, Mycenaean-Miken, MÖ.900-700, British

Museum/1980,0201.5,(https://www.britishmuseum.org/research/collection.online/collectionobject_det ails.aspx?ojectld= 430049&partId=1&searchText=Mycenaean+gold&page=1).

Anadolu ve Mezopotamya’da ele geçmiş olan buluntular, kuyumculuğun tarihini MÖ 4000 yıla kadar dayandırmaktadır. Mezopotamya’da Cemdet Nasr Devri’ne ait bir mezarda çeşitli rozetler, kulak tıkaçları ve boncuklar bulunmuştur. Bu buluntular, yeterince gelişmiş kuyumculuk özellikleri göstermemektedir. MÖ 3. binyılın ortalarında bütün Eskiçağ toplumlarında, kuyumculuk yapım ve süsleme tekniklerinin ileri derecede geliştiğini gösteren çok sayıda buluntu ortaya çıkarılmıştır. Anadolu’da MÖ 2600-2000 yılları arasına tarihlenen Alacahöyük, Troya ve Eskiyapar kazılarında ortaya çıkmış olan mücevherler, yapım ve tasarım açısından oldukça gelişmiş bir kuyumculuğun var olduğunun göstergesidir (Akçay, 2001: 26-27).

Anadolu’da MÖ 2. binyılın ilk çeyreğinde, Anadolu’nun zengin maden yatakları, kalaya duyulan ihtiyaç ve servet sahibi şehir beylerinin lüks eşya talepleri uluslararası ticaretin hız kazanmasına sebep olmuştur. Asurlu sermaye sahipleri

(36)

18

Anadolu’ya gelerek oldukça sistemli bir ticaret kolonisi kurmuşlardır. Hitit sanatı, Anadolu’da kendilerinden önce yaşamış Hattiler ile 2. binyılda çağdaşı ve komşusu olan kültürlerin Anadolu potasında birleşerek yeni bir sentezin ürünüdür (Türe; Savaşçın, 2002: 47). Hitit’ler de kuyumculuk diğer uygarlıklarda görünmeyen ritüel anlamı olduğu sanılan özgün nitelikli el-kol takıları, boyun takıları, baş takıları, giysi takıları şeklinde geniş bir yelpazede üretilmiştir. Daha önce rastlanan mühür yüzükleri taşlı ya da taşsız kullanmışlardır. Muhtemelen koruyucu muska niyetiyle taktıkları düşünülen, kemikten, lapis lazulü veya kaya kristali gibi süs taşlarından ya da fildişinden küçük ölçekli tanrı ve tanrıca heykelleri yapıp kolye ucu olarak kullanılmıştır (Türkoğlu, 2013: 48). Arkeolojik ve filolojik kaynaklar, dönemin takılarının gerek malzeme gerekse tipolojik açıdan oldukça zengin bir koleksiyon oluşturduğunu göstermektedir. Asurlu tüccarların Anadolu’da kurduğu koloni sayesinde, Anadolu kültürü Kuzey Suriye ile Mezopotamya kültürlerini Anadolu potasında birleştirmiştir. Hitit sanatı, bu etkileşim sonucunda yeni bir sentezin ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Farklı kültür bölgelerinde kullanılan süs eşyaları arasında dönemin modasını yansıtması açısından önem arz etmektedir. Üretim teknikleri ise ortaya konulan eserlerin ustalık derecesini göstermektedir. Özellikle sert taşlar ve altın gibi değerli madenlerin işlenmesinde görülen gelişme dikkat çekicidir (Fotoğraf No: 8-9) (Mandacı, 2016:3204).

Fotoğraf No 7: Altın kolye, Hitit, MÖ.1700-1500, 132116, (https://www.britishmuseum.org/

research/collection_online/collection_object_details/collection_image_gallery.aspx?assetId=3083100 1&objectId=369500&partId=1).

(37)

19

Fotoğraf No 8: Altın kolye, Hitit, MÖ. 540-520 BCE. From the Museum of Anatolian Civilisations,

Ankara. (photo: Ahmet Remzi Erdoğan),,( https://www.cornucopia.ne t/events/the-golden-age-of-king-midas/).

Antik Anadolu medeniyeti olan Frigya uygarlığında çok çeşitli takılar, toplum tebası tarafından (kadın, çocuk, erkek, ölü ve hayvanları) yaygın olarak kullanılmıştır. Frigyalı her yaştan ve hemen herkes tarafından kullanılan takıların başında, fibulalar gelmektedir. Frigya uygarlığı metal, takı eserleri arasında kolyeler, saç halkaları, küpeler, boyun halkaları, gerdanlıklar, giysi iğneleri, düğmeler, fibulalar, giysi aplikleri, mühür yüzükler ve bilezikler M.Ö. 1200 dolaylarında Trak göçleri ile Anadolu’ya yerleşen Frigya toplumunda takı modası konusunda bilgi vermektedir.

