Türkiye Komünizmi Meselesi
Sayın Yalman bu meseleyi daraltıp, kısaltıp bir vatandaşın haksız mahkümluğu
meselesi haline getirmeğe, Nâzım Hikmet ölçüsünde küçültmeğe meyilli görünüyor
.—Bize göre mevzuu, İçtimaî genişliği ölçüsünde, ele almağa ihtiyaç vardır. Buna, millî bün
yemizin sağlığı ve selâmeti bakımından muhtaç olduğumuz gibi, mev<uu ilmi bir görüş
le kavrayabilmemiz bakımından da zaruret vardır.
H
A F T A ’n m 11 in ci ( T a r ih î b ir id râ k »ayısında r e k o r u ) j/ - »— - Y Ö Z C İ 1 1 : s y azım ızla, C u m h u r iy e tte k iI T o h s i n D
6 İTİİ
T Q y ( ik iz le r ) y azısiy le m illiy e tçi-V
-
- - - -<
ligim iz ü zerin d e m ü n a k a şa lüzum un u o r ta y a a ta n v e k en d isin in so lu n d ersin d e b ir y erd e bu lu n d u ğ un u sö y liy en F a lih R ıfk ı yı d ile d iğ i ç ık ış a d a v et e ttik .
E rte s i H A F T A 1 2 in ci say ıd a (B u K ız ılla r K im le r d ir ? ) b a ş lık lı y azım ızla S a d i Irm a k ’ m , m a te r y a lizm in ve K ız ılla rın m eselelerim ize g ird iğ im v e b azı ah v ald e b ak im b ir r o l o y n a d ığ ın ı ifş a ed en b e y a n a tın a lâ y ık old uğu eh em m iy eti v e r e r e k um um î h a lk e fk â rı ön ün de b e lirttik .
A n c a k 1 4 ü n cü sayım ızd a- d ır k i V a t a n ’tn N âzım H ik m et m e- se le si’n e g eld ik v e : “.Y eni tip b ir D re y fu s h âd isesi k a rş ısın d a m ı y ız ? .” y azım ızı y azd ık. H A F T A ’nın b irin c i say ısın d an b e ri bu sa y fa d a d evam ed en ve s i y a sî o lm a k ta n d ah a ç o k , İçtim a î b ir m a h iy et arz ed en y a zılarım ız d an , b u ra d a , bu ü çü ü zerin d e d u ru şum u zun se b e b i, e sa s m a k sa d ı m ızın Nâzım H ik m et m eselesin e k a tılm a k o lm a y ıp , d ah a ziy ad e, T ü r k iy e kom ün izm i m eselesi’n i m illetin ön ü n d e a ç ık m ü n a k a şa y a k o y m a k tır. N âzım H ik m et v e m a h k û m iy e ti m eselesi ise, d iğ e r b ü tü n K o m ü nizm m e selelerim iz g ibi, a n a m ü n a k a şa n ın için d ed ir ve m evzuun ta b iî p a rç a la rın d a n b îrid ir.
Bizim bu ü ç y azım ız b irb iri a rd ı sıra o k u n u n ca bizim , T ü r k îy e - de kom ü n izm m eselesin i d erin liğ in e ve g en işliğ in e o rta y a atm a ğ a ç a lış tığ ım ız a ç ık ç a a n la ş ılır. T ü r k iy e - d eki kom ü n izm h a r e k e tin i tâ b a şın d an bu g ü n e k a d a r o rta y a k o y m ak ve m em lek etim izin bu b a k ım dan toplum sağ lığ ın ı esaslı b ir ş e k ild e gözd en g e ç irm e k , bu g ü n a r tık , k a tî b ir z a ru re t h a lin i alm ıştır. M illî v a rlığ ım ız b ak ım ın d an m u azzam b ir te h lik e te şk il ed en bu m eseley i d ah a fazla kend i h alin d e b ıra k m a m ız a ve m illetin k arşısın d a m e se le le ri ö rtb a s etm eğ e v s b il h a ssa y en i y e tiş e n le rin so ru la rın a kem k ü m lerle cev a p v erm eğ e im k ân k a lm a m ıştır.
