Türk din musikisinin temel sazlarından ney ve klasik açkısı

Özet

M.

Ü.

İlahiyat Fakültesi Dergisi 27 (2004!2), 41-65

Türk Din Musikisi'nin Temel Sadanndan

N ey ve Klasik

Açkısı

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nuri UYGUN*

Türk din musikisinin temel sazlanndan olan "ney"in klasik tarzda açılışının ele alındığı bu makalede daha önce yazılmış kaynaklardan farklı olarak "ney"in açkı hesaplanndan matematiksel tablolar halinde örnekler verilmiştir. Önceki kaynaklarda "ney"in açılma hesapianna arkadaki orta delikten başlandığı halde, klasik metottaki açılışta alttan üçüncü bağıunun orta noktası esas alınarak yapılan ölçü tekniği bu makalede ilk defa kayda alının ış tır.

Anahtar Kelimeler: Türk din mı1sikisi, ney açkısı, kız ney, müstahsen, şah, mansur. Abstract

The classical and traditional production process -opening- of "Ney", an important wind instrument of turkish classical music, and mathematical information about this subject had been studied very superficially in the related sources. There are two different meth-ods of manufacturing the instrument ney; the "classical" and the "sliding" techniques, the subject of t.'Us study is the "classical method" and calculations about it.

Key Words: Ney, wind instrument, classical opening of ney, harmony (accord, tidiness), religious music, reed.

Klasik Türk Musiktsi'nin ve özellikle Dini Musikl'nin nefesli sazlanndan en

önemlisi olan "Ney"in, geleneksel-klasik tarzda

açılı§ı

ve bununla ilgili

matema-tik bilgiler kaynaklarda çok yüzeysel olarak ele

alınllli§tır. Bilindiği

gibi ney

sazının

imalinde "Klasik" ve

"Kaydırma" adı

ile

anılan

iki metot olup, bu

ara§tır­

mada "klasik metot" ve bununla ilgili hesaplamalar konu edilecektir.

ı

Türk Din Musikisin'nin iki önemli

dalından

biri "Cami Musiktsi"

diğeri

ise

"Tekke veya Tasavvuf Musiklsi" dir. Bu iki daldan birincisinde sadece ses

musi-kisi

kullanıla

gelmi§ olup, TasavvufMusikisi

icrasında

saz

e§liği

de

bazı

tarikierin

özellikle tercih ettikleri önemli bir

uygulamadır. ݧte

bu uygulamalar

sırasında

en

ba§ta gelen müzik aleti "Ney" olm u§ tUr. Ney'in dini ve tasavvufl dü§ünceyi en üst

seviyede

yansıtan

etkili sesi, dergahlarda ve ayinlerin

yapıldığı diğer

mekanlarda

öncelikle aranan bir unsur olmu§tur. Bu

bakımdan,

tasavvuf terbiyesi veren

M.Ü. İlahiyat Fakültesi Türk Din Musikisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. Geniş bilgi için bk. Süleyman Erguner,

Ney Mewdu,

s. 17.

~ Mehmet Nuri

cemaatlerde bu

sazın öğretimine

çok önem verilip, ney olarak

açılmak

üzere

elveri§li

kamı§lar

uzak diyariardan kestirilip getirilmi§ ve ibadet

titizliği

ile

çalı­

§ılmı§tır.

Ney olarak

hazırlanacak karnı§ "kargı" adı

verilen cinsten olup, "bambu"

tü-ründen olanlar tercih edilmez. Çünkü

"kargı" nın

içi perdeler §eklinde bölünen

silindirler halinde bo§luklardan olu§ur. Ney olabilecek

kamı§ın,

özellikle

"boğum"

denilen

hudaklı

ve içi perdeli bölmeleri birbirine e§it veya

yakın olmalı

ve

karnı§

a§ağı doğru

inceldikçe

boğumlar

çok düzenli §ekilde

sıkla§malıdır.

Mümkün

olduğu

kadar

çapı

geni§

olmalı,

fakat

kamı§ın

"kabuk", yani "et

kalınlığı"

enli

olmamalıdır. Ayrıca yeti§tiği

toprakta saranp kurumu§,

dı§ı

tabit §ekilde parlak

cilalı

görünümde, yüzeyi ::.edelenmemi§, üzerinde çatlak olmayan

karnı§lar

tercih

edilmelidir.

2 _Karnı§,

_et

_{kalınlığı}

_{içindeki özsuyunun, kesilmeden önce güne§}

_ısısı

ile

kuruması

sebebiyle tabit bir

fırınlamaya

maruz

kaldığından

en güzel ses tonuna

kaVU§IDU§ olur.

3

_Ney

_{yapılacak kamı§ın, kasım}

_{ile ocak aylan}

_arasında

_kesilmesi

gerekir. Yapraklan

kururri.arnı§

olan

kamı§lar

henüz tam olarak suyunu

atmadığı

için,

kısa

bir süre sonra

buru§acağından, anılan

aylar

arasındaki

zaman içerisinde

kesilmesine önem verilmelidir.

Kamı§ın kızıl

bir renk

alması

ve suyunu

atması

için,

ayrıca

belirli bir süre at

gübresine gömülmesi de eskiden uygulanan

metotlardandı. Ayrıca, zeytinyağı

doldurulmu§ bir kapta bir miktar kahve ve ye§il ceviz

kabuğu

ilavesiyle

kızdıni­

ması

bu renkleurneyi gerçekle§tirebilir.

4

_{Fakat esas}

_kızan§,

_{üfleme yoluyla tabit}

§ekilde nefesin

verdiği

çok yava§ bir yanma ile,

açıldıktan

uzun süre sonra

ger-çekle§ir ve neyin içinde koyu kahverengi bir tabaka olu§ur.

Neyler, uzunluk

artınca

pestle§ip

kısaldıkça

da

tizle§tiği

için,

akordlarına

gö-re boy olarak çe§itli

uzunluktadırlar.

Telli müzik aletlerinde tel boyunun gerilip

gev§etilmesi ile

deği§ik

akordlar elde edilebilir. Fakat nefesli müzik aletlerinde

akord,

yapım esnasında ayarlandığı

için çok dikkatli

davranılmalı

ve özellikle

neyde

hatasız

açmaya özen gösterilmelidir. Mesela "§ah" akordundaki bir ney

yakla§ık

85- 100

cm.

arası,

"mansur" akordundaki bir ney

yakla§ık

79-81

cm.

arası uzunluktadır.

Bu

bakımdan akordları

pestle§tikçe ney boylan giderek uzar.

Bu durum

kullanınada

zorluk

doğurduğundan deği§ik

akordlardaki neylerin

yarısı

ölçüsünde

"nısfiye" adı

verilen çe§itleri

yapılmı§tır.

5

Ney ailesi ve

akordlarının

tanziminde tiz tarafta bir Kürdt Dörtlüsü bulunan

Buselik Dizisi esas

alınmı§,

diyapazon

La

(440 titre§im

1

saniye) Mansur Ney'de

Feyzi Halıcı,

Üstat Hayri Tümer'in N ay Üfleme Metodu,

s. 35. Sene~ Derya, "Ney",

Musik!