Frig dönemi takıları Anadolu’da kendine özgü tarzı ile döneme damga vurmuş, özellikle giysileri tutturmada ve süslemede kullanılan bronz ve gümüşten yapılmış fibulalar moda yaratarak dış satımı yapılan tek takı türü olmuştur. Kazılarda çıkarılan fibula ve kemerlerin üzerine aplike parçalarla birlikte meander motifleri gibi geometrik motifler ile gamalı haçlardan oluşan bezemelerle takılar süslenmiştir. Fibulaları genel olarak ‘‘D’’ kesitli çalışılmış, gövdeleri yay şeklindedir. Yüzeyinde kabartma görüntüsü verilen fibulalar bronz döküm tekniği ile üretilmiştir (Fotoğraf No: 9) (Türe, 2011: 145).

(38)

20

Fotoğraf No 9: Gordion Tümülüslerinde çıkan fibula, Frigya, M.Ö. 8.yy. (Ankara Anadolu

Medeniyetleri Müzesi).

İyon ve Lydia kültürlerine ait takıları incelendiğinde Lydia, Batı Anadolu kıyılarındaki İyon kültüründen, İyon kültürü de Lydia’dan etkilenmiştir. Bu iki kültürün eserleri Efes Artemis Tapınağı adak çukurunda, diğer bir deyimle Artemision’da bulunmuştur. Başka bir buluntu ise Uşak çevresindeki tümüslerde ele geçmiştir. Sayıca çok daha az olan bu eserlerin bir kısmı Lydia kültürüne aittir. Lydialılar ilk sikkeyi bulan kişilerdir. Bu özellikler, Lydialılar’ın iyi tüccar olduklarını gösterir (Krcmarova, 2014: 44-58).

Lydia’da fildişi oymacılığı ise altın işçiliği çok üst düzeyde idi. Sardes kazılarında rafinerilere yakın konumda kuyumcu dükkânlarının varlığı saptanmıştır (Fotoğraf No:10) (Krcmarova, 2014: 44-58). İyon kuyumculuğunun kökeni Lydia’dır. Bu nedenle İyon’ya Krallıklarıyla birlikte zaman zaman Lydia egemenliği altında kalmıştır. Bu döneme ait takıların belli bir dinsel anlam taşıdığı görülür.

(39)

21

Fotoğraf No 10: Altın küpe, Lidya, 6.yy.

(https://www.mfa.org/collections/object/one-of-a-pair-of-earrings-261705).

Anadolu takıları arasında farklı ve önemli bir yere sahip olan Urartu kuyumculuğu, sanata gösterdiği ilgiyi takılarındaki çeşitlilik, özenli işçilik, başarılı teknik, biçim ve bezeme ile göstermiştir. Urartu Krallığının kurulmasından sonra takılar altın kullanımı soyluluğu, zenginliği ifade eden bir sembol yani hiyerarşi anlamına gelmiştir. Urartularda sadece kadınlar değil erkekler ve çocuklarda soyluluğu ve rütbeyi simgeleyen küpe, yüzük, bilezik ve boyun takıları kullanmıştır (Fotoğraf No: 11). Urartu takılarının öncüsü olan takılar levhalara dövme tekniği kullanılarak yapılan küpelerdir. Urartu küpelerinde dinsel anlamlar nedeniyle hilal formunu kullanmışlardır. Genel olarak küpelerde dairesel ya da oval halkalar ve hilal formu hakimdir. Bu formda olan küpelerin granülasyon bezeme, sarkaç ile süsleme, dövme tekniği ile levha şekillendirme ve halkaların uçlarını çengel yaparak birçok teknik kullanıp model üretmişlerdir (Belli, 2010: 201-204). Urartuların bir diğer dikkat çeken takı grubu bileziklerdir. Bilezikler, altın, gümüş ve demirden yapılmıştır. Dönem buluntularında genellikle döküm tekniği kullanılarak üretilen bilezikler olması seri üretimin olduğunu göstermektedir. Bileziklerin halkalarının uçlarına dinsel inançlar, koruyucu gücün sembolü olduğu düşünülen hayvan başları stilize ederek çalışmışlardır. Takılarda, altının değerli bir metal olmasından dolayı genellikle demirden ve tunçtan yapılmış altın görüntüsünü de vermek için üzeri altın

(40)

22

kaplanmıştır (Belli, 2010: 363). Urartu takılarının en dikkat çekici örnekleri fibulalardır. M.Ö. 8. Yüzyılda Friglerden esinlenen Urartular, Ege adaları, Yunanistan ve Batı Anadolu fibula kullanımına ve üretimine başlamışlardır. Bu takılar yay şeklindedir ve giysileri hem tutturmak hem de süslemek amaçlı kullanılmıştır (Fotoğraf No: 12).

