Başlık: KEDILERDE FATAL TOKSOPLAZMOzİsYazar(lar):HAZIROĞLU, Rıfkı;ATASEVER, Ayhan;AKIN, H. GülerCilt: 35 Sayı: 2.3 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001166 Yayın Tarihi: 1988 PDF

A. O. Vet. Fak. Derg. 35 (2-3) 330-340, 1988

KEDILERDE FATAL TOKSOPLAZMOzİs

M. Serdar Altınsaat

2

Rıfkı Hazıroğlu!

Ayhan Atasever

2 Fatal to)(opla~mosis in eats

H. Güler Akın

3

Summary:

Toxoplasmosis

in ıhe cal is deseribed on ıhe basis of

cases already reporıed. Three-monıh-old

and 8-monllı-old IlVo eals

re-eognized at ıhe DeparımenI of Paıhology, Faeulıy of VeıeriııGl'y Medicine,

Universily of Ankara in ılıe years

ı

984 lO 1988. Almosl idenlical

maeros-copicfindings inıhe lungs were observed in bollı of ılıe cals. Tlıeyeonsisıed

of edema and sıııall irregular liglıı areas ofıen willı a reddislı eenler. The

edema gave glisıening appearanee lo tlıe lungs and a rubbery consisıency

upon palpalion. Tlıe lungsfailed lo collapse and ıhey oozed dear lo

yellow-islıfluid wlıen seelioned. In 8-monllı-old cal, yellowislı gelalinous eonlent

!Vas seen around ıhe pericardial sac and anterior aperture region. Liver

clıanges in tlıaı eat, suclı as pale color, mulıi/ocal yellowislı areas of

necrosis were more sevel'e ıhan 3-month-old cat. Tlıe spleen was

mode-raıely enlarged and ılıere JIIasvariable enlcıı'gemenı of tlıe affeeıed organ

ıymph nodes. in 8-monllı-old cal, ıhere was yellowislı

conlent

in ılıe

lumen of ılıe smail inıesline and ılıe mucosae were edematous and

hype-remic.

Hisıologica/ly,

ıhere 1I'as evidenee of pneumoniıis,

Iıepatilis,

myocardiıis,

enceplıaliıis, spleniıis, enteritis and Iymplıadenilis.

Toxop-lasma gondii eysls and ıaelıyzoites ıvere found in tlıe lungs, liver, Iıeart,

brain and urinary bladder in boılı of ılıe cals. In addition, taelıyzoites

were also observed in ıhe kidneys and panereas in 3-monllı-old cal.

Ex-ıensive mineralisalion

in ıhe eorlieo-medullar junetion

and multi/oeal

necrosis in the eorlex and medulla of ıhe adrenal glands were observed

in 8-monıh-old cal, alllıouglı no reporı JIIasfound about mineralisalion

in ılıe loxoplasl71osis of cals.

Özet: Ankara Üniversiıesi Veleriner Faküllesi

Patoloji

Anabilim

Dalt'nda 1984-1988 yl1lan arasmda 3 ve 8 ayltk kedilerde lesbit edilen

1 Araş. Gör. Dr., A.Ü. Yet. Fak., Patoloji Anabilim Dalı, Ankara. LAraş. Gör., A.Ü. Fak., Patoloji Anabilim Dalı, Ankara. 3 Yet. Hekim, A.Ü. Yet. Fak.,

tc

Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara.

KEDiLERDE FATAL TOKSOPLAZMOzİs 331

toksoplazıııozis olgulan aÇlklalı{1i. Hel' iki kedide de akciğer/erde hemen

hemen aym görünüme sahip genellikle kırmmmsı

merkezli, küçük

irre-güler beyaz renkli odaklar ve ödem gözlendi. Sekiz aylık kedinin kara

ci-ğerinde görülen solgun renk ve multifokal sarı nekroz alanları gibi

deği-şiklikler

üç aylık kediden daha şiddetli)ıdi. Dalak hafif büyümüştü

ve

aflekte

organlarm

lenf düğümlerinde

de de{fişen derecede büyümeler

vardı. Sekiz aylik kedinin ince barsaklannda

kıvanılı sarımsı renkli bir

içerik mevcuttu ve mukozaları

ödemli ve hiperemikti.