F ik ir d ü n y am ızın , h e r e h e m m iy etli k o n u d a olduğu g ibi, bu m e seled e d e n e k a d a r u y u şu k o ld u ğ u nu ve b ilh a ssa bu k ırm ızı re n k li
m eseled e ü ste lik m ü th iş b ir d e ç e k in g e n lik g ö sterild iğ in i, y u k ard a b ah se ttiğ im ü ç yazım ızda, y e te r d e re c e d e b e lirtm iş old uğum uzd an b u ra d a te k ra rla m ıy a c a ğ ız .
Biz isted ik k i, T ü r k îy e d e k i k o m ünizm h a r e k e ti ve m e se le le ri e t ra fın d a b ir e r m ü n a seb etle ve vesile ile yazı y azm ış, a ç ık la m a la r y a p m ış, şu v ey a bu ta rz d a id d iaları ile ri sü rm ü ş k alem sa h ip le ri k a r şıla ş sın la r ve b ilg ilerin i d ah a a ç ık b ir şek ild e k a rşı k a rş ıy a , y an y an a k o y a ra k m evzuu d ah a g en işin e ve d ah a d erin in e işliy e re k d ah a toplu ve tam h a c m i ile d ah a b e lirli b ir h ale g e tir s in le r...
Bizim bu d âv etim ize ilk şitap ed en y in e , en h a r e k e tli k alem in ta n ın m ış sah ibi A h m et E m in Y a l m an old u. V A T A N İN V E R D İĞ İ C E V A P
G
e ç e n h a fta , A h m e t E m in Y a l m an , bize ce v a p o la ra k , b ü y ü k b ir n e z a k e tle k a le m e a l d ığı b irin c i y azısın d a H ik m et bey aile siy le olan otu z b e ş y ıllık ta n ış ık lığ ın ı izah e ttik te n so n ra, bu a ile n in ço cu ğ u N âzım H ik m et h a k k ın d a : “ B en im iç in m u n is ve â ş in â ; in s a n c a ve v a ta n d a şça b ir sim ası v a rd ır.” dedi. V e bu ilk y a z ısın ı: “ B u n d an so n ra k i y azım da N âzım H ik m e t h a k k m d a k i k a n a a ti m i o r ta y a k o y a c a k v e b ü tü n M o s k o f tip i k om ü n izm e k a rş ı olan m ü ca d e le ile m ü n a seb etin i a y d ın la t m a ğ a ç a lış a c a ğ ım .” d iye b itird i.B u ilk yazı b iz e, N âzım H ik m et aile sin in v e fa k â r b ir d ostunu ta n ıtm ış old u. V e bize, A h m ed E - m ın Y a lm a n ’ m bu Nâzım H ik m et m eselesin e bu şek ild e g irişin in sa- ik le rin d e n b iri h a k v s a d alet sev-
j
gısi ise, d iğ erin in a ile d o stlu ğ u n d an g eld iğ in i ö ğ retm iş oldu. B u n u n la b e ra b e r , Nâzım H ik m e t’ i
ço cu k lu ğ u n d a n b e ri tan ıd ığ ı ve sev- j diği a n la şıla n A h m et E m in Y al- j m an m ü v ek k ilin in bu lû ğ ça ğ ın d a n j b a ş lıy a ra k , h a y a tın ı tâ 1 9 3 6 y ılı- jj n a k a d a r a tla y ıv erd i, ö y le s in e k i, j b ir ö m re ait film in asıl kısm ı k e- j silip a tılıv erm iş g ibi oldu.
