Eyüpte Mihrişah sebili
İSTANBUL ÇEŞME
VE SEBİLLERİ
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
Mevzulunuzu İstanbul çeşme ve sebilleri teşkil ettiği için biz burada son devir mimarîsine mensup güzel bir sebilden
bahse-Yuknrkl fotoğraf Cava'da Prenses Sltl Nurııl ile bir subay olan Suryo Sularso'nun evlenme merasi mini göstermektedir. Damat yarı beline kadar çıplak olan zat, yanındaki dekolteli de gelindir. Her ikisi ananevi düğün elbiselerini giymektedirler. Elbiseler stııva işlemelidir. Gelinin belindeki kemer
som altından olup mücevherlerle bezenmiştir.
E
Y Ü P semti, gerek mevkiin güzelliği ve gerek ihtiva ettiği cami, türbe, çeşme, sebil gibi dinî ve hayır mü esseseler! itibariyle İstanbulun meşhur semtlerinden biridir. Ta biatın bu mmtakaya bahşettiği gü zellik, hiç şüphe yok ki asırlar boyunca takdir edilmiş, eski ve yeni sakinlerini buralara cezbet- miştir. Yatakları kilometrelerce uzak olup eski adları Sideris ve Barbizes olan bugünkü Kâğıtha ne ile Alibey Dereleri (1) Silâh- tarağada birleşip Halici teşkil ettikten, Eyüp önünde bir ka vis çizdikten sonra malûm o- lan seyrini almaktadır. Bir ta raftan Karaağaç ve Sütlüce, di ğer taraftan Gümüşsüyü sırtlan ve daha gerilerde hafif ve tatlı meyil ile yükselen Rami ve mün zevi sırtları, bahis konumuz olan Eyübü nüvazişkâr bir surette çev - reliyerek yeşil ve zümrüdâsa bir hâle içine almıştır.İstanbulun bir asır önceki gra vürlerine bakacak olursak gerek Sütlüce ve gerek Bahariyenin tar- hedilmiş bahçelerle ve muazzam yalılarla yer yer süslenmiş oldu ğunu görürüz. Ne yazık ki, bu eski saray ve sahilhanelerin bu gün izleri bile kalmamış, arsala rım hiç de bu mevkiin letafetiyle intibak etmiyen irili ufaklı atel- ye veya fabrika taslakları işgal etmiştir. İstanbulun estetik gü zelliğine meftun olan yerli ve ec nebi zevat, Eyübün hiç olmazsa civarının eski ve asil hüviyetini muhafaza etmesini ne kadsr can dan arzu ederler! Pierre Loti, n- sırdîde servi ve ağaçlarla Eyü bün o, mistik letafetinin hayranı değil miydi? Eyübün gelecekteki imar plânlarını hazırlıyan Mösyc Prost ile Yaveduttan Bahariyeye kadar olan cami ve türbeler'e Bostan İskelesindeki âbideleri içine alan sahayı defalarla bir likte incelediğimiz zaman, sanat âşığı ve derin bir zevk sahibi o- lan bu büyük sehirci, hissiyatını bana şöyle ifade etmişti: “ Bu â- bideler diyarında her rastladığım bina, bana Türkün yapıcı ve imar- cı kudretini telkin ediyor! Tetki- katımı derinleştirdikçe âbidelerin önünde htışû duyuyor ve dedele rinizin yüksek ruh ve asaletini bir kat daha seziyorum,, demişti.
Mösyö Prost, duygu ve düşün celerindeki ciddiyet ve sadakatini filhakika yedi, sekiz yıl önce, bu ranın müstakbel imar plânın,n tanziminde ispat etti. Gerek Eyüp Cami ve Türbesi ve gerek çevre lerindeki Mimar Sinan eserlerin den Ferhat Paşa, Sokollu Mehmet Paşa, Pertev Paşa, Defterdar Mehmet Paşa Türbeleriyle s a r dinî ve uhrevi mebaninin tam bir sükûn ve huzur içinde kalmala rım sağlıyan bir proje hazırladı ve teferruatının ikmalini de İmar Dairesinde Abdurrahman Takı isminde bir arkadaşına tevdi etti!
Böylece güzel bir eser meydana geldi. Bu projenin tatbikma im kân hâsıl olduktan sonra Eyüp- tekl tarihî ve mimari eserler, lâ yık oldukları itinalı mevkilerl.-.i almış olacaklardır.
Eylip Camii dış deceğiz. Bu sebil, Eyüp Camiintn kuzeyinde ve Bostan İskelesiııc- müntehi yolun üzerinde Mihrişah Sultan Sebilidir ki türbe, imaret ten müteşekkil bir külliyeye men suptur. Bundan başka Sübyan Mektebi, Adile Sultan, Hüsrov Paşa Türbeleriyle HUsrev Pa;a Kütüphanesi de bu yol üzerin le bulunmaktadır. Türbe bahçesiyle
avlusundan bir görünüş
imaret binasının yan ve arka kıs mına tesadüf eden kabirler ara sında sanat bakımından pek mü him mezar âbideleri bulunmakta dır. Bundan dolayı buraya bir panteon demekte hata olmaz,
Mihrişah Sultan, XXI üncü Sul tan Selimin anasıdır. Çok âlice nap ve hayırsever bir kadın olan Mihrişah Sultan, bu camiayı 1210
(1 ) Bu iki derenin birleştiği noktada elektrik fabrikası bulun maktadır. Bundan bir iki sene mukaddem hemen buracıkta ya ni Eyiip-Alibey Köyii yolu güzer gâhında Arkeoloji Müsesince ya pılan hafriyatta bazı bina kalın- tilariyle Milâttan sonra S üncü yüzyıla ait mermerden masmı müteaddit heykeller bulunmuş ve bu tezahürat bu mevkide eski bir mâmurenin mevcut olduğuna şüp he bırakmamıştır. Bu eserlerden mürekkep müzede yeni bir salon tertip edilmektedir.
/\
~
Y E N t İ S T A N B U L ________________________~T T~
¡ j ¿Q
Minımmmınııııumiıiıııııııııımııımumfmııiiiımııııtıııımıımııtıııunıımıui!iıiMiifiımımnnifiHrtnııtnınMiiıi|ittiiımıtııııiiiııııııııımııiMimıiHiıi'iıiiMmıtıııııuııııııııııımııııııııııımiHM^
Sanat âbidelerimizden
üuıııımınmıiHmıtııııımıııımMitııiiimıımıumuımııımuıimııııi)iıııııı....Iff11... Ml^fffü,"1,1üülünH!f‘ntHlü“iüflflll!!üvll|ffffıııvfüfifüiüfiüllülMi!“üifihfiıtlfilııi!i!ülifirijû)i|iıılınıi'ili'iıı,ıtı11ü!liü'ildıttıt>»ıi)»lWllrt<<ıM))i|l)l|)|/.IJıııııii|^ııi|iııııııııi|)iıııııııııııııııııiııııııııuıııııiıııııııiMiııaıı... m... ... ...ıııııııııııiıııııııııııııi)iıııııııııııııııııııi)iııııııııİ
(1795) da tesis etmiştir. Oldukça muazzam bir saha kaplıyan bu binaların İnşasına Bina Emini E- min Efendi memur edilmişti. Se bil de, diğerleri gibi devrinin Av- rupada çok rağbet gören fakat memleketimizde ayrı bir hususi yet iktisap eden mimarî tarzda yapılmış bir eser olup, imareti çevreliyen duvarın müntehasmda ve sağlı sollu birer hazire arasın da bulunmaktadır. îk l tarafında monümantal bir çeşmesi bulunan sebil beş veçheli ve beş pencere lidir. Dantelâ şeklindeki pencere parmaklıkları birbirine mülâsık ve nârin sütuncalarla ayrılmıştır. Direk başlıkları saçağa desteklik vazifesi gören yekdiğerinden me safeli üç konsol taşımakta ve pencerelerle saçak arasında dör der satırdan ibaret kitabe bulun maktadır. 1945 yılına doğru ça tısı göçmüş, saçakları yıkılmış ken vâki rica ve teşebbüsümüz ü- zerine Belediyece bir iki sene ev vel tamir edilmiş olan bu sebü mübalâğalı tezyinatına rağmen klâsik Türk mimarîsine meelûp sanatseverleri bile tatmin edebi lecek derecede bulunduğu muhiti süslemektedir.
