GELENEKSEL VE ÇAĞDAŞIN BÜTÜNLEŞMESİ — Geleneksel çini sanatımızı çağdaş sanat anla
yışıyla bütünleştirmeyi başaran Füreya K oral’m Maçka Sanat alan
son çalışmaları tabaklar üzerindeki denemelerinden oluşuyor. (Fotoğraf: MEHME1 A n ır )
Türk seramik sanatının
öncüsü:
CANDEĞER FURTUN
Seramik tarihimizi incelediği mizde, Anadolu topraklan üs tünde tarih öncesine uzanan zen gin seramik geleneğinin 16. yüz yılda Osmanlı çini ve seramik sa natı ile doruğa yükselip, 17. yüz
yıldan so n ra gerilemeye
başladığını görüyoruz. 19. yüz yılda yok olmanın sınırlanna ge len seramik geleneğimizin 20. yüzyıl başlarında yeniden can landığını izliyoruz. 1929 yılında Güzel Sanatlar Akademisi’nde bir seramik atölyesinin kurulma sı, 1933 yılında Sümerbank tara fından seramik endüstrisi ön ta sarı ve araştırma çalışmalarının başlatılması, 1942’de Eczacıba- şı Seramik Fabrikası’nın fincan üretmeye yönelik ilk ünitesinin açılması ve Gazi Eğitim Enstitü- sü’nde bir seramik atölyesinin kurulması, bu canlanmanın ilk belirtilerinden birkaçıdır.
1947’DE
BAŞLAYAN İLGİ
Böyle bir ortamda, sağlık ne deniyle 1947’de İsviçre’ye giden
Füreya Koral seramiğe ilgi du
yar, 1949’da Lausanne’da baş layan seramik öğrenimi ve çalış malarını Paris’te sürdürür. Ar tık seramik Füreya Koral'm ya şamının en vazgeçilmez uğraşı olmuştur. Paris’in ünlü eleştir menlerinden Jacques Lassaigne ve Charles Estienne’in kendisi ni yüreklendirmeleriyle ilk sera mik sergisini 1951 yılı haziran ayında, Paris M .A.I. Sanat Ga- lerisi’nde açar. Bu son derece önemli bir olaydır. Seramik eği timinden ve endüstrisinden yok sun bir ülkeden giderek Paris’te seramik sergisi gerçekleştirebil mek ve de çok olumlu eleştiriler almak Füreya Koral’m eserlerin deki yetkinlik kadar, derin kül tür birikiminden de kaynaklan maktadır.
Paris’te açmış olduğu bu
ser-Füreya
giyi, 1951 kasımında ilk sanat galerimiz Maya’da açarak, çağ daş Türk seramik sanatının ilk seramik sergisini gerçekleştirmiş olur. Aynı yıl atölyesini El Irak Apartmam’nda kurar, sonra bu atölyeyi 1954’de, uzun yıllar ka lacağı Şakir Paşa Apartmanı’na taşır, 1974’den başlayarak da şimdiki atölyesinde çalışmaları nı aralıksız sürdürür. Atölyesi ni kurduğu ilk günden bu sana ta ilgi duyan herkese kapısını açar, gelenlere bilgisini, en önemlisi seramiğe olan sevgisini aktarır. Bu sevgi öylesine derin dir ki, atölyesinde çalışanlardan bazıları, bu sanata gönül vererek çalışmalarına kişisel olarak de vam ederler ve seramik sanatımı zın ünlü adları olurlar. Füreya
Koral, seramiğe olan tutkusunu
sadece atölyesinde çalışanlara değil, aynı zamanda yazarlara, düşünürlere, ressamlara, hey- keltraşlara da geçirir, seramiğin alanını genişleterek, seramik çevresini oluşturur. Arka arka ya açtığı sergilerle ünü hem yurt içine hem de yurt dışına yayılır. 1955’de C annes’da ‘Gümüş
Madalya’ alır. 1957’de Ameri
ka’ya Rockefeller bursu ile da vet edilir. Önemli sanat merkez lerinde konuşmalarıyla Türk se ramiğini tanıtır ve eserleri bu sa nat m erkezlerinde dolaşır. 1962’de Prag Uluslararası Sera mik Sergisi’nde aldığı ‘Altın
Madalya’ çok kısa zamanda
hız-Koral
Ülkemizde ilk seramik
atölyesi 1929’da Güzel
Sanatlar Akademisi’nde
kuruldu. Endüstride ilk
örnekler 1940’larda elde
edildi. Bu ortamda
yetişen ve 1949’da
seramik öğrenimine
başlayan Füreya Koral,
1951’de Paris’te açtığı ilk
sergisiyle adını duyurdu.
la gelişen Türk seramiğinin de bir kanıtı olur.
Seramik sanatımızın tarihi ya zılırken Füreya Koral’m öncülü ğünün yanı sıra katkılarının da daha geniş ve ince ayrıntıları ile ele alınacağından emin olmakla beraber, bazılarından söz etmek istiyorum. Geleneksel çini sana tımızı çağdaş sanat anlayışıyla bütünleştirip, zaman zaman bo yutları 100 metre kareye varan duvar panoları gerçekleştirerek çini sanatımızın Türk mimarisin de yeniden yaşamasını sağlamış tır. Marmara Oteli, Ulus tş Ha nı, Divan Pastanesi, Ziraat Ban kası, Başak Sigorta, Manifatu racılar Çarşısı ve Sheraton Ote- li’nde gerçekleştirdiği duvar panoları bunlardan bazılarıdır. Ayrıca küçük ölçeklerde yaptı ğı duvar panolarını evlerin içine de sokmuştur. Çömlekçi kiliyle yetinmeyerek Avrupa’dan yük sek dereceye ayarlı fırın getirte rek araştırmalarının sonucu bul duğu ‘gre’ kili ile yetkin eserler vermiştir. 1973’de endüstriyle iş birliği yaparak (ne yazık ki za manında değeri bilinmediği için kalıpları kırılan) bugüne kadar üretilmiş en güzel yemek takımı nı gerçekleştirmiştir. 17 Aralık 1985’den bu yana Maçka Sanat Galerisi’nde eserlerini sergileyen Füreya Koral’a, Türk Seramiği’- ne katkılarından dolayı her za man minnettar kalınacaktır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi