ÖZET
Amaç: ‹ntihar giriflimi önemli bir halk sa¤l›¤› sorunudur. Bu araflt›rmada, intihar giriflimi ile iliflkili risk etmenlerinin belirlenmesini amaçlad›k. Yöntem: Bu araflt›rma Celal Bayar Üniversite Hastanesi’nde Aral›k 2002 ve Temmuz 2005 aras›nda yürütülmüfltür. Veriler 114 bireyden toplanm›flt›r. ‹ntihar girifliminde bulunan deneklere intihar giriflimi ile ilgili bilgi-lerin sorguland›¤› “intihar giriflimi özellikleri formu” uygulanm›flt›r. Hastalara DSM-IV I. eksen bozukluklar› araflt›rmak için yap›land›r›lm›fl klinik görüflme çizelgesi klinik versiyonu (SCID-I) uygulanm›flt›r. Hastalarda Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçe¤i (HDDÖ) kullan›lm›flt›r. ‹statistiksel analiz SPSS for Windows 10.0 kullan›larak yap›lm›flt›r. Bulgular: Bireylerin % 78.1’inin (n=89) kad›n, %
59.6’s›n›n (n=68) lise ve yüksekokul mezunu, % 28.9’unun (n=33) ev kad›n› oldu¤u saptanm›flt›r. Bireylerin yafl ortalamas› 28.7±13.2 olarak bulunmufltur. ‹ntihar giriflimi yöntemi incelendi¤inde en s›k kullan›lan intihar giriflimi yöntemi % 81.6 (n=93) ile afl›r› doz ilaç al›m› oldu¤u bulundu. ‹ntihar girifliminde bulunanlar›n % 37.7’sinde (n=43) önceden intihar giriflimi, % 8.8’inde (n=10) ailede intihar giriflimi, % 15.8’inde (n=18) yak›n çevrede intihar giriflimi oldu¤u saptanm›flt›r. ‹ntihar girifliminde bulunan-larda en s›k rastlanan ruhsal bozukluk % 52.6 ile majör depresif bozukluktur. Sonuç: ‹ntihar giriflimi majör depresif bozukluklu hastalarda dikkatli bir flekilde de¤erlendirilmelidir. Önceden intihar girifliminin olmas› intihar giriflimi aç›s›ndan önemli bir yorday›c›d›r.
Anahtar Sözcükler: ‹ntihar giriflimi, risk etmeni, ruhsal bozukluk.
Sociodemographics Characteristics, Stress Factors and Psychiatric Disorders in
Persons With Suicide Attempt SUMMARY
Objective:Suicide attempt is a major pub-lic health problem. In this study, we aimed to Kriz Dergisi 13 (1): 1-9
‹NT‹HAR G‹R‹fi‹M‹NDE BULUNANLARDA
SOSYODEMOGRAF‹K ÖZELL‹KLER, STRES ETMENLER‹
VE RUHSAL BOZUKLUKLAR*
A. Deveci**, Ö. Aydemir***, S. M›zrak****
* 41. Ulusal Psikiyatri Kongresi’nde (Erzurum) poster bildiri olarak sunulmufltur.
** Uzm. Dr., Celal Bayar Üniversitesi, T›p Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal›, Manisa. *** Prof. Dr., Celal Bayar Üniversitesi, T›p
Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal›, Manisa. **** Dr., Celal Bayar Üniversitesi, T›p Fakültesi,
determine suicide attempt and related risk fac-tors. Method: This study was carried out in Celal Bayar University Hospital between December 2002 and July 2005. The data were collected from 114 persons. A form for suicide attemptes was used to d etermine the charac-teristics of suicide attempt. The trained clinical psychiatrists interviewed the persons with the Structural Clinical Interview for DSM-IV (SCID). The persons were applied to Hamilton Depression Rating Scale (HDRS). The results were transferred to SPSS for Windows 10.0 database. Results: Of the subjects 78.1% (n=89) were females, 59.6% (n=68) were grad-uated from high school and university, 28.9% (n=33) were housewives. Mean age was 28.7±13.2. When suicide methods were evalu-ated, 81.6% (n=93) was drug intake in exces-sive doses. There was previous suicide attempt in 37.7% (n=43), family history of suicide in 8.8% (n=10) and suicide attempt in the neigbor-hood in 15.8% (n=18) of suicide attempters. Major depressive disorder was found to be high among suicide attempters that complited our sample (52.6%). Conclusion: Suicide attempt must be carrefully evaluated in patients with major depressive disorder. Previous suicide history was considered as an important pre-dictor of suicide attempt.
Key Words: Suicide attempt, risk factor, psychiatric disorder.
G‹R‹fi VE AMAÇ
Araflt›rmalar intihar›n eylem biçimleri, hastal›klarla iliflkileri, risk durumlar›, intihar›n de¤iflik toplumlardaki ve toplumun de¤iflik ke-simlerindeki oranlar› üzerinde dururlar. Yaz›lan-lardan intihar›n ruhsal bir bozukluk, bir sorun, bir olgu, bir hastal›¤›n yan belirtisi, bir sendrom, bir eylem ya da toplumsal bir iliflki biçimi olup olmad›¤› anlafl›lmaz (Oda¤ 1995). ‹ntihar giriflimi stres yaratan yaflam koflullar›na tepki veren normal kiflilerden a¤›r ruhsal bozuklu¤u olan hastalara kadar genifl bir popülasyonda
görülebilmektedir. ‹ntihar eden kifli gerçekten ölmek arzusunda olabilece¤i gibi, bu davran›fl›nda ac›s›n›, çaresizli¤ini ve umut-suzlu¤unu dile getirmek amac›n› da gütmüfl ola-bilir (Say›l 2002).
‹ntiharlarda da psikosomatik hastal›klarda oldu¤u gibi ço¤ul etmenli nedenlerin etkili ola-bilece¤i düflüncesi son y›llarda önem kazan-maktad›r. Bugün intihar davran›fl›n›n yaln›zca bireysel ya da yaln›zca toplumsal bir patolojinin ürünü olmay›p temelde biyolojik, psikolojik ve toplumsal etmenlerin bir bileflkesi sonucu olufltu¤u bilinmektedir (Say›l 2002). ‹ntihar giriflimleri ile baflta depresyon ve alkol-madde ba¤›ml›l›¤› olmak üzere çeflitli ruhsal hastal›klar ve olumsuz aile içi etkileflimler, toplumsal dayan›flma azl›¤›, ekonomik sorunlar, göç gibi sosyoekonomik etmenler iliflkili bulunmaktad›r (Gould ve ark. 1990, S›r ve ark. 1999, McClure, 2000). Ayr›ca cinsiyet, yafl, medeni durum, meslek, e¤itimdüzeyi, ekonomik düzey gibi sosyodemografik etmenler intihar giriflimini etki-lemektedir (Foster ve ark. 1999) Say›l ve ark. (1993). Ankara’daki tüm acil servislere 1990 y›l› içinde intihar giriflimi ile yap›lan baflvurular› tara-yarak yapt›klar› bir araflt›rmada denekleri yafl, cinsiyet, medeni durum, e¤itim, meslek, intihar yöntemi, intihar zaman› aç›s›ndan de¤erlendir-mifltir. Bu araflt›rmada intihar giriflimlerinin daha çok 15-24 yafl grubunda ve kad›nlarda yüksek oldu¤u saptanm›flt›r. Welch’e (2001) göre intihar girifliminin en önemli risk etmenleri genç yafl, kad›n olma, bekar ya da boflanm›fl olma, iflsiz kalma, yaflamda önemli bir de¤ifliklik, psikiyatrik bir hastal›¤› olma, özellikle de depresyon ve önceden bir intihar giriflimi olarak belirlenmifltir. ‹zlem araflt›rmalar› önceden intihar girifliminde bulunanlarda intihar giriflimi oran›n›n genel popülasyondan 20-140 kat fazla oldu¤unu göstermifltir (Beaumont ve Hitzel 1992).
‹ntihar giriflimlerinde risk etmenlerinin bilin-mesinin ve duruma göre önlem al›nmas›n›n önemi büyüktür. Bu araflt›rman›n amac› Aral›k 2002 ile Temmuz 2005 tarihleri aras›nda Celal
Bayar Üniversitesi Hastanesi’ne intihar giriflimi ile baflvuran hastalarda intihar girifliminde rol oynayabilecek risk etmenlerinin belirlenmesidir.
YÖNTEM VE GEREÇLER Örneklem
Araflt›rma Celal Bayar Üniversitesi Hastanesi’nde yürütülmüfltür. Araflt›rma grubu Aral›k-2002 ile Temmuz-2005 tarihleri aras›nda Acil Servis, Anesteziyoloji, Yo¤un Bak›m, Psikiyatri ve di¤er ilgili kliniklerde yatarak tedavi görmekte olan ya da ayaktan hastaneye baflvuran intihar girifliminde bulunmufl toplam 114 bireyden oluflmaktad›r. Her birey ile klinik görüflme yap›larak veriler toplanm›flt›r.