Histolojik

olarak

her iki kedide de pnömonitis,

hepatitis, miyokarditis,

ensefalitis,

sple-nitis, enteritis ı'e leı~(adeniti.l'gözlendi. Toxoplasma gondii kist ve

taki-zoitleri akciğerler,

karaciğer,

kalp, beyin ve sidik kesesinde bulundu.

Üç

aylık kedide ise ayrıca höbreklerde ve pankreasta takizoitler saptandı.

Kedi toksoplazmozis'inde

hildirilme111esinerağmen adrcnal bezlerde

kor-tiko-medullar sıııırda yoğun kireçlenmeler sekiz aylık kedide tesbit edildi.

Aynca,

hem korteks hem de medullada multifokal

nekrozlar gözlendi.

Giriş

Toksoplazmozis,

Toxoplasma

gondii

tarafından

meydana

geti-rilen

genelde

oportunistik,

enfeksiyöz

bir

hastalıktır

(I,

2, 4,

5,

i i,

19, 22).

Olafson

ve

Monlux'un

(17)

1942'de

bir

kedi-de

ilk toksoplazmozis'i

bildirmesinden

bu

yana

çeşitli

çalışma-larla

kedilerde

akut

ve

kronik

formlara

ait

bulgular

kayde-dilmiştir

(3, 5, 9, ll,

i

6, 19, 22).

Kediler,

T.

gondii

enfeksiyo-nunda

gaitalarıyla

parazitin

dirençli

devresini

çıkaran

tek konakçı

olması bakımından

epidemiyolojik

olarak

önemlidir.

(1, 2, 5, 8, ll,

16). Primatlar,

kemiricilcr,

insektivorlar,

herbivorlar,

karnivorlar,

bü-tün evcil hayvanlar

ve insanlar ara konakçı, kedi ise hem ara konakçı

hem de son konakçıdır

(2, 16). Epidemiyolojik

ve serolojik çalışmalar

kedilerde

toksoplazmozis'in

doğalolarak

T. gondii ile enfekte

fare-lerin veya etfare-lerin yenilmesi ya da direkt olarak ookistfare-lerin

alınmasıyla

oluştuğunu

göstermiştir

(2, 3, 4, 8, 19). Serolojik çalışmalar ise T.

gon-dii enfeksiyonunun

kedilerde

sık bulunduğunu

fakat

klinik hastalık

tablosunun

nadir olduğunu

ortaya koymuştur

(2, 3).

Ankara

Üniversitesi

Veteriner

Fakültesi

Patoloji

Anabilim

Da-Iı'ında

1984-1988 periyodunda

iki kedide toksoplazmozis

tesbit

edil-miştir. Bu çalışmada

amaç, nadir olan ve insanlar

için de önem

taşı-yan kedi toksoplazmozis

olgularının

patolojik olarak tanımlanmasıdır.

332 R. HAZIROGLU - M. S. ALTINSAAT - A. ATASEVER - H. G. AKIN

Materyal

ve ~/Ietot

İlk olgu, hayvan sahibi tarafından A.Ü. Veteriner Fakültesi Pa-toloji Anabilim Dalı'na nekropsi için getirilen 3 aylık yerli siyah kedi, ikinci olgu ise A.Ü. Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Bilim Dalı Kliniğinden nekropsisi yapılmak üzere Patoloji Anabilim Dalı'na gön-derilen 8 aylık yerli dişi bir kediydi.

Her iki kedinin de sistematik nekropsisi yapılmış ve gerekli or-gan parçaları

%

LO luk nötral formaldehitte tesbit edildikten sonra rutin laboratuvar teknikleri uygulanarak, 5-6

,.1

kalınlığında kesil-miş ve kesitler haematoxylin-eosin (HE) ve periodie-acid-Schiff haematoxylin (PASH) boyaımı tekniklerine göre boyanmıştır (15).