Mecmuası, yıl:1985,. sy. 411, s. 14. Ahme~Kaya,

Ney Metodu,

s. 9.

Rauf Yekta Bey, "Türk Musikisi",

Encylopedie le da Musique et Dictionnaire du Canservatoire,

s. 2945-3064, 1913-Paris. (çev. Orhan Nasuhioğlu), s. 91, İstanbul1985.

Ney ve Klasik

Açkısı ~

43

(Dügah)

olması dolayısıyla, a§ağıdaki

neylerde (La) sesi

kar§ılığındaki

sesler tam

bir Bilselik Dizisi olu§turmu§tur.

Mansur Ney'de

=

Dügah (La)

} Tanini T

Şah

Ney'de

=

Büselik (Si)

} Bakiyye B

Davut Ney'de

=

Çargah (Do)

} Tanini T

Bolahenk Ney'de

=

Neva (Re)

} Tanini T

Süpürde'de

=

Hüseyni (Mi)

Bakiyye B

Müstahsen'de

=

Acem (Fa)

Tanini T

Kız

Ney'de

=

Gerdaniye(Sol)

Bu yedi çe§it ney, esas kabul edilerek Bilselik Dizisi'nin tam sesleri de ikiye

bölünmü§, aradaki perdelere "Mabeyn" denilip ney ailesine be§ çe§it daha

ek-lenmi§tir. Mabeyn neyler

§unlardır:

Mansur Mabeyni

=

Mansur -

Şah arası

=

Kürdi (Si bemol)

Davut Mabeyni

=

Davut - Bolahenk

arası

=

Hicaz (Do diyez)

Bolahenk Mabeyni

=

Bolahenk - Süpürde

arası

=

Hisar (Re diyez)

Müstahsen Mabeyni

=

Müstahsen

-Kız

ney

arası

=

Irak (Fa diyez)

Kız

Mabeyni

=

Kız

ney - Mansur

arası

=

Zirgüle (Sol diyez)

Böylece neyler yedisi esas be§i de Mabeyn olmak üzere on iki türden

meyda-na gelmi§ olup, bunlar bir sekizlideki on iki

yarım

sesin

kar§ılığıdır.6

Diyapazon

La

(440 titre§im/saniye) ney ve

nısfiye

çe§itlerinde §U perdelere denktir:

Ney İsimleri N ota ve Perde İsimleri Türk Musikisinde Ses Sırası Şolahenk rusfiye (Re) Yegah Yerinden

Süpürde (Mi) Hüseynia§iran Bir ses a§ağısı

M üstalısen nısfiye (Fa) Acerna§iran Bir buçuk ses a§ağısı

Ku ney (Sol) Rast Dört ses a§ağısı

Mansur (La) Dügah Be§ ses a§ağısı

Şah (Si) Buselik Altı ses a§ağısı

Davut (Do) Çargah Altı buçuk ses a§ağısı

Bolahenk (Re) Neva Sekiz ses a§ağısı

Ney çe§itlerinin isimleri ahenk (akord, düzen) ismi ile

anılıp,

Türk

Musikl-sindeki ses akordunun bu ahenklerden biri ile

yapılması esastır.7

Ney

sazı

üzerin-de

çalı§an

musikl

nazariyatçılarımızın

eserlerinde sözü geçen bu ahenklerin

tamamı sıralanırsa otuzaltı ayrı

çe§itte neyden söz etmek gerekir.

8

Tüm

düzenle-Fuar Türkelrnan, "Türk Musiklsi Sazlan: Ney", Sanat ve Kültürde Kök, sy. 3, s. 31, İstanbul 1981. Liiika Karabey, "Ney Çe§itlerine Dair", Musiki Mecmuası, yıl3, sy. 34, s. 19, İstanbull950. b k. Haydar Sanal, "Ahenk", DİA, I, 517 - 521.

44 {>Mehmet Nuri

melerde 440 titre§im/ sn. olan "Mansur Ney"in dügah perdesi sabit ses olarak

alınmı§,

diyapazonun

çıkardığı

(la) sesi ile uyu§an bu akord "esas akord" kabul

edilmi§tir. Esas ahenk veya ana seslerdeki neyler tablolarda

görüldüğü

gibi

eskile-rin "Ummu'l-Makamat" dedikleri "Acemli Rast Dizisi", Mansur Ney'in dügah

perdesi, yani diyapazonun (la) olan sesi

kar§ılığı

ile

gösterildiğinde

§öyle

sıralanır.

Davut'ta (kaba çargah), Bolahenk'te (yegah), Süpürde'de (hüseyn1a§1ran),

Müs-tahsen'de (acema§tran),

Kızney'de

(rast), Mansur'da (dügah),

Şah'ta

(buselik).

Safiyyuddin ve öncekilerin ana dizi olarak

aldıklan

(sol)

notasından

ba§layan

"Acemli Rast Dizisi"nin, günümüzde (do)

notasından ba§latılan

Çargah dizisine

dönü§mesi,

a§ağıda gösterildiği

§ekilde ney ahenklerinin takibinden daha güzel

anla§ılabilir

.

9

(i) ıı:ı

0::'2§

0.. ~: o'Cl (i)

n

(i) ıı:ı 0.. _{ıı:ı ::ı} ~:

z

_(i)

z

ı:f CT~ ~

~ ::;· 0.. .... ::

...

ro

?

CT :>;""O ::S

.ı; ~: ıı:ı

:>;""

>

_ı.rı ı.() ~ı.() pC:: Nı­ en ::ı ı.() CT

=<"

::ı

n

(i)

o

::ı ı=: ~: ı.gJ. (!Q< ıı:ı ::ı 0.. ~ "' 0..0"" ...

8 ....

ıı:ı a;ı, ı:::. 0.. ::ı ~ (i) ıı:ı

s:

8

:>;""::ı

CT C

.<J

8

~ ::ı ıı:ı (i)

g

g

~-a

... 8

~ ~

~o

....

ıı:ı

::ı ::ı ~

(lQ

o

ıı:ı (i) ?;"'~?;"'rD

g

::ı (i)

n

-..e:

S~~

ıı:ı ~

::;·

n

~ ~. ~

::ı

-<

g:ı ıs:'

?;"'O""

0::

o..O :>;""!!> ~:C§~

₈

_::ı

_...

_g.

(i)~[::;'

~.::ı

(i)

ıı:ı

ıı:ı N~ O:

-<

0\0""::ı

~

-<

o

~

sr

ıı:ı

cm'

ıı:ı

::l CT N ı.()

~ ~

_§•

8

~

~

.;n

8

ıı:ı ~ (i) (t' ıı:ı "' "' :>;"" ,...ı ...

o

w~a.

(i) ~

Piyanoya gore nota ismi Akord aletinde serrtıola Tanini ve Bakiye aralıkları Bolahenk Ney ioavut Ney

IŞah

Ney

Ana Akord Neylerde Piyano Akorduna GOre Ses Karşılaştırma Tablosu la si do re mi fa sol la si do re mi fa sol la

TOrk A 8

c

D E F G A 8

c

D E F G A Musikisinde _{Ak ord}

sırası

T 8 T T 8 T T T B T T B T T

re mi fa sol la si b do re mi fa sol la si b do re Yerinden re mi b fa sol la b si b do re mi b fa sol la b si b do Altı _ses buçuk

re mi fa U sol la si do U re mi fa ll sol la si Altı ses

Mansur Ney re mi fa sol la si do re mi fa sol la Beş ses Kız Ney re mi b fa sol la si b do re mi b fa sol oort ses

MOs tahsen N ıs fi ye re b mi b fa sol la b si b do re b mi b fa Bir buçuk ses SOporde Nısfiye re mi fa ll sol la si do re mi Bir ses

ralahenk

Nısfiye

re mi fa sol la si b do re Yerinden

Bir oktavda neyler arasındaki tanini ve bakiye aralıkları T

::.:ıt--....

_B

"

;::: oO cı ı---

...

"

T aı T .... T

i t - -

aı :=ı 8

....

...

"'

ı--- cı T _-<

z

ro ~

if

~

~

_p ~ ~ ~

46

-{>-

Mehmet Nuri

Eldeki

karnı§,

hangi akorddaki neye uygun ise ancak o akardda

açılmalı,

öl-çüleri müsait olmayan

kaml§ı kullanmamalı

ve açmaya

zorlanmamalıdır.

Hangi

akord ney

açılacaksa

alttan ve üstten biraz pay

bırakılıp,

ha§

kısma

en

yakın

olan

bağuma (boğaz)

zarar vermeden, perdeler alttan uzun bir törpü ile oyularak veya

kızdınlmı§ uzun bir §i§ ile yakılarak açılır ve içirıdeki çapaklar temizlenir. Üflenen

kısma

en

yakın

olan

kapalı

perde, yani

boğaz

dikkatle

ortasından

delinip tam

daire §eklinde törpülenir.

Boğaz

ile üflenen ha§

kısım arasının

mesafesi, neyin

tüm boyunun 1/13 ü

olmalıdır.

Karnı§,

içi

bo§altıldıktan

sonra

eğer eğriliği

varsa ate§ üzerinde

kızdıularak

veya içinden buhar geçirilerek

yumu§atılıp eğriliğinin

aksi yönüne

doğru

iki

ucundan elle tutulup

hastınlarak doğrultulur

ve

kamı§a

içinden

bakılarak doğru­

luğu

kontrol edilir.

1;'-Jey, hangi akodda

açılacaksa,

alttan ve üstten e§it miktarlarda kesilerek,

ba§paresiz olarak

ağza

gelen

kısmı eğrice

çepçevre kesilip üflenerek örnek neyle,

veya akord aleti ile

aynı

akorda· getirilir. Neyin iç hacmi önemli

olduğu

için,

açılacak kamı§ın

boyu örnek olarak seçilen akordlu neyden biraz uzun veya

kısa

olabilir.

Delikleri henüz

açılmamı§

olan tam boy neylerden

çıkan

pest ses,

batı

akar-dunda veya "Mansur Ney" de §U perdelere denktir:

Ney İsimleri Mansur Ney'de Uyduğu Perdeler

Bolahenk Re (Yegah)

Davut Mi (Hüseynia§iran)

Şah Fa (Acema§iran)

Mansur Sol (Rast)

Kızney Ui (Dügah)

M üstalısen rusfiye Si (Buselik)

Süpürde rusfiye Do (Çargah)

Bolahenk nısfiye Re (Neva)

Bu tabloda konu olarak temel seslerdeki neyler esas

alınıp,

mabeyn neyler

üzerinde

durulmamı§tır.

Ney

yapılacak karnı§

hangi akardda alacaksa, delikler

açılmadan

önce tüm

boydan

çıkan

ses yukandaki listede görülen nota ve perdelere göre, mümkünse

akord aleti ile

ayarlanır.

Bu i§lemlerden sonra

karnı§

boyu 26 bölüme

aynlır.

Bu bölünmedeki 13.

nokta

kamı§ın

tam orta

noktası

olup, bu nokta

aynı

zamanda

kamı§ın

arka

yüzündeki

deliğin

merkezidir. Neylerde

kamı§ın

arka yüzünün tam

ortasına

rastlayan bu delik,

Revnakoğlu'na

göre Osman Dede (ö:l 730)'ye "Kutb-i Nayi"

ünvanının

verilmesine sebeb olmu§ ve ilk defa o'nun

tarafından açılmı§tır.

~47

Mevlev!hanesi §eyhi merhum Abdtilbaki Dede'den bizzat

dinlediğime, Saadettİn

Kaynak'ın,

yine Baki Efendi'den ve Tahiru'l-Mevlev!'den naklen fakire

söyledik-lerine göre; Osman Dede'ye sonradan Kutb-i Nay1 denilmesi,

nay'ın

tam

yansına

rastlayan

kısmında,

arkada bulunan tek

deliği

açarak ney'e üç oktav ses

kazan-dırmı§ olması

cihetiyledir. Evvelce bu delik mevcut

değil

iken neyde ancak bir

oktav ses

vardı."10

Fakat bu görü§, neyde Hz. Mevlana'dan bu yana yedi delikten

söz edili§inden

dolayı,

rivayetten öteye gidememi§tir.

Ayrıca

Osman Dede'den üçyüz

yıl

önce

ya§amı§

olan

Kır§ehirli

Yusuf bin

Nizameddin'in 15.

yüzyılda

Türkçe

yazdığı

Risale-i

Mı1sikf adlı

eserinde ney

öğretimi

ile ilgili bölümde yedi ayn delikten söz edilmi§ ve bu deliklerden

çıkan

seslerin isimleri de

sıralanmı§ olması

bu görü§ün bir rivayetten ibaret

olduğunu

göstennektedir.

11

Açılacak

ney §ekil üzerinde gösterilecek olursa, delikler (A, B, C, D, E, F,

G) harfleri ile ney boyu (n), ba§parenin tepe

noktası

(T), neyin alt

sının

(S) harfi

ile

gösterildiğinde a§ağıdaki

§ekil ortaya

çıkmaktadır.

n

~ı

ll

T

BCD EFG

s

ı

13

ı6 ı

7

ıs

20

2ı

22

26

Delikierin

açıldığı

noktalann

karnı§

üzerindeki oranlan §öylece

açıklanabilir:

A

=

n: 2

[Ney

bo~·unun

1:2 si] 13. Nokta

B

=

3n: 26

+

n: 2 [T B) Neva

de1iği

16. Nokta

C

=

4n: 26

+

n: 2 [T C] Hicaz

de1iği

17. Nokta

D

=

Sn: 26

+

n: 2 [T DJ Çargah

de1iği

18. Nokta

E

=

7n: 26

+

n: 2 [T E] Segah

de1iği

20. Nokta

F

=

Bn: 26

+

n: 2 [T F] Kürdi

de1iği

21. Nokta

10

Cemaleddin Server Revnakoğlu, "Kutb-i Nay1 Şeyh Osman Dede",

Tarih

Dünyası, yıll955, sy. 20, s. 6-7.