Kullan›lan Araçlar
1. ‹ntihar giriflimi formu: Her bireyde sosyo-demografik bilgiler, intihara güdüleyen yaflam olay›, intihar davran›fl›n›n planl›l›¤›, intihar davran›fl›n› önceden haber verme, intihar notu ve yeri, intihar giriflimi yöntemi, intihar ay› ve günü, önceden intihar giriflimi, ailede psikiyatrik hastal›k, ailede intihar giriflimi, çevrede intihar›n bulunmas›, al›flkanl›klar, çocukluk ya da ergen-lik döneminde parçalanm›fl aile, geçirdi¤i fiziksel hastal›k, kafa travmas› öyküsü, çocukluk ça¤› kötüye kullan›m› hakk›nda bilgilerin araflt›r›ld›¤› bir formdur.
2. DSM-IV eksen I bozukluklar› için yap›land›r›lm›fl klinik görüflme-klinik versiyonu (SCID): Özkürtçügil ve ark.lar› taraf›ndan 1999 y›l›nda Türkçe uyarlanmas› ve güvenilirlik araflt›rmas› yap›lan tam yap›land›r›lm›fl bir klinik görüflme arac›d›r.
3. Hamilton depresyon derecelendirme ölçe¤i (HDDÖ): Depresyon düzeyini ve fliddetini ölçmeye yarayan, 17 madde içeren, 0-4 puan aras›nda puanland›r›lan ve klinik gözlemci taraf›ndan uygulanan bir ölçektir. Türkçe formu-nun geçerlik ve güvenilirlik araflt›rmas› ise Akdemir ve ark.lar› taraf›ndan 1996’da gerçek-lefltirilmifltir.
‹statistiksel Analiz
Veriler SPSS for Windows 10.0 veri taban› program›na aktar›larak öncelikle tan›mlay›c› istatistiksel yap›lm›flt›r. Ard›ndan önceden inti-har girifliminde bulunma ile di¤er de¤iflkenler aras›ndaki iliflkinin araflt›r›lmas›nda t-testi ve ki-kare testi kullan›lm›flt›r.
BULGULAR
Sosyodemografik Özellikler
Bu araflt›rmada bireylerin % 78.1’inin (n=89) kad›n, % 28.9’unun (n=33) ev kad›n›, % 59.6’s›n›n (n=68) lise ve yüksekokul mezunu oldu¤u saptanm›flt›r (Tablo 1). Bireylerin yafl ortalamas› 28.7±13.2 olarak bulunmufltur.
‹ntihar Giriflimi Özellikleri
En s›k kullan›lan intihar giriflimi yöntemleri afl›r› dozda ilaç al›m› (% 81.6, n=93), kesici alet (% 10.5, n=12) ve yüksekten atlama (%4.4, n=5) olarak saptanm›flt›r. ‹ntihar giriflimlerinin % 21.1’i (n=24) planlanarak, % 14.9’u (n=17) önceden birisine haber vererek, % 9.6’s› (n=11) intihar notu b›rak›larak uygulanm›flt›r. ‹ntihar giriflimlerinin % 86.8’i (n=99) evde gerçeklefltiril-mifltir.
‹ntihara güdüleyen yaflam olay› % 18.4’ünde (n=21) yok iken, % 63.1’inde (n=72) iliflki sorunlar›, % 8.7’sinde iflsizlik ya da ekonomik sorun (n=10) s›k rastlanan stres etmenleri olarak saptanm›flt›r.
‹ntihar giriflimlerinin en s›k gerçekleflti¤i ay % 13.2 (n=15) ile nisan ay› saptanm›flt›r. En s›k intihar girifliminin oldu¤u günler cumartesi (% 20.2, n=23) ve pazar (% 18.4, n=21) olarak sap-tanm›flt›r.
‹ntihar giriflimiyle baflvuranlar›n, % 18.4’ünde (n=21) ailede psikiyatrik hastal›k, % 8.8’inde (n=10) ailede intihar giriflimi, % 15.8’inde (n=18) yak›n çevrede intihar giriflimi oldu¤u saptanm›flt›r.