Bulgular

Klinik Bulgular:

ilk olguyu klinik olarak gözleme imkanı bulu-namadı. Agoni durumunda A.Ü. Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Bilim Dalı Kliniğine getirilen ikinci hayvanda, konjuktivalar beyaz renkli, vücut ısısı 36.5

oC

ve gaitada natif parazit muayenesi negatifti. Abdominal duyarlık, solunum güçlüğü ve aşırı dehidrasyon diğer klinik bulgulardı. Sağıtım amacıyla

ı

00 cc dextrose

(%

5) ile 2 cc bemiks subkutan olarak uygulandıktan 10 dakika sonra hayvan öldü.

Makroskopik

Bulgular:

İ lk olguda akciğerlerin iyi koııabe ol-madığı görüldü. Tüm lobIarda yaygın olarak genellikle kırmızımsı merkezli, J-5 mm çaplı, irregüler, boz-beyaz renkli kum serpilmiş tarzda odakların varlığı ve ödem gözlendi. Ödem akciğerlere parlak bir görünüm vermekteydi ve palpasyonda lastik kıvamındaydı. Kesit yüzlerinden ise berrak veya sarımsı bir sıvı akmaktaydı. Karaciğerde sarı renk ve multifokal nekroz odakları dikkati çekti. Diğer organlarda herhangi bir makroskopik bulguya rastlanmadı. ikinci olguda karkasta hafif bir sarılık vardı. Akciğerler ilk olguyla identikti (Şekil iA). Ayrı-ca perikard çevresinde ve ligamentum phrenicopericardiaca ile apertura thoracis cranialis'e kadar uzanan sarı renkli jelatinöz bir içerik görül-dü. Karaciğerdeki Jezyonlar ilk olguyla benzer fakat daha şiddetliydi (Şekil J B). Dalakta hafif büyüme mevcuttu. Nekroz odakları az sayı-da ve çok küçüktü. ince barsak mukozaları hipercmik ve ödemliydi, lumenlerinde sarımtırak renkli, kıvamlı bir içerik bulunmaktaydı. Lezyonlu organların lenf düğümleri değişen derecelerde büyümüştü. Ayrıca abdominal bölgenin sol tarafında derialtında ve sol böbreğin adipoz ve fibröz kapsülünde kanamalara rastlandı.

KEDiLERDE FATAL TOKSOPLAZMOzls ~33

.

,

Sekil i. A) Akciğerlerin genel görünümü. Tüm lob!ara yayılmış küçük beyaz renkli adak-lar. Olgu no: 2 (The lungs showing smail white foci. Casc no: 2). B) Karaciğerin gencI gö-rünümü. Yaygın fokal nekroz al,liıları. Olgu no: 2 (Dissemir.aıcd focal nccrotic areas in the liver. Case no: 2).

M ikroskopik

Bulgular:

Akciğer/er:

Bütün

akciğer

kesitlerinin

histolojik

gorunumü

ay-nıydı.

Alveol

lumenleri,

dökülmüş

alveol epitelieri,

makrofajlar

ve

fibrinden

oluşan eksudatla

doluydu.

Bronş ve bronşiyo! lumenleri de

benzer tarzdaydı.

İnteralveoler

septal dokular da makrafaj

ve nötrofil

infiltrasyonları

sonucu

kalınlaşmıştı.

Akciğer

lobuluslarında

gelişi-güzel dağılmış fokal nekroz alanları dikkati çeken bulgulardandi.

Bazı

alanlarda

alveoler

epitelierin

hiperplazisi

ile karakterize

rejeneratif

değişiklikler

dikkatİ

çekmekteydi.

Bu epitelizasyon,

affekte alanlara

adenomatöz

bir görünüm

vermekteydi

(Şekil 2A). Takizoit

ve kistler

alveoler

makrafajlarda,

branşiyal

epitel

hücrelerinde

veya

serbest

olarak gözlendi (Şekil 2B).