Fotoğraf No 11: Çeşitli metal alaşımlı bilezikler, Urartu, MÖ.8.yy. Rezzan Has Müzesi Urartu Takı

Koleksiyonu, (https://www.rhm.org.tr/event/rezan-has-muzesi-urartu-takilari-koleksi yonu/).

Fotoğraf No 12: Çeşitli metal alaşımlı Fibulalar, Urartu, MÖ.8.yy. Rezzan Has Müzesi Urartu Takı

(41)

23

M.Ö. 2. binyılında Akdeniz kıyı şeridinde kurulan ve M.Ö 1. binyılın ortalarına kadar etkisi süren Finike kolonilerinin takıları, renkli cam süslemelerinin bir arada kullanıldığı, granülasyon bezeme tekniğinin hakim olduğu ve kompozisyonları genel olarak karmaşık ama etkileyici takılardır. Finike kuyumculuğunun üretim tekniğinin gelişmişliği ve takının yapısal şekilleri özellikle Batı Akdeniz’deki Avrupa halklarını çok etkilemiştir. İtalya kuyumcu ustaları altın işlemelerinde Etrüskler ve Finike’den esinlendiği takıların yüzeyine çok ince granülasyon vermek için altın tozu tekniğini üsluplarıyla birleştirerek kullanmıştır (Türe, 2011: 121).

Efes Artemis takı buluntularında genel olarak form ve tasarım açısından kültürün kutsal saydığı objelerden oluşturulduğu gözlenmiştir. Küpeleri sandal ya da hilal biçiminde olup tanrıçanın özelliklerini anlatır. Takılarında tohum gibi çeşitli bitkisel formlar ve kemik ile taştan yontularak oluşturulmuş boncuklardan yapılmış gerdanlıklar, boyunda kullanılmaya uygun sarkaçlar dikkat çekmektedir. Metal olarak gümüş, altın ve ikisinin karışımından elde edilen elektron alaşımı kullanmışlardır. Küpe sarkaçlarında ritüel anlamları olan arı, koç, aslan başı gibi kutsal sayılan figürler yer almaktadır. Artemis takılarının diğer kültürlerin takılarından farkı, meşe palamudundan ürettikleri kolyelerin iyi bir örnek olduğu doğada bulunan bitkilerin ve meyvelerin en doğal hallerinden etkilenmeleridir (Fotoğraf No: 13 (Türkoğlu, 2013: 69).

Fotoğraf No 13: Doğal taşlar ve cam kullanılarak hazırlanan altın kolye, Finike, 7.yy. British

(42)

24

Etrüsk takı kültürü, M.Ö 7. ve 6. yüzyıllarda Finike’nin takı teknik ve biçiminin etkisi yoğun görünen parlak bir dönemle başlamıştır. Granülasyon tekniğinin hemen hemen bütün takılarda mükemmel işçilik, takı üzerindeki yoğunluğuyla ve farklı tanecik boyutlarıyla kullanılmıştır. Takılarından iki tip model gözlenmiştir. Birincisinde takı üzerindeki desen komple granülasyon ile kaplanmış zemin boş bırakılmış. İkincisi ise zemine granülasyon işlenmiş desene ışıltılı bir görünüm vermek için altın tozuyla ince bir tabaka şeklinde kaplama yapılmıştır. Etrüsklerin takılarında granülasyon tekniği dışında renkli cam, fayans boncuklar ve mine tekniğinin kullanımı çok renkli olmasıyla dikkat çekmiştir (Fotoğraf No: 14) ( Türe, 2011: 124).

Fotoğraf No 14: Altın ve doğal taşlardan yapılmış kolye, Etrüsk, 5.yy. Metropolitan Museum of

Art/256976, (https://www.metmuseum.org/art/collect ion /search/256976).

M.Ö. 547 yılında Lidya’yı ele geçiren Persler, Antik Çağ’ın köklü ve önemli odakları olan kuyumculuğun önemli merkezlerinden olan Anadolu’yu egemenliği altına almıştır ve kuyumculuk üretimlerine başarılı bir şekilde devam etmişlerdir. Anadolu’nun doğu desenleri ve sanatıyla tanıştığı bu dönemde takılarda altın, boncuklar, değerli yarı değerli renkli taşlar, cam boncuklar kullanmışlardır. Kullanılan taşların görünüşlerinin güzellikleri dışında her taşın birbirinden farklı gücü olduğuna inanmışlardır. Dönem takılarında geometrik biçimler özellikle üçgen