Vakalar›n % 17.5’inde (n=20) parçalanm›fl aile öyküsü olup, % 15.8’inde (n=18) geçirilen
fiziksel hastal›k, % 7.9’unda (n=9) kafa travmas› öyküsü, % 9.6’s›nda (n=11) çocukluk ça¤› kötüye kullan›m› bulunmufltur. Çocukluk ça¤› kötüye kullan›m› olanlarda önceden intihar giriflimi daha fazla gözlenmesine (% 63.6) ra¤men istatistiksel aç›dan anlaml› buluna-mam›flt›r (p= 0.064).
Psikiyatrik Tan›lar
SCID görüflmesi sonucunda % 45.6’s› (n=52) saf majör depresif bozukluk, % 7’si (n=8) efllik eden bir psikiyatrik tan› ile birlikte majör depresif bozukluk olmak üzere toplam % 52.6’s›nda (n=60) majör depresif bozukluk
tanm›flt›r. % 14’ünde (n=16) psikiyatrik tan› sap-tanmam›flt›r (Tablo 2).
Önceden ‹ntihar Giriflimi ve Depresyon ‹liflkisi
Vakalar›n % 37.7’sinde (n=43) önceden intihar giriflimi oldu¤u saptanm›flt›r. Bireylerin HDDÖ ortalamas› 15.8±8.1 bulunmufltur. Önce-den intihar giriflimi olanlar›n HDDÖ puan ortala-mas› (19.2±8.0) olmayanlar›n HDDÖ puan orta-lamas›ndan (13.8±7.5) istatistiksel olarak anlaml› flekilde daha yüksek saptanm›flt›r (t= 3.567, p= 0.001).
Tablo 1: ‹ntihar Girifliminde Bulunanlar›n Sosyodemografik Özellikleri.
n % Cinsiyet Kad›n 25 21.9
Erkek 89 78.1 E¤itim Düzeyi Okur-yazar de¤il 3 2.6
Okur-yazar 3 2.6 ‹lkokul 27 23.7 Ortaokul 13 11.4 Lise 38 33.3 Yüksekokul 30 26.3 Medeni Durum Hiç evlenmemifl 55 48.2 Evli 51 44.7 Boflanm›fl 5 4.4 Dul 3 2.6 Meslek Ev kad›n› 33 28.9 Ö¤renci 32 28.1 Memur 13 11.4 Serbest 11 9.6 Emekli 10 8.8 ‹flsiz 8 7.0 ‹flçi 7 6.1
TARTIfiMA
Bizim araflt›rmada kad›nlar›n daha fazla intihar düflüncesi içinde bulundu¤u saptanm›flt›r. Bu bulgu literatürdeki kad›nlar›n erkeklere göre daha fazla intihar girifliminde bulunmaktad›r bilgisini desteklemektedir (McClure 1984, Hawton 1987, Kessler ve ark. 1999, Hirschfeld ve Russell 1997).
Hastalar›n % 80.7’si afl›r› dozda ilaç alarak intihar girifliminde bulunmufltur. Kad›nlarda inti-har giriflimi amac›yla afl›r› doz ilaç al›m› daha s›k tercih edilmektedir (Bille-Brahe ve ark. 1997). Erkekler ciddi intihar giriflimi yöntemlerini
daha fazla kullanmaktad›r (Wiedenmann ve Weyerer 1993, Bekaro¤lu ve ark. 1999). Kad›n ve erkeklerde uyku ilac› alarak giriflimde bulun-ma oran› % 90’d›r (Gamfinkel 1982). ‹laç, önce-likle de uyku ilac› alarak yaflam›na son vermenin ac› vermeyece¤i inanc› nedeniyle ye¤lendi¤i düflünülmektedir. ‹ntihar giriflimlerinde ilaç al›m›n›n s›k görülmesinin nedeninin bu vakalar-da ölüm konusunvakalar-da ikircikli duygular, yard›m arama, giriflim yoluyla tehdit gibi davran›fllar›n ön planda olmas› düflünülebilir. Al›nan madde miktar› de¤iflmekle birlikte genellikle azd›r ve hayat› tehdit edici düzeyde de¤ildir. Bunu tar›m ilaçlar› ve kimyasal maddelerin kullan›m›
izle-Tablo 2: Psikiyatrik Tan›lar.