.

Karaciğer: Her iki kedide de multifokal

nekroz ve portal

aralık-larda ve sentral vemilar çevresinde monoııuklear

hücre infiltrasyonları

ile karakterize

hepatitis

vardı. Bu nekrüz odakları

ikinci kedide çok

daha yaygındı.

Nekrozlar

çevresinde

T. gondii takizoitleri

ve kistler

bulundu

(Şekil 3A).

Kalp:

Atrium,

ventrikül

ve interventriküler

septum'da

her

iki

kedide de multifokal nekrozlar gözlendi. Gerek bu nekroz alanları

çev-resindeki

reaksiyonlu

aianlar

içerisinde ve gerekse reaksiyonsuz

ola-rak kistler saptandı

(Şekil 4A, B).

~H R. HAZIROGLU - M. S. AL.TlI\SAAT - A. ATASEVER - H. G. AKIN

Şekil 2. 11.) Akciğerler . .'\denoıııatöz görünCım. intcı'alv(;oler sepıal doku ödenıli ve hü"-rc~:el infiltrasyon sonucu kalınlaşm!ş, alveol lumenleri dökülnıüş epitel hücreleri ile dolu Hıziyette. Fokal nekroz rrl:ınları. -ok- Olge; :ıo: 2 HE x 35 (L.un~'. Adenomalous appearan-ce.jntcralv.:olar septal lissues are edcma tous, and ıbere are cellular infiltratian and alveoli filled with desquanıated epiıhelial eclis. Focal nccrolic areas. -arro\\'- Case no: 2). ll) Ak-ciğer. Dökülmüş alveol epitelieri ve toksoplazma kisti. -ok- Olgu no: 2 HE x 350 (Lur:g. Desquamated alveolar cpithelial cells and eysı of toxoplasl11a. -arl'e\\'- Case no: 2).

Santral sinir sistemi:

Multifokal granülomatöz meningoensefalitis her iki kedide de gözlendi. Ancak ikinci kedide lezyonlar birinciye oranla daha şiddetliydi. Bazı granülomlar içerisinde bütünlüğü bozul-mayan kistler (Şekil 30), bazıbnnda ise dağılmış toksoplazma taki-zoitleri görlildü (Şekil

3C).

Ayrıca reaksiyonsuz kistlere de rastlandı (Şekil 3B). Hem gri hem de beyaz maddede fokal glia proliferasyonları ile hafif perivaskuler mononukkır hücre infiltrasyonları dikkati çeken diğer bulgulardandı.

İnce barsakla!':

ilk kedide subakut bir enteritisle birlikte seroza katında ender olarak kiste rastlanmasına (Şekil 40) karşılık ikinci ke-dide özellikle jejunum 'da villusların üst kısımlarını döşeyen epitel hücreleri içinde şizogoni gelişim devreleri görüldü (Şekil

4C).

Bu dev-rclere Lieberkühn bez epitellerinde rastbmImadı. Ayrıca, propriya mukoza'da mononuklear seri hücre infiltrasyonları gözlendi. ileosekal bölgedeki agregat lenf [oliküllerinde de nekrozlar mevcuttu.

Lenf diiğiimleri:

ikinci kedide trakeobronşiyal lenf düğümlcrinde fokal nekroz alanları bulundu. Hem trakeobronşiyal hem de mczen-teriyal lenf düğümlerinde her iki kedide de follikü!er hiperplazi ile birlikte germinal merkezlerde fagositik aktiviteli makrofajlara rastlandı.