Türkiye Komünizmi Meselesi
( B a ş ı 7 . H alb u k i biz, say ın y azarım ızın b ilg ilerin d en a sıl o k esip ç ık a rd ığ ı ta rih î k ısım la rd a fa y d a la n m a k is tem iştik . K en d isin d en sa rih o la ra k : “ İç kom ün izm işlerim izi ve bu nu n b ilh assa 1 9 2 0 ve 1 9 2 1 sa fh a la rın ı da bize a n la tm a sın ı, bu y old a yeni n e sille ri ay d ın la tm a sın ı b e k leriz.'* d em iştik .
B izim , S a y ın Y a lm a n ’dan b e k lediğim iz, T ü r k iy e d e k i kom ünizm i otu z y ıllık ta rih iy le g e n ç liğ e a n la t m ası ve bu ta rih için d e Nâzım H ik m etin p ay ın ı b e lirtm e si idi. Bizim yazım ızın a ğ ırlığ ı bu n o k ta ü zerin d e to p la n m ışk e n ve k en d ileri b ir cev ap v erm ek isted ik leri ta k d ir d e ev v elâ bu nu n ce v a b ın ı v erm eleri ica b e d e rk e n h e r ik i y azıların d a b u n a y a n a şm a d ıla r v e m eseley i d erley ip to p lay ıp Nâzım H ikm et*o ve on u n son m ah k û m iy eti d ev resi ne in h isa r e ttird ile r.
İK İN C İ C E V A P Y A Z IS IN A G E L İN C E
B
u yazı, bize cev a p te şk il et- m em eK İe b e ra o e r b ir h ay li o r ijin a l g ö rü şle ri ta şıy o rd u . L/un>ada ik i tip kom ün izm old u ğ u n u , d oğ ru su ilk d e ia , bu y a zılard an ö ğ ren d ik .S a y ın Y a lm a n ’a g ö re ik i tip k om ü n izm d en b iri İvıoskof tip i, e m p e ry a list b ir k om ü n izm d ir. F e n a o lan bu K us tip i k o m ü n istlik tir.
D iğ e r b ir n evi k om ün izm d a h a v a rd ır k i bu , K a ri İ n a n s ın ve d iğ er so sy alist m u h a rrirle rin in ta savv u r e ttik le ri saf a y a r b ir k o m ünizm o lu p , bu nu son b ir b u çu k a sırlık te ra k k id e h izm et payı b ü y ü k olm u ştu r.
Y alm an a g ö r e , N âzını H ik m et R u s tip i b ir k o m ü n ist d eğ il, h a k ik î K a ri M ak s’ç ı, h alis a y a r b ir k o m ü n isttir. Y a n i k o m ü n istlerin z a rarsız, h a ttâ fa y d a lı olan cin sin - d en d ir; a y n e n k en d i tâ b iriy le : “ M ert b ir id ea listtir!..** F a k a t n e y azık ki bu iyi c in s te n o lan k o m ü n is ti, o fe n a c in s k o m ü n istle r, y a n i R u s k ö lesi k o m ü n istle r elim iz d en k a p m a k ü z e re d irle r. B iz a tik d av ran ıp k o m ü n ist şairim izi o n la ra k a p tırm a m a k ve h e le k ızd ırıp k e n dim ize k ü stü rn ıem eliy iz.
A llah b ü y ü k , S ay ın Y alm an h n dediği g ibi, şe fk a tle b a ğ rım ıza b a sa rsa k , Nâzım H ik m et bizd en o lu v e rir v e işte o zam an R u s u şağı k o m ü n istle rle sav aşa bile g ire r. T ü r k dilini en iyi k u lla n a n ş a iri m iz o old u ğ u n a g ö re, A m e rik a n tip i d e m o k ra sile r d ü n y ası m ü k em m el b ir ta r a fta r k a z a n ır.