n %
Yok 16 14.0
Majör Depresif Bozukluk 52 45.6 BTA Depresif Bozukluk 14 12.3 Uyum Boz. Depresif Duygudurum ‹le Seyreden 7 6.2 Distimik Bozukluk 5 4.4
fiizofreni 4 3.5
Bipolar Bozukluk 3 2.6 Majör Depresif Bozukluk+Obsesif-Kompulsif Bozukluk 3 2.6 Obsesif-Kompulsif Bozukluk 1 0.9 Majör Depresif Bozukluk+Distimik Bozukluk 1 0.9 Kar›fl›k Anksiyete-Depresif Bozukluk+Özgül Fobi 1 0.9 Konversiyon Bozukluk+BTA Derpesif Bozukluk 1 0.9 Konversiyon Bozukluk 1 0.9 Bulimiya Nervoza+Majör Depresif Bozukluk 1 0.9 Konversiyon Bozukluk+Majör Depresif Bozukluk 1 0.9 Alkol Kötüye Kullan›m›+Majör Depresif Bozukluk 1 0.9 Kar›fl›k Anksiyete-Depresif Bozukluk 1 0.9 Demans+Majör Depresif Bozukluk 1 0.9
mektedir. Giriflimlerin yaklafl›k % 10’u kesici aletlerle, az bir k›sm› ise fazla risk içeren ateflli silahlarla olmaktad›r (Shaffer ve ark. 1988).
Bizim araflt›rmam›zda intihar giriflimlerinin % 21.1’i planlanarak yap›lm›flt›r. ‹ntihar giriflimlerinin ço¤u dürtüseldir ve stres yaratan yaflam olaylar›ndan sonra yap›lmaktad›r (Hawton ve ark. 1982). Baz› psikotik hastalarda, depresyonlar›n iyileflme dönemlerinde, border-line kiflilik bozuklu¤u olanlarda ve gençlerde bir-denbire ortaya ç›kan ve dürtüsel oldu¤unu düflündüren intihar giriflimlerinin say›s› daha da fazlad›r (Mehlum ve ark. 1994, Soloff ve ark. 1994, Roy 2000). Giriflimin birdenbire ve bek-lenmedik bir anda ortaya ç›kmas› ve dürtüsel oldu¤u izlenimini vermesi, intihar eyleminde etmen olarak ruhsal dinamik güçlerin ve içsel uyaranlar›n fliddetini gösterir. Fakat bu nitelikler ayn› zamanda benli¤in kontrol yetilerindeki yetersizli¤in de göstergeleridir. Araflt›rma bulgu-muz da bu duruma uymaktad›r.
Araflt›rmam›zda deneklerin % 9.6’s› intihar notu b›rakarak intihar girifliminde bulunmufltur. Londra’da dört y›l süresince izlenen intihar girifliminde bulunanlarda not b›rakma oran› % 15 olarak bulunmufltur (O’Donnel ve ark. 1993). Bu araflt›rmada deneklerin % 14.9’u intihar giriflimini önceden birisine haber vermifltir. Literatürde intihar giriflimi öncesi düflüncesini çevresindekilere bildirenlerin oranlar› % 18 ile % 41 aras›nda de¤iflmektedir (Beaumont ve Hitzel 1992, Asnis ve ark. 1993). Araflt›rmam›zda inti-har notu b›rakma oran›n›n düflük olmas› giriflimlerin dürtüsel nitelikte olmas› ile ilgili ola-bilir.
‹ntiharlar genellikle stres yaratan yaflam olaylar›ndan sonra olmaktad›r (Brent ve ark. 1993, Gould ve ark. 1996). Bu yaflam olaylar› s›kl›kla efl ile iliflki sorunlar›, iflsizlik, düflük sos-yoekonomik düzey gibi psikososyal stres etmenleridir (Stack 2000, McClure 2000). Birey için önemli olan kiflilerle iliflki sorunlar› ilk s›rada yer almaktad›r (Say›l 2002). Burada önemli olan kifli efl olabildi¤i gibi, erkek ya da k›z arkadafl da
olabilir. ‹ntihara neden olan olay, birey için önemli olan bu kifli ile intihardan önceki haftada ciddi bir kavgan›n yaflanmas›d›r (Oda¤, 1995). Bizim araflt›rmam›zda intihar giriflimlerinde iliflkilerde güçlüklerin di¤er psikososyal stres etmenlerine göre s›k gözlenen güdüleyici etmenler olarak bulunmas› literatür ile uyum göstermifltir.