KFDiLEROE FATAL TOKSOPLAZMOzis 335

Şekil 3. A) K:ıraei[,;er. Lezyonul1 çevrl'sinde Kuppfer Iıüeresi içinde toksoplazma ıakiwit-leri. -ok- Olgu no: iHI' x 350 (Liver. There are loxoplasma ıaehy.wites within a K uppfer eell al the periphery of the lesio;). -arrow- Cast: no: I). B) Beyin. Reaksiyonsuz tokso-plazma kisıi. -01<- Kist çevresinde vahıoliza:;yon dikkati ç,'kmekte. Olgu no: 2 HE x 350 (Brain. Toxoplasma eysi. -arro\V- Near the eyst there is vaeuolation, but no inflam:ııatory rcaction. Case no: 2) C) Beyin. Bir granülom içerisinde ve çevresinde dağılmış toksopla:ı-ma takizoitleri. -üklar-- Olgu no: 2 HE x 350 (Rrain. Seattered toxoplasma taciıyzoites in the lesion. -arrows- Case no: 2) D) Beyin. Bir granü!OlTIıın içerisinde dağılmış toksop!az-ma takizoitleri ve çevresinde ise kistleri görülmekte. -oklar- Olgu no: 2 HE x 350 (Brain. Seattered toxopı.ısm~\ tachyzoites and eysts are seen in the vieinity of the lesion. -arrows-Case no: 2).

Özeııikle

meduııar

sinuslarda

geniş asidofilik

sitoplazmalı

veziküler

nukleuslu

histiyositler

dikkati çekti.

Böbrekler:

ilk

kedide

toplayıe1 kanal

epitelierinin

sitoplazma-lanııda

ve intersitisyel

dokuda

reaksiyonsuz

takizoit1ere

(Şekil 5A)

336 R. HAZIROGU.' - M. S. ALTINSAAT - A. ATASEVER - H. G. AKIN

Şekil 4. A) K~.Ip. Lezyonun çevresii:de toksoplaıma kisıi. -ok- Olgu no: 1 HE x 320 (Heart. Toxoplasma eyst in the vieİnily of the lesian. -arrow- Case no: ı)B) Kalp. Rcak-siyonsuz toksoplazma kisti. -ok- Olgu no: 2 HE x 350 (Heart. Toxoplasma eyst without reaetion. -arrow- Case no: 2) C) inee barsak. Jcjunum'da villus epite!lerinde şizogonİ ge-lişim devresi. Olgu no: 2 HE x 350 (Smail İnıestine. Sehizogony stage in the vİllus epit-helial eells of jejunum. Case no: 2) D) İnce barsak. Scroza katında toksoplazma kİstİ. -ok- Olgu no: 1 HE x 350 (Smail İntestine. Toxoplasma eyst in the tuniea scrosa. -arrow-Case no: 1).

rastlandı.

Ayrıca kortekste ve intersitisyeJ aralıklarda

fokal

mononuk-lear hücre infiltrasyonları

gözlendi.

Sidik kesesi: Her iki kedinin

de muskuler

tabakasında

mono-nuklear hücre infiltrasyonları

çevresinde takizoitler mevcuttu (ŞekilSB).

Pankreas:

ilk kedide dissemine fokal nekroz alanları

ile birlikte

nekroz

alanları

içinde ve çevresinde

takizoitler

gözlendi

(Şekil SC).

İkinci kedide ise herhangi

bir lezyana rastlanılmadı.

KEDlLERDE FATAL TOKSOPLAZMOzis 337

.

Adreno/ bez/er: ikinci keoide gerek korteks ve-gerekse medullada fokal nekroz alanları gözlendi. Kireçlcnmelere özellikle kortiko-me-dullar sınırda yoğun olarak rastlandı (Şekil 50), ayrıca korteks ve medullada da küçük kircçlenme alanları şekillenmişti. Fokal kanamalar medLillada yoğunlaşmıştı.