11

Ubeydullah Sezikli, Kır§ehirli

Nizameddin

İbn-i Yı?.sufun

Risdle-i Masiki

Adlı

Eseri,

M.

Ü.

Sos. Bil. Enst. ilahiyat Fak. İslam Tarihi ve Sanatlan Anabilim D. Türk Din Musikisi Bilim D. (Basıl­

-{>-

Mehmet Nuri

G

=

9n: 26

+

n: 2 [T G]

DOgah

deliği

22. Nokta

İki

delik

arasındaki

en küçük mesafe bir birim olarak, yani ney boyunun 1

1

26

sı

olarak

alınırsa,

delikierin tümü

arasında

§öyle bir oran ortaya

çıkar:

[A B]

=

3 birim

[S G]

=

4 birim

[A C]

=

4 birim

[S F]

=

5 birim

[A D]

=

5 birim

[S E]

=

6 birim

[A E]

=

7 birim

[S D]

=

8 birim

[A F]

=

8 birim

[S C]

=

9 birim

[A G]

=

9 birim

[S B]

=

ıo

birim

[A S]

=

13 birim

[S A]

=

13 birim

[T A]

=

13 birim

[T B]

=

16 birim

[T C]

=

17 birim

[T D]

=

18 birim

[T E]

=

20 birim

[T F]

=

21 birim

[T G]

=

22 birim

[B C]

[C D]

[E F]

=

[F G]

=

ı

birim

[B D]

[D E]

[E G]

=

2 birim

[A B]

[C E]

[D F]

=

3 birim

[A C]

[B E]

[C F]

=

[D G]

=

[G S]

=

4 birim

[A D]

[B F]

[C G]

=

[F S]

=

5 birim

Yukanda

anlatıldığı

gibi ney boyu 26 noktaya bölünüp i§aretlenir,

yukarıdan

üflenen

kısım

ba§pare tepesinden (T) itibaren 13., 16., 17 ., 18., 20., 2

1.,

22.

noktalar merkez

alınarak

buralara daire §eklinde yedi adet delik

açılır.

14.,

15.,19., 23., 25., 26. noktalara delik

açılmaz.

Bu delikierin merkez noktalan

boğumlann

birle§me yerlerine denk gelirse, açmadan önce

a§ağı

veya

yukarıya

doğru kaydırma yapılıp

akordu bozmadan alt veya üste ya ekleme yada kesme

yapılmalıdır. Açılan

delikierin çaplan birbirine e§it,

hudaksız

olan yüzde ve bir

hat üzerinde

olmalıdır.

Ney'in alttan üçüncü

boğumumun

tam orta

noktası

tesbit edilip, 19. nokta

olan bu çizgiden itibaren

diğer

delikierin merkezleri bulunur ve neyin ön yüzüne

i§aretlenir.

Eğer

bu §ekilde uygulama

yapılmazsa,

ya

bazı

delikler

bağuroların

birle§im yerlerine denk gelebilir, ya da 19. nokta alttan üçüncü

boğumun

tam

ortasına

denk dü§meyebilir.Böylece delik merkezleri tesbit edilir ve özel bir

açkıyla açılır.

Bu

açkı,

ney'in delikleri

çapında

olan,

kamı§a

göre ayarianan 8 ila

10 mm. Çaplannda olan dairevi bir testere olup,

ortasındaki

uzun

iğne

önce

i§aretlenen delik merkezlerine batmhp bu merkez

etrafında

çevrilerek

çalı§tırılan

bir küçük alettir.

Böylece yedi

deliğin açılmasından

sonra

kamı§ın çatlamasını

önlemek

amacı

ile üst ve

altına

"parazvane"

adı

verilen madeni birer halka geçirilir. Ba§pare de,

ney'e girecek olan

kısmın

üstünde kalan uzunluk kadar

kamı§tan

kesilerek

takılır.

Ba§pare denilen ve neyin üflenmesini

kolayla§tıran

içi kavisli bir kubbe

gö-rünümü verilmi§ daire §eklindeki parça, yukanya

doğru

konikle§tirilmi§tir. Bu

Ney ve Klasik Açkısı <)> 49

parça, manda boynuzu, fildi§i gibi kemikten veya §iiD§ir, zeytin, abanoz gibi sert

ağaçlardan yapılırken

günümüzde bunlara fiber, teflon, derlin gibi plastik

madde-ler de eklenmi§tir. Bu konuda ney imalcisi Mahmut

Uğurlu Akdoğan'ın

söyle§i-sinden daha fazla bilgi

alınabilir. ız

Yukanda

anlatılan

§ekilde

açılan

neyde parmaklarm

tamamı

delikleri

kapa-tılarak

veya birinci

(B)

deliği açılarak

"neva"

=

"re" sesi üflenir. Aynca

(B) ve

(G) deliklerinden

çıkan

"muhayyer"

=

"la" sesi ve delikierin hepsi

kapalı

kuvvet-li nefesle üflenince, aynca

(D)

deliğinden

kuvvetli üflemekle

çıkan

"gerdaniye"

=

"sol" sesleri ayn ayn üflenip birbirinin

aynı frekansında olduğu algılarıırsa,

neyin düzgün olarak

açılmı§ olduğu

ve akordunun yerinde

bulunduğu anla§ılır.

Eğer,

delikierin hepsi

kapatılınca çıkan

(sol) Rast sesinde pesdik varsa, bu sesin

tam akordunu

bulması

için alttan birer milim az az kesilip kontrol edilir. Çünkü,

açılan

delikler

dolayısıyla

neyin iç hacminde, küçük kubbeler halinde bo§luklar

olu§tuğundan,

bir

artı§

meydana gelmi§tir. Rast sesinde tizlik varsa

kamı§a

alttan

ek

yapılır

yahut parazvane ile ney boyu

uzatılır.

Şimdi,

günümüzde genellikle

kullanılması yaygın

olan ana ahenklerdeki ney

ve

rıısfiye

çe§itlerinden

deği§ik

uzunluk ve çapta

olanlannın

üçer tanesinin boy

ölçülerini milimettik olarak tablo halinde

sıralayabiliriz.

Ölçüler delikierin

mer-kezleri ile üflenen

kısmın

üst

sının

tepe (T) ve ney'in alt

sının

(S) son noktalan

_arasındaki

mesafelerdir.