‹ntihar giriflimleri dünyan›n her iki yar›mküresinde ilkbahar ve yaz bafl›nda en yük-sek oranda görülür. Literatürde intihar giriflimi ile mevsimler aras›nda iliflki bulunmad›¤›, sadece ilkbahar ve sonbaharda hafif bir art›fl oldu¤u ve yayg›n kan›n›n aksine, tatil dönemlerinde art›fl olmad›¤› bildirilmektedir (Kaplan ve ark. 1998). Belçika’da yap›lan bir araflt›rmada s›cakl›k, atmosfer bas›nc›, günefl ›fl›¤› süresi ve nem oran› gibi etmenlerin intihar davran›fl› üzerine etkisi araflt›r›lm›fl, s›cakl›k ve günefl ›fl›¤› süresinin özellikle ciddi intihar giriflimi olas›l›¤›yla iliflkili oldu¤u saptanm›flt›r (Linkowski ve ark. 1992). Bizim araflt›rmam›zda nisan ay› baflta olmak üzere bahar aylar›nda intihar girifliminin daha fazla olmas› literatür ile uyum göstermifltir. Bahar aylar›nda daha s›k gözlenmesinin nedeni ilk s›cakl›klar›n ve günefl ›fl›¤› süresinin bu aylara denk gelmesi olabilir.
Psikotik özellikler gösteren kiflilerde, daha önceden intihar girifliminde bulunmufl olanlarda, intihar etmifl kiflilerin oldu¤u ailelerden gelen-lerde ya da efl zamanl› olarak madde kullanan-larda intihar olas›l›¤› yüksektir (Köro¤lu 1997). Birçok araflt›rmada anne babalar›nda depresif bozukluk ya da madde kullan›m bozukluklar› bulunanlar›n intihar giriflimi aç›s›ndan daha fazla risk alt›nda oldu¤u saptanm›flt›r (Roy ve ark. 1990, Brent ve ark. 1994). Bekaro¤lu ve arkadafllar›n›n (1999) araflt›rmas›nda intihar esnas›nda veya özgeçmiflte ruhsal bir hastal›k oldu¤una dair veriler elde edilenlerin oran› yük-sek bulunmufl olup, intihar girifliminde bulunan-larda psikiyatrik öykünün % 36 oran›nda oldu¤u bildirilmifltir. Ailede psikiyatrik hastal›k öyküsünün olmas› (% 18.4) ile ilgili bulmufl, bu
etmenin literatürde bildirildi¤i gibi intihar giriflimini kolaylaflt›r›c› oldu¤unu düflündürmek-tedir.
Bir psikiyatrik bozukluk olmas›, özellikle depresyonun varl›¤› intihar giriflimini artt›ran bir etmendir (Kuo ve ark. 2001, Cheng ve ark. 2000, Harris ve Barraclough 1997). ‹ntihar girifliminin majör depresif bozukluk ile kuvvetli bir iliflki içinde olmas› nedeniyle majör depresif bozukluklu hastaya yaklafl›mda intihar ile ilgili bilgi toplama çok önemlidir. Depresyondaki hastalar›n yaklafl›k üçte ikisi intihar etmeyi düflünür ve % 10-15’i intihar ederek ölür (Köro¤lu 1997). Majör depresyonda intihar giriflimi oran› % 56 olarak tahmin edilmektedir (Isometsa 1994). Deveci ve arkadafllar›n›n (2004) araflt›rmas›nda majör depresif bozukluk-lu hastalar›n % 25’inde intihar girifliminde bubozukluk-lun- bulun-du¤u saptanm›flt›r.
‹ntihar giriflimi için en önemli belirleyiciler-den birisi de öncebelirleyiciler-den intihar giriflimi olmas›d›r (Asnis ve ark. 1993, Nordström ve ark. 1995). ‹ntihar giriflimlerinin % 25’inin yinelendi¤i ve bu
yinelemelerin % 30’unun ölümle sonuçland›¤› bildirilmektedir (Goldstein ve ark. 1991). ‹ntihar girifliminde bulunanlar›n ilk giriflimi izleyen y›llar-da bunu tekrarlad›klar› ve intihar aç›s›ny›llar-dan büyük risk tafl›d›¤› bilinmektedir (Cullberg ve ark. 1988). Bu araflt›rmada önceden intihar giriflimi olanlarda HDDÖ puanlar›n›n yüksek olmas› bu durumu kan›tlamaktad›r. Sonradan intihar giriflimi oluflumunun önlenmesi aç›s›ndan intihar girifliminde bulunanlarda psikiyatrik tan›n›n konup tedavinin sa¤lanmas› önemlidir.