Şekil 5. AL Böbrek. Toplayıeı tubul epitelierinde ve intersitisyuıııda toksoplamıa ıaki-zoitleri. -oklar- Olgu no: i HE x 350 (Kidney. Toxoplasıııa taehyzoites in the eolleeting tubules and inıerstitiuın. -arrows- Case no: II Bl Sidik kesesi. Muskuler katta lezyo:ıun çevresinde toksoplazma takizoitleri. -oklar- Olgu no: 2 HE x 350 (Urinary blad der. To-xoplasll1a laehyzoites aı the periphery of the lesion in the tuniea nıuseularis.-arrows-. Case no: 2) CL Pankreas. Nekrütik alan içerisine dağılmış toksoplazma takizoitleri. -oklar-Olgu no: i HE x 350 (Panercas. Seattered toxoplasma taehyzoiıes in lhe nccrolie area. -arrows- Case no: 1)Dl Adrenal bez. Korıiko-medullar sınırda yoğun kireçlenmeler ve fokal nekroz alanları. -oklar- Olgu no: 2 HE x 35 (Adrenal gland. Extensiye mineralisa-ıion in the eortieo-medullar junction and focal necrotic areas. -arrows- Case no: 2).

338 R. HAZIROGLV - M. S. ALTINSAAT - A. ATASEVER - H. G. AKIN

Da/ak:

Her iki kedide de hem beyaz hem de kırmızı pulrada fokal nekrozlar bulundu.

Tartışma

Kedilerde toksopJazmozis serolojik olarak yüksek oranda sap-tanmasına rağmen, nadiren hastalık tablosu görülür (2, 3). Türkiye'-de, insanlarda toksoplazmozis ile ilgili yapılan serolojik veya olgu tak-dimi şeklindeki çalışmalar vardır (12, 13, 21, 23). Kedilerde ise yapı-lan iki serolojik çalışma mevcuttur (6, i8). Bunlardan biri Ankara ve yöresi, diğeri ise Ege bölgesine aittir. Ayrıca Ertürk ve Tanzer (7) tarafmdan yapılan bir sörvey çalışmada iki yaşlı yerli dişi bir kedide akciğer ve mediastinal lenf düğümlerinde toksoplazma kistlerinin tes-bit edildiği bildirilmiştir. Böylece, bu çalışmadaki olgularla birlikte Ankara Üniver8İtesi Veteriner Fakültesi Patoloji Anabilim Da-lı'nda yaklaşık 50 yıl boyunca sadece üç kedide patolojik olarak toksoplazmozis tesbit edilmiştir. Toksoplazmozis'in bu kadar az tesbit edilmesinde, hastalık tablosunun nadiren görülmesinin yanı sıra hay-van sahiplerinin ilgisi ve yapılan nekropsi sayısı nisbetinin azlığı gibi faktörlerin etkisi de gözönüne alınmalıdır.

Kedilerde akut ve kronik toksoplazmozis enfeksiyonlarında, öksürük bulunmayan bronkopnömoni sonucu oluşan solunum güç-lüğü karakteristik bulgudur (4,

i

I, 16, 19,22). Kan tablosunda görülen değişikliklerin belli bir özellik göstermediği kaydedilmektedir (I 6, 19). Klinik olarak gözlenen abdominal duyarlılığm hepatitis, pankreatitis, nefritis veya intestinal obstruksiyonlar gibi patolojik durumlarda da gözlendiği bildirilmektedir (16). İkinci olguda şiddetli hepatitis'in var-lığı gözlenen abdominal duyarlığı açıklamaktadır.

Kedilerde akut ve subakut enfeksiyonlar genç hayvanlarda iç organlarda yangısal değişiklikler ve nekrozla karakterizedir (5,

ii,

16,

i

9). Kronik enfeksiyonların ise lokalize lezyonlarla yaşlı hayvanlarda oluştuğu bilinir (9, i I,

i

4, i6,

i

9). Çalışmada sunulan olgular 3 ve 8 aylık kedilerdir. Histopatolojik olarak gözlenen yangı~al değişiklikler ve nekroz, olayların akut olduğunun bir göstergesidir.