A B

c

Bolahenk Nısfiye 50,00 50,50 51,00 Süpürde Nısfiye 58,00 58,50 59,00 M üstalısen Nısfiye 60,50 61,00 61,50 KızNey 70,00 70,50 71.00 MansurNey 79,50 80,00 80,50 ŞahNey 87,00 88,00 90,00 DavutNey 93,00 94,00 94,50

50-} Mehmet Nuri

BOLAH::ENK NISFİYE Delikleri açılmanıt§ ney boyu: 50,00 cm

:ı:: <ı: O:><:t- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

25,00

2 Birim iki delik arası n/26

=

ı,92

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

3,85

4 Üç Birim orta nokta • "neva" deliği arası 3n/26

=

5,77 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26

=

7,69

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta • "çargah" deliği arası 5n/26

=

9,62 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

11,54 8 YediBirim orta nokta • "segilh" deliği arası 7n/26

=

13,46 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

15,38

ı

o

DokuzBirim orta nokta • "dügah" deliği arası 9n/26

=

ı7,3ı

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstten · "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

30,77 Yan Boy

ı2 (C) ı7.Nokta Dört Birim+ üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

32,69 Yan Boy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

34,62 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten • kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

36,54 Yan Boy

ı5 (E) 20.Nokta YediBirim + üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

38,46 YanBoy

ı6 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten • "kürdl' deliği arası 8n/26 + n/2

=

40,38 Yan Boy

ı7 (0) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2 = 42,3ı

YanBoy

BOLAH::ENK NISFİYE Delikleri açılmaınl§ ney boyu: 50,50 cm

:ı:: ..:ı: O:><:t- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

25,25

2 Birim iki delik arası n/26 ı,94

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

3,88

4 Üç Birim orta nokta • "neva" deliği arası 3n/26

=

5,83 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan • 4n/26

=

7,77

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

9,71 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

11,65 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

13,60 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

ı5,54 ı

o

DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = ı7,48

Ney ve Klasik

Açkısı ~

51

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten- "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 = 31,08 Yan Boy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = 33,02 Yan Boy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2 = 34,96 YanBoy

14

Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2 = 36,90 YanBoy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten- "segah" deliği arası 7n/26 + n/2 = 38,85 Yan Boy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + _YanBoy üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

40,79

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + _YanBoy üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2 = 42.73

:aoLAH:ENK NISFİYE Delikleri açılmarnl§ ney boyu: 51,00 cm

:ı::< 0:>4!-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 25,50

2 Birim iki delik arası n/26 = 1,96

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

3,92

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 5,88 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26 = 7,85

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

9,81 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = ll,77 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

13,73 9 Sekiz Birim alttan- "çargah" deliği arası 8n/26 = 15,69 10 Dokuz Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

17,65 ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

31,38

Yan Boy

12 (C) 17.Nokta _{Yan Boy} DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = .33,35 13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2 = 35,31

Yan Boy

14 Altı _{Yan Boy} Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

37,27 15 (E) 20.Nokta YediBirim + _YanBoy üstten- "segah" deliği arası _7n/26+n/2= 39,23 16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2 = 41,19

YanBoy

52

~Mehmet

Nuri

SÜPÜRDE

NISFİYE Delikleri açılmaınıg ney boyu: 58,00 cm

::ı:: <ı: o~~ BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı {A) l3.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 29,00

2 Birim iki delik arası n/26 = 2,23

3 İki Birim üç delik arası 2n/26 = ·4,46

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 6,69

5

DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26 = 8,92

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = ıı,ı5

7 Altı Birim alttarı - "segah" deliği arası 6n/26 = 13,38 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26 = ı5,62

9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26 = ı7,85 ı

o

DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = 20,08

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 = 35,69 YanBoy

12 (C) ı7.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = 37,92 YanBoy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2 = 40,ı5

YanBoy

ı4 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2 = 42,38 YanBoy

ı5 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten- "segah" deliği arası 7n/26 + n/2 = 44,62 Yan Boy

ı6 (F) 2l.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2 = 46,85 Yan Boy

ı7 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2 = 49,08 YanBoy

SÜPÜRDE

NISFİYE Delikleri açılmaınıg ney boyu: 58,50 cm

::ı:: <ı: o~~ BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2= 29,25

2 Birim iki delik arası n/26 = 2,25

3 İki Birim üç delik arası 2n/26 =, 4,50

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 6,75

s

Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26 = 9,00 "dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta- "çargah" deliği arası Sn/26 = 11,25

7 Altı Biriıİı alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = 13,50

8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26 = ı5,75

9 Sekiz Birim alttan- "çargah" deliği arası 8n/26 = 18,00 10 DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = 20,25

Ney ve Klasik Açkısı ~ 53

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

36,00 YanBoy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

38,25 YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

40,50 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

42,75 YanBoy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ _{Yan Boy} üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

45,00 16 (F) Zl.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi'' deliği arası Bn/26 + n/2

=

47,25

YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

49,50 Yan Boy

SÜPÜRDE NISFİYE Delikleri açılmaml§ ney boyu: 59,00 cm

:ı::-< O:><::f- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

29,50

ı Birim iki delik arası n/26

=

2,27

3 İki Birim üç delik arası Zn/26

=

4,54

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

6,81 5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26

=

9,08

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

ll,35 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

13,62

B

Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26 15,88 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası Bn/26

=

18,15 10 DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 20,42 ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

36,31

YanBoy

12 (C) 17.Nokta Dört Birim+ üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

38,58 Yan Boy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

40,85 Yan Boy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

43,12 Yan Boy

15 (E) ZO.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

45,38 Yan Boy

16 (F) Zl.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi'' deliği arası Bn/26 + n/2

=

47,65 YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

49,92 Yan Boy

54 -9- Mehmet Nuri

MÜST AHSEN NISFİYE Delikleri açılmam!§ ney boyu: 60,50 cm

::ı::< 0:>4E-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

30,25

2 Birim iki delik arası n/26

=

2,33

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

"4,65

4 Üç Birim orta nokta - "nevii" deliği arası 3n/26

=

6,98 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

9,3ı

"dügiih" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargiih" deliği arası 5n/26

=

11,63 7 Altı Birim alttan - "segiih" deliği arası 6n/26

=

13,96 8 Yedi Birim orta nokta - "segiih" deliği arası 7n/26

=

ı6,29

9 Sekiz Birim alttan - "çargiih" deliği arası 8n/26

=

ı8,62 ı

o

Dokuz Birim orta nokta- "dügiih" deliği arası 9n/26

=

20,94

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstten - "nevii" deliği arası 3n/26 + n/2

=

37,23 Yan Boy

12 (C) ı7.Nokta DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

39,56 Yan Boy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargiih" deliği arası 5n/26 + n/2

=

4ı,88

Yan Boy

ı4 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

44.2ı

Yan Boy

ı5 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segiih" deliği arası 7n/26 + n/2

=

46,54 YanBoy

ı6 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten- "kürdi'' deliği arası 8n/26 + n/2

=

48,87 Yan Boy

ı7 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügiih" deliği arası 9n/26 + n/2

=

5ı,ı9

Yan Boy

MÜSTAHSEN NISFİYE Delikleri açılmam!§ ney boyu: 61,00 cm

::ı::< 0:>4E-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

30,50

2 Birim iki delik arası n/26

=

2,35

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

4,69

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

7,04 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

9,38

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargiih" deliği arası 5n/26

=

11,73 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

ı4,08

8 Yedi Birim orta nokta - "segiih" deliği arası 7n/26

=

ı6,42

9 Sekiz Birim alttan- "çargiih" deliği arası 8n/26 ı8.77 ı

o

Dokuz Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

2ı.ı2

Ney ve Klasik Açkısı -}-

55

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstteri - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