SONUÇ
‹ntihar ülkemizde giderek artan bir halk ve ruh sa¤l›¤› sorunu olmaktad›r. Bu durum ile ilgili olarak risk etmenlerini de¤erlendirmek, önleyici çal›flmalarda bulunmak önemli gibi gözükmek-tedir. Bu araflt›rman›n s›n›rl›l›klar›ndan birisi örnekleme say›s›n›n düflük olmas›, di¤eri de bu bireylerin izleminin olmamas›d›r. Sonuç olarak intihar girifliminde bulunmufl ve depresif belirti-leri olan bireybelirti-lerin gelecekte olas› görülen intihar giriflimi aç›s›ndan iyi de¤erlendirilmesi gerek-mektedir.
KAYNAKLAR
Akdemir A, Örsel S, Da¤ ‹ ve ark. (1996) Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçe¤i (HDDÖ)’nin Geçerlili¤i, Güvenilirli¤i ve Klinikte Kullan›m›. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 4: 251-259.
Asnis GM, Friedman TA, Sanderson WC (1993) Suicidal Behaviors in Adult Psychiatric Outpatients, I: Description and Prevalence. Am J Psychiatry, 150: 108-112.
Beaumont G, Hitzel W (1992) Patients At Risk of Suicide and Overdose. Psychopharmacology, 106: 123-126.
Bekaro¤lu M, Bilici M, Hocao¤lu Ç ve ark. (1999) Trabzon’da 1995 Y›l› ‹ntihar ‹nsidans›. Türk Psikiyatri Dergisi, 10(3): 190-200.
Bille-Brahe U, Kerkhof A, De Leo D (1997) A Repetition-Prediction Study of European Parasuicide Populations. Acta Psychiatr Scand, 95: 81-86.
Brent DA, Perper JA, Moritz G ve ark. (1993) Stresful Life Events, Psychopathology, and Adolescent Suicide: A Case Control Study. Suicide Life Threat Behav, 23: 179-187.
Brent DA, Perper JA, Moritz G (1994) Familial Risk Factors for Adolescent Suicide: A Case-Control Study. Acta Psychiatr Scand, 89:52-58.
Cheng ATA, Chen THH, Chen CC ve ark. (2000) Psychosocial and Psychiatric Risk Factors for Suicide. Br J Psychiatry, 177: 360-365.
Cullberg J, Wasserman D, Stefansson CG (1988) Who Commits Suicide After a Suicide Attempt? Acta Psychiatr Scand, 77: 589-603.
Deveci A, Yurtsever F, Aydemir Ö (2004) Yatarak Tedavi Gören Majör Depresif Bozukluklu Hastalarda ‹ntihar Giriflimi ile ‹liflkili Etkenler 3P Dergisi, 12(3): 203-208.
Foster T, Gillespie K, McClelland R ve ark. (1999) Risk Factor for Suicide Independent of DSM-III-R Axis I Disorder. Br J Psychiatry, 175: 175-179.
Gamfinkel BD (1982) Suicide Attempts in Children and Adolescents. Am J Psychiatry, 139: 1257-1262.
Goldstein RB, Black DW, Nasrallah A ve ark. (1991) The Prediction of Suicide. Arch Gen Psychiatry, 48: 418-422.
Gould MS, Wallenstein S, Kleinman M ve ark. (1990) Time-Space Clustering of Teenage Suicide. Am J Epidemiology, 131: 71-78.
Gould MS, Fisher P, Parides M ve ark. (1996) Psychosocial Risk Factors of Child and Adolescent Completed Suicide. Arch Gen Psychiatry, 53: 1155-1162.
Harris EC, Barraclough B (1997) Suicide as an Outcome for Mental Disorders: A Meta-Analysis. Br J Psychiatry, 170: 205-228.
Hawton K, Cole D, O’Grady J (1982) Motivational Aspects of Deliberate Self-Poisoning in Adolescents. Br J Psychiatry, 141: 286-291.
Hawton K (1987) Assessment of Suicide Risk. Br J Psychiatry, 150: 145-153.
Hirschfeld R, Russell JM (1997) Assessment and Treatment of Suicidal Patients. N Engl J Med, 337: 910-915.
Isometsa ET, Henriksson MM, Hillevi MA (1994) Suicide in Major Depression. Am J Psychiatry, 151: 530-536.
Kaplan HI, Sadock BJ (1998) Psychiatric Emergencies. Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry VIII. Ed. (Eds.) HI Kaplan, BJ Sadock. Williams and Wilkins, Baltimore, 864-884.