Toksoplazmozis'te sarılık (16, 19) ve terminal hemorajiler (I i, 16) karaciğer bozuklukları sonucu oluşabilir. ilk kedide sarılık gözle-nememesine rağmen ikinci kedide hafif bir sarılık dikkaıi çekmiştir. Bu ise ikinci kedide karaciğerdeki fokal nekroz odaklarının ilkine oran-la daha şiddetli olmasma bağlanmıştır. Hemorajiler ilk olguda gözlene-memiş, ikinci olguda ise abdominal bölgenin sol tarafmda derialtında

KEDİLERDE FATAL TOKSOPLAZMOzis 339

ve sol böbreğin adipoz ve fibröz kapsülünde rastlanmış, fakat travma sonucu olabileceği kabul edilmiştir.

Histolojik incelemelerde santral sinir sisteminde nonspesifik me-ningoemefalitis veya reahiyonsuz toksoplazma kistleri bulunabil-mesine rağmen akut toksopbzmozis'te nöyrolojik semptomlar sık görülmez (1 I, 16). Her iki kedide de sinir sistemine bağlı klinik değişik-likler ilkinin gözlenememesi, ikincinin de agoni durumunda gelmesi nedeniyle saptanamamış, ancak histolojisinde multifokal granülomatöz meningoensefalitis gözlenmiştir. Gerek bu granülomların içinde ve çevresinde, gerekse reaksiyonsuz olarak kistlere rastlanmıştır.

Transplasental enfeksiyon koyun ve keçilerde, sporadik olarak ta domuz ve insanlarda meydana gelmektedir (I I). Doğal kedi toksop-lazmozis'inde (I, i6,

i

9) ve eksperimental olarak inokule edilen kedi yavrularında (3) renal lezyonlar bildirilmemiştir. Ancak Dubey ve Johnstone (5) kedi yavrularında görülen tubulus ve glomerulusların fokal nekrozu ve mononuklear hücre infiltrasyonları ile karakterize glomerulonefritis'in kedilerde transplasental toksoplazmozis'in karak-teristiği olabileceğini ileri sürmüşlerdir. Olgularımndan ilkinde medul-lada toplayıcı kanalların epitel hücrelerinin sitoplazmalarında ve in-tersitisyel dokuda takizoitlere rastlanmıştır.

Kedilerde toksoplazmozis'te, yapılan çalışmalarda genellikle ad-renal bezler incelenilmemiştir (9, 14, 17, 22). incelenenıcrin bazılarında multifokal nekroz görülmüş (3, 16, 19) bazılarında ise herhangi bir lezyondan bahsedilmemiştir (4, 5). Ancak toksoplazmozis'lc ilgili ol-mayarak erişkin kedilerde adrenal bezlerde

%

30 oranında kalsifi-kasyonun varlığı bildirilmektedir (I O, 20). Olgulardan ikincisinde adre-nal bezlerde şiddetli kalsifikasyon ö2.ellikle kortiko-meduııar sınır boyunca gözlenmiştir. Ayrıca hem korteks hem de meduııada fokal nekroz alanları ve hemorajiler saptanmıştır. Fakat olguların genç ol-ması düşündürücü olduğu gibi patogenezi hakkında yorum yapmak ta güçtür.

Kaynaklar

1. Dube~', J.P, (1968). Feline loxop/asıııosis aııd its ııemarode tmmmission. Yet. Bull., 38: 495-499.

2. Dubey, J.P. (J976). A review of sarcocystis ol domcstic aııima/s aııd {LLother coccidia of cats and dogs. JAYMA, 169: 1061-1078.

3. Dubey, J.P. and Frenkcl, J.K. (J972). Cyst-indııced ıoxop/asıııosis iııcars. J. Prcıtozooi., 19: 155-177.

340 R. HAZIROGLU - M. S. ALTINSAAT - A. ATASEVER - H. G. AKIN

4. Dubcy, J.P. and Hoovcr, E.A. (1977). Aııempıed IrOllsıııissiolı oj Tuxuplasıııa goııdii iııjectioıı Foııı pregml/lt cats to their kitteııs. JAVMA, 170: 538-540.

5. Dubey, ,J.P. and John~tone,

r.

(1982). Fatalııeoııatal tuxoplasıııosis iıı cals . .I. Am. Anim. Hosp. Assoc .. 18: 461-467.

6. Ekmcn, H. (1970). Köpek ve kedilerde toxoplasma aııtikorlan. Mikrobiol. Bül., 4: 11-15.

7. Ertürk, E., Tanzer, F. (J973). 1961-J 970 Periyodııııda Aııkara re yöresiilde kedilerde görüleııhastalrkl"r. A.O. Vct. Fak. Dcrg .. 19: 127-131.

8. Frenkcl, J.K., Dııbe~', J.P., Miller, N.L. (1970). Toxuplasma go//(Iii iıı cats: Fecal sta. ges idemified as coccidiaıı ooe)'s/s. SCiCIl"C, 167: 893-896.

9. Holzworth, J. (I 954). Lııceplwlitic toxoplasmosis iıı a cal.JA V M A, 124: 3 i 3-3 i 6. iO. Howell, McC.J. and Pkkcring, C.M. (1964). Calciıım deposits iıı the adreııal glwıdı'

ordogs aııd cats ..I. Conıp. Path., 74: 280 ..286.

ll. Jııbb, K.V.F., Kennedy, P.c. and Palmer, N. (1985). Patholugy or Domestie Al1iıııals. Third Fdition. VOllIme 2 Ae~deJl1ie Press Ine., Orlando, Florida.

12. Kuman, H.A., Ak, M., Altıntaş, N., Üner, A. (In7). SIJIILOyilda £~SfeMIgesiilde toxoplasıııosis ulgıılan. Türk. Parazitol. Derg., 10: 54-62.

13. Kuman, H.A., Bahar. I.H. (1981). Cııklll'Ol'ayöresiilde Soıı iki.1'11içerisiııde s/tıııa

sap-taııaıı o~ı;lılardatoxoplas/llosis aıııikorlal'laraş/11'II1OSI.Türk. Parazitol. Dcrg., 4: 77-SI. 14. Lieberman, L. (1955). lmestiııalıuxoplasıııosis iıı a I'al.JAVMA, 127: 515-528. 15. Luna, L.G. (1968). Maıııwl of HisloloKil' StaiııillK Meıhods of /he Arıııed Forees

ll/sti-til/e oj Patlıology. Third Edition. MeGram Hill Book Conıp~ny.

16. Meicr, H., Holzworth, J., Griffiths, R.C. (1957). Toxoplasıııosis iııthe ('(II - jourteeıı cases. JAVMA, l3

ı:

395-414.

17. Olafson, P. and Monlux, W.S. (I 942). Toxuplasıııa iııfeetioıı iıı aııimals. ComeU Vet., 32: 176-190.

18. ÖzceI, M.A., Öst:ın, J. (1977). Ege bölgesi kedileriiıde /oxoplasıııosis araş/ırması. 6. Bilinı Kongresi. 17-21 Ekim J977, Ankara.

19. Pctrak, M. and Carpt'ntcl', J. (1965). Feliııe toxoplasmosi.l. JAVMA, 146: 728-734. :00. Ross, M.A., Gainer, J.H. and Innes, J.R.M. (1955). Dystruphic caleificatiOlI iıı /he

adreııal glaııds ojıııoııkeys, ca/s aııd dogs. Areh. Path., 60: 655-662.

21. Saygılı, G., Altıntaş, K. (1984). Siras ıııezb"lıa işçileriilde cilı /esli reserokıiik yöıı/eııı-lerle toxoplazmoz laramas/. Türk. Pamzitol. Derg., 7: l3-Uı.

22. Smith, H.C. (1956). Toxoplasll1osis in a(,'01.JAVMA, 129: 430-432.

23. Yaşarol, S. (Editör) (1983). Toks0f'lazll1ozi.l'. 3. Ulusal Parazitoloji Kongresi 24-26 Mayıs 191'3, İzmir. Türkiye Paraıitoloji Derneği Yayını No: 3 Bilgehan Basımevi. Bornova, ızmir.