37,54 Yan Boy

ı2 (C) ı ?.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = 39,88 YanBoy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2 = 42,23 YanBoy

ı4 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

44,58 Yan Boy

ı5 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

46,92 Yan Boy

ı6 (F) 2l.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

49,27 Yan Boy

ı7 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2 = 5ı,62

Yan Boy

MÜST AHSEN NlSFİYE Delikleri açılmamı§ ney boyu: 61,50 cm

::ı:: <ı: 0!\<:!-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 30,75

2 Birim iki delik arası n/26 = 2,37

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

4,73

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 7,ıo

5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26

=

9.46 "dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = 11,83 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = ı4,19

8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

ı6,56

9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

ı8,92 10 Dokuz Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = 2ı,29

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 = 37,85 Yan Boy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

40,2ı

YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

42,58 Yan Boy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2 = 44,94 Yan Boy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2 = 47,31 Yan Boy

16 (F) 2l.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi'' deliği arası 8n/26 + n/2 = 49,67 YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

52,04 Yan Boy

56

~Mehmet

Nuri Uygun

laZNEY Dellkleri açılmaınt§ ney boyu: 70,00 cm

:ı::< 0:><:(-o BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/2 35,00

2 Birim iki delik arası n/26

=

2,69

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

5·,38

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

8,08

5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26

=

10,77

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

13,46

7

Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

ı6,15 8 YediBirim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

18,85 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

21,54 ı

o

Doku: Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

24,23

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ _{Yan Boy} üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

43,08. 12 (C) 17.Nokta _YanBoy DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

45,77 13 (D) ı8.Nokta _YanBoy Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

48,46

14

Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

51,ı5 YanBoy

ıs (E) 20.Nokta Yedi Birim+ _YanBoy üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2 53,85

ı6 (F) 21.Nokta _YanBoy Sekiz Birim + üstten - ''kürdi'' deliği arası 8n/26 + n/2

=

56,54

17

(0) 22.Nokta _YanBoy Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

59,23

laZNEY Delikleri açılmaml§ ney boyu: 70,50 cm

:ı::< 0:><:1- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 35,25

2 Birim iki delik arası n/26 = 2,71

3 İki Birim üç delik arası 2n/i6 5,42

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 8,ı3

5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan- 4n/26 = 10,85

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = 13,56

7

Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = 16,27 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

ı8,98 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26 = 2ı,69

Ney ve Klasik

Açkısı ~

57

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ _{Yan Boy} üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

43,38 12 (C) 17.Nokta DörtBirim + _{Yan Boy} üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

46,10 13 (D) 18.Nokta _{Yan Boy} Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

48,81 14 _YanBoy Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

51,52 15 (E) 20.Nokta YediBirim + _{Yan Boy} üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

54,23 16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + _{Yan Boy} üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

56,94

17 (G) 22.Nokta _{Yan Boy} Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

59,65

KIZNEY

Delikleri açılmaınt§ ney boyu: 71,00 cm

::ı::< 0:><:1:- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

35,50

2 Birim iki delik arası n/26

=

2,73

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

5.46

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

8,19 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

10,92

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargiih" deliği arası 5n/26

=

13,65 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

16,38 8 YediBirim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

19,12 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

21,85 10 Dokuz Birim orta nokta - "dügiih" deliği arası 9n/26

=

24,58

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

43,69 Yan Boy

12 (C) 17.Nokta Dört Birim+ _{Yan Boy} üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

46.42 13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

49,15

Yan Boy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

51,88 Yan Boy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten- "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

54,62 Yan Boy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

57,35 YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

60,08 YanBoy

58 -}Mehmet Nuri

MANSURNEY Delikleri açılmaınl§ ney boyu: 79,50 cm

::c ..:ı: 0:.<:1:-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 39,75

2 Birim iki delik arası _{n/26 =} 3,06

3 İki Birim üç delik arası _{2n/26 =} 6,ı2

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 = 9,ı7

5

Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26 = 12,23

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = ı5,29

7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = ı8,35

8 YediBirim orta nokta - "segah" deliği arası _{7n/26 =} 2ı,40

9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası _{8n/26 =} 24,46 lO Dokuz Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = 27,52

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ _{Yan Boy} üstten - "neva" deliği arası _{3n/26 + n/2 =} 48,92

12 (C) ı7.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 +n/ 2 = 5ı,98

Yan Boy

13 (D) 18.Nokta _YanBoy Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası _{5n/26 + n/2 =} 55,04

ı4 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası _{6n/26 + n/2 =} 58,ıo

Yan Boy

ı5 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ _YanBoy üstten - "segah" deliği arası _{7n/26 + n/2 =} 61,15

ı6 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi'' deliği arası _{8n/26 + n/2 =} 64,2ı

Yan Boy

ı7 (G) 22.Nokta _{Yan Boy} Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası _{9n/26 + n/2 =} 67,27

MANSURNEY Delikleri açılmamı§ ney boyu: 80,00 cm

::c ..:ı: 0:.<:1:-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 40,00

2 Birim iki delik arası n/26 3,08

3 İki Birim üç delik arası _{2n/26 =} 6,ı5

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26 ~ 9,23 5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan -_{"dügah" deliği arası} 4n/26 = 12,31 6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = ı5,38

7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası _{6n/26 =} ı8,46

8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası _{7n/26 =} 21,54 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası _{8n/26 =} 24,62

~59

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 = 49,23 YanBoy

12 (C) !?.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = 52,31 YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

55,38 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

58,46 YanBoy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

61,54 YanBoy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

64,62 Yan Boy

17 (G) 22.Nokta DokuzBilim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

67,69 YanBoy

MANSURNEY Delikleri açılmaml§ ney boyu: 80,50 cm

:ı:: <ı:: O~E-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

40,25

2 Birim iki delik arası n/26

=

3,10

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

6,19

4 Üç Birim orta nokta - "nevil" deliği arası 3n/26

=

9,29 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

12,38

"dügilh" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargilh" deliği arası 5n/26

=

15,48 7 Altı Birim alttan - "segilh" deliği arası 6n/26

=

18,58 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

21,67 9 Sekiz Birim alttan- "çargah" deliği arası 8n/26

=

24,77

lO

DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

27,87

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 49,54 Yan Boy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

52,63 Yan Boy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

55,73 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten-kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

58,83 YanBoy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

61,92 YanBoy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

65,02 YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

68,12 YanBoy

60

~Mehmet

Nuri

ŞAHNEY Delikleri açılmaınl§ ney boyu: 87,00 cm

::ı::-< O~E- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/ı 43,50

ı Birim

iki

delik arası n/ı6 = 3,35

3 İki Birim üç delik arası ın!ı6 = ·6,69

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n!ı6 = ıo,04

5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/ı6 = 13,38 "dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = ı6,73

7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = ıo,08

8 YediBirim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/ı6 = 23,4ı

9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26 = 26,77 lO DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n!ı6 = 30,12

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstten- "neva" deliği arası 3n!ı6 +n/ı= 53,54 Yan Boy