Kessler RC, Borges G, Walters EE (1999) Prevalence and Risk Factors for Lifetime Suicide Attempts in the National Comorbidity Survey. Arch Gen Psychiatry, 56(7): 617-626.
Köro¤lu E. (1997) Majör Depresif Bozukluk. Psikiyatri Temel Kitab›, Cilt 1, C. Güleç, E. Köro¤lu (Ed). Hekimler Yay›n Birli¤i, Ankara, 389-421.
Kuo WH, Gallo JJ, Tien AY (2001) Incidence of Suicide Ideation and Attempts in Adults: The 13 Year Follow-Up A Community Sample in Baltimore, Maryland. Psychol Med 31(7): 1181-1191.
Linkowski P, Martin F, De Maertelaer V (1992) Effect of Some Climatic Factors on Violent and Non-Violent Suicides in Belgum. Journal of Affective Disorders, 25: 161-166.
McClure GMG (1984) Recent Trens in Suicide Amongs the Young. Br J Psychiatry, 144: 134-138.
McClure GMG (2000) Changes in Suicide in England and Wales, 1960-1997. Br J Psychiatry, 176: 64-67.
Mehlum L, Friis S, Vaglum P (1994) The Longitudinal Patern of Suicidal Behaviours in Borderline Personality Disorder: A Prospective Follow-Up Study. Acta Psychiatr Scand, 90: 124-130. Nordström P, Asberg M, Aberg-Wistedt A ve ark. (1995) Attempted Suicide Predicts Suicide Risk in Mood Disorders. Acta Psychiatr Scand, 92: 345-350. Oda¤ C (1995) ‹ntihar (Özk›y›m) Tan›m-Kuram-Sa¤alt›m, ‹zmir Pskiyatri Derne¤i. Ege Üniversitesi Bas›mevi, Bornova-‹zmir.
O’Donnel I, Farmer R, Catalan J (1993) Suicide Notes. Br J Psychiatry, 163: 45-48.
Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Y›ld›z M ve ark. (1999) DSM-IV Eksen I Bozukluklar› ‹çin Yap›land›r›lm›fl Klinik Görüflmenin Türkçe Uyarlanmas› ve Güvenilirlik Çal›flmas›. ‹laç ve Tedavi Dergisi, 12(4): 233-236.
Roy A, Lomparski D, De Jong J (1990) Characteristic of Alcoholics Who Attempt Suicide. Am J Psychiatry, 147: 761-765.
Roy A (2000) Psychiatric Emergencies. Kapland and Sadock’s Comprehensive Textbook of Psychiatry VII. Ed. (Eds). BJ Sadock, VA Sadock. Williams and Wilkins, Baltimore, s. 2031-2055.
Say›l I, Oral A, Güney S ve ark. (1993) Ankara’da ‹ntihar Giriflimleri Üzerine Bir Çal›flma. Kriz Dergisi, 2: 56-62.
Say›l I (2002) ‹ntihar Davran›fl› ve Epidemiyolojisi. Psikiyatrik Epidemiyoloji (Ed). O. Do¤an, Ege Psikiyatri Yay›nlar›, ‹zmir, s. 118-123.
Shaffer D, Gerald A, Gould M (1988) Preventing Teenage Suicide: A Critical Review. Am J Acad Child Adolesc Psychiatry, 27: 675-687.
S›r A, Özkan M, Alt›nda¤ A ve ark. (1999) Diyarbak›r’da Özk›y›m ve Özk›y›m Giriflimleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 10(1): 50-57.
Soloff PH, Lis JA, Kelly T (1994) Risk Factors for Suicidal Behavior in Borderline Personality Disorder. Am J Psychiatry, 151: 1316-1323.
Stack S (2000) Suicide: A 15-Year Review of the Sociological Literature. Part II: Modernization and Social Integration Perspectives. Suicide Life Threat Behav, 30: 163-176.
Welch SS (2001) A Review of the Literature on the Epidemiology of Parasuicide in the General Population. Psychiatr Servs, 52(3): 368-375.
Wiedenmann A, Weyerer S (1993) The Impact of Availability, Attraction and Lethality of Suicide Methods on Suicide Rates in Germany. Acta Psychiatr Scand, 88: 364-368.
Yaz›flma Adresi:
Uzm. Dr. Artuner DEVEC‹ Celal Bayar Üniversitesi T›p Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dal› MAN‹SA
Tel: 0 (236) 232 58 89