V a ta n b a ş y a z a rı b ö y le sö y le r k en , sö y le rk e n b ird e n b ire : “ Dizde ki te h lik e - kom ünizm te h lik e si - san dığım ızd an ç o k d erin d ir. G özle rim izin bu nu g ö rm em esin e seb ep , M o sk o f k ö lesi h a lin e in e n le rin , koyu m illiy e tçi, k oy u m u h alif, k o yu h a k ta r a fta r ı gibi n ik a p la r a r k asın d a g izlen m elerid ir. İçim izd ek i sinsi te h lik e y e k a rş ı kend im izi k o ru m ay ı b ilm ezsek , Ç ek o slo v a k , M a c a r... v. s.** d iy o r.
G azetelerin ça p ra z k elim e b il m e celerin d e olduğu g ibi, b irb iriy le ra b ıta ve m ü n aseb eti o lm n 'a n cü m le le rle k a rş ıla ş tık ç a , b ir fik rin iza h ın ı ta k ın için h azırlan m ış olan in san k a fa sı d k k a îin i ve sonu nd a in sica m ım k a^ b ed i^ o r v e b ir ra h a - vet için d e g arin b ir z**vk a!*” o r.
F A K A T B ÎR D E R E A L İT E Y İ G Ö R E L İM
S
av ın Y a h n a n ’m y az ıla rın ı o- k u rk e n in san y a ç o k k o r k u y o r v ey ah u t a k sin e o la ra k , ta tlı h ü ly a la ra k a p ılıy o r. F a -sa y fa d a )k a t yazı so n a e rip de in sa n d ünya ile k en d i b a ş ın ı k a rş ı k a rş ıy a b u lu n ca b ü tü n k e y fi b ird en k a ç ıy o r . T a tlı b ir h ik â y e g ibi o k u n an o g ü zel y azıd an so n r a , h a k ik a tle r y in e in sa n ı sa r ıy o r. H afızam ıza y ığ ılm ış o lan m ily o n la k a tı b ilg i, beyn im izi z o n k la tıy o r. S a y ın Y a lm a n ’ın y azı la rın ı ok u y u p b itird ik te n so n ra b a n a h ü cu m ed en bu k a tı şe y le r den k u rtu lm a k için şiir d ü n y asın a sığ ın m ak isted im . H a k ik a tle ri ü r k ü tü p u z a k la ştırm a k is te r gibi b ira z d a y ü k se k sesle ok u m ağ a başlad ım . O d am d a şu m ısra la r ç ın lad ı:
“ E ğ e r k alb im in y a rısı b u rad a ise d o k to r !.. “ ö b ü r y a rısı Ç in d ed ir; “ S a r ı n e h re d oğ ru in en ord u n u n için d ed ir. “ V e h e r sab ah d o k to r, “ H e r sab ah şa fa k v ak ti
"K a lb im kurgu na d izilm ek ted ir Y u n a n İ8 ta n d a .." B en im y en i ö ğ ren d iğ im bu m ısra la rı S a y ın Y a lm a n ’a , n âzım ı o lan Nâzım H ik m et, k en d isin i 1 9 4 8 y ılınd a B u rsa d a k ab u l e ttiğ i zam an , h e rh a ld e o k u m u ştu r. Ç ü n k ü on u n b ü y ü k T ü r k şa iri b u m ısra la rı o ta r ih te -y azm ıştır.