12 (C) ı7.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/ı6 +n/ı= 56,88 YanBoy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 +n/ı= 60,23 YanBoy

ı4 Altı Birim+ üstten-kapalı perde arası 6n/26 +n/ı= 63,58

Yan Boy

ıs (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 +n/ı= 66,92 YanBoy

ı6 (F) ıı.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2 = 70,ı7

Yan Boy

ı7 (G) 2ı.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 +n/ı= 73,6ı

Yan Boy

ŞAHNEY Delikleri açılınaınl§ ney boyu: 88,00 cm

::ı::-< O~f:-< BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 44,00

ı Birim iki delik arası n/ı6 = 3,38

3 İki Birim üç delik arası ın/26 = 6,77

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n!ı6 = 10,15 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan-_{"dügah" deliği arası} 4n/26 = 13,54 6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26 = 16,9ı

7 Altı Birim alttan - "scgah" deliği arası 6n/ı6 = ıo,31

8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/ı6 = 23,69 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26 = 27,08 lO DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26 = 30,46

Ney ve Klasik

Açkısı-{>-

61

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

54,15 YanBoy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

57,54 YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

60,92 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

64,31 YanBoy

ıs (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

67,69 Yan Boy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

71,08 Yan Boy

17 (0) 22.Nokta Dokuz Birim + _{Yan Boy} üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

74.46

ŞAHNEY Delikleri açılmaınl§ ney boyu: 90,00 cm

::ı::: <ı: O:><:f:-. BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2

=

45,00

2 Birim iki delik arası n/26

=

3,46

3 İki Birim üç delik arası 2n/26

=

6,92

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

10,38 5 Dört Birim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

13,85

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

17,31 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26 = 20,77 8 Yedi Birim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

24,23 9 Sekiz Birim alttan- "çargah" deliği arası 8n/26

=

27,69

lO

DokuzBirim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

31,15

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

55,38 Yan Boy

12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten- "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 58,85 YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

62,31 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2 65,77 Yan Boy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2 69,23 Yan Boy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2 72,69 Yan Boy

17 (0) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

76,15 Yan Boy

62

<}

Mehmet Nuri

DAVUTNEY Delikleri açılınaml§ ney boyu: 93,00 cm

::ı::~ O:><:E- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 46,50

2 Birim iki delik arası n/26 = 3,58

3 İki Birim üç delik arası 2n/26 = 7,ı5

4 Üç Birim orta nokta • "nevil." deliği arası 3n/26 = 10,73 5 Dört Birim orta nokta • "hicaz", alttan • 4n/26 = ı4,3ı

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta • "çargah" deliği arası 5n!26 = ı7,88

7 Altı Birim alttan· "segah" deliği arası 6n/26 = 2ı,46

8 Yedi Birim orta nokta · "segah" deliği arası 7n/26 = 25,04 9 Sekiz Birim alttan • "çargah" deliği arası 8n/26 = 28,62

ı

o

DokuzBirim orta nokta · "dügah" deliği arası 9n/26 = 32,ı9

ll (B) ı6.Nokta Üç Birim+ üstten · "neva" deliği arası 3n/26 + n/2 = 57,23 Yan Boy

12 (C) ı7.Nokta DörtBirim + üstten · "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2 = 60,8ı

Yan Boy

13 (D) ı8.Nokta Be§ Birim+ üstten • "çargah" deliği arası 5n/26

+

n/2 = 64,38 YanBoy

ı4 Altı Birim+ üstten · kapalı perde arası 6n/26

+

n/2 = 67,96 Yan Boy

ı5 (E) 20.Nokta YediBirim

+

üstten· "segah" deliği arası 7n/26

+

n/2 = 71,54 Yan Boy

ı6 (F) 21.Nokta Sekiz Birim

+

üstten • "kürdi'' deliği arası 8n/26

+

n/2 75,ı2

YanBoy

ı7 (G) 22.Nokta Dokuz Birim+ üstten· "dügah" deliği arası 9n/26

+

n/2 = 78,69 Yan Boy

DAVUTNEY Delikleri açılınaml§ ney boyu: 94,00 cm

::ı::~ O:><:E- BİRİMLER BOY:UTI.AR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yanboy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 47,00

2 Birim iki delik arası n/26 = 3,62

3 İki Birim üç delik arası 2n/26 =, 7,23

4 Üç Birim orta nokta • "neva" deliği arası 3n/26 = ı0,85

5

Dört Birim orta nokta • "hicaz", alttan· 4n/26 = ı4,46

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta · "çargah" deliği arası 5n/26 = ı8,08

7 Altı Birim alttan • "segah" deliği arası 6n/26 2ı,69

8 Yedi Birim orta nokta • "segah" deliği arası 7n/26 = 25,3ı

9 Sekiz Birim alttan • "çargah" deliği arası 8n/26 = 28,92 10 DokuzBirim orta nokta • "dügah" deliği arası 9n/26 = 32,54

Ney ve Klasik Açkısı -{-- 63

Üç Birim+

4

ll (B) 16.Nokta

Yan Boy üstten - "ncva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

57,85 12 (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

61,46

Yan Boy

13 (D) 18.Nokta BC§ Birim+ üstten - "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

65,08 YanBoy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2

=

68,69 YanBoy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten - "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

72,31 YanBoy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - "kürdi" deliği arası 8n/26 + n/2

=

75,92 YanBoy

17 (0) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten- "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

79,54 YanBoy

DAVUTNEY Delikleri açılmaını§ ney boyu: 94,50 cm

::ı:: <ı: O:><:t- BİRİMLER BOYUTLAR ÖLÇÜLER

ı (A) 13.Nokta Yan boy üstten ve alttan orta nokta n/2 = 47,25

2 Birim iki delik arası n/26 3,63

3 İki Birim ' üç delik arası 2n/26

=

7,27

4 Üç Birim orta nokta - "neva" deliği arası 3n/26

=

10,90 5 DörtBirim orta nokta - "hicaz", alttan - 4n/26

=

14,54

"dügah" deliği arası

6 Be§ Birim orta nokta - "çargah" deliği arası 5n/26

=

18,17 7 Altı Birim alttan - "segah" deliği arası 6n/26

=

21,81 8 YediBirim orta nokta - "segah" deliği arası 7n/26

=

25,44 9 Sekiz Birim alttan - "çargah" deliği arası 8n/26

=

29,08 10 Dokuz Birim orta nokta - "dügah" deliği arası 9n/26

=

32,71

ll (B) 16.Nokta Üç Birim+ üstten - "neva" deliği arası 3n/26 + n/2

=

58,15 YanBoy

ız (C) 17.Nokta DörtBirim + üstten - "hicaz" deliği arası 4n/26 + n/2

=

61,79 YanBoy

13 (D) 18.Nokta Be§ Birim+ üstten- "çargah" deliği arası 5n/26 + n/2

=

65,42 Yan Boy

14 Altı Birim+ üstten -kapalı perde arası 6n/26 + n/2 69,06 Yan Boy

15 (E) 20.Nokta Yedi Birim+ üstten- "segah" deliği arası 7n/26 + n/2

=

72,69 Yan Boy

16 (F) 21.Nokta Sekiz Birim + üstten - ''kürdi" deliği arası n/2

=

76,33 YanBoy

17 (G) 22.Nokta Dokuz Birim + üstten - "dügah" deliği arası 9n/26 + n/2

=

79,96 Yan Boy

64 ~ Mehmet Nuri

Sonuç

Yirmi bir ayn ölçü ve yedi

ayrı

akordta, neyin klasik tarzda

açıll§ı

ile ilgili

öl-çülerin

verildiği

bu

çalı§madan,

ku§kusuz ki

yalnızca

cetvel ölçüsü ile akordu

kusursuz bir neyi

açmanın kolaylıkla

mümkün

olabileceği

hükmü

çıkanlmamalı­ dır.

Çünkü, kusursuz bir ney açmak için pek çok

alı§tırma yapıp

yüzlerce ney

açarak tam bir

ustalık

kazanmak gereklidir. Bazen

ustalığında

yetersiz

kalıp

§ans

yardımının

gerekli

olduğu

durumlar ortaya

çıkabilir.

Bizim burada

yaptığımız

"Ney Açma" konusunda gelecekte

yapılacak çalı§ma

ve

ara§tırmalara

küçük bir

ı§ık tutmadır. Unutulmamalıdır

ki, ney

açkısını

çok iyi bilmek ve hesaplamalan

kusursuz yapmak

yanında,

ney açmaya en uygun özellikte

kamı§ı

bulabilmek de

büyük bir

§anstır.

Verdiğimiz

yirmi bir ayn örnekte daha çok 0,50 cm.lik bir

artı§ planlanmı§

olup, bazen 0,25 cm. veya 0,75 cm.lik ara ölçülerde söz konusu olabilir. Bu

durumda, tablolardaki örnek ölçümler esas

alınıp

aynca hesaplama

yapılabilir.

Ney

sazının

kusursuz §ekilde

açılmasında

etkili olan bir

diğer

husus da, neyin

dudakla temas eden

kısmı

olan "Ba§pare"nin

yapıldığı

madde ve

yapılı§

§eklidir.

Boynuz,

ağaç,

fildi§i gibi eskiden

kullanılan doğal

maddeler, teflon, plastik,

derlin, gibi günümüzde

kullanılan bazı

yapay maddeler ba§parenin

yapımında kullanılmakta

olup, bu maddelerin olu§um özellikleri, neyin ba§pareye uyumu ve

sesi pürüzsüz

çıkarmada

hayli ·etkilidir.

Bazı ust;:ı.lar

tomada ba§parenin içbükey

eğimini

çok iyi ayarlamakta, bunun sonucu olarak da neyin kalitesi

yükselmekte-dir.

Neyin ele

aldığımız

klasik tarzda

açılı§ı

zamanla

bazı

tenkitler görmesine

rağmen, diğer

metotlardan da:ha iyi netice verir. Ancak

kamı§ın yapısı

ve

bağum­

lannın

uygun

olmadığı

hallerde delik merkezlerini

a§ağı

veya yukan alarak

"kaydırma"

metodu uygulanabilir. Bu konuda

yazılmı§ bazı

makalelerde klasik

açkı

metodu tenkit edilmi§,

ıJ

buna

kaqı

olarak

da

bazı ara§tırmacılar tarafından

klasik sistem savunulmu§tur .

14

Fakat klasik

açkı

metoduyla

açılmı§

iki adet neyi

incelediğimizde

§U neticeye

ula§ıldı:

18

Ağustos

2003 tarihinde,

hocamız

olan Neyzen ve Ressam Ahmet

Yakupoğlu

ile

yaptığımız

mülakatta kendisine hediye edilmi§ olan,

ge~mi§ yıllarda

klasik metotla

açılmı§

iki adet §ah akordu ney incelendi.

ıs

Bu neylerden birincisi,

13 _{bk. İhsan Tür, "Klasik Tarzda Açılım§ Neyler Hakkında Bir Ele§tiri Ve Yeni Bir Sistem", Musiki}

Mecmuası, Eylül 1985, sy. 410, s. 4-5. İhsan Tür, ''Yeni Geli§tirilmi§ Ney Açma Sistemine Bir

Ek", MusikiMecmuası, Aralık 1985, sy. 411, s. 14-15.

14 _{bk. Sencer Derya, "Ney Açkısı Konusunda Deği§ik Görü§ler",}

_Musiki

_{Mecmuası, Haziran 1986,}

sy. 413, s. 14.

15 _{Ahmet Yakupoğlu'nun hayau ve eserleri için bk. Ahmet Güner Sayar,}

_A.

_Süheyl

_{Ünver (Hayatı,}

Ney ve Klasik Açkısı -{>-65

Prof. Dr. Süheyl Ünver'e ait olup, ölçüleri: boy

88,5 cm., iki delik

arası

birim

= 3,40 cm., üç delik

arası

mesafe = 6,80 cm., arka delik tepeden mesafe =

44,25 cm., tepeden neva

deliği

mesafesi = 54,45 cm. dir.

İkinci ney Sünbül'i Şeyhi Nurullah Kılınç'aı

6

_{ait §ah ney olup, ölçüleri: boy}

= 88,25 cm., iki delik

arası

birim = 3,39 cm., üç delik

arası

= 6,78 cm., arka

delik tepeden mesafe= 44,12 cm., tepeden neva

deliği

mesafesi= 54,29 cm. dir.

Her iki neyde diyapazon La= Buselik = Si 'den, piyano Do sesiNeva

deli-ğinden,

piyano Fa sesi delikierin hepsi

kapalı

iken Sol sesinden

çıkmaktadır.

Her

iki neyde arka delikten

çıkan

Fa diyez·=-·piyano Mi sesi biraz pest kalmakta ve

ba§ daha fazla

eğilrnek

suretiyle pesdik düzeltilmekte, bunun

dı§ında

hiçbir

akordsuzluk

duyulmamaktadır.

Devam Eden Gölgeler,

(Haz: Ay§e Nur Sır), s. 143- 162, İstanbul2001. Be§ir Ayvazoğlu, Neyin Sım

Hala Hasret,

s. 67, 76, İstanbul2002. Mehmet Göniil, "Neyzen Ahmet Yakupoğlu",

Selçuk

Ünv.

İlahiyat Fak. Dergisi: İstem,yıl I, sy. 1, s. 157- 170, Konya 2003. Ahmet Yakupoğlu, Boğa­

ziçi,

s. l l -14, İstanbul1983. Ahmet Yakupoğlu, Mirıyatürlerle

Nasreddin Hoca Hikayeleri,

s. 6-7, İstanbull999. Ahmet Yakupaği u, Resimde İstanbul

Ve İstanbul Ressarru Ahmet Yakupoğlu, s. 15

- 17, Ankara 2002.

16 _{N urullah Kılınç'ın hayatı için bk. M. Nazmi Özalp,Türk}

_{Musikisi Tarihi,}

_{İstanbul 2000, c. II, s.}