SA Y IN V A T A N B A Ş Y A Z A R IN A
Y
azım ın so n k ısm ın d a, d o ğ ru d an d o ğ ru y a , size h ita p ed i y o ru m : Sizin N âzım ın ( A n jin dö p u a tr in ) d en m u ztarip d iye m u ztarip old uğun uz k a lb i, m ü ste rih olu nu z, y ep y en i b ir m u cized ir. U , Her sab ah Y u n a n ista n d a A m e ri k a n d o stla rın silâ h la riy le k u rşu n a d iz ilirk en , ö ğ ley e d oğ ru k ızılord u - Iarla b irlik te Ç in e y ü rü m ek ted ir. H e rg ü n ve h e r sa a t, d ü n y an ın h e r b u cağ ın d a y a p tığ ı sa v a ş la rla şim di Dp k a lb . y in e şa irin k en d i b u lu şu y la, ( B ir k ızıl e lm a d ır !)F a k a t bu k ızıl elm a , Z iy a G ö k a lp ’ın a n la ttığ ı K ızıl E lm a d e ğ ild ir. G e n ç le r y an ılıp h e r ik isin i k a rış tır a b ilir le r ise de - k i m atlû p d a bu d u r. - sizin g ibi gün g ö rm ü ş, ya? y aşam ış v e ü ste lik G ö k a lp ’a k ü rsü d e m u av in lik etm iş b ir zat iç in b ö y le b ir şa şırm a ih tim ali ta savvur^ ed ilem ez. A k sin e o la ra k , bö y le ik i k ızıl elm an ın m ev cu d iye ti, size, sağ ın ızı v e solunuzu d ah a iyi b u ld u ru r san ırım .
D em ir P e rd e n in ard ın d a k a l m ış olan Z iy a G ö k a lp ’ın K ızıl E l m a d iy arın d a y ılla r, y ılla r ve y ıl la rd ır, silâh sız ve h e r şeyd en h a b e rsiz h a lk la r, k ü tle le r h a lin d e, ölü m e g ö tü rü lm e k te d ir. O bah tsız m azlu m ların güzelim d illerin i ç a lan ve on u ş e y ta n c a k u lla n a n sizin m ert ye id ealist ş a ir ; h e r sab ah Y u n a n ista n d a k u rşu n a d izilm eğ e a lıştırd ığ ı k a lb iy le , bu za v a llıla r iç in , b ir te k sab ah olsu n k u rşu n a d izilm em iştir.
S a y ın Y a lm a n !..
B a n a ce v a p o la ra k k alem e a l dı gm z y azın ızı: “ Bu izah atın T a h sin D em irav»! tatm in ed e ce ğ in i u- m u vo ru m . E ğ e r tered d ü tlü b ir n o k ta k a lm ışsa c e v a b ın ı v erm eğ e d a im a hazırım .** d iy e b itirm iştin iz.
Şim d i v aad in izd en fa y d a la n a r a k :
1 — Nâzım H ik m etin b ir k ı zıl elm a olan k alb in in n e m ik ta rı* n ,n J stf n bu ld ak i ta h ta evd e o la b i le c e ğ in i;
2 — Y in e bu Nâzım H ik m etin , A n ad o lu m ü stev lilerle b ir ölüm d irim h a r b i y a p a r ve k a p ita list d ü n y a ile b o ğ u şu rk e n g a z a la r m ey d an ın d an sessizce savuşup R u sv a y ı n asıl ve n e su re tle b o y la d ığ ın ı;
3 — Nâzım H ik m et bu h a liy le d ahi d iğ er tip k o m ü n istle re nis- b e tle za ra rsız sa y ıla b iliy o rs a , iç i m izde bu lun duğu nu sö y led iğ in iz o c e h e n n e m k o rk u n çlu ğ u n d a k i k o m ü n istle r n e t a r a f ta la r ? .. A c a b a Sad i lrm ak *m işa re t e ttiğ i t a r a f la r d a m ı? .. E ğ e r durum b ö y le y se, g e rç e k te n en g en iş ö lçü d e b ir D rey fü s hâd sesi k a rşısın d a bu lu n u y oru z d em ek d eğil m i? Sizin ve ben im m evzuum uzla, d ah a d oğru su bu m em lek etin h e r ferd i ve h e r şey i ile a lâ k a lı o lan bu iç k o m ü nizm m eselem izle sık ı sık ıy a b a ğ lı o lan bu n o k ta y ı a y d ın latm an ızı is- tiy e ce ğ im .
R ic a ed erim , y o ru lm ay ın ız. H ep si, sa rih o la ra k bu ü ç m adde d en ib a re ttir.
T a k s in D E M İR A Y